Hel Land van Heiisden en Allena, de Lanïslraal en de Bonimelerwaard.
Het kind van den haat.
M 1709.
FEUILLETON.
land van alte^
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
WOENSDAG 6 JULI
1898.
VOOB
O
Dit blad verschuilt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00.
Franco per post zonder prgsveihooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 71/» c** Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Nadat veel langer dan een kwarteeuw
de afschaffers verf enigingen een kwjjnend
bestaan voortgesleept hebbeD, zoodat mee
er tegenwoordig weinig meer van hoort,
is in de laatste jaren een •geheelonthouders-
bond* in 't leven getreden, die als alle
jonge bonden, met grooten jjver te velde
trekt tegen alle opwekkende dranken en
behalve spiritualiën, ook wijn en bier uit
de maatschappij wil bannen. Die bond heeft
onder onder wijzers en studenten zjjn aan
hangers, die geen gelegenheid laten glippen
om propaganda voor bun denkbeelden te
maken.
Intusschen is bet nog zeer de vraag of
't goed is een volk, dat nu eenmaal een
liefhebber van sterken drank is, plotseling
dezen te ontbonden. En zeer zeker is, dat
in dezen strjjd veel arbeid verloren gaat
in het najagen van een doel, dat volkomen
nimmer bereikt zal worden.
In de laatste jaren is onze kijk op den
vaderlandschen drank, dien we in zjjn een-
voudigsten vorm jenever noemen, weleenigs-
zins veranderd. Vroeger meende men dat
zjj die >aan den drank* waren, daartoe
gekomen zjjn omdat 't »zoo lekker* was.
Tegenwoordig denkt men daar anders over.
Het is niet de smaak, die hier beslist, maar
dat doen de omstandigheden. Uitzonderingen
zjjn er op eiken regel, doch in 't algemeen
wordt de zucht naar drankgenot geboren
uit smartgevoel, uit jammer, ellende, honger,
gebrek, verdriet. Het is vergetelheid, die
gezocht wordt en 't is het glas dat ophef
fing van alle nooden belooft. Een statistiek
door Mason meegedeeld en loopende over
4663 gevallen van aan drank verslaafden,
wjjst aan den leeftjjd van 30 tot 40 jaren
als ouderdom van 't meerendeel, juist de
periode, waarin de strjjd om 't bestaan op
z'n hevigst is. Ook bljjkt uit die statistiek
dat van de vrouwen 't meerendeel gehuwd
is, 't welk dezelfde reden veronderstellen
doet. Hieruit vloeit onmiddelljjk voort dat
leniging van maatschappelijke nooden tevens
bestrijding van drankmisbruik is. Gezelliger
woningen en daarmee gepaard gaand hui-
seljjk verkeer, verbetering der levensom
standigheden, vermeerdering van kennis,
df geljjk onderwjjs, ook op 't gebied der
gezondheidsleer, dat alles hardt in den strjjd
om 't bestaan en werkt alzoo indirect de
Een verhaal uit Oost-Friesland,
van Emmy ton Dincxlage.
(14
Twee jaar sa Leffert's geboorte bracht
Tobbis baar een brief van Robert.
De geliefde man schreef zonder iets te
vermoeden, in bet volste vertrouwen op de
toekomst, dat hjj ingevolge zijne begena
diging naar Duitscbland mocht terugkeeren
en al stond er htm in 't vaderland juist
geene schitterende carrière open, toch hoopte
zjjne Marianne, zjjn goede engcl, weldra
als zjjne innig geliefde vrouw, een be
scheiden geluk te kunnen verzekeren.
Uit naam van den ouden Tobbis, lie niet
kon schrjjven, antwoordde de boerin: Ma
rianne is getrouwd, je moogt haar niet
weerzien
Na dezen brief, die haar vreeseljjk ge
schokt had, was de ongelukkige vrouw ten
minste niet meer twistziek en onhandelbaar.
Zjj gat den strjjd op, maar de volkomen
onvurscbillightid, die zich nu van haar
meester maakte, scheen haar als met een
onzichtbaar pantser te omgeven. Deze stem
ming prikkelde den boer bjjna nog meer,
dan haar vroeger hartstochtelijk verzet, want
hg wist er geen sleutel voor te vinden.
Yoor zoover Leffert betrof, begroette de
boerin de geboorte van een tweeden zoon
met boosaardige vreugde. Maar dit was en
bleef dan ook de eenige vreugde, die dit
kind haar zou kunnen schenken, want het
matigheidsvmnden in de hand.
