llet Land van Neusden en illena, de Langstraat en de liommelerwaard.
M 1T68.
KUNST.
FEUILLETON.
Een Lezersavontuur.
vooa
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
WOENSDAG 1 F ERR.
1899.
LAND VAN ALTEN**
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nnmmers 5 cent.
Advertentiè'n van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer TVs et. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Wjj Nederlanders, al wonen we san een
afgelegen strand in een vergaten hoek van
ons werelddeel, spreken toch in de kunst
ons woord mee. Kunst is een van de zaken
waarin ook een klein land groot wezen
kan. Onze naam is in 1898 door de heele
beschaafde wereld met eere genoemd, in
verband met de tentoonstelling van Rem
brandt's werken; allerwege in het kunst
minnende Duitschland kent men onzer
meesterzanger Messchaert; de voornaamste
musici van Europa vereeren na kennis
making ons eenig schoon orkest van
Am8terdam8cbe coneertgebonw ongevraagd
met een hooestwaardeerend schrijven
zoo pas een ontvangen van Hans Richter
enz. enz. En nauweljjks komt het bericht
uit Italië tot ons dat Perosi een muziek
werk gecomponeerd heeft van hooge kunst
waarde, of bet kleine Nederland legt er de
hand op en brengt het langs twee ver
schillende wegen tot uitvoering.
We zullen daarlaten de vraag of tot het
ten geboore brengen van kerkmuziek wel
in de eerste plaats operagezelschappen ge
roepen zjjn en alleen constateeren het feit
dat het Italiaansch gezelschap 't eerst dit
werk van zjjn begaafden landgenoot in
studie genomen heeft, waarop de Neder-
landsche Opera zeer spoedig gevolgd is.
't Is anders wel verleidelijk een oogenblik
over deze combinatie na te denken; een
operagezelschapen wel een zich noemend
Nederlandsch, kerkmuziek zingend in een
schouwburg op latgnsche tekst I
We willen echter liever een en ander
meedeelen over den componist, zjjn werk
en het genre, waartoe zjjn jongste geestes
kind behoort en vangen aan met het laatste.
Een Oratorium is een muziekwerk van
ernstigen inhoud, gecomponeerd voor zang
en orkest; Oratorium beteekent letterljjk
bidvertrek, het muziekwerk van dezen naam
draagt dus een ernstigen stempel en is in
den regel ontleend aan de gewjjde schrift-
Naar den vorm bestaat het uit een ouver
ture, aria's, recitatieven, meerstemmige solo
gedeelten en voor alles uit groote en grootsche
koren, het hoofdbestanddeel uitmakende.
Het oratorium behandelt in den regel
bpbelsehe stoffen. De groote componisten
Handel, Bach, Mendelssohn, Heydn e.a.
hebben aan de bjjbelsche geschiedenis de
woorden ontleend tot hun onvergankelijk
In de zaal werden de hoofden bjj elkaar
gestoken, en ik voelde, dat aller oogen ge
richt werden op mjj, die zoo bescheiden
en eenvoudig als een gewoon sterveling
mjjn Ceciel binnenleidde. Ik voelde mjj bjj
die goedkeurende blikken en verwelkomende
oogen in mjjn eigen schatting stjjgen, en
Ceciel, die zich de helft van die zichtbare
ingenomenheid en sympathie toeeigende,
hield mg, bljjkbaar met opzet, nog aan de
praat, om er nog iets langer van te genieten.
Toen begaf ik mjj naar de bestuurskamer
terwjjl de ontvangersvrouw, trotseh op haar
gast, links en rechts allerlei vertelde, wat
de »gevierde sprekerc ten haren huize ten
beste had gegeven.
In de bestuurskamer werd ik door den
onontdooibaren voorzitter aan den secretaris
en de verdere bestuurderen voorgesteld. De
beleefde secretaris verzekerde mjj, dat mjjne
overkomst op hoogen prjjs werd gesteld.
Door den penningmeester werd mg vrien-
deljjk toegefluisterd, dat ik een bjjzonder
aandachtig gehoor zou hebbenwant Djjken-
burg had een zeer goeden smaak en was
in het geheel niet gemakkeijjk.
