Het Land van Heusden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
FEUILLETON.
Het teeken der Vier.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden,
M 1655. WOENSDAG 29 DECEMBER. 1897.
!i£t land van altena-
VOOR
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 71/, ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavond
ingewacht.
In het Nummer dat
op 1 Januari a.s. ver
spreid wordt, zal weder gelegenheid
gegeven worden de gebruikelijke
NIEUWJAARSGROET te plaatsen.
Voor tijdige toezending beveelt
zich beleefd aan
DE UITGEVER.
Brieven uit een Visschersdorp,
XI.
HET LOON.
Het belang yan den reeder is nauw ver
bonden aan dat yan den visscherman, veel
intrest voor den eersten is veel loon voor
den laatsten. De reeder echter staat bloot
aan verlies van kapitaal, de visscher daaren
tegen aan verlies van zjjn leven. De risico,
die men loopt, als men zjjn geld in de
▼isscherjj steekt, is zeer hoog. De meeste
reeders getroosten zich dan ook de vrjj
hooge assurantie-premie om vaartuigen en
vaak ook de netten te verzekeren. De netten
alleen vertegenwoordigen meer kapitaal, dan
men oppervlakkig zou vermoeden. Een bom
heeft er minstens 60, een logger dikwjjls
100 of 120 aan boord. Wanneer men nu
weet dat de waarde van één nieuw net,
met toebehooren van touwen, vlooten (ton
netjes) en breels, ong. f 60 is, dan heeft
men voor uitrusting, behalve nog de ton
nen, zout, victualie enz., reeds de som van
4 tot 7 duizend galden. Niet zelden ver
liest een vaartuig zjjn netten geheel of
gedeelteljjk of moet de schipper, door nood
gedwongen, zelf de vleet afkappen en het
is te begrjjpen, dat de reeder lang niet
lekker kjjkt, als men zoo terugkomt en
dan meest met weinig of geen haring. Er
is climax in de reeks van tegenspoeden en
onheilen, die eigenaar en bemanning kan
ondervinden. Denk eens aan:
1. Het vaartuig brengt weinig of geen
haring mee2. geen visch met verlies van
de vleet; 3. ook de tuigage is overboord
geslagen4. het heele schip is verloren,
maar het volk gered5. alles weg, met
man en muis vergaan.
Hoe is het nu met de verdienste gesteld?
In een vorig schrijven sprak ik er reeds
door A. Conan Doyle.
(2
»Hij spreekt geljjk een leerling tot zjjn
meester,c zeide ik.
>0, hg schat mjjn hulp te hoog,* zei
Sherlock Holmes, »hjj bezit zelf groote
gaven. Hjj heeft twee van de drie eigen
schappen die voor den werkeljjken detective
verei3cht worden. Hjj bezit namelijk op
merking»- en ontkullings-vermogen. Het
ontbreekt hem alleen aan kennis en die
kam hg mettertijd verwerven. Hg is nu
bezig mjjne kleine werken in het Fransch
te vertalen.*
»Uwe werken?*
>0, wist gg dat niet?* riep hjj lachend.
>Ja, ik heb mg aan verscheiden hand
schriften schuldig gemaakt. Zjj handelen
allen over technische onderwerpen. Hier,
bjjvoorbeeld is er een: »Over het onder
scheid tus8chen de asch van verschillende
soorten tabak.* Daarin noemde ik een
honderd en veertig soorten van sigaren,
sigaretten- en pjjp-tabak, met gekleurde
platen die het verschil van asch ervan
aantoonen. Het is een punt dat geregeld
in strafprocessen voorkomt en dat vaak
als sleutel van het grootst belang is. Indien
gjj bjj voorbeeld bepaald kunt zeggen, dat
de een of andere moord gepleegd is door
een man, die een Indiaansche lunkah rookte,
dat beperkt het terrein van uw onderzoek
aanmerkeljjk. Voor het geoefend oog is er
evenveel verschil tusschen de zwarte asch
met een paar woorden over.
Er is dezen zomer zeer ongeljjk verdiend.
