M 1734.
FEUILLETON.-
Uitgever: L- J. VEERMAN, Heusden.
WOENSDAG 5 OCT.
1898.
EEN SLACHTOFFER
h£T LAND VAN ALTENA--
VOOR
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00.
Franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 71/» et. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavond
ingewacht.
In de dagen toen we ons opmaakten
▼oor het feest der huldiging en zooveel om
ons heen te doen hadden dat er voor stemmen
van buiten geen gehoor te verkrijgen was,
is in Rusland een woord gesproken, dat
nog lang na het einde dezer eeuw zal her
dacht worden.
Was dat zoo nieuw? O neen, het is
honderde malen voor dezen gezegd en nu
is 't in 't algemeen wel waar dat 't er niet
op aankomt wie een goede gedachte uit
spreekt, in het onderhavige geval is dit
van 't grootste gewicht.
Ziet of wjj, gewone menschenkinderen
onder elkaar op vergaderingen of clubs,
in onze bladen en tijdschriften, in onze
▼redebonden en meetings al uitmaken met
plechtig handgebaar dat de oorlog een
schandvlek der natiën is, ja al is daar drie
kwart van 't beschaafde menschdom ten
volle zeker van dan nog legt dat alle
maal tegenover den oorlog heel weinig
gewicht in de schaal. Zeker, 't zal door
werken en na eenige eeuwen zal ook 't
laatste kwart overtnigd zjjn maar hoe
veel rampen kannen voor 't zoover is de
nienwerwetsche oorlogswerkiuigen nog uit
richten
LHet lot van 't menschdom ligt in de
anden van slechts een klein getal monar
chen, wier grootste vermaak is: militair
vertoon, zwaardgekletter en kanonnen-
donder; hun mooiste pak kleeren is de
krjjgsrok en hun eerste en voornaamste
ang: militair bevelhebber. Uitzonderingen
jjn er, maar zoo is de regel, zoo wil het de
radii ie.
Maar 't is niet louter spel, want sedert
euwen zorgen de Enropeesche monarchen
dkaar steeds vliegen aftevangen op krjjgs-
kundig gebied. Daarbij lonken ze elkaar
toe en geven elkaar de hand, wat zooveel
beteekent als: »wees volstrekt niet ongerust,
't is niet tegen u,« doch heimelijk zinnen
ze dag en nacht op verbeteringen in den
wapenhandel. Koning George uit Vorsten
school is een echte type van een Europeescb
ïonarch uit deze eeuw.
Wat nog bedenkelijker is, in de laatste
>0 jaar is daar nog een iraze bjjgekomen,
die luidt: »om de vrede te bewaren, bereil
u ten oorlog Dez lfde Alexander van
Rusland, naar wiens stem thans zoovelen
DOOR
GEORGES OH NET.
(5
Hp hield zich aan dit besluit. Er ver
liepen zes weken, en Bernard had de jonge
vrouw weer geheel en al vergeten, toen hp,
op zekeren dag dat hp wandelde in zjjn
eigen bosch van Varenne, op den inval
kwam den straatweg te volgen. Hp stapte
flink door en was onbemerkt gekomen tot
bp de heining welke een gedeelte der gronden
van Lefraryois omsloot. Op dat oogenblik
zag bp het hek i penen en een ouden man,
in wien bp een tuinman meende te her
kennen, glimlachend op hem toekomen.
Wenscht gjj iets, vrie&d?« luidde zjjn
vraag.
>Ik niet, mpnheer; maar een dame, daar
ginds, wilde n spreken.*
Hoogst verbaasd volgde de jonge man
hem binnen de omheining en bespeurde al
spoedig Florence, die vlak bp een broeikas
stond en met de fijne vingeren haar rozen
verzorgde. Zjj zag hetu rustig en glimlachend
aan en zeide:
»Er scbjjnt al heel wat staatkunde toe
&oodig te zjjn om n over te halen mjj
goeden dag te komen zeggen.*
Hp wierp haar een blik toe. Nooit was
zp mooier geweest. Een lichtblauwe japon
ieed haar fraaie gestalte op het voordeeligst
uitkomen, en zjj droeg bovendien een grooten
met ontzag luisteren, heeft eenmaal gezegd
»Wie den oorlog begint, hjj zal onraiddeljjk
mjj tot vjjand hebben.*
Dat wil zeggende hedendaagsche mo
narchen, voor het oogenblik niemand
weet voor hoelang tot de vrede geneigd,
gaan voort zich te wapenen tegen een
mogeljjken oorlog en de volken zullen
daaronder bezwjjken ten langenleste.