Intusschen bad de voorzitter zjjn hoofd
even in de zaal gestoken en zich toen, tot
cltn Becretaris en balt tot rog wendende,
gezegd
scboone werken. Van Handel bezitten we
Israel in Egypte, Simson, Messias, Jozua;
van Bach, de Matheus en de Johannes-
Passien; van Mendelssohn, de Elias, de
Paulas; van Haydn, de Scheping en de
7 Kruiswoorden.
Doch niet altijd is de stof aan den Bjj hel
ontleend. Hayln b.v. heeft een oratorium
»de Jaargetijden» gecomponeerd en ook
anderen hebben hun tekst ontleend aan
wereldljjke onderwerpen, maar steeds is
een Oratorium een muziekstuk van ver
heven aard. Het hevft zijn oorsprong in
kerkeljjke sferen en ontving zijn naam door
Philippus Neri, een priester, die in de 161e
eeuw een congregatie in 't leven riep tot de
uitvoering van kerkeljjk-dramatische muziek,
delV oratio genaamd.
Er bestaan ook oratoriums van nieuwere
musici, o. a. van Schumann, Löwe e.a.,
doch in de laatste kwarteeuw is op dit
gebied niet veel voortgebracht, wat in ver
houding tot de toonecheppingen van boven
genoemde meesters staat.
Het is daarom een teeken des tjjds, dat
in Italië een jong priester een kunstwerk
geschapen heett, dat bjj allen in 't noorden
bewondering wekte en groote verwachtingen
voor de toekomst opwekt.
Die priester heet Lorenzo Perosi en 't
onderwerp van zjjn muziekstuk is getiteld
Ie Opwekking van Lazarus. Perosi is ge
boren in 1872 te Tortona, studeerde in
muziek te Milaan en te Regensburg, ont
ving in '95 de priesterwijding.
Eerst werkzaam als directeur der Kon.
Kapel der Kerk St. Marco te Venetië, werd
bjj nu onlangs door den Paus aangesteld
tot dir. der Sixtijnsche Kapel in het Vatieaan.
Tal van muziekwerken zjjn reeds van zjjn
hsnd verschenen en vonden gereeden aftrek,
maar zjjn laatste compisitie, ontleend aan
het bekende verhaal uit Joh. IX, heeft
stormenderhand al wat kerkeljjke kunst
op prjjs stelt, vervoerd. En dat deel van
't publiek is niet klein als men in 't oog
houdt dat te Amsterdam de schouwburg
uitverkocht was, toen daar het oratorium
door een operagezelschap gegeven werd.
Het stuk behandelt achtereenvolgens de
verontwaardiging van den Heer over de
Pharizeërs, de ziekte van Lazarus, de treur
muziek bjj zjjn dood, de smeeking van
Martha, de grafopening en de opstanding.
Solo's en koren wisselen elkaar af, de
laatste zjjn niet in grooten getale aanwezig.
Groote moeiljjkheden bevat het werk niet,
Dat valt me mee, hoor; al de stoelen
zjjn bezet, ondanks die lezing van gisteren
en die donkere maan. Je zoudf zeggen, hé!»
Nogal natuurlijk,hernam de hoffeljjke
secretaris, op mij wjjzende, »nogal natuurlijk
als men mjjnheer Van Maadelen hoopt te
hooren.»
>Ja, ja, dat zou wel kunnen.»
Dat zou wel kunnen Hadden die norsche
president en die lompe penningmeester
samengespannen om mg het lezersambt on-
draaglgk te maken!
•Is u gereed, mjjnheer Van Mandelen?»
vroeg mjj het presidentje met zjjn strakste
gezicht. Ik boog en wjj stapten statig de
zaal in. Daar namen we plaats aan eene
ronde tafel vóór den katheder, het voor-
zittertje bleef staan, klopte met zjjn hamer
en sprak
Geachte Vergadering!
Met genoegen heet ik u welkomHet
is toch opmerkeljj k, dat een ieder zich bejjverd
heeft om met deszelfs tegenwoordigheid deze
bjjeenkomst te te vereeren. En
waaraan hebben wjj deze trouwe opkomst
te danken?»
(Inwendig gaf ik dadel jjk het antwoord
natuurlijk aan den gevierden spreker, dien
ge op uw katheder genoodigd hebt. Dat
zal u toch door je erkend moeten worden,
Nurks
Waaraan?» herhaalde hg deftig. »Aan
het zelfbewustzijn, dat men tegenover andere
partgen in deze gemeente toonen wil, met
hart en ziel de beginselen te zjjn toegedaan,
die Nut en Vermaak ten grondslag liggen.
aan het orkest is een scboone rol toebedeeld.
