liet Land van flensden en Alfena, de Langstraat en de Itomnielerwaard.
Co-educatie.
Haar ®«d getrouw
M 1748.
FEUILLETON.
WOENSDAG 23 NOV.
1898.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
land van alten^
VOOB
Jit blad verschjjat WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prgsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Dit stadhuiswoord is tegenwoordig in dp
mode. Voor zoover we weten is het der
verloopen zomer voor 't eerst hier te land
in br eden kring besproken te Sctieveninger
op de Tentoonstelling voor Vrouwenarbeid.
Men verstaat er onder de opvoeding der
beide geslachten volgens dezelfde beginselen,
een opvoeding van jongens en meisjes, op
dezelfde leest geschoeid.
Tot hiertoe is men algemeen de meeninp
toegedaan dat iedere sekse haar eigen eischer
stelt en dat het verschil tnsschen jongens er
meisjes zich reeds openbaart in de eerste
levensjaren. In de keus van speelgoed b.v.
is dat zeer goed merkbaar. In de schoo'
wordt daarmee ook rekening gehouden ei'
met het oog op de toekomst aan meisjes
handwfrkonderwijs gegeven, terwjjl bjj jon
geris alweer wat meer werk gemaakt word'
van gymnastiek, teekenen en handenarbeid.
Dat is nu volgens de dames alles uh
den booze. Er is geen enkele reden waarom
een meisje volgens andere beginselen behoort
te wordfT opgevoed dan een jongen waarom
in school meisjes nit expresseljjk voor haar
bewerkte rekenhoeken zouden cjjferen
waarom voor elke sekse aparte spelen er
uitspanningen zonden gszocht moeten wor
den waarom zelfs voor elk aparte scholen
bestaan zouden.
Want, en bier komen we tot het
kardinale punt de aanleg van het meisje
is geheel geljjk aan dien van den jongen,
er is op 't punt van verstand geen sprake
van meer of minder, de vrouw staat althans
in verstandelijk opzicht niet onder, maar
naast den man. Ze heeft, derhalve recht op
evenveel toewjjding als de man.
Achter dit punt zet het grootste deel
van 't mannelijk zoowel als 't vrouwelijk
geslacht een groot vraagteeken. De dames
op het congres te Scheveningen waren 't
echter eens dat man en vrouw als gelijk
van aard aanspraak hadden op hetzelfde
onderwjjs en de heer Gerhard van Amster
dam vertelde als bjjdrage daartoe van een
bezoek aan het opvoedingsgesticht te Cern-
pnis in Frankrijk, waar het stelsel van
co-educatie zoo streng mogeljjk doorgevoerd
wordt. Deze spreker legde echter in een
enkele slotbemerking de zwakke zij van het
H. BERTRAND.
(9
Zjj hief het hoofd op, teen zjj het geluid
van de stem hoorde, vond het echter niet
de moeite waard om op te staan, doch werkte
rustig verder aan de ruwe, bonte stof, die
zjj onder handen had. De late gast klopte
ongeduldig met zjjn stok tegen het venster
en zag toen, dat er behalve het meisje geen
sterveling in de kamer was; hg trok de
capuchon van zjjn manteljas over zjjn bont
muts en trad binnen. »Ben je alleen?*
>Ja,« antwoordde Margit nieuwsgierig,
den onbekende van het hoofd tot de voeten
opnemend. »Wat is er?«
»Stil, zachtjes,* fluisterde hg. >Heb je
een kamer voor mg?«
»Wie zjjt gg?« vroeg Margit. »Ik mag
niemand opnemen, die zgn naam niet zegt.*
»Welk een onzin!* lachte de man.
»Nu, wie zgt gjj?« herhaalde Margit
brutaal. »Anders kunt gjj gaan.*
»Wil je veel geld verdienen?* zeide hg
lachend, maar in zgn toon lag iets als ver
borgen angst, >wees verstandig!*
»Geld?« vroeg Margit, waarmee?*
»Door mg een hoekje aan te wjjzen, wa r
ik kan slapen zonder dat de waard, de
knechts en andere overbodige mensehen er
in gemoeid worden.*
vraagstuk zóó duidelijk bloo*, dat de heele
vergadering in een helderen lach schoot.
