Hel Land van Heusden en Allena, de Langstraat en de Boinmelerwaard.
AANLEG.
Een avontuur in China.
FEUILLETON.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
1769.
ZATERDAG 4 FEBR.
1899.
land VAN alUN^
YOOR
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00.
franco per post zonder prgsverhooging. Afzonderlijke
pummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 et. Elke regel
meer 71/# et. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Oppervlakkig besehouwd zou men mee-
nen, dat de menschen, die zoo oneindig
veel van elkander verschillen in krachten,
in talenten, in opvattingen en smaak, slechts
producten zpn van de omstandigheden,
onder welke zjj zjjn opgegroeid. Er bestaan
vertellingen van verwisselde koningskin
deren, in ontbering grootgebracht en on
wetend gelaten van al de schatten, waar
mede wetenschap en kunst de wereld hebben
verrjjkt, omdat men in hun plaats in de
vorstelijke wieg het zoontje van een hout
hakker bad gelegd, die nu al de zorgen
en de weelde van het hofleven genoot. Tn
de werkelijkheid zou de proef niet te nemen
zijn, en zelfs, al gelukte zij, dan werd er
nog weinig door bewezen; het vermogen
toch van aanpassing in uitwendige toe
standen zal wel tot op zekere hoogte bp
een groot aantal individuen gelijk zjjn.
De afwijkingen beginnen, waar de recht-
streek8cbe invloed eener inwerking van
buiten vermindert of ophoudt, bij de zede
Ijjke eigenschappen, die ons denken en ons
doen beheerschen. Dit wordt bedoeld als we
spreken van verschil in aanleg.
Men behoeft het niet ver te hebben
gebracht in de kunst van opmerken, om
te knnnen bespeuren dat dit verschil reeds
uitkomt bij jonge kinderen, op wie dus,
de kunstbewerking, waaraan de naam van
opvoeding wordt gegeven, nog weinig in
vloed heeft gehad. De zielen zijn ongeljjk;
we vinden in het eene kind hoedanigheden
welke het andere mist, en vermogens, die
zich bjj den een krachtig, bjj den ander
bjjna in het geheel niet openbaren.
De oorzaak nu daargelaten is er dus
verschil, over welk verschijnsel het vol
gende.
Een zeer gewenschte, misschien wel een
ideale toestand zou hiervan het gevolg
kunnen worden, dat elke aanleg geheel
tot zjjn recht kwamdat al hetgeen door
ontwikkeling van de bestaande mensche-
ljjke krachten kon worden verkregen, ook
inderdaad verkregen werd. Dat znlks geens
zins het geval is, behoeft niet te worden
aangetoondslechts een zeer klein, door
zjjn kleinheid niet te taxeeren gedeelte van
de som van ieders aanleg wordt in het
maatscbapeljjk leven benuttigd. Tocb
Graaf d'Hérisson vertelde gaarne van dt-
avonturen, door hem in China doorleefd.
Hjj nam aldaar in 1860 deel aan de expe
ditie der Franschen en Engelschen, en wel
als particulier secretaris van generaal De
Montauban, commandant der Fransche
troepen, en als tolk. D'Hérisson klom spoe
dig op tot den graad van wachtmeester
•n genoot, zoolang hg den generaal ver
gezelde en diende, diens onbegrensd ver
trouwen.
Onder de avonturen nu, door hem tjjdens
diens veldtocht in China meegemaakt, be
kleedt het navolgende zeker wel eene eerste
plaats.
Na vele bloedige gevechten hadden de
Franschen het keizerlijk zomerpaleis te
Peking ingenomen. De chefs waren niet
bjj machte de plundering tegen te gaan;
onnoemlijke schatten en kostbaarheden
werden geroofd en vernield.
D'Hérisson nam aan het plunderen, dat
zeer tegen den zin van den opperbevelhebber
geschiedde, geen deel, doch vergenoegde
zich met de rol van toeschouwer en be
wonderaar van de onbeschrijfelijke pracht,
die overal iu het zomerpaleis heerschte.
Idem was, door zjjn chef, het kruis van
het Legioen van Eer beloofdhjj stelde dit
boven alles en zou dus oui niets ter wereld
aan generaal De Montauban reden tot on
tevredenheid hebben gegeven.