Nu is dit het mooie, het hoopvolle, dat
eindeljjk eens een monarch dit inziet en*
uitspreekt en tracht paal en perk te stellen
aan dien wedstrjjd in kanonnenaantal.
»De geldeljjke lasten, die steeds honger
klimmen, treffen de volkswelvaart in haar
oorsprongde verstandelijke en lichamelijke
krachten der volken, de arbeid en het
kapitaal worden aan hun natuurljjke be
stemming ontrukt en onnut verspild. Mil-
lioenen bjj millioenen fjorden besteed aan
de aanschaffing van gruweljjke vernielings
werktuigen, die morgen alle waarde ver
loren hebben omdat er op dit gebied iets
nieuws is ontdekt.*
Alexander III ziet het juist in en de
grootste vjjand van den oorlog kon het
niet nadrukkelijker zeggen. Zooals 't in
onze dagen is, is 't eenvoudig verschrikkelijk.
In ons kleine landje beslaan Oorlog en
Marine 38 millioen, dat is nog meer dan
één vierde deel van de heele begrooting!
En nu hebben wjj niet angstvallig over
de grenzen te zien naar een erfvjjand tegen
wien we ons in positie te stellen hebben,
zooals Duitschland en Frankrjjk dit elkaar
over den Rjjn heen doen. We leven in
vrede met onze buren en met alle volken
op den aardbol op één na, en bjjzondere
uitgaven tot bewaring van ons grondgebied
hebben we niet, 't is heel gewoon, die 38
millioen, maar 't is te veel voor 5 millioen
menschen
Laat ons daarover confereeren heeft
de Czaar aller Russen voorgesteld. Laten
we bepalingen in 't leven roepen om een
einde te maken aan die doorgaande stpging
der legerkrachten, aan dien groei der
kanonnen, kogels en pantserplaten enz. enz.
Ze wassen ons straks boven 't hoofd en
zullen ons verpletteren in plaats van be
schermen.
Men meene niet dat nu de wereldvrede
op 't punt van komen is, nu Alexander
aldus gezind is en Wilhelm II zjjn instem
ming betuigd heeft. Er is nog zoo 't een
en ander op te redderen vóór dit tjjdstip.
Daar is b.v. die leeljjke trek in de Franschen
ronden hoed, die een betooverende schaduw
wierp over haar blonde lokken en prachtige
oogen. Geheel overwonnen nam hij dan ook
aan baar zijde plaats, en toen zjj hem een
uar later voorstelde bij haar het tweede
ontbjjt te gebruiken, had hjj reeds geen moed
meer. haar uitnoodiging af te slaan, alge-
voelde hjj zeer goed daarmede een dwaas
heid te begaan, welke de ernstigste gevolgen
kon hebben.
VIERDE HOOFDSTÜX.
Lefranijois hal zich ternauwernood op
Fresqueville gevestigd, of hjj begon aan de
hooding van de lieden der streek te be
merken, dat zjjn politieke droomen nog zoo
spoedig niet zonden worden vervuld. De
geldwolf in hem kwam van den aanvang
af in botsing met den socialistiscben geest
der arbeiders van Favièreswant mocht hjj
er niet tegen opzien groote sommen uit te
geven tot het bereiken van zjjn doel, zoodra
het er op aankwam zjjn kapitaal met anderen
te moeten deelen, wilde bjj niets meer van
dergeljjke begrippen hooren, iets wat niet
weinig veroittering tegen hem opwekte;
maar hij maakte zich daarover niet niter-
mate ongerust; immers bij behield twee
invloedrjjke mannen op zgn hand: Mal-
voisin, een vroegeren apotheker en den
herbergier Thiboré, de oeide orakals van
Favières. Geen van twetè'n hield van Le-
frau9ois, zjj beng Iden hem zelfsmaar zjj
aanbaden in hem het gouden kalf, en waren
bereid hem te dienen. De ex-woekeraar be
loofde hnn van allerlei, indien zjj hem bjj
de naderende verkiezingen wilden steunen,
en hij dacht zich reeds zeker van de orer-
om niet af te willen laten van Eisas en
Lotharingen, van de Engelschen om met
grjjpvingers rond te woelen in Afrika en
Azie, van de Russen zelf, die graag zich
in 't zuiden zouden uitbreiden zoowel in
Europa als in Azie, van Spanje dat dol
graag Engeland uit Gibraltar zou verdrjjven,
en van nog zoovelen, die theoretisch geheel
instemmen met den Ros, maar in de praktjjk
nog behept zgn met. kleine, leeljjke boezem-
zondetjes, die ze maar niet afleggen kunnen.