Die op vast geld voeren, waren nog het
best af. Zjj, die zich op avontuur hadden
doen monsteren, zjjn afhankeljjk van vangst
en prjjs, van de besomming. Dit jaar waren
er schuiten, die nauweljjks f 2000 in 't ge
heel be80mden, daarentegen anderen met
het 4 dubbele en meer en zelfs loggers,
die f 18000 aan wal hadden. Op een schuit
krjjgt een rol man f 36 van de 1000, op
een logger f 20 van de 1000. Het is dus
gemakkeljjk na te gaan wat verschil dat
maakt. De een had f 72, waar de ander
f 360 verdiende. Gebeurt is het oog
getuigen vertelden 't me, dat een schuit
huiswaarts moest keeren met nauweljjks
2 last, maar dat ze onderweg een Franseh-
man voor de vleet zagen liggen met netten
zoo vol, dat toen hjj niet meer laden kon,
de schuit eerst 20 last van hem in kon
laden, waarna de rest, ook nog enkele
lasten, moest worden weggesmeten. Zulke
voordeeltjes maken de reis dubbel goed en
er zjjn meer dan eens voorbeelden van.
Een vaartuig, dat dagen tevergeefs vischte,
zag in de onmiddeljjke nabijheid een ander
in één keer zjjn netten vol en zjjn schip
geladen hebben.
Bjj de hierboven aangegeven verdiensten
komt echter nog een en ander extra. Het
cadeau-geld of de fooi bjj 't monsteren
besproken we reeds vroeger.
De visscher krjjgt ook nog eenig reisgeld
na elke volbrachte reis. Dan schieten de
manschappen op zee soms de beug om
makreel en kabeljauw te vangen, die dan
ingezouten wordt. Dit is een buitenkansje
voor de visschers, die daar de helft van
krjjgen. De andere helft komt voor de
tonnen en 't zout aan den reeder toe.
Bovendien gebeurt, het vaak o.a. als ze
bjj Scheveningers varen dat er een man
minder dan 't bepaalde aantal aan boord
is; op een logger b.v. 13 in plaats van 14.
Het geld van de 14e man deelen ze dan
samen. Na elke reis krjjgen de gezamen
lijke visschers een paar ton haring, die
met behouden teelt uitgereikt wordt en
soms per man nog aardig wat bedraagt.
Ook de overgebleven vic'ualie wordt dan
onder de bemanning verdeeld, die vaak
reeds heel wat kagen hebben bespaard
bovendien, de echte vreetwolzen natuurlijk
van een Trichinopoly en de witte van een
Havana, als tusschen die van een kool en
een aardappel.*
»Gij bezit eene zeldzame gave van op
merken,* merkte ik op.
»lk erken hare belangrijkheid. Hier is
mijn handschrift over het nasporen van
voetstappen, met eenige opmerkingen om
trent het toepassen van de Parijsche pleis
ters, als bewaarster der indrukken. Dan
ziet gjj hier een klein curieus boek over
den invloed van een onderzoek naar een
vorm van de hand, met afbeeldingen van
handen van leidekkers, matrozen, kurken jj-
ders, loodwerkers, wevers en diamantslijpers.
Dat is een zaak van groot practisch belang
voor den wetenscbappeljjken detective, vooral
in gevallen van onopgevraagde ljjken, of
voor het nasporen der vroegere antecedenten
van misdadigers. Maar ik verveel u zeker
met mjjn gebabbel.*
»In geen geval,* antwoordde ik, >het
is voor mij van het grootst belang, sedert
ik de gelegenheid heb gehad om uwe toe
passing ervan bij te wonen. Maar gjj spraakt
zooeven van opmerking en gevolgtrekking.
Gewis vult de eene dezer gave de andere aan.*
>Slechts in geringe mate,* antwoordde
bjj, behoorljjk in zjjn leuningstoel achter
over leunend en dikke blauwe rookwolken
uit zjjn pijp omhoog blazende. »Bjjvoorbeeld,
opmerking toont mjj dat gjj hedenmorgen
naar het postkantoor in de Wigmore Street
geweest zgt, maar gevolgtrekking leert mij
dat gg daar een telegram verzonden hebt.*
»'t Is waar!* riep ik uit, »'t is waar.
Maar ik beken dat ik niet inzie hoe gjj
daartoe gekomen zjjt. Het was een plotseling
opkomende gedachte van mg en ik heb er
met niemand over gesproken.*
uitgezonderd.