Hg wandelde kalm door de vertrekken,
zouden we ook een tegenovergestelde mea
ning tot een pont van overweging kunnen
maken. Wat wjj zien gebeuren in de stof-
feljjke wereld, in de naluur die voor waar
neming bloot ligt, dat gebeurt ook in het
gebied waar het oog niet doordringt. Als
van de duizend zaden ééi valt in vrucht
baren bodem en daar wortel schiet, op die
plek dus voortleeft, dan blijft de soort be
houden deelden al de zaden vaa die soort
in dat voorrecht, zjj zonden weldra heel
de aardoppervlakte overweldigen. Zoo ook
in de onstoffelijke wereld, op het terrein
van het geestelijk levenook daar zien we
duizenden van de kiemen verloren gaan
zonder tot volgroeid individu zich te ont
wikkelen, tegen ééo, die tot het eigenlijk
doel van haar aanwezen wordt gebracht.
De opmerking kan worden gemankt, dat
hier het woord aanleg* is opgevat in
epnigszins beperkten zin, met het oog op één
functie: op die van maatschappelijk nut. En
met zulks te doen handhaven we de wen-
scheljjkheid, om ieder mensch zoo ver mo
gelijk vooruit te brengen in verstandelijke
en zedeljjke vorming. Er is vrees uitgedrukt,
dat zulks nadeelig zou zijn voor de harmonie
der maatschappelijke samenwerking, dat
met name de werkzaamheden van lagere
orde niet meer verricht zullen worden door
personen op een hoog peil van intellect
staande, en derhalve het sociaal zelfbehoud
dwingt, de deuren op een kier te houden.
Vooralsnog kan men echter gerust zijn en
mildeljjk allen toelaten, die om kennis komen
vragenwie op de markt des levens het
meest aan kan bieden, en van de beste kwa
liteit, zal toch in ieder geval den voorrang
behouden. En mocht in eene latere periode
de kwestie van de »ruwe werkzaamheden*
dreigen, dan zullen de menschen ook wel
verstandig genoeg zjjn om voor haar eene
bevredigende oplossing te vinden. Op eene
vraag b.v. als deze: Wanneer alle menschen
tot een hoogen trap van verstandelijke ont
wikkeling zijn opgevoerd, wie zal er dan
nog schoorsteenveger willen worden
zouden we gerust durven antwoorden als
het zoover is gekomen, dan zullen er wel
geen schoorsteeuen meer zjjn; dan zal men
al lang k'aar zjjn met het vraagstuk van
de rookvrjje verbranding.
Onder het begrip aanleg brengt men zekere
speciale geschiktheid voor het uitoefenen
van eenig vak, het verrichten van een be
waar de plunderaars druk bezig waren, en
kwam zoo in den tuin.
Toen ik, zoo verhaalt hjj, in het park
aankwam, ontdekte ik op een eilandje in
het groote meer een paleis, stapte in een
gondel en roeide met fikscbe slagen er heen.
Ik land, maak mjjn gondel vast en, de
trappen beklimmende, kom ik in het hoofd-
vertrek, dat geheel van sofa's is voorzien.
Daar mjj de matrassen echter verdacht
voorkwamen, trok ik mjjn sabel en schopte
tegen een der sofa's; plotseling klinkt een
angstige gil en zie ik eene vrouw, ineen
gehurkt, in een fraai geborduurd zjjden
kleed. Om haar te doen oprjjzen zei ik
iwees maar niet bang, ik zal u geen kwaad
doen.* Zjj richtte zich op hare kleine voetjes
overeind, 't Was een allerliefst schepseltje
van 20 jaren, gekleed als eene keizerin.
Daar geen enkele kreet te kennen gaf,
dat zjj mishandeld werd, doken overal
vrouwenkopjes en daarna ook geheele licha
men op. Er waren er totaal 24. Allen
wierpen zich voor mjj neder en raakten den
grond met hare lieve voorhoofdjes aan.
Ik was in den harem, of ten minste in
een gedeelte van den harem van Zjjne
Majesteit terechtgekomen.
L)aar zat ik dus met 24 vrouwen, die
schier krankzinnig waren van angst en
zoo geheel en al buiten zich zeiven, dat
als eene van haar zuchtte, de anderen ter
stond weer op den grond vielen, denkende
dat er een nieuwe barbaar was gekomen,
en dat zjj ook dezen hun eerbied, schrik en
onderworpenheid moesten doen bljjken.
Ik had de meest mogeljjke moeite om
haar te troosten en tot kalmte te brengen.
