llel Land van Heusden en Allena, de Langstraat en de llomnielenvaard.
r.
FEUILLETON.
Misdadig uit liefde.
18«8.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
WOENSDAG 28 DËC.
land van aliens
VOOR
Dit blad verschflnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
franco p«r post zonder prgs vei hooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
M 1758.
In het Nummer van
1 Januari a.s. zal weder
gelegenheid gegeven worden de ge-
gebruikelijke NIEUWJAARSGROET te
plaatsen.
Voor tijdige toezending beveelt
zich beleefd aan
DE UITGEVER.
't Ts een korle weg, zoo'n jaar. Nauwelijks
goed begonnen of het eind wenkt reeds.
Nog een kleine wjjle tjjds en 1898 behoort
tot het verleden.
Toch kan er in zoo'n kort jaar heel wa'
gebeuren.
Wanneer we het jaar overzien en ons
herinneren wat zooal heeft plaats gehad
en vragenwat zal van dit alles nu den
den tijd overleven, dan komen we als van
zelf terug op het getuigenis door Ruslands
keizer afgelegd, op de woorden door hem
tot zjjn medebestuurders in de beschaafde
wereld geproken.
En dat kan wel niet anders. Enkele
dagen geleden luidden alom de klokken ei
riepen de volken op tot het aanhooren var
den engelenzang: vrede op aardel Vred»
op aarde, de sehoone belofte, bjjna 20 eeuwen
geleden a»n de menschbeid gegeven. Elke
Kerstmis, sedert dien tjjd gevierd, heeft ze
zich die belotte herinnerd, maar nog altjjd
is ze ver gebleven van het ideaal. Nog
staan de volken der aarde vjjandig tegen
over elkander en letten wantrouwend op
iederen pas, door andereu gezet. In plaats
van broeders zjjn ze concurrenten, dh
trachten elkaar een vlieg af te vangen en
hnn beste krachten offeren aan de wape
ning, waarvoor ze tevens hun schatkist
uitputten.
En n zullen de gebeurtenissen van 1898
voorbijgaan en vergeten worden, maar hei
keizerlijk woord vsn Nicolaas zal onze eeuw
overleven en nawerken en over alle volgend',
tjjden een protest bljjven tegen alles er
iedereen, die in de kracht en praal var
wapenen heil zoekt.
(9
Deze onbeschofde handel wjjze ergerde mjj.
Ik bad geen lust mjj op die wjjze de deur t<
doen wjjzen
•Ik zal mjj overtuigen of dit het geval
is, gaf ik ten antwoord. Gjj kunt daarover
niet oordeelen en weet ook niet hoe op
gevorderden leeftjjd een klein ongeval dik-
wjjls groote gevolgen kan hebben.*
Ik onderzocht den pols van den zieke,
die buitengewoon zwak was. De oude man
hoestte aanhoudend, doch de borst bezat
geen kracht meer om aan dat hoesten weer
stand te bieden. Het gevaar dat de oude
man door het bersten der longen sterven
kon lag voor de hand.
•Gjj kent den toestand niet waarin nw
vader verkeert, vervolgde ik. Deze vereischt
de grootst mogeljjke zorg en verpleging.*
•Almachtige Godl Hg zal toch niet
sterven?* riep Geertuide, en hare oogen
waren onuitsprekelijk angstig op mg gericht.
Claus zweeg. Zjjne te zamen genepen
lippen, zjjn sombere blik verrieden mg dat
bg zich met geweld goed trachtte te bonden.
Wjj moeten pogen het hoesten te doen
verminderen,* antwoordde ik op Geertruide's
vraag. »Hjj schjjnt zeer zwak te zjjn, het
hoesten zal hem den slaap beletten en toch
heelt hg zoo zeer rust noodig. Zjjne ziekte
is niet gevaarlijk, als zjjne krachten het
maar uithouden.*
•Ik wil alles doen 1* zeide Geertruide,
terwjjl hare oogen vol tranen schoten. »ik
wil hem verplegen en bg hem waken, bo-
houd hem voor mg ik sta anders alleen
op de wereld!*
Het is niet te ontkennen dat tot heden
toe elk volk zjjn vorst in da eerste plaats
aanmerkte als te zjjn de voorste in oorlogs
zaken. Zie maar in de hoogste kringen
rond, de bewindvoerders hebben alles gedaan
om die opvatting te bestendigen. De zoontjes
van Wilhelm II waren nog nauwelijks de
binderschoenen ontgroeid of ze werden in
een militair pak gestoken en kregen een
rang in 't leger. In 't paleis der Hohen-
zollerns treft men luitenants aan die den
leeftjjd van zeven jaar nauwelijks bereikt
hebben. Zoo geven de vorsten zelf aan
leiding om het denkbeeld te vestigen dat
keizers en koningen in de eerste plaats
soldaten zijn, voor wie de vechtkunst de
hoogste wetenschap is. De galakleeding van
welken vorst ge ook nemen wilt Oscar
van Zweden misschien uitgezonderd is
de generaalsuniform.