Een beetje overdrijving heerscbte er vroe
ger ook wel onder opgave van de jammeren
door den S.-D. teweeggebracht. Zoo b.v.
heett bet lang als een paal boven water
gestaan dat onze krankzinnigengestichten
ongeveer voor de helft door drankzuchtigen
bevolkt zijn. Welnu, de Ned. Yereeniging
voor Pbycbiatrie heeft een nauwkeurig
onderzoek ingesteld en bevonden dat in de
laatste tien jaren bedoelde rubriek c. 7 pCt.
en wel 13 pCt. voor do mannen en 2 pCt.
voor de vrouwen bedroeg. Onder de andere
oorzaken tellen vooral mee erfelijkheid 24
pCt., lichamelijk lijden 27 pCt., verdriet en
zorg 14 pCt., godsdienstwaanzin 4 pCt. enz.
Dezelfde vereeniging heeft laatst in een
rapport als haar meening uitgesproken dat
in krankzinnigengestichten niet noodig is
den alcohol te weren en geconstateerd dat,
behalve in enkele speciale gevallen, licht
Hollandsch bier en dito Bordeauxwjjn al
gemeen verstrekt worden.
Wanneer deze erkende deskundigen voor
den krankzinnige geheel-onthouding niet
noodig oordeelen, zal toch voor den nor
malen inensch een glas bier of wjjn geen
kwaad kunnen. Ons dunkt het daarheen
te sturen dat bier al meer en meer volks
drank wordt en er meer vraag naar wjjn
komt, dat is van meer praktisch nut dan
een jeneverlievende natie tot geheel-onthou
ders te willen bekeeren.
Van 't bier worden ook wel leelyke noten
gekraakt, maar er is tusschen de verschil
lende biersoorten groot verschil; de »aan-
gezette,* d.w.z. door toevoeging van alco
hol aangezette soorten kunnen evenveel
kwaad brouwen als de jenever en dan
houde men in 't oog, dat misbruik ook
van de onschuldigste dranken nadeelige
gevolgen heeft.
Het is daarom een verblgdend verschijnsel
dat in de steden zooveel nette inrichtingen
de inlandsche zuivere biersoorten tegen
lagen prijs, 5 en 10 ct., verkrijgbaar stellen.
Iedere poging om 't bier onder 't volk te
brengen verdient toejuiching: lichte alco
holische dranken in de plaats te brengen
van de sterke is, volgens prof. Saltet, zeer
wenscheljjk.
Sedert in Duitschland na 1880 de groote
matigheidsvereeniging het bier den strjjd
heeft doen aanbinden tegen den S.-D., is
in 6 jaren het gebruik van 6,09 L. per
persoon en per jaar gedaald tot 4,4 L.;
kleine, ziekeljjke schepseltje kon de hoop in
geenen deele wettigen, dat hjj ooit in staat
zou zjjn, den stevigen eerstgeborene ook
maar uit één van zijne aangematigde rechten
te verdringen.
Jaren waren er dus verloopen. Tobbis wist
dat de boer hem met leede oogen aanzag,
en hij had daarom met zjjne meeuw, die hg
zoo innig was toegedaan, zekere afspraken
gemaakt, teneinde elkaar nu en dan, zonder
getuigen te ontmoeten. Deze samenkomsten
waren Marianne's eenige troost en alleen
voor zijne deelnemende ooren werd het trot-
sche, bopelooze zwjjgen verbroken, waar
achter ze zich gewoonlijk verschanste.
Eenigen tjjd voor den dag, dat Leffert
zjjn speelmakker vermoordde, bad de oude
zeeman haar medegedeeld, dat Robert, als
geëmplojjeerde bjj den nieuwen spoorweg in
die streek was aangekomen. Hij had Tobbis
opgezocht, om naar Marianne te vragen.
Ook Robert was sedert eenige jaren gehuwd.
Zijne vrouw had zulk eene onbegrensde
liefde voor hem opgevat, dat zij haren ouders
ontvlucht was, om hem te volgen. Maar,
helaas, het troetelkind der weelde had zich
in de verste verte niet kunnen voorstellen,
wat een bekrompen, bjjna armeljjk nomaden
leven op de eenzame heide beteekende en
ze verkwijnde onder den diuk der om
standigheden.