De compositie is in den ouden stjjl, het
slot is een koraal in Gregoriaanscb.
Het is ook hier te lande alom met bjj val
ontvangen en doet plotseling de hoop op
nieuw leven weer aanwakkeren. De tjjd
van 't oratorium zegt men, is voorbjj, het
woord is voortaan aan de opera. Doch de
werkeljjkheid is 't daarmee niet eens. De
oude, schoone oratoriums, »de Elias» b.v. en
de Schepping», om niet meer te noemen,
worden alom nog met liefde gezongen en
hebben nooit gebrek aan hoorders. Maar
voor de solopartjjen geen operahelden, maar
concertzangers
De politie te Parijs heeft een oplichter
gevangen genomen, die in den tijd van
drie maanden bjj een aantal kleine bank
instellingen in verschillende landen van
Europa, voor meer dan een millioen franken
valsche coupons heeft weten in te wisselen,
meest namaaksels van coupons der Geünifi
ceerde Egyptische schuld. Het is een Griek,
Apostoelos genaamd, die zich uitgaf voor
Jacques Levy, directeur eener gefingeerde Pa-
rjjsGhe bank. Hij zond naar kleine banken in
Dui tsche, Oostenrjjksche, Engelscheen andere
steden orders tot betaling aan een student of
een handelsman, wiens komst hjj aankon
digde. De te betalen som varieerde tusschen
500 en 100 franc en valsche coupons waren
bjj den adviesbrief ingesloten. De student
kwam natuurljjk niet en dan schreef de
vreemde bank naar Parjjs om instructies,
waarop de oplichter antwoorddeMaak de
coupons maar te gelde en zend mg een chèque
op een Franscbe bank. En aldus geschiedde.
Een Berljjnsche bank echter vond het
geraden, alvorens de coupons te gelde te
maken, inlichtingen te Parjjs in te winnen
en vernam toen dat het bankierskantoor
van den trekker niet bestond. De politie
werd gewaarschuwd, de man gearresteerd
en nu betwisten elf regeeringea elkaar zijn
uitlevering.
Eenige dagen geleden stierf in een klein
dorpje van Pruisen een boer, die een ouder
dom van 78 jaren bereikt had. De man,
die als een echte gierigaard bekend stond,
bezat een groote boerderjj, en een baar
vermogen van 200.000 kronen. Dat hg bjj
zjjn dorpsgenooten niet te best stond aan
geschreven, kan men begrjjpen, als men
weet, dat hg zich meermalen in zijn leven
Ik verklaar deze vergadering voor geopend
en geef het woord aan mjjnheer Karei van
Mandelen.
Den voorzitter inwendig verwenschende,
besteeg ik het spreekgestoelte, overzag mjjn
publiek, dat mjj scherp opnam, en wisselde
toen een snellen, teederen blik met Ceciel.
Toen kuchte ik een paar maal, zooals be-
hoorljjk is, sloeg mjjn manuscript open en
begon te lezen.
Het was eene vertelling, die in de hoofd
stad speelde, en waarin de familie van een
oud-resident uit Oost-Indië de hoofdrol ver
vulde. Naarmate ik verder las, gevoelde ik,
dat de onzichtbare electriscbe band, die het
publiek aan den spreker dient te verbinden,
bjj elke bladzjjde sterker werd, en hoe ik
mjjne hoorders meer en meer veroverde.
Alleen wanneer ik vlak onder mij naar
de ronde bestuurstafel keek, waar links de
ondankbare tronie van ten voorzitter en
rechts die van den ongelikten penningmees
ter mjj voortdurend aanstaarden, maakte
zich zekere wrevel en onrast bjj mjj meester.
Daar zaten zjj met de armen over de borst
gekruist, achterover in den stoel, als twee
onbeweegljjke, steenen dorpelwachters, als
een paar Egyptische sphynxen, mjj met
hunne norsche, zure, minachtende gezichten
aan te gluren, geljjk twee veldwachters, die
hun gevangene bewaakten.