Het een en ander maakt het inkomen
van den haringvisacber of overlooper booger,
dan dat van tal van land. en fabrieks
arbeiders. We mogen echter daarbjj niet
vergeten, dat het leven op een visschers
dorp duur is en de visscher steeds op crediet
moet leven. Dan valt het leven van visscher
en boerenarbeider, om een voorbeeld te
noemen, niet te vergeljjken. Het reizen en
trekken, de lange winterrust, het binnen
komen na een gevaarlijke tocht, dat alles
schept behoeften of weelden, waaraan de
arbeider niet denkt. Dan kost zjjn oliegoed,
zjjn baai, zijn laarzen, kortom zjjn heele
uitrusting, een voor hem aanzienljjke som
gelds en bet is te denken, dat de crediet-
winkels, met groote risico van niets krijgen,
niet de goedkoopste zjjn. Neen, de visscher
is arm en bljjft arm. En is het de menschen
kwaljjk te nemen, als ze zich eindeljjk na
zwaren arbeid en met betrekkeljjk veel
geld op zak, waarvan ze de waarde niet
kennen, zich een enkele keer weelden ver
oorloven, die feiteljjk kunne krachten te
boven gaan.
De eerljjke visscher, die zjjn scholden
betaalt, heeft niet zelden een paar weken
na zjjn thuiskomst geen cent meer in huis.
De winkels moeten hem borgen op geld,
dat hjj de volgende teelt verdienen moet;
sterft hjj of komt hjj om, dan is alles weg.
En nu mag men beweren, en het wordt
vaak beweerd, dat de visscher veel uit de
duinen haalt en van het strand, goed, maar
wie doen dat en wat halen ze.
Men doet het voorkomen alsof ze voor
een schat aan geld aan konjjnen stroopen,
maar het gaat hier als met alles. Men spreekt
oppervlakkig, zonder kennis van zaken.
Het is waar, voor honderden, neen dui
zenden guldens konjjnen worden in één
winter van hier uit vervoerd. Maar dan
moet er reed3 voor f 15000 gevangen wor
den, wil elk gemiddeld f 20 extra verdienen
en hiervan moet nog af alle boeten of ge
vangenisstraf, die ze er voor krjjgen. En
f 15000, dat is ong. 40.000 konjjnen, is
een aardig getal. Neen, velen gaan om
konjjnen, maar toch zjjn dat nog betrekkelijk
weinigen. En de konjjnendelver en strikken
zetters zjjn gewoonljjk enkele vaste klan
ten, uitgeslapen kerels met vlugge beenen,
maar die ook bekend zjjn bjj dienders en
»Het is zoo eenvoudig mogelgk,* merkte
hjj op, zich verkneuterende over mjjne ver
bazing, »zelfs zóó eenvoudig dat eene ver
klaring geheel overbodig is; en toch moge
het dienen om u de grens tusschen opmer
king en gevolgtrekking duideljjk te maken.
Opmerking zegt mij dat gjj aan de zool
van uw schoen een weinig roode modder
hebt. Juist tegenover het postkantoor is
de straat opgebroken en heeft men aarde
gestrooid die men, als men zich naar het
kantoor begeeft, onmogeljjk vermjjden kan.
Deze aarde is van bjjzonder roode kleur,
zooals die nergens in den omtrek meer
gebruikt is. Zie, dat is opmerkinghet
overige is gevolgtrekking.*
»Hoe kwaamt ge dan tot de gevolgtrek
king, dat ik een telegram verzonden heb?*
»Wel, ik weet dat gjj, gedurende den
ganschen morgen dien ik in uw gezelschap
heb doorgebracht, geen brief geschreven
hebt. Tevens zie ik ginds in uwen ge-
openden lessenaar, dat gjj postzegels en
een pakket briefkaarten voorradig hadt.
Waartoe kondet gjj dan anders het post
kantoor binnen gaan dan om een dépêche
te verzenden Breng nu alle andere fac
toren met elkander in verband, dan moet
de eenige gevolgtrekking de juiste zjjn.*
»In dit geval is het zeker zoo,* ant
woordde ik na eenig nadenken, >en de zaak
zooals gjj zegt, allereenvoudigt, Zoudt gjj
het onbescheiden vinden indien ik uwe
theoriën aan een meer ernstige proef onder
wierp?*
»Integendeel,« antwoordde hjj, »dat zou
mjj terughouden om een tweede dosis
cocaïne to nemen. Het zou mjj verheugen
eenig probleem dat gjj aan mjjn oordeel
zoudt willen onderwerpen, op te lossen.*
koddebeiers.