Een vorst, van de kinderschoenen af
gewoon aan de uniform, zjjn leven in ge
zelschap van militairen sljjtende, de oorlogs
kunst als een der eerste vakken van weten
schap betrachtende moet die tot hooge
jaren gekomen geen spjjt gevoelen, steeds
in vrede geleefd te hebben Zijn opleiding
was een militaire en nu moet hjj bekennen
dat de kennis van militaire zaken hem van
geen nat geweest is, dat de kennis van 't
maatschappelijk leven hem meer profijt zou
gegeven hebben.
Daarom is en bljjft 1898 een éénig jaar
in de historie. Een vorst, en wel van Rus
land, een militaire staat bij uitnemendheid,
uit een huis dat met de wapenen zjjn grond
vesten gelegd heeft, doet aan Europa's vorsten
den voorslag toch niet voort te gasn geljjk
tot hiertoe, maar in zake de volkswapening
te remmen en tot staan te komen. Volgens
de officieele oorlogsbudgetten kost de leger
macht der Europeesche staten, in vredestjjd
3.5 millioen bedragende, de som van 2870
millioen gulden.
Vrede op aarde* klinkt nog de nagalm
der Kerstklokken en het vredelievende Eu
ropa besteedt schatten om dien vrede te
verzekeren 1
Lang zal 't nog duren eer Ruslands woor
den daadwerkelijke gevolgen hebben, maar
1898 zal geboekt worden als het jaar, waarin
de machtigste monarch der aarde bljjk ge-
Misnoegd, bjjna toornig, verwjjderde Clans
zich.
De angst en het verdriet- van het meisje
deden mjj smarteljjk aan. Ik poogde het
arme kind gerust te stellen, gaf haar eenge
verzachtende droppels voor den zieke en
deelde haar mede hoe zjj hem behandelen
moest.
Zjj stond zuchtende daar en hield het
gelaat met beide banden bedekt. Het oog
van den ouden man rustte op haar en nu
scheen het alsof het oog helderder zag en
er medelijden en liefde uit sprak. Dit was
wel is waar geen goed teeken, want de
naderende dood wekt de geesteszwakbon
dikwjjls eenige oogenblikken van te voren op.
Ik gaf mjjn vrees niet te bennen. Kwam
de dood, zoo kwam hjj voor het arme kind
nog steeds te vroeg.
Claus was aan het venster getreden en
zag naar het veen. De smart der zuster
scheen hem weinig aan te doen. Hjj was
mjj in geheel zjjn wezen een raadsel. Was
hjj niet bezorgd over het leven zjjns vaders?
Ik had zjjn oog toch angstvol zien blinken
toen zjjn zuster ziek was?
Nog eenmaal trachtte ik Geertruide te
troosten, toen ging ik heen, daar ik toch
geen hulp kon aanbrengen. Hielden de
krachten van den zieke het niet uit dan kon
de wetenschap geen redding aanbieden.
Geertruide vatte mjjne handhare lippen
bewogen zich zonder dat een enkel woord
daarover kwam, haar handdruk vertelde
mg intusschen alles wat zjj mjj zeggen wilde.
Was die handdruk misschien eene dank
betuiging voor mjjn zwggen tegenover haar
broeder
Claus geleidde mjj tot buiten de huisdeur;
hg zag nog steeds zeer somber.
Dokter, zal mjjn vader sterven vroeg
hg. »Zeg mg de waarheid.*
•Zjjn toestand is zeer bedenkelgk,* ant-
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 71/, et. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
geven heeft de schromelijkste gevolgen ia
te zien, die de oorlogstoebereidselea na zich
zullen sDepen.
•Vrvde op aarde* klingelden de klokken,
maar het bijna vervlogeu jaar heeft tal van
teekenen gezien waaruit bljjkt dat de vrede
nog vfr te zoeken is.