Maar dan richtten mjjne oogen zich weer
dadeljjk in de zaal, waar zjj gunstiger baro
meters vonden, die mooi weer en helderen
zonneschjjn aanwezen in plaats van dat paar
onweer- en regentronien voor mg. Van
lieverlede bracht ik het publiek in de ge-
wegens woeker voor den rechter te verant
woorden had. Het >doodenmaal« bewees
dan ook alleszins, dat men zjjn gemis niet
te zeer betreurde, terwjjl men gedarende
den tocht naar het kerkhof een opgewekten
marsch speelde. Toen de bedroefde familie
's avonds huiswaarts keerde, kon er bjjna
niemand meer op zijn beenen staan.
Volgens te Berlijn uit Essen ontvangen
particuliere berichten, zjjn daar in het mjjn-
distrïct 230 Poolsche werklieden door de
politie uitgezet. Tot dusver ontbreekt nog
iedere opheldering over de red^n van dezen
maatregel en over de eigenljjke nationaliteit
der werklieden. Eenigen tjjd geleden is in
tusschen reeds in de Westfaalsche mjjn-
districten ambtelijk bekend gemaakt dat
om dringende redenen, wegens het toe
nemende levensgevaar voor alle mjjnwerkers,
voortvloeiend uit het sterk toenemen van
het getal der vreemdelingen, in de mjjnen
voortaan slechts die vreemde arbeiders zou
den mogen werken, die de Duitsche taal
genoegzaam machtig zijn om dadelgk de
bevelen, waarschuwingen en bekendma
kingen te kunnen begrjjpen, welke gegeven
worden in het belang der veiligheid bjj den
arbeid in de mijnen.
De landrath Von Kotzen, te Wansleben,
die onlangs bjj den Keizer op audiëntie is
geweest, heeft medegedeeld dat zoowel
Köller's uitzettingspolitiek in Noord-Slees-
wjjk, als de straffere politiek van de regee
ring tegen de Polen en het niet bevestigen
van de burgemeestersbenoeming te Berljjn,
bepaald zjjn voortgespoten uit eigen initia
tief van den Keizer.
In het gebergte bij Giazza aan de Oos-
tenrjjksche grenzen is Zaterdag een Itali-
aansche patrouille door een lawine over
vallen. Men vreest dat acht of tien soldaten
zjjn omgekomen. De hevige sneeuwjacht
belette alle hulp.
In de Oostenrjjksche Kamer is het weer
eens tot een heftig tooneel gekomen. Aan
vankelijk ging alles rustig en werden een
paar uren zoek gemaakt met het voorlezen
van ingekomen stukken en hoofdelijke stem
mingen. Bjj de vaststelling der agenda begon
het lieve leven echter. De sociaal-democraat
Dasynski verlangde dat het door zjjne partjj
ingediende spoedeischend voorstel tot op
heffing der gehate 14 van de Grondwet
eindeljjk eens in behandeling zou komen,
waarbjj hjj heftig uitviel tegen de re peering
wenschte stemming en onwillekeurig keek
ik nu en dan eens naar Ceciel, wier oogen
steeds meer en meer van trotseh begonnen
te schitteren. Allengs naderde ik een der
pikantste tooneelen in mjjne novelle. De
dochter van den resident ontvangt in het
prieel van haar vaders tuin een liefdesver
klaring van een kaal, verwaand heer, die
zich bjj de familie heeft ingedrongen. Ten
slotte wordt hem door mevrouw, die alles
beluisterd heeft, ruw en onbarmhartig de
deur gewezen.
•Ik verzeker je plechtig, aanbiddelijke
Hétèae,» sprak hg teeder, »dat ik nooit zulk
eene reine, heilige genegenheid gekoesterd
heb dan voor u«
Wat eene overdrijving mompelde
Héiène, doch schonk hem tegeljjkertjjd zulk
een innig teederen blik, dat Maurits hare
hand greep en daarop een vurigen kus
drukte.
•Lieve, ééuige Hélène!» riep hjj op weg-
slependen toon uit, »lieve, aangebeden Héièue,
ik bezweer je, dat ik je boven alles lief
heb, en dat (hier ging ik tot eene nieuwe
bladzjjde over) en dat ingeval van vrjj-
willige verkooping van het verbonden per
ceel de kooper geen gebruik zal mogen
maken maken van het recht om dat perceel
van het daarop in deze gevestigd ver
band te zuiveren
Wat is dat? Wat beteekent dat? Welke
onzin was daariD gelascht?
Ik houd op. Ik voel dat ik doodsbleek
word en de zaal met de heele vergadering
en den »gevierden spreker» incluis begint
te draaien. Doch ik doe al het mogelgke
en de Jong-Czechen, die hjj beschuldigde
uit eigenbelang de toepassing dier paragraaf
te willen uitlokken.