Intuschen, dat ontneemt niets aan den luister
van het keizerlijk voorstel. Dat de monarch
van het Russische rjjk inziet, hoe het heil
der volken beteugeling van 't oorlogsros
eischt, en dat bjj, bjj vooral 't eerste woord
spreekt om ter wille van de volken een
stap in dezen te doen dat is een wereld
gebeurtenis. 't Is nu van den troon erkend
dat zoo'n vrede even nadeelig is als een
oorlog en al mag nn de oproep van
Alexander in de eerste jaren geen dadeljjk
gevolg hebben, 't bljjft voor hem een on-
nitwisehbare eer van boven af een stoot
te hebben gegeven aan den onmenschelijken
Alexanders woord zal big ven klinken
tot in de volgende eeuw, 't zal aan de
hoofden en harten big ven kloppen en niet
afhouden vóór de gruwtljjkste aller kwalen
getoomd en bedwongen is. En als dat op
het laatste jaar van de volgende eeuw
beklonken is, ook dan nog heeft de menseh-
heid reden van dank aan Ruslands heerscher.
Buitenlan cl.
Mevrouw Carnot is Vrjjdagnacht plotse
ling aan een slagaderbreuk gestorven. Zjj
zon naar Amsterdam gaan om de Rembrandt-
tentoonstelling te bezoeken, maar had haar
reis al uitgesteld, omdat zjj zich niet wel
gevoelde.
De »Droit8 de '1 hommee zegt dat het
onderzoek van Picquart ten duideljjkste be
wees de authenticiteit van het petit blen*
en de beschuldiging moreel is losgelaten
door den officier van instructiemaar Picquart
wordt eveneens vervolgd wegens verraad en
complot tegen de veiligheid van den Staat
en op een hoop documenten, welke het blad
verzekerd dat door Henry zgn gemaakt ten
aanzien waarvan het blad de tegenspraak tart.
Hjj voegt er bjj dat het plan is van den
gouverneur van Parjjs Picquart bjj gesloten
deuren te doen terechtstaan, waartoe aan
leiding zou zjjn door een serie samenspre-
winning, toen zich plotseling een andere
candidaat opwierp, die hpel wat meer kans
van slagen scheen te hebben.
Vader Binaul, zooals hjj in de wandeling
genoem 1 werd, was eigenaar van een fabriek
geweest en had zich als zoodanig onder
scheiden door zgn onvermoeide zorgen voor
het welzijn der arbeiders in het algemeen.
Alle vrouwen en kinderen uit den omtrek
kenden hem, en zelfs de ruwste werklieden
wilden geen kwaad van hem hooren. Hjj
bezat dus vele kansen om gekozen te wor
den en dat nog des te meer toen ook
Daniël zich op zjjn hand verklaarde. In zulk
een kleine plaats kan men zich niet on-
zjjdig houden, en hoe ongaarne dan ook,
de priester had zich wel gedwongen gezien
zgn voorkeur uit te spreken, al was zgn
positie er slechts moeielgker door geworden.
Lefran9oi8 was er nauweljjks in geslaagd
zich tot burgemeester van Favières te laten
benoemen, wat al spoedig op zgn komst in
die streek volgde, of hjj besloot den armen
geesteljjke duur te doen boeten voor hetgeen
hjj diens vjjandige houding noemde.
Het kerkhof diende Daniël tot tuin en
hjj was gewoon aldaar zgn brevier te komen
lezen. Op zekeren morgen dat hg daar
wederom mede bezig was, zag hg Lelian^is
naderen. Een lichte siddering greep hem
hem aan, want hg gevoelde maar al te
goed dat het tot een uitbarsting tasschen
hen zou komen, en zgn hart werd van een
diepe droefheid vervuld. Zgn bezoeker hield
het hoofd voorover gebogen; zgn handen
omklemden een stok waarmede üjj gewoon
was al de honden, die hjj tegenkwam, te
slaan. Eerst toen hjj vlak bjj den pastoor
kingen van de regeering waarvan het resul
taat aanstaande is.
Betreffende Dreyfus zal Manan zijn requi
sitoir den president Loew Woensdag op zgn
laatst overhandigen.
De" raadsheer-rapporteur zal tegen het
einde der volgende week benoemd worden.