Sla het oog op Frankrijk en zie wat vuur
daar gestookt wordt. De heele zaak Dreyfus
zal ten slot'e bljjken zijn gron 1 te vinden
in jodenhaaL die 't ging zoo 't ging den
jood Dreyfus uit de gelederen wilde ver
wijderen. Leugen, bedrog en vervalsehing
zjjn de wapenen in het beruchte proces ge
weest. Meer dan een jaar lang is men nu
bezig voor den veroordeelde recht te vragen,
het jaar 1898 is met Dreyfns begonnen,
het zal er mee eindigen en 1899 tamelijk
oud zjjn, eer recht gedaan is. Hoe zal
Frankrjjk dit ooit voor de wereldhistorie
verantwoorden
Dat men toch in ons land een oog hebbe
voor deze gebeurtenissen! Hier, waar 't
jodendom gerespecteerd w®rdt, op volkomen
gelgken voet met de christenen staat, waar
joden en christenen als broeders samen wo
nen en werken, waar ze van der jeugd af
op dezelfde banken gezeten, leeren in elkaar
niets anders te zien dan kinderen van 't
zelfde vaderland hier gaat nu een stem
op, die vraagt om aparte opleiding, om
scheiding der bokken en schapenMen zij
toch voorzichtig, en vereenige liever dan te
scheidenhet antisemitisme behoeven we
niet over onze grenzen binnen te halen.
Engeland, Frankrjjk, Italië, Dnitschland,
in beginsel mogen ze Nicolaas bjjvallen,
als 't op practische toepassing aangaat,
zullen ze allerlei uitvluchten zoeken en
vinden. Zjjn ze niet bezig zich in koloniale
mogendheden te herscheppen of hun buiten-
landsche bezittingen uit te breiden? »Eerst
moet ik Elzas en Lotharingen terug hebben
en een handelsweg door Afrika,* zal Frank
rijk roepen. »Aan mjj eerst Egypte en wat
daar ten zuiden ligt,* komt Engeland, dat
zeker nog wel andere wenschen ook uiten
zal. Ook Italië en Duitschland zullen vöör
de ontwapening zich een deel van Afrika
zien binnen 4e krijgen en Ruslnnd zelf?
Wel, ook dit heeft nog wat to vragen in
Azie vóór het den sabel neerlegt.
woordde ik. •Vermjjd alles wat hem eenigs-
zins zou kunnen aandoen en draag zorg,
dat hjj de meest mogeljjke rust geniet.*
Mjjn zuster heeft n laten weten, dat
mjjn vader ziek is,« vervolgde hjj.
Als zjj dat gedaan had zon zij slechts
gedaan hebben wat de plicht haar gebood,*
gaf ik ten antwoord. »Gjj zoudt goed ge
daan hebben als gjj mjj vroeger kennis hadt
gegeven van de ziekte uws vaders.*
•Ik hield zjjn toestand niet voor zoo be
denkelijk,* antwoordde hjj, terwijl hjj schijn
baar mjjn oog trachtte te ontwjjken.
Hg was mjj bij het opstijgen behulpzaam
en groette toen beleefder dan ik naar zjjn
vroeger gedrag te oordeelen verwacht had.
Ik had sleehts enkele malen met die
familie vluchtig kennis gemaakt en toch
stond het lang bg mjj vast, dat er iets ge-
hei mzinngs en raadselachtigs bestond dat ik
niet kon ontcijferen. Ik had de ondervinding
opgedaan dat Clans zjjne zuster innig lief
had, en toch scheen zjj hem te vreezen.
Het was hem bljjkbaar onaangenaam ge
weest dat ik gekomen was. Verlangde hg
naar den dood zijns vaders Was de oude
man hem wellicht tot last? Hoe wus het
mogeljjk dat zjjn hart zoo zeer aan zjjne
zuster hing en zoo weinig liefde voor zjjn
vader betoonde?
Iedere tamilie is op zich zelve een wereld,
zjj heeft hare vreugde en haar verdriet, hare
bljj- en hare treurspelen. De hartstochten
slepen ze ook mede en al zjjn ze ook ge
ringer dan in de groote wereld, zoo ligt dit
niet aan de sterkte van den hartstocht, maar
alleen aan de enge grenzen waar zjj ge-
honden worden. Dezelfde storm, die het
water in een beek slechts onrustig doet
bewegen, doet op de zee groote golven te
voorschjjn komen.