Marianne wilde Robert niet terugzien,
maar hooren, hooren moest ze van hem, o,
tot in 't oneindige En de korte, eenvoudige
mededtelingen van den ouden man werden
dan door haar tot groote, kleurrjjke levens
beelden uitgewerkt. Deze zachtere voorstel
lingen werden echter afgewisseld door lange,
lange weken van kwellende, folterende jjver-
afgenornen dus met 27 pCt.
Dat in ons land het gebruik in 1897
slechts 4,58 L. bedraagt, hebben we voor
een groot deel te danken aan de concur
rentie van ons smakelijk, inlandscb bier.
Nog rreer zal de S.-D. in 't nauw ge
dreven worden als meer dan tot hed<?n de
nieuwe wjjnsoort, nit boschbessen verkregen
(firma Zwaardemaker, Amsterdam) ingang
vindt. Deze wjjn is smakelijk, bevat een
laag alcoholgehalte (5,4 pCt.,) een hoog
suikergehalte (7,7 pCt.,) en is voor iets
minder dan bessenwijn te koop. Indertijd
heeft prof. Torster op de boschbessen de
aandacht gevestigd, maar de fabricatie is
nog niet in verhouding tot den overgrooten
voorraad dezer vrucht.
Jammer dat de wet ook deze wijnen aan
belasting onderwerpt. Op het bier is die
niet noemenswaard, maar de wjjn wordt
gedrukt door 20 ct. per L., onverschillig
of 't een licht Meiwjjntje dan wel gegist
druivensap is.
En voor onze vruchtenteelt èn voor den
volksdrank is 't te wenschen dat weldra
deze ongeljjke drnk met het alcoholgehalte
in evenwicht gebracht wordt. Onze tegen
woordige minister, gerugsteund door den
vjjand van allen alcohol, Borgesius, heeft
daar wel ooren naar.
Buitenland.
Een verlaten ballon werd eenige dagen
geleden te Cienx gevonden. Hjj behoorde
aan den heer Deslandes, een welbekende
luchtreiziger te Parjjs, die Zondag te Cognac
was opgestegen, vergezeld zan een reiziger,
den heer Mazonaud. Toen de ballon wa?
opgelaten werd hjj dadelijk door een wind
vlaag gepakt en tegen het balkon van een
hotel aangeworpen. Door den schok braken
drie touwen van de mand en de passagier,
zwaar aan 't hoofd gewond, dreigde er uit
te vallen. De heer Deslandes greep den
reiziger en duwde hem door het open
staande venster het hotel binnen. De ballon
steeg nu dadelijk met znlk een vaart om
hoog, dat de heer Deslandes zjjn bewustzjjn
verloor. Na eenige uren kwam de lucht
reiziger weder bjj kennis, opende da klep
en daalde. Het anker greep in een boom,
doch het touw brak af en opnieuw steeg
da ballon omhoog. Toen er voldoende gas
ontsnapt was, daalde het gevaarte weder,
dreef met groote sprongen langs den grond
zacht zjjne vrouw, zjjn kind hoe dier
baar moesten zij dit rjjke mannenhart zjjn
En toch, hoe hare gedachten ook altjjd met
hem vervuld waren, nooit deed ze eene
poging, om hem te naderen.
Neen,* zeide ze eens tot Tobbis, »al
heett men mjj ook verachteljjk verraden en
verkocht, omdat een oude ellendeling zjjn
kinderachtig tjjdverdrijf wilde hebben, toch
zal ik de achting voor mg zelf weten te
bewaren Maar toen kwam dat verschrik
kelijke voorval bjj de Röthekuhle en met
de zelfbeheerscbing was 't gedaan. De ijs-
muur, waarbinnen die vrouw zoo lange jaren,
alles, wat daar in haar binnenste woelde
en smachtte en brandda, had besloten, was
gesprongen.
't Was, of boer Brinkhof, met zjjn zoon,
tevens al zijne veerkracht verloren had.
Zjjne boerderjj werd hem al meer en meer
onverschillig en 't weinigje denkkracht,
waarover hjj kon beschikken, ging geheel
te gronde in een eeuwigdurend getob en
gemjjmer over de waarschjjnljjke oorzaak
van Leffert's verdwgnen. De boerin daaren
tegen nam, zoodra ze hare krachten terug
had, bedachtzaam, maar vastberaden de
leiding van zaken in handen.
Eenige der dienstboden, wien dat toe
zicht natuurljjk hoogst onwelkom was,
wisten den siitipelen huisheer op behendige
wijze aan 't verstand te brengen, dat zjjne
vrouw zich aanstelde, alsof niet meer hg,
de boer, maar zjj alleen op de hoeve heer en
meester was. Brinkhof stak nu de horens op
en eischte de onbeperkte alleen-heerschappij.