TI ij vertelde van de moeite die het kost het
gelijkbeidssysteem door te voeren en hoe
't hem gebeurd was, dat zijn kleine meid
hem bij de aanprijzing ven zekere ont
spanning had toegevoegd »ma:r pa, dat
doet toch immers ge-n meisje!*
Dat kleine ding had het bjj 't rechte
eind. De natuur heeft de vrouw een anderen
aanleg gegeven dan den man en zoolang
de natuur spreekt, gevoelt de vrouw dat
ook. Later als ze deze moeder het zwijgen
oplegt en vermeent in staat te zijn alles
te doen en te kunnen wat de man doet en
kan, schudt ze af wat des meisjes is en
verlangt ook voor het aankomende geslacht
co-educatie.
Wanneer we in de wereld der kunsten
rondzien, wordt onze aandacht getrokken
door talrijke vrouwennamen. Toch is haar
getal klein in vergelijking van de schare
uitmuntende mannen en er is geen kunst
waarin een vrouw boven alle beoefenaren
uitblinkt. Men zon de tooneelspeelkunst en
zangkunst kunnen uitzonderen, waarin de
vrouw niet minder uitblinkt dan de man,
doch men vergete niet dat in deze kunsten
geen zelfstandige arbeid geleverd, doch
voortgebracht wordt wat door een ander,
meestal een man geschreven of gecompo
neerd is. »Er is geen kunst* zegt de
Deventersche docter Cox, die het met minder
oorspronkelijkheid stellen kan, dan de too
neelspeelkunst. Voor deze zijn eigenschappen
noodig, die de vronw in 't algemeen van
noode had en dus steeds ontwikkelde. In
den wedstrijd om een man, zooals die in
alle beschaafde landen voorkomt, moet zij
zekere rol weten te spelen, haar deugden
toonen, haar gebreken verbergen. Wie dat
het best kon, had do meeste kans te huwen
en het bezit dier eigenschappen op
haar vrouwelijke nakomelingschap te doen
overgaan.*
Op 't gebied der wetenschap staat de
vrouw zeer zeker bg den man achter. In
elke tak is het niet moeilijk een half dozgn
namen op te noemen van beoefenaren die
ver uitblinken boven anderen, vrouwen
namen zullen daarbij niet gehoord worden.
Nu kan men wel zeggen dat het ten allen
tjjde voor de vrouw hoogst bezwaarlijk
was zich op de hoogte te stellen in eenigen
kun je mjj in den stal stoppen, indien ik
slechts ongestoord en onontdekt bljjf. Is
er nog iemand anders in huis?*
Behalve de waard is er niemand. In dit
jaargetjjde komt er nooit iemand en al de
knechts zijn bg den hoatverkoop in Dram
men. Wacht, daar schiet mg iets te binnen.
Wat geeft ge als ik u een warme plaats
aanwijs waar gg kunt slapen
»Tien kronen,* zeide de vreemdeling
kortaf. »Aha, ha, met geld komt men ver
bij dit brave volk.*
»Zeg me echter wat gg van plan zjjfc,*
vleide Margit terwjjl zjj licht aanstak. »Gjj
kunt mg vertrouwen.*
»Zwijg! Je hebt mij alleen den weg te
wgzen, anders niets.*
»Het is boven niet mooi,* grijnsde Mar
git. »Het is de hooizolder. Er is vandaag
niemand, gg zgt daar veilig.*
Waar moet ik heen ?Ik ben hier vreemd.*
Dat woord trof Margit. Vreemd!* Dat
woord had beteekenis voor haar. Gunnar
had ook altijd gesproken van iemand, die
hier »vreemd« was geweest. Op de smalle
ladder, die naar den hooizolder leidde, draaide
zjj zich om ea bekeek den vreemdeling eens
goed.
»Wat heb je? Haast je.« Snel tastte hg
in den zak en gaf haar een goudstuk. »Heb
je daarop gewacht nu vooruit!*
Margit zeide niets, maar hielp den onbe
holpen gast de laatste treden opklimmen.
Uitgeput zonk hij op het stroo neder.