Langzamer dan ik gekomen was reed ik
terug. Onverwacht ontmoette ik mjjn vriend
En wjj? We willen eerst den Atjeher aan
onze voeten zien en mogen dat na een strjjd
van een kwarteeuw wel eischen. Gelukkig,
dat dezer dagen reeds sprake is van de
vestiging van burgerljjk gezag en het uit
zicht op vrede daardoor wordt versterkt.
Alles moet zijn tjjd hebben,* zegt het
spreekwoord. So-mmige zaken hebben eeuwen
noodig om in de hoofden en harten woning
te maken. Het vrede op aarde* b.v. Men
vertwijfele slechts niet, maar ieder werke
in eigen kring aan de komst van dit vrede-
rjjk. Zoo zij het, ook in 1899.
Buitenland.
Volgens gerucht heeft de strafkamer van
het Hof van Cassatie, tengevolge van eene
schikking met den minister van oorlog, vier
harer leden aangewezen om, als commissie,
aan het departement van oorlog inzage te
gaan nemen van de stukken, welke het ge
heim dossier der zaak-Dreyfns vormen. Die
stukken zullen ook aan advocaat Mornard
worden medegedeeld onder de waarborgen
van geheimhouding, welke tusschen het Hof
en de regeering zjjn vastgesteld.
De bewegingen van den Eiffeltoren door
den invloed der zonnewarmte, hebben eenige
Fransche physici er toe gebracht deze te
bestudeeren. De uitzetting van het jjzeren
geraamte bewerkt eene draaiende beweging
in de richting van zonsop- naar ondergang,
en wel zoo sterk, dat de top een cirkel
boog met een gemiddelden straal van 10
cM. beschrijft. In den zomer is de beweging
natuurljjk beter waarneembaar dan in den
winter. Het dalen der temperatuur na zons
ondergang veroorzaakt eene terugdraaiing,
zoodat het machtige bouwwerk in eene ge
stadige beweging verkeert.
In de laatste weken hebben allerlei ge
ruchten geloopen over don Carlos en diens
plannen. De correspondent van de >Times*
te Venetië beweert thans, dat de Spaansche
troonpretehdent zelf hem gemachtigd heeft
om de praatjes over zjjn gezondheidstoestand
en zjjn plan om afstand van zjjne aanspra
ken te doen ten gunste van zjjn zoon doa
Jaime beslist tegen te spreken.
De Servische regeering zal bg de Skupsch-
op de heide.
•Waar gaat gij heen?* vroeg ik verrast.
•Naar gindsch huis, welks dak zoo donker
tegen het groen der heide afsteekt?* gaf
Knaver ten antwoord.
Ik kom daar jnist vandaan.*
Zjjt ge daar geweest?* vroeg Knaver.
•Ik was hjj een zieke geroepen.*
Wie is daar ziek?*
Een onde man doch, wat voert n
daarheen
De man heet immers Claus?*
»Ja.«
En hg heeft eene dochter een lief
meisje
Ook dat is waar,* antwoordde ik. »Hoe
weet gjj dat? Dat meisje is inderdaad lief,
zjj is zelts schoon, zjj heeft een gelaat dat
men nooit kan vergeten als men het een
maal gezien heeft. Nu echter is het door
verdriet gedrukt.*
Kent gij haar reeds lang?*
Zeker. Ik heb haar ook onder behan
deling gehad toen zjj ziek was.*
Wist gjj dat zjj in het geheim met
Bertram verloofd was?*
•Neen riep ik ten hoogste verrast uit.
•Ik had er zelfs geene gedachte op. Hoe
weet gjj dat?*
•Ik had Bertram's papieren doorzocht,
zonder daarin het minste te vinden wat mg
belang inboezemde,* vertelde mjjn vriend.
Heden was ik echter toevallig in de herberg
toen de tegenwoordige eigenaar aan den
knecht een jas van zjjn vroegeren meester
schonk.
In den zak was nog een aan Bertram
geadresseerde brief, deze was onderteekend
door Geertruide en hield het verzoek in dat
Bertram de schrjjfster, die hem de liefste
namen gaf, denzelfden dag nog zou bezoe
ken, daar zjj hem noodzakelgk spreken
moest. De tegenwoordige herbergier wist
tina een voorstel indienen om het jaargeld
van den onverzadiglijken ex-koning Milan
te verhoogen tot 700,000 francs.