Brinkhof verklaarde toen Marianne,
en bleef eindelijk in een boom hangen. De
heer Deslandes werd door den schok nit
de mand geworpen en viel 30 voet naar
beneden. Men vond hem na eenige oren
en bjj bleek gelnkkig niet gekwetst te zjjn,
hoewel de schok hem zoo heeft aangegrepen
dat hij thans in een ziekenhuis aan hevige
koortsen Ijjdt.
Uit Santiago wordt van 2 Juli aan de
World* geseind:
Het eerste artillerie-gevecht van de expe
ditie tegen Santiago is juist geëindigd met
het tot zwijgen brengen van de Spaansche
batterjj. Het was een font dat men de
infanterie zich achter de Amerikaansche
batterjj had laten ophoopende meeste ver
liezen aan Amerikaansche zjjde zjjn aan
dezen misgreep te wijten. De Spaansche for
ten en verschansingen antwoordden weldra,
toen het vnur om zeven uur 's morgens
geopend werd. De Amerikanen gebruikten
gewoon kruit, welks rook een prachtig doel
wit uitmaakte voor de Spaansche veldbat-
terjj, die zeer juist schoot. De Amerikanen
waren niet dan bjj benadering in staat de
plaats van des vjjands kanonnen te bepalen,
tengevolge van zjjn gebruik van rookzwak
kruit. De Amerikanen werkten zoo hard als
gekken. Het Spaansche vuur hield langza
merhand op. Twintig van de honderd Cu
banen die bjj de Amerikaansche batterjj
dienst deden en twee kanonniers zijn ge
dood; verscheidene rough riders gewond.
Yolgens een dépêche aan de Herald*
uit Playa del Este van 1 Juli, des avonds,
was het gevecht het hevigst te Caney en
Aguadores. Generaal Shatter voerde zelf
het bevel over de troepen die den aanval
deden op Canev, terwjjl generaal Kent op
rukte tegen Aguadores. Terzelfder tjjd na
derde Garcia met zjjn Cubanen Caney van
het zuiden en het westen. De Spanjaarden
verdedigden Caney hardnekkig, maar wérden
langzamerhand in de plaats teruggedrongen.
Ook de schepen van admiraal Cervera
namen deel aan het gevecht, door het wer
pen van bommen naar de linies van Ame
rikanen en Cubanen. Een bom vernietigde
een geheele compagnie Amerikaansche
troepen.
De vloot van admiraal Sampson onder
steunde de landmacht, die een aanval deed
op Aguadores, waar de Spanjaarden een
wanhopigen tegenstand boden.
Door het vnur der schepen werden de
»de kleermaker, die steeds zoo bereid was,
ons huis van goeden raad te dienen, je
weet nog wel van vroeger, toen jjj voor
doodzieke moest spelen heeft thans ook
mij tweeè'rlei goede voorschriften aan de
hand gedaan. Ten eerste, dat ik je maar
flink brandewjjn moest laten drinken, om
je maar spoedig in 't graf te helpen Of
ten tweede, dat ik je voor krankzinnig
moest laten verklaren en je desnoods laten
opsluiten in een gekkenhuis, ten einde orde
op zaken te hunnen stellen. »Ik gruw
voor den moord,* vervolgde zij huiverend,
en al wist ook geene levende ziel ter
wereld er van, ik zelf, ik zelf zou de ge
dachte niet kunnen verdragen I Maar
het andere, Brinkhof, kan en zal ik doen,
om der kinderen wil en ook om mg zelf,
die het zoo duur heb moeten betalen, in
dit ongelukshuis boerin te heeten!*
Duur betalen?* schreeuwde de boer,
»jij betalen, jjj
•Houd je bedaard, Brinkhof, en raak
mg niet aan. Hoe woester jjj je aanstelt,
hoe gemakkelijker je 't mjj maakt, de
menschen te doen gelooven, dat je gek bent.*
Hg balde de vnisten en bromde als een
hond, die gesard wordt en toch door 't
ontzag voor zjjn meester in toom gehouden
wordt.
•Je bent niet bjjzonder vlug van begrip,*
vervolgde Marianne, »ik geef je daarom
bedenktijd tot aanstaanden Zondag.