♦Ontzettendkreunde hg. >0, het is om
waanzinnig te worden!*
»Ila, ha,« lachte Margit, *wilfc gg bran
dewijn
♦Neen, neen riep hg uit. In welken
spelonk hebt gg mg gebracht?*
ujj kunt terstond weer naar beneden,*
Advertentiën ran 16 regels 50 et. Elke regel
meer 71fi ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrgdagavond
ingewacht.
tak van wetenschap, aangezien het uit
gemaakt scheen dat de weg daartoe alleen
voor den man openstond, maar de geschie
denis vermeldt toch tal vr.n beroemde man
nen, die uit lagen kring voortgekomen,
eerst na hevigen strijd en worsteling met
tal van beletselen een sieraad der weten
schap werden. Juist dat dit van geen enkele
vrouw kan getuigd worden, bewijst hoezeer
ze bjj den man achterstaat, anders had
toch allicht één harer gezegevierd over de
sociale hinderpalen, die haar den weg ver
sperden.
Uit een en ander volgt dat co-educatie
stof te over oplevert voor gedachten wisse
ling tnsschen de dames- woord voerdsters
onzer dagen en de hesren der schepping,
die 't met haar oneens zgn. Ze zijn dit niet
omdat ze hun standje bedreigd zien door
concurrentie der dames, maar daarom, omdat
z« van de vrouw in de eerste plaats ver
wachten dat ze vrouw blijft, verzorgster
en opvoedster der nakomelingschap. Volgens
de oude, goede opvatting toch ligt daarin
de taak der vrouw. Laat ze zich bekwamen
in de wetenschap, de knnst beoefenen, een
vak leeren om desgevorderd zelfstandig op
te treden, maar laat ze haar vorming tot
huisvrouw en moeder in de eerste plaats
in 't oog honden, opdat na ons geboren
wordt een geslacht, dat een verstandige
vronw tot moeder had.
13 ?ii t exilan <1.
De Fran8che minister van finaneiën heeft
in de begrotingscommissie verklaard, dat
hij van zjjne ambtgenooten alle bezuini
gingen heeft trachten te verkrijgen, welke
met een goeden gang van zaken vereenig-
baar zgn, ten einde in de begrooting de
buitengewone uitgaven voor de marine te
kunnen opnemen.
De vermeerdering der nitgaven, die een
gevolg is van reeds aangenomen wetten,
bedraagt 55 millioen, waarin leger en vloot
deelen voor resp. 9 en 17 millioen.
Zondagmiddag, vjjf uur ongeveer, bracht
een ontploffing in het restaurant Cham-
peaux, place de la Bourse te Parijs, groote
opschudding te weeg. De schrik zit er bg
de Pargzenaars nog zoo in, dat men aan
vankelijk geloofde aan een anarchistischen
aanslag. Later is evenwel gebleken, dat
sprak Margit met nadruk. ♦Ik hoor den
waard
♦Voor niets ter wereld! Lucht! Is hier
geen dakvenster in dezö hel?*
♦Ik zal er den waard eens naar vragen.*
Bljjf,* hjjgde hg. Mjjn verstand stnat
stil. Wat wilde ik? Waarom ben ik hier?*
♦Kan ik u niet helpen?* vroeg Margit
begeerig.
♦Ja en neen. Als ik maar wist of die
roode slang te vertrouwen is?«
♦Zjjt gg hier vreemd? Nog nooit bier
geweest vroeg Margit plotseling.
Hjj keerde zich onrustig om. »Hoe kom
je op die gedachte?*
Zoo maar ik meende n eerder gezien
te hebben.*
♦Onzin!*
Waarom verbergt gij u dan?*
Hij beet zich op de lippen. ♦Ik verberg
mg niet. Ik wil slechts rust hebben. Ik ben
gedwongen mg hier op te houden, begrjjp
je, gedwongen
Waardoor?*
De vreemdeling woelde vertwjjfeld in het
hooi.
Meisje
Margit heet ik.*
Margit dan gg kunt tot loon eischea
wat gg wilt, als gg mjj zweert nog heden
avond een briefje aan Astrid Gulsdatter te
bezorgen. Maar als voorwaarde stel ik,
dat gg zwjjgt. Ik geef u geen cent eer
gg aan de opdracht hebt voldaan.*
Goed!* zeide Margit. Zg dacht bg
zichzelven: Een liefde-brief aan Astrid!*
En zjj kwam op een denkbeeld, dat haar
het bloed bjjua in de aderen deed stollen.
Maar zg moest eerst nog meer weten. Zg
greep den brief en stak hem in den zak. Zg
oeefde van ongeduld. Nauweljjks was zij
zulks niet het geval is geweest. De ont
ploffing had een gansch andere oorzaak.