De redactie van de Matin* heeft na weer
een onderhoud gehad met Rowland Strong,
den Parijsehen correspon lent van de »Ob-
server*, wien Esterhazy verweten heeft dat
dez3 hem door valsche voorwendsels heeft
overgehaald naar Londm te verhuizen.
Strong sprak dat tegen en vertoonde daarbjj
een brief, dien hjj den 4 September uit
Brussel had ontvangen. In dien brief, ge-
teekend »Uwe De BéeourU, het pseudoniem
van Esterhazy, schrijft de ma:oor *T' I f
niet naar Londei n, daar ik we
of gjj er nog zjji. Ssin mjj te Brussel, hotel
de la Providenc
te zeggen. Ik zon wel willen dat gjj a bt^j
moeidet met mjju boek en dat gjj mjj kondet j
helpen eenige j - 4 rdi te
artikelen of interviews (zonder den »grooten
bom* te gebruiken, dien ik voor een weinig
later wcnsch te bewarengjj begrjjpt dat
hjj daardoor slechts helangrjjker wordt.) Maar
ik moet inmiddels in Engeland kaanan leven.
Antwoord ommegaand
Bljjkt hiernit dnideljjk dat Strong den
majoor niet naar Londen gelokt heelt, ook j
Esterhazy's bew»i> ne de'
directrice van de "»Obs?rver«, op slinksche
wjjze getracht heeft hem mededeelingen te 1
ontlokken kon Strong weerleggen door een j
brief van Esterhazy, waarvau i J»ti
zelfs eene reproductie levert.
Daarin schrijft hjj»Ik herinner mij onze
ontmoetingen en hoezeer ik uwe bemoeiingen
heb te loven. Ook weet ik welke loyale hou
ding de »Observer« steeds in zjjne talrijke
artikelen over de zaak-Dreyfus heeft bewaard
en hoe onpartjjdig dat blad steeds was.
Vergun mjj thans, mjj tot u te wenden
onder de volgende omstandigheden
»Gjj kent alle beschuldigingen, die sedert
lang tegen mg worden ingebracht. De ge
hoorzaamheid aan de bevelen mjjner chefs,
de eenige leiddraad voor mijn gedrag, in al
wat gebeurd is, heeft mjj alleen weerhouden
iets te zeggen, iets voor mjjne verdediging
te doen. Ik meen den eerbied voor die ge
hoorzaamheid, die misschien al te veel rnjjn
regel is geweest gedurende die lange maan
den, tot het aller uiterste te hebben ge
was gekomeD, raakte hij even zjjn hoed aan
en zeide hij, zonder dat zgn stroef gelaat
zich een oogwenk ontrimpelde:
•Gij zjjt dus bezig hier op en neer te
wandelen. Deze graven hier znllen er menig
een bevatten, die uw voorbeeld zon willen
volgen.*
»En toch zgn zjj gelukkiger dan de
meesten dergenen, die nog op aarde rond
dolen,* klonk het op zachten toon.
»Ja, ik weet wel dat gjj geloovigen de
aardsche vreugde als niets beschouwt; maar
ik voor mjj zeg altjjd: men weet wat men
heeft en niet wat men zal krjjgen. Wie
van beiden geljjk heeft, komt er trouwens
niet op aan. Ik wilde u over zaken spreken.*
Zullen wjj daartoe naar de pastorie
terngkeeren?*
Neen, ik bigt liever bniten. Wjj zullen
al pratende op en neer loopen. Ziet gjj,
pastoor, ik ben nog slechts een nieuweling
in dit oord, en aangezien ik van plan ben
mjj voor goed in deze streek te vestigen,
zon ik er willen rekenen op de medewer
king en vriendschap van allen, wier invloed
hier iets beteekent. Gjj znlt thans raden
waartoe ik u opzocht.*
•Ik vrees, mjjnheer, dat gjj n ten on
rechte verbeeldt dat ik een man van ge
wicht ben tegenover mijn parochianen. Ik
ben in het geheel nie s anders dan Gods
ootmoedige dienaar en hond mg enkel met
behoeftigen en kranken bezig.*
•Gekheid!* viel de burgemeester hem in
de rede. »Ik laat mg niets op de mouw
spelden. Gjj zjjt een heilige, dat wil ik gaarne
aannemen; maar daardoor jnist wordt gjj
des te meer door uw kudde geacht of ge
dreven. Men moest mjj beschermen, maar
men heeft mjj aan mjjn lot overgelaten en
ik geloof dat ik thans volkomen in mijn
recht ben om mjj te verdedigen.