In Montenegro heeft het zoo gedocht
gesneeuwd, dat het verkeer gestremd is.
Eenige honderden soldaten, die van Waso-
jewitschi naar Podgorica op marsch waren,
zjjn in een bergkloof door den sneeuwstorm
overvallen. Sedert twee dagen heeft men
geen bericht van hen en het is onmogeljjk
tot hen door te dringen.
Hardnekkig bljjft het gerucht loopen, dat
koning Menelik van Abyssinië jegens Italië
vjjandeljjke bedoelingen heeft. Menelik ge
looft, dat de Italianen Ras Mangascha tegen
hem hebben opgestookt en hg verwjjt hnn
tevens, dat zjj doen, alsof Raheita, waarvan
de saltan een vazal van den negus is, hun
toebehoort. Menelik zou zjjn troepen ver
zamelen met het doel, om de Italianen
voorgoed uit Afrika te verdrgven.
#De Daily Telegraph* verneemt, dat men
in Afganistan voor het uitbreken van een
heiligen oorlog van de Afgaansche Moslemen
vreest, zoowel aan de Indische als de Rus
sische grens. De regeeringen van Rusland
en Engeland heeten samen te zullen werken
om den opstand zoo noodig te keeren.
Van de Russische jongelui die in 1876
onder de wapenen werden geroepen, konden
79.1 percent lezen noch schrjjven, en maar
19.6 pet. lezen èn schrjjven. In 1886 konden
van de 243,085 opgeroepenen 72.2 pet. lezen
noch schrjjven, terwjjl 22.1 pet. beide
kunsten verstonden. In 1896 was het:
277,050 man, 59.8 pet. en 30.8 pet. Voor-
zoover de dienstplichtigen betreft, is dus
in twintig jaar het aantal ongeletterden met
19.3 pet. verminderd, het aantal van degenen
die lezen en schrjjven konden met 11.2 pet.
vermeerderd. Het aantal die alleen konden
lezen is toegenomen met 8.1 pet.
De Rnssisehe regeering zal vermoedelgk
te New-York eene $l/3 pCts. leening sluiten
van 90 millioen dollars. Over den koers
van uitgifte is men het echter nog niet
eens; er wordt 97 pCt. gevraagd en 92
geboden.
niet wie de schrjjfster van den brief was,
ook de knecht kende haar niet. Van de
huishoudster vernam ik eindeljjk dat Ber
tram met het meisje in het geheim verloofd
was en dat zij de dochter van den turfboer
Claus is. Bertram had haar doen beloven
niemand hiervan iets te zeggen, totdat hg
zjjne verloving zelf zou bekend makenzjj
had gemeend ook na zjjn dood nog gebonden
te zjjn die belofte te houden. Daarom had
zij nog met niemand daarover gesproken.
Nu het geheim eenmaal bekend was, ver
telde zjj mg hoe innig Bertram het meisje
had bemind.*
Nu begreep ik waarom Geertruide er zoo
slecht uitzag, zij treurde over den dood van
den geliefdeIk herinnerde mij hoe Bertram
mg met schitterende oogen had verteld dat
het bestuur over zjjn herberg weldra in een
jeugdige vronwehand zou overgaan. Zjj had
dit gelnk niet mogen genieten
Ik deelde dit mjjn vriend mede.
Wat wilt gjj nu bg haar doen?* voegde
ik er vragend bij.
•Haar leeren kennen,* antwoorde Knaver.
Alleen uit nieuwsgierigheid?*
Neen. Zou zjj mg mogeljjk niet iets
omtrent de misdaad weten te vertellen? Is
het niet mogeljjk dat Bertram uit jaloezie
vermoord is, en zou zjj niet weten wie haar
nog meer bemint,?*
Het is echter heden geen geschikt oogea-
blik om haar te leeren kennen, daar haar
vader ernstig ongesteld is bracht ik in
het midden. De bezorgdheid over hem
heeft al hare gedachten in beslag genomes.*
Doch wat verlies ik als mijn bezoek te
vergeefs is?« antwoordde hg. >Zg kent mg
niet, ik mag das niet verlangen dat zjj mg
onmiddelljjk in het vertrouwen zal nemen,
het is mg alleen voldoende kennis met haar
te maken.*
Wordt vervolgd.
IIRIIWSBIAD