Zjj mochten ik durf dit gerust zeggen
ran geluk spreken, dat zjj in handen van
paalden arbeid, met het hoofd of met de
handen. Dikwijls weet men niet waar zjj
vandaan komt, en dat eigenlijk alleen omdat
er zooveel werkeljjk bestaande oorzaken aan
onzen blik ontsnappen. Er zijn voorbeelden
van personen, voortgekomen uit kleinen
burgerlijken kring, waar door gemis van
kennis nooit sprake kan geweest zjjn van
eenige bijzondere wetenschap, en die in de
geleerde wereld een beroemden naam hebben
verkregen door den omvang van hunne
kennis, vracht van een op gelukkigen aanleg
gebouwde studie. Vanwaar die buitengewone
begaafdheid Men kan er zeker van zjjn,
dat zjj niet is het product van eenig toeval;
in die familie zullen wel helderheid van ge
dachte, ook al leveren alledaagsche dingen
de stof voor het denken, en vaardigheid om
uit het bekende tot het onbekende te be
sluiten, aanwezig zijn. Maar nu zijn er om
standigheden bijgekomen, die den gelukkigen
bezitter dier gaven er toe hebben gebracht
ze te besteden op eene wijze, die ze tot
vollen wasdom kon doen gerakenze aan
te wenden in eene richting, dia voor haar
verdere ontwikkeling een ruim veld aan
wees. De ijver maakt van de gelegenheid
gebruik, die de aanleg veroorlooft te be
nuttigen, en de uitkomst is schitterend.
Is die gelukkige de eenige, voor wien zoo
iets mogeljjk is? O neen, daar zijn misschien
nog velen, die het even ver zouden brengen,
als de gelegenheid er maar was. Ware die
man geboren in een afgelegen plaatsje, waar
niemand ooit had gehoord van de weten
schap onder welker beoefenaars hjj nu eene
eerste plaats inneemt, de jjver zou dat
arbeidsveld, de aanleg die ontwikkeling niet
gevonden hebben.
Op het gebied van de kunst is het niet
anders. Dat iu de artistenfamilies het getal
personen, die eene hooge mate van ge
schiktheid voor uitbeelding in vorm of klenr
of klank, dikwjjlg groot is, kan geen ver
wondering baren. Maar men ziet soms, uit
eene omgeving waar niemand het ooit zou
verwachten, een kunstgenie van den eersten
rang als het ware opspatteneen aanleg,
welks aanwezigheid door niemand werd
vermoed, zich ontwikkelen tot de hoogste
voortrefleljjkheid, dikwijls ondanks de meest
gebrekkige gelegenheid, en niet zelden, zelfs
in weerwil van tegenwerking. Wat heeft
tot den bouw dezer geniën medegewerkt,
en van waar de macht, die de vonk van
een braven jongen waren gevallen. Want,
men behoefde er geen oogenblik aan te
twjjfelen, zjj zouden aan de aandacht der
plunderaars niet ontsnapt zjjn, die na het
paleis ook de overige gebouwen wel zouden
doorzoeken. Hoe zouden zjj van daar hebben
kunnen ontvluchten?
Ik kwam op de gedachte haar te vragen
of zjj wilden vluchten.
>0 ja, o ja!«
En opnieuw vielen zjj aan mijne voeten.
Ik wjjs er negen aan, die ik in de kei
zerlijke gondel plaats laat nemen. Meer
kon het vaartuigje er niet dragen. Ik beveel
haar aan stil te zitten en roei niet naar
de aanlegplaats, maar naar de remise der
keizerljjke koetsen, die ik in de nabjjheid
had opgemerkt. Ik zet de dames daar aan
land en berg ze op de bestoven kussens
der rjjtuigen. Ik beveel haar stilte aan en
haal e8ne tweede bezending, daarna eene
derde. Bjj dit laatste tochtje begon ik mg
echter af te vragen, wat ik met al die
vrouwen zou doen en of ik niet verstan
diger gedaan zou hebben met ze op goed
geluk in den harem te laten, dan ze aan
land te brengen waar zjj wellicht door de
soldaten zouden worden ontdekt en dan
verloren zouden zijn. Want aan bescher
ming tegen de plunderaars kon moeiljjk
worden gedacht.
Op het oogenblik, dat ik mjjn laatste
vrachtje ia de remise binnenbreng, zie ik,
in een der groote koetsen, kalm, te midden
van de ontstelde dames, een roodbroek, een
sergeant van de linie, zitten.