Om vgf nar begaf de keldermeester van
het restaurant zich met een lamp naar den
kelder. Nauweljjks was hij beneden, als de
lamp ontplofte en brandende olie tegen de
muur spatte en zich over den vloer ver
spreidde. Er ontstond een begin van brand,
en eenige seconden na de eerste ontploffing,
werd een tweede knal geboord, gevolgd
door een oorverdoorend gekraak. De bran
dende petroleum had zich verspreid over
een groote kruik met alcohol en het was
de ontploffing dezer kruik, die een ver
schrikkelijk onheil stichtte.
Het gansche gebouw waggelde; stukken
van tafels, stoelen en vaten werden tot
midden op de place de la Bourse geslingerd.
Een dame, die juist passeerde, bleef op de
plaats dood.
Een minnut lang regende het letterlijk
allerlei voorwerpen op het trottoir en het
plein, waarop gelukkig op dat uur bgna
geheel geen verkeer was. Er ontstond een
pani ek onder de bezoekers van het restaurant.
Zij dachten aan een anarchistischen aan
slag, vreesden dat het buis zou instorten en
jjlden schreeuwend de straat in. De politie
kwam spoedig toeschieten, terwjjl ook de
brandweer van verschillende posten met
grooten spoed kwam aangesneld. In enkele
minuten was het gansche quartier de la
Bourse op de been, doch de prefect van
politie nam onmiddellijk strenge maat
regelen voor het afzetten van het terrein.
Geruimen tjjd steeg nog een dikke rook
wolk op uit de kelders van het restaurant,
waar de brandweer het begin van brand
gebluscht had. Toen de rook eenigszins was
opgetrokken, kon men zien, welke ver
woestingen waren aangericht. In de groote
zaal lagen de stoelen en tafels en stukken
flesschen in de grootste wanorde over den
vloer, die op verscheidene plaatsen gescheurd
was. De deuren waren weggeslagen, de
raiten verbrjjzeld.
Bg deze ontploffing hebben twee personen
het leven verloren en zgn er 8 gewond. De
keldermeester leeft nog, hoewel hg een
ernstige wonde aan het hoofd heeft.
Het Hof van Assises in het departement
Aisne (Frankrjjk), heeft een zekeren Dalis-
sant ter dood veroordeeld wegens moord
in de gelagkamer terug of zjj opende den
brief en begon hem te ontcijferen: Kom
terstond in de ♦Nordstjernen beste
schat ik heb u gewichtige mede-
deelingen te doen een vriend.* De
vreemdeling had wel vermoed dat Margit
den brief zon lezen, om te weten te komen,
wie bjj was; daarom had hjj zgn naam
weggelaten. Astrid zon ook zoo wel weten
met wien zg te doen had ja, hg was
zeer voorzichtig zeer slim
Margit rende weg. Het stormde hevig
maur zij ging niet naar het poststation,
waar Astrid woonde, doch in tegenover
gestelde richting, naar den kant van den
Hönefoss en den molen. Zg vergiste zich
zeker.
♦Is hier iemand, die mij wil spreken,*
vroeg Signe een nar later aan de deur van
de ♦Nordstjernen. Zg scheen met tegenzin
te zjjn gekomen en moest zich inspannen
om Margit te kannen aanspreken.
»Een oogenblik aarzelde Margit eer zg
antwoordde: Boven!*
»Wie is er boven?* vroeg Signe wan
trouwend.
Weet niet.*
»Een vronw Het is zeker een misverstand.
Zeg haar, dat zg maar hier bjj mg komt.*
Een man.*
Een man fluisterde Signe. Vraag
hem, wat hg wil neen, wa ht waar
is de brief
Ga toch naar boven,* smeekte Margit
ongeduldig en angstig. Zg liet het verdiende
geld in den zak rammelen en lachte zenuw
achtig.
♦Spreek, Margit, ik wil weten wat dit
alles te beteekenen heeft. Denk je, dat je
met rag kunt spotten? Ik heb geen vriend.*
op een 16-jarig meisje. Dalissant was na
melijk in Juni 11. niet uifgenoodigd op de
bruiloft van een zijner nichten, omdat men
goede redenen had hem uit den familiekring
te houden. Daarover was hjj zoo kwaad
geworden, dat hjj de zuster van de bruid,
die hjj op 6eu eenzamen weg tegenkwam,
bjj den keel greep en haar met zgn zakdoek
verworgde. Het Ijjk van het jonge meisje
sleepte hjj naar een nabnrig bosch. Dalissant
schjjnt een dronkaard te zgn, die slecht ia
zgn omgeving bekend staat. Voor het ge
recht heeft hjj verklaard niet te hebben
geweten wat hjj deed.