Er zjjn lui, die er aardig wat mee ver
dienen, dat is zoo, maar ze verdienen het
nog znur genoeg. Bij nacht en ontjj gaan
ze er op uit en het werk is niet zonder
gevaar, het is nog voor korten tjjd be
wezen.
Een jongen, pas mat groot verlof terug
van de marine, ging 's avonds nit om te
delven. Zjjn oom kon niet mee, hjj was pas
van delven thuis, een paar anderen wei
gerden insgeljjks en hij ging alleen, het
graafje (spade) op den rug. Den volgenden
dag ging men hem zoeken. Men vond zjjn
graafje en daarbjj hem gestikt onder 't
zand. Kort aan de zeekant, waar de duinen
los zijn, had hg een hol uitgegraven. Het
duin wordt dan ondermjjad en men kruipt
het hol in als men met de handen de ko
njjnen kan bereiken. Zoo ook had deze
gedaan en reeds met de rechterhand was
hjj bjj bet wild, toen het zand op hem
neerstortte en hjj gedoemd was een vree-
seljjke, langzame dood te sterven. Dit geval
staat niet alleen. Meestal gaan de konjjnen-
delvers dan ook in troepjes en velen, die
evenzoo onder 't zand raakten, werden er
door hunnen kameraden weer van verlost.
A. C. B.
Buitenland.
Op de ljjn ParisLyonMéditerranéö
heeft Zaterdagnacht om half een, tusschen de
stations Yienne en Péage-de-Ronssillon, een
ernstig spoorwegongeluk plaats gehad. Twee
sneltreinen waren met 20 minuten verschil
uit Marseille naar Parjjs vertrokkes. Een
eind voordat Péage-de-Ronssillon bereikt
was, brak de rem van den voorsten trein.
Er werden signalen gegeven en klappers
op de rails gelegd, opdat de volgende trein,
die met een snelheid van 70 K.M. per uur
naderde, zou stilstaan. Maar hetzjj door den
mist, hetzjj door de buitengewone snelheid,
de trein begon zjjn vaart eerst te vermin
deren toen dö stilstaande trein al in het
zicht was en liep dezen achterop, met het
gevolg dat drie wagens ineengedrukt werden.
Drie personen werden gedood: een marine
ingenieur, een kapitein-instructeur aan de
Militaire school van Saint-Cyr en de com
mandant van een torpedo-kruiser. Vjjftien
personen, veertien mannen en een vrouw,
werden gewond. Al de gedooden en ge
tik heb u hooren zeggen dat het on
mogeljjk is voor een man om eenig voor
werp dageljjks te gebruiken, zonder den
indruk van zijn persoonljjkheid er in die
mate op achter te laten, dat een geoefend
opmerker die zou kunnen ontdekken. Welnu,
ik heb bier een horloge dat kort geleden
in mjjn bezit is gekomen. Zoudt gij nu
zoo vriendeljjk willen zjjn om mjj uw oordeel
omtrent het karakter of de gewoonte van
den laatsten eigenaar te 'zeggen?*
Ik reikte hem het horloge met eenig leed
vermaak over, want naar ik mij overtuigd
hield, was de proef onmogelijk en ik had
er een les mede op het oog voor den stel-
ligen toon dien hjj gewoonljjk aansloeg.
Hjj legde het nurwerk op zjjn hand, be
schouwde da wjjzerplaat zorgvuldig, opende
het en onderzocht het werk, eerst met zjjn
bloote oog, toen met een sterke lens. Ik
kon nauweljjks mjjn lach bedwingen bjj
het zien van zjjn teleurgesteld gelaat toen
hij eindeljjk de kast weder sloot en het mjj
terug gat.
>Er zijn ternauwernood eenige datums!*
merkte lag op; »het horloge is eerst kort
geleden schoongemaakt, iets dat mjj van
de meeste denkbare daadzaken berooft.*
»Gjj hebt gelgk,* antwoordde ik, »het
werd schoongemaakt alvorens het mjj werd
toegezonden.* In mjjn hart beschuldigde ik
mijn metgezel dat hij zijn onvermogen
achter een niets beduidende nitvlucht ver
school. Welke datums kon hij bij een niet
schoongemaakt horloge verwachten?
Hoewel onvoldoende, is toch mjjn onder
zoek niet geheel vruchteloos geweest,* sprak
hjj, met droomerige half gesloten oogen
naar de zoldering starende.
Onder verbetering zonde ik oordeelen
wonden zaten in den stilstaanden trein,
slechts één persoon van den achteraten trein
werd gekwetst.