»Wat doe je daar, kameraad?* vroeg
ik hem.
»Wat doa ja hier zelf?* vroeg hg brutaal
terug.
het goddeljjke, in ieder mensch glorende,
aanwakkerde tot een gloed? De menschen-
ziel is kunstenares van natuur: zij brengt
in beeld wat het oog niet ziet. En als we,
van ieder dier groote mannen, die als mete
oren zich los maken van hunne omgeving
om als lichten van de eerste grootte aan
den hemel te schitteren als wij van hen,
van hunne ouders, van hunne omgeving
alles tot in de kleinste bjjzonderheden konden
weten, vermoedelijk zou dan ook de bron
wel ontdekt worden van de technische vaar
digheid, die de scheppingen eener kunste
naarsziel in tastbaren vorm kon doen be
waard big ven.
Als er aanleg bestaat tot wat ook
dat is alzoo eene buitengewone geschiktheid
voor eene bepaalde levenstaak dan is
slechts een kleine steun, een schjjnbaar on
beduidende aanleiding noodig om den weg
der ontwikkeling te doen vinden. Maar die
steun, die aanleiding zjjn onmisbaar. Om
een lichaam, geplaatst op een hellend vlak
en dat daar in rust verkeert, in beweging
te brengen, is een stoot noodig, hoe gering
ook, nauw merkbaar vaak; maar zonder
dien stoot zou de stilstand nimmer worden
opgeheven. Eén woord, het toereiken van
één vinger, het ter lezing geven van een
boek, het toegang verleenen tot een les,
een van soortgelijke bonderderlei kleinig
heden kan het middel worden om een aanleg
zich te doen openbaren en tot een begin
van bevrediging te komen en het is niet
on waarsGhijnljjk, dat in het leven van menige
beroemdheid heilzame invloeden hebben ge
werkt, zonder dat zelfs de personen, van
wie zjj uitgingen, eenig besef konden hebben
van de groote gevolgen eener weinig opzet
telijke handeling.
Wanneer bet nu waar is, dat de hoogere
belangen der menschheid het meest en het
zekerst worden bevorderd door de enkelen,
die boven het gemiddeld peil, ook van de
zeer goeden, uitstekendat die enkelen de
wegwjjzers naar het volmaakte, de gidsen
naar het hoogere zjjn dan komt het er
ook op aan dusdanigen steun beschikbaar
te stellen als er eigenschappen worden ont
dekt, die een buitengewonen aanleg doen
vermoeden. Niet elke dier gaven kan tot
haar recht komen, niet elke ook treedt in
het lichtmaar misschien bljjft zjj toch,
over de geslachten heen, bewaard om te
harer tjjd in eenig man of vrouw tot vol-
>Ik? wel, ik breng deze vrouwen weg.*
»In dat geval, samen deelenl*
Volstrekt niet! Ik verbied je ze aan te
raken; ik verbied het je, verstaat-ge
De sergeant keek naar zjjn mouw, zag
dat wjj denzelfiea graad hadden, en viel
terstond uit:
»Wat belief-je? Jjj verbiedt me? Ik lach
wat om je verbod, hoor-je!«
In dien tjjd was geduld niet mijne hoofd-
deugl, en ik wond mjj op.
»Ik ben de secretaris van den generaal,
en als je je dnrft bewegen, als je eene van
deze vrouwen durft aanraken, ben je de
strepen kwjjt.
»Dat is wat anders!* riep de man uit,
en hjj sprong uit het rjjtuig.
Het noemen van den titel van secretaris
van den generaal had een tooverachtigen
invloed op hem gehad. Ik had spjjt hem
gedreigd te hebben en stak hem de hand
toe, zeggende:
Vergeef mjj, kameraad, maar je weet,
't is het consigne. De dienst bovenal!*
En ik nam een voorkomen van bjjzondere
geheimzinnigheid en achtbaarheid aan.
Begrepen,* antwoordde hjj, ofschoon hg
er volstrekt niets van begreep.
»'t Zijn vrouwen van den keizer!*
»Alle duivels, en ik, dieEnfin, kan
ik je ook van dienst zijn?*
»Ja, help mg ze uit het park wegbrengen.*
»Waar moeten zjj heen?*
Daar ik dit volstrekt niet wist, ant
woordde ik losweg:
»Wjj zullen wel zien.*
»'t Is maar dat ik anders zou voorstellen
ze bjj een christen van Haï-Oien te brengen,
die hier vlak bjj woont. Ik heb kennis met
hem gemaakt, toen hg den aalmoezenier
komen wasdom te komen.