Zoolang ik militair was, beb ik niets
gezegd. Thans ben ik alleen aan mjjzelven
rekenschap verschuldigd voor wat ik meen
te moeten doen. Ik heb alles achtergesteld
bjj d^ bevelen, die mjj gegeven waren. Ik
was ten minste gerechtigd, te gelooven dat
men mjj tot het einde zon hebben gesteund.
Maar niets daarvanmen heeft het ge
schikter gevonden mjj op te offeren, zooals
men een last afwerpt.
Toen ik, in een voornaam belang, te
hooger plaatse- de waarheid wilde mede-
deelen, die men daar niet kende, legde men
mjj het zwjjgen op en heeft men mjj be
dreigd, toen men mjj minstens had moeten
aanbooren. Ik zon u wel met luider stem
al die dingen en de middelen die men tegen
aap gebruikt, willen verklaren.
•Zeg mjj, ik smeek u, of ;k in een ge
geven geval kan rekenen op de medewerking,
van de »Observer,<
•Ingesloten bet adres, waaraan ik n ver
zoek atjj te antwoorden.*
Strong verklaart, dat ra et de groote
bom« het borderel bedoeld is, dat door
Esterhazy is vervaardigd.
Strong, de correspondent van de •Obser-
ve?«, deelt in de Matin* d$g$»oigende be
kentenissen mede, die Estefrbazy hem gedaan
zou hebben. Ik ben zoo zou deze gezegd
hebben de maker van het borderel. De
beslissing van den rechter van instructie
Bertuius nopens de telegrammen aan Pieqard
met Speranza en üianoue
volkomen jnist. Zjj waren vervaardigd door
Du Paty de Clam, met medeplichtigheid van
de hooge militaire autoriteit, om Picquart
ten verderve te brengen. Du Paty de Clam
ontsnapte Bertulns alleen door ministreri-
eelen invloed. Hg was het die aan Ester
hazy de noodige inlichtingen verschafte,
opdat deze, toen bjj voor dea krjjgsraad
verscheen, zgn antwoorden zoo zou kunnen
inrichten dat zjj met de andere getuigenisen
overeenstemden. Cavaignac was besloten
Esterhazy moreel te vernietigen. Cavaignac
was met den waren toestand echter niet vol
komen bekend. Strong eindigt met te ver
klaren dat Esterhazy zgn bekentenis, dat hjj
het borderel had gemaakt, had willen bewa
ren tot na het tweede Dreyfus-proces, om
een groot schandaal te verwekken, als Drey-
vreesd. De geloovigen luisteren naar uw
meening en volgen drze op. Ik zou er dan
ook bjjzonder aan hechten n op mjjn hand
te hebben, en ik kom u rondnit vragen wat
ik daarvoor moet doen.*
Doe wel,* antwoordde de geesteljjke met
gesmoorde stem.
Wel, ik doe niets anders mjjn leven
lang,* riep Lefran9ois ait. »Maar men mis
kent mjjik heb met zooveel ondank te doen
gehad, dat dit mg verbitterde. Wilt gjj mjj
echter de behulpzame hand reiken, dan zult
gjj n persoonlijk daarover niet beklagen.*
Voor mjj komt het er niet op aan, mjjn
heer. Het is slechts om anderen dat ik mjj
bekommer.*
»Maak mg zulke dingen toch niet wjjs,*
spotte Lefran9ois. >Ik ben goedhartig, maar
daarom nog geen ezel. Sedert den dood van
mevrouw de Fresqueville bevindt gjj u in
zware geldzorgen. Gjj kant de rekeningen
die men u voorlegt niet met preeken be
talen
»God zal daarin voorzien.*
Lefranjois wierp den priester een door
dringenden blik toe en hernam jjskoud:
Luister, pastoor, ik geloof in God; me
op het oogenblik zou ik meer vertrouwen
in een bankier stellen. Hoeveel hebt gjj
noodig
Wjj zgn ongeveer twee en twintig
duizend gulden schuldig,* sprak Daniel met
een flauwen glimlach.
Wilt gjj ze hebben?*
•Indien gjj die som ter mjjner beschik
king stelt, zal ik voortaan ochtend en avond
nw geluk afsmeeken.*
Wordt vervolgd.
ItlRllWSMAft
Hel Lam! van Heusdcn en Allena, de Lanjslraal en (le lommelenvaard.
i