De Jong-Cz^ch Kramarsch, die door de
linkerzjjde met scheldwoorden begroet werd,
riep ora de politie, hetgeen groot tumult
veroorzaakte.
Zijn partijgenoot Brzorad riep den Duit-
scher toe: »Zoo stellen zich nu welopge
voede lui aanwelke woorden door twee
Czeehische verslaggevers met handgeklap
en bravogeroep werden toegejuicht. De
Duitsche afgevaardigden Hochenburger,
Wolf en Girstmeijer snelden naar de pers
tribune en wilden den journalist Peneczek,
een der levenmakers, van zjjn plaats trekken,
wat andere verslaggevers beletten. Yan alle
kant°n snelden Czeehische afgevaardigden
en ook toehoorders van de publieke tribune
ter hnlp. Wolf en Gistmejjer kregen geducht
klop eerstgenoemde verdedigde zich flink
en verwonde den Czech Pospischil met zjjn
vingerring aan de wang, hetgeen de woede
nog deed toenemen.
De voorzitter sloot, terwjjl het vuistge
vecht voortduurde, de zitting, totdat ein
deljjk de verslaggevers erin slaagden de
vechtende Kamerleden te scheiden. Toen
de orde eenmaal hersteld was, liet de voor
zitter de getuigen van het schandeljjk tooneel
bjj zich ontbieden.
Mag men sommige Berljjnsche berichten
voor waar aannemen, dan is de toestand
in Turkjje nog vrjj wat erger, dan zich reeds
liet aanzien.
Er komt ook slecht nienws van de Ar
meniërs, die een manifest hebben gezonden,
waarvan de conclusie luidt: dat zoo de
mogendheden hen niet helpen wilden zich
de onafhankelijkheid te veroveren, zij op
stand zouden maken en zich desnoods allen
laten ombrengen, opdat men wel tusschen-
beide zou moeten komen!
De Armenische patriarch heeft in den
laatsten tjjd verscheidene dreigbrieven ont
vangen en men wil, dat hjj zijn ambt zal
neerleggen of de belangen der Armenische
bevolking op forschdoortastende wjjze be
hartigen.
De onlangs in bloed gesmoorde beweging
8chjjnt dus al weer op te vlammen.
Volgens een to Odessa ontvangen tele
gram uit Port Arthur neemt de sterfte
onder de troepen van het Russisch-Chineesch
garnizoen schrikbarend toe. Gedurende de
maanden November en December waren er
om mgn tegenwoordigheid van geest te be
houden. Met bliksemsnellen blik vlieg ik4 de
volgende bladzijden van het calligraphisch
schrift door. Hemel! wat een vreeseljjk
noodlot! Een reeks bepalingen eener hy
potheek-acte zjjn door eene onvergeeflijke
vergissing van dien ellendigen notarisklerk,
die mgn manuscript zou overschrijven, in
plaats van een gedeelte der vertelling in
gebonden Hoe zal ik me hieruit redden
Het is vreeseljjk! Wat moet ik doen?
Het klamme zweet breekt me uit. Onwille
keurig valt mgn blik op de twee Egyptische
sphynxen voor me, en ik meen een lachje,
een hyena-glimlachje op het gezicht van den
president te bespeuren.
Dit gaf me den nekslag. Toen wierp ik
een steelschen blik op 't publiek, en ik zag
overal verwonderde gezichten, verbaasde
blikken, hoofden bjj elkaar steken, en Ceciel
met een gezicht zoo bleek als wit marmer.
Dit alles had ternauwernood den tjjd van
eene minuut ingenomen. Snel sloeg ik de
bladen opnieuw om en overtuigde mg, dat
er zulk eene hypotheek op mjjne vertelling
lag, dat het onmogeljjk was, die er af te
lichten.
In welk een vreeseljjken toestand was ik
geraakt! Ik werd beurtelings rood en wit
en zag geen kans om me nit dit verplet
terend noodlot te redden. Verder impro-
viseeren? Maar ik was zeker van te
big ven steken; want de vertelling, die ik
hier voor het eerst voordroeg, was mjj zelf
ook nog geheel nieuw.
Rondweg aan het publiek bekennen, hoe
ik het slachtoffer ran een dommen notaris-
ilEllWSBUD
(Slot). (2
Buitenland.