Het moet een vrseseljjk nar geweest zjjn
dat de gewonden in den nacht bjj felle kou
hebben doorgebracht, voor men hen kon
verbinden. Zjj werden in een wagen gelegd,
waarmee de locomotief van den eersten trein
langzaam naar Lyon stoomde. Daar bracht
men hen in het hospitaal.
Men vermoedt dat het blok-systeem door
het verzuim van een beambte niet gewerkt
heeft. Ook kan hst zjjn dat de machinist
van den tweeden trein den regel van on-
middelljjk stoppen zoodra hjj een klapper
hoort ontploffen, niet opgevolgd heeft. Men
acht het bovendien onverantwoordelijk dat
de maatscbappjj twee sneltreinen met zoo
gering tjjdverschil na elkaar Iaat vertrekken.
Ean baanwachter is gearresteerd.
Prins Bismarck, die in de laatste dagen
weer eenigazins ongesteld was, is wat beter,
zoodat prof. Schweninger naar Berljjn is
teruggekeerd en de oud-kanselier in den
familiekring het kerstfeest mee heeft kunnen
vieren.
De Engelsche werklieden, bjj het geschil
in het machinevak betrokken, hebben met
groote meerderheid de voorgestelde schik
king, o. m. inhoudende den werktjjd van 51
uren 's weeks, verworpen. Barnes is over
tuigd dat de werklieden den strjjd zullen
voortzetten en niet meer met de werkgevers
onderhandelen willen voordat deze eenigs-
zins belangrjjke concessiën doen.
Uit Cbana is bericht ontvangen, dat
zeventien Britsche oorlogsschepen zich be
vinden in de nabjjheid van Chemulpo (Korea)
en dat de bevelhebber van het escader, den
Engelschen consul-generaal, die een protest
aan den koning heeft toegezonden hetwelk
bjjna gelgk staat met een ultimatum, krach
tig ondersteunt.
Het protest van den consul moet vooral
gelden een besluit des konings, waarbjj
feiteljjk het bestuur van Korea in handen
wordt gelegd van den Russischen gezant.
Zulks wordt evenwel niet ronduit gezegd.
Dit optreden der Engelschen heeft groote
verontrusting in Seoul te voorschijn ge
roepen, te meer, daar beweerd wordt, dat
de Japansche regeering een vloot van dertig
dat het horloge aan uw oudsten broeder
heeft toebehoor 1, die het van uwen vader
geërfd heeft.*
»Dat leidt gjj zeker af van de H. W. op
de kast?*
»Zeer juist. De W. doet uw eigennaam
veronderstellen. De datum van het horloge
klimt op tot omstreeks voor vjjftig jaren
terug, en de initialen zjjn even oud als het
horloge zelve. Kostbaarheden gaan ge
woonljjk op den oudsteH zoon over, en hjj
draagt in den regel denzelfden naam als
de vader. Uw vader is, indien ik mjj goed
herinner, reeds verscheiden jaren overleden.
Dientengevolge is het horloge in handen
gekomen van uw oudsten broeder.*
»Zooverre zijt gjj jaist,* zeide ik, »weet
gjj nog meer?*
»Hjj was een man van zeer ongestadige
en zorgelooze levenswjjze. Hjj had eens goede
vooruitzichten, maar hij verschopte zjjn ge
luk leefde gedurende eenigen tjjd in ar
moede, met korte tusschenpoozen van voor
spoed, en nadat hjj eindeljjk aan den drank
verslaafd was geraakt, stierf hjj. Dat is al
wat ik kan afleiden.*
Ik sprong uit mjjn stoel en hinkte, ten
zeerste gekrenkt, de kamer op en neer.
»Dat is onwaardig van n, Holmes,* zei
ik, »ik zou nooit hebben kannen gelooven,
dat gjj u tot zoo iets zoudt verlagen. Gjj
hebt onderzoek gedaan naar de geschiedenis
van mjjn ongelnkkigen broeder, en beweert
thans door gevolgtrekkingen tot deze weten
schap gekomen te zjjn. Gjj knnt toch niet
van mjj verwachten dat ik gelooven zal
dat gjj dit alles op dit oud horloge gelezen
hebt! Het is niet vriendschappelijk, en om
de volle waarheid te zeggen, heeft het iets
van charlatanisme!* (Wordt vervolgd.!