Buitenland*
Het bestuur van den onafhankelgken
Congostaat te Brussel erkent thans dat de
berichten omtrent de muiterjj en desertie
der inlandsche troepen van majoor Lothaire
juist zjjn.
De correspondent van »la Presse* te
Cayenne meldt, dat met de laatste post een
zeer groot aantal brieven voor Dreyfus zjjn
aangekomen, die hem, na contröle, zjjn ter
band gesteld.
Dreyfus moet geweigerd hebben eenige
schriftelijke verklaring af te leggenhjj wil
slechts mondeling te Parijs zijn zaak ver
dedigen.
De regeering van Columbia is sreneigd de
Pann ma-kan aal-Maatschappij uitstel toe te
staan, om haar in de gelegenheid te stellen,
het kanaal te voltooien, waarvan de con
cessie op het punt is te vervallen. Een ge
volmachtigde zal naar Parjjs gezonden
worden, om over de verlenging der concessie
te onderhandelen en te trachten de geld
middelen bjjeen te krijgen ter voltooiing
van het kanaal. Het schijnt er om te doen
te zijn het plan der Amerikanen tot het
graven van het Nicaragna-kanaal schipbreuk
te doen lijden, door het Panama-kanaal
vroeger gereed te doen komen.
Volgens den correspondent van de »Po-
litiscbe Correspondenz* te Sofia heeft het
Eaeedonische comité, inziende dat onder de
gegeven omstandigheden een algemeene be
weging in Macedonië geen kans van slagen
zou hebben, besloten om voor dit voorjaar
haar plan te laten varen. Men zegt dat de
agenten van het comité in Macedonië al
bevelen hebben ontvangen in dien geest.
Men vreest te Peking voor een paleis
revolutie, in verband met het gerucht, dat
de keizerin-weduwe een troonopvolger heeft
benoemd. De keizer wordt nog altjjd streng
bewaakt; het ijs rondom het eilandje, waarop
hg gevangen zit, wordt iederen morgen ge
broken. De Staadsraad en het Tsung-li-
Yamen worden door de keizerin volkomen
geïgnoreerd.
Het stoomschip Chateau Laffitte* is van
Cuba te Barcelona aangekomen, met 350
terugkeerende Spaansche soldaten aan boord,
die allen ernstig ziek zjjn; 56 soldaten
kwam bezoeken, die een landgenoot van mg
is. Wjj hebben later thee bjj hem gedronken,
't Is een brave kerel.*
Laten wjj dan naar hem gaan! Maar
mondje dicht, nietwaar?*
»Wees onbezorgd.*
Links van ons, bij de remise, was eene
deur, die uit het park op het veld uitkwam.
Wjj brachten de dametjes daarheen. Zjj
huppelden op hare kleine misvormde voetjes
als vogeltjes. De meesten hadden over hare
kostbare en schitterende toiletten grove
overkleederen geworpen, om het voorkomen
van vrouwen der volksklasse te hebben.
Wjj verlieten het park, gingen links af,
staken den weg over, het kamp der Fran
schen en dat der Engelschen vermijdende,
en ontmoetten geen sterveling, daar alles in
het zomerpaleis bezig was.
En zoo kwamen wjj, zonder ongevallen,
aan de woning van den christen, die aan
de dames, de vrouwen van zjjn keizer, aller
bereidwilligst en eerbiedig gastvrjjheid ver
leende.
De sergeant bleef bjj onze prinsessen de
wacht honden en belastte zich met het be
zorgen van drie voertuigen, terwjjl ik zelf
bjj den generaal een vrjjgeleide-biljet ging
halen, dat ik zonder de minste moeite kreeg,
en keerde toen tut mjjne beschermelingen
terag. De voertuigen werden voorgebracht
en de 24 vrouwen er in gestopt. Ik gaf het
vrjjgeleidebiljet aan een der voerlieden ea
beduidde hun, dat zjj de vrouwen van den
keizer vervoerden en zjj door Zjjne Majes
teit buitengewoon rjjk beloond zouden wor
den. Zjj antwoordden vrooljjk: »Tchin,
Tchin,* en reden haastig voort.
Zoo werden de vrouwen des keizers gered.
««^Twaw rnmfWWliiH uiiiiHBiwaiiniwii