Onthoud het wel, je hebt nog vjjf dagen
Zoodra je den jeneverdood gestorven bent,
zonder mijn toedoen ben je op den besten
weg! of op den dag, wanneer ze je de
handen op den rug binden, om je naar 't
gekkenhuis te brengen, komt de kleermaker
nieuwe batterijen ten oosten van het fort
Morro verwoestvervolgens op°nde de vloot
een krachtdadig vuur op de Spaansche
liniën bij Aguadores. Eindelijk begonnen de
Spanjaarden zich dan ook terug te trekken.
Het departement van oorlog te Washing
ton heeft het volgende telegram van generaal
Shatter ontvangenIk vrees geen hoog ge
noeg cijfer van de geleden verliezen opge
geven te hebben. Er moet dadeljjk een groot,
volmaakt uitgerust hospitaalschip gezonden
worden. De hoofdchirnrg zegt dat hjj werk
heeft voor veertig dokters meer dan hier zjjn.
Yolgens telegrammen van generaal Shatter
bedraagt het verlies der Amerikanen onge
veer duizend man. De dichtheid van het
kreupelhout verhindert een nauwkeurige
schatting. Een vjjftigtal doktoren hebben
bevel gekregen zich bjj het leger van Shafter
te voegen. Te Washington had een con
ferentie van de militaire hoofden plaats. In
militaire kringen is men hoogst ernstig ge
stemd.
Een telegram uit Playa del Este aan de
Evening World* zegt, dat Garcia mede
deelde, dat Pando met 6000 man Santiago
is binnengetrokken. Het departement van
oorlog heeft tot den middag geen bericht
ontvangen omtrent eene hernieuwing van
den aanval.
Daar het niet gemakkeljjk is om een op
waarheid berustend overzicht van den
Spaansch-Amerikaanschen oorlog te geven,
laten we hieronder zoowel het telegram van
Spaansche als van Amerikaansche zjjde
volgen.
Dat uit Madrid dd. 4 Juli luidt: Het
eskader van Cervera is er in geslaagd de
haven te verlaten.
Een officieel telegram van 1 uur 30
's avonds, zeide dat dit uitvaren zonder in
cident gelakt was. Men hoorde daarna in
volle zee een heftige kanonnade tusschen
de twee eskaders.
Bijzonderheden ontbreken.
Hetzelfde telegram zegt, dat de colonne
Escario de belegeringslinie doorbrak en in
Santiago binnengemarcheerd is.
Terwjjl het Amerikaansche telegram van
admiraal Sampson uit Siboney, te Washing
ton den 4 Juli aangekomen, meldt:
De vloot onder mjjn bevelen biedt de
natie als geschenk ter gelegenheid van het
feest der onafhankelijkheid de vernietiging
de vjjftig galden opeischen, welke je hem
tot na toe, voor dien handel met mg
onthouden hebtJe hebt nu maar te kiezen,
öf je verklaart Zondag vrjj willig, in tegen
woordigheid van 't geheele dienstbodenvolk
Van heden aan regeert mjjn vronwl öf
ik neem zonder je toestemming 't bestuur
in handen, opdat niemand zal kunnen
zeggen, dat ik de tweede gek ben, die op
deze hoeve rondloopt!*
De boer vloekte en jammerde toch
ontging het hem niet, dat zjjne klachten
en verwjjtingen eene uitdrukking van boos
aardige voldoening op Marianne's gelaat
te voorschgn riepen. Hg wist bovendien
maar al te goed, dat de bedreigingen van
deze vrouw geen jjdele klanken waren en
dat zg met jjzeren hand haar wil zou weten
door te zetten. Hg dronk veel en steen ie
en zuchtte, dat het een aard had, maar
toen de Zondag eindeljjk was gekomen,
legde hij met al de boersche waardigheid,
waarover hg nog kon beschikken, het
bestuur in handen zjjner vrouw, omdat hg
zich na al zjjn verdriet, »eenigszins zwak
van hoofd gevoelde.*
Marianne boog het hoofd en sloeg de
handen voor 't gelaatsommigen meenden,
dat ze lachte, maar toen ze weer opzag,
bloaken er tranen in hare oogen. De jam
merlijkheid van haar versuften levensgezel
ging der sterke aan het hart en helder en
duidelgk, als een plechtige gelofte, klonken
hare woorden: >Ik dank je Brinkhof, ik
beloof, waakzaam te zjjn en rechtvaardig
en jjj zelf zult verzorgd en geëerd worden,
zooals dat een huisvader toekomt!*
DE DOCHTER DES HARTEN.
■i ■■niiawjH——rrwr—iximmTimmiraniiinrmiii m iin m j rwwwniT i
Wordt rnvoigd.