De Fransche ministerraad heeft thans
besloten dat de behandeling van Dreyfus op
het Duivelseiland voor het oogenblik zal
worden gewjjzigd in dien zin, dat hem zal
worden vergund dagelijks van 8 tot 11 uur
voor- en van [2 tot 5 uur namiddags te
wandelen buiten de omheining, waarbinnen
hg bgna vier jaren lang heeft opgesloten
gezeten. Misschien wil de regeering hem
op die wjjze langzamerhand gewennen aan
het zien van de vrije natuur, evenals iemand
die gernimen tjjd van het gezichtsvermogen
is beroofd geweest. Wat zal het dan nog
lang kunnen duren voor zjj hem aan het
drukke gewoel der Parjjsche boulevards
durft blootstellen Gelukkig dat het Hof van
Cassatie uit minder bezorgde dokters bestaat.
De advocaat der familie Dreyfus, mr.
Mornard, overtuigd dat de verdediging van
den gevangene slechts van ondergeschikt
belang kan zgn, waar hjj onkundig is van
alles wat na 1894 gebeurd is, o.a. van de
valachheid van Henry, het optreden van
Esterhazy en het bestaan van het geheim
dossier, zal binnenkort stappen doen bg den
minister van koloniën, om dezen te verzoe
ken hem te machtigen zich met zgn cliënt
in betrekking te stellen, waarbjj dan tevens
de vraag van diens terugkeer naar Frankrjjk
zal ter sprake komen.
De »Ligne pour les droits de Ia femme*
heeft tot mevrouw Dreyfus een brief ge
richt, waarin de »Ligue« hare bewondering
en sympathie voor mevr. D. uitspreekt. Elke
vrouw, dapper als u, mevrouw, doet haar
sekse eer aan en bewjjst den mannen, hoe
zjj kunnen rekenen op de toewjjding van
hnn levensgezellin, wanneer zg haar wel te
kiezen weten.
»Ook geen vreemde?* siste Margit. Zjj
had gezien dat een man, als razend, op
haar en Signe toestormde en zjj begreep
wie hjj was, wie het moest zgn.
Gunnar!* gilde Signe.
♦Gunnar,* mompelde Margit, knikte
glimlachend met het hoofd en giug de ge
lagkamer binnen.
Gunnar's gelaat was verwrongen van haat
en woedeiedere spier, iedere zennw in hem
trilde.
♦God helpe mjj,« kreunde Signe en leunde,
voor het eerst van haar leven door schrik
verlamd, tegen den kouden maar. Hg trok
haar onmeedoogend mee in de zwak ver
lichte gelagkamer.
♦Nu heb ik je,« riep hg heesch uit. »Ha,
ho, de wjjze Signe! Waarom berg je je
brieven niet beter op? Vooral, als zjj van
vrienden zjjn?«
♦Ik weet niet van wien hjj is,< fluisterde
Signe, »ik zweer het jel*
Wat doe je dan hier?* En tot Margit,
»waar heb je den ellendeling verstopt?
Spreek of ik sla je bont en blauw!*
Het roode meisje was van angst onder de
tafel gekropen en hnilde.
♦Op den hooizolder snikte zjj.
Zjj begon te weenen, dat zjj er na zelf was
ingeloopen en sloop onhoorbaar weg.
Gunnar hief dreigend zgn arm op tegen
Signe: ♦Bljjf!*
Deze had haar kalmte herkregen.
Gunnar liet haar staan en verdween. Een
poosje was het stil, doodstil. Toen hoorde
zjj een oorverdoovend gestommel op de trap
en eer zjj wist wat er gebeurd was, zag zjj
Gunnar met een vreemdeling onder aan de
trap worstelee.
Was hjj haar vreemd?
(Slot tolgt.)
NIEUWSBLAD
DOOR
>De waard onderzoekt iederen a rond al
de logeerkamers, dien kan ik niet misleiden
^Ouzin, logeerkamers! Voor mgu part
<HHHaaWDMBBMPBBWB»WMBWWMaBMöBMBBMMBWP
