Hel Land van [lensden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
it Vlasindustrie
Een Vrouwenhater,
M 1788.
FEUILLETON.
land van aliens
D
UitgeverL. J. VEERMAN, Heusden.
WOENSDAG 12 APRIL
1899.
VOOR
Dit blad versehjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00.
Franco per post zonder prgsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 7et. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Er is leven in de brouwerjj. Lang is
't stil geweest in de vlasserjj, elk jaar stiller
en die den loop onzer vlasindustrie heeft
nagegaan ban op de vingers uitrekenen dat
ze binnen niet zeer langen tjjd zoo goed
als te niet is. Een kwarteeuw geleden
werden nog meer dan 20,000 H.A. ver
bouwd, welk getal thans reeds tot ongeveer
10,000 geslonken is. En dat is niet dp
heele achteraitgang. Toen die 20,000 H.A.
met vlas verbouwd werden, bleef al dat
vlas in ons land en zat er voor de dorpe
lingen in Z.-Holland, Zeeland en Friesland
een broodje in; zjj bewerkten het, en ver
dienden er goed wat aan, want er is bjjn»
geen landbouwproduct dat zoo'n langen
weg van toebereiding eischt als het vlas.
Liep men toen langs de wegen in de Hoeksch?
waard en IJselmonde, in Schonwen en
Beveland, men moest den zakdoek voor
den mond houden, vanwege den afschuwe
ljjken stank, die nit de slooten opsteeg.
Dat was nu wel geen aangename ontmoe
ting, maar 't beteekende dat daar nijvere
handen het vlas de derde periode van be
reiding lieten ondergaan en dat daarmee
en met de volgende bezigheden geld verdiend
werd. Doch thans, nu de 20,000 H.A.
aanmerkelijk geslonken zijn, nu wordt een
groot deel van het verbouwde vlas uitgevoerd
en verdient men elders, wat vroeger hLr
te lande in de zakken vloeide.
Het zjjn Belgen, die ons vlas koopen.
het zjjn Belgen, die ons vlas bewerken en
er de winst van opstrjjken. In de eerste
jaren der laatste kwarteeuw werd 6 mill.
E.G. meer uit- dan ingevoerd, tegenwoordig
reeds c. 15 mill., dat is, in aanmerking
genomen dat de verbouw tot ie helft ge
daald is, meer dan 4 maal zooveel als
rroeger.
Is ons vlas sinds dien tjjd in kwaliteit
gedaald? Volstrekt niet, de Belgen koopen
het nog gaarne van ons maar de spin
nerijen voorzien zich liever in Belgie dan
bjj ons van bewerkt vlas.
De schnld ligt geheel aan ons, aan onze
stijfhoofdigheid, aan ons vasthouden aan
't verleden. Boven zeiden we, dat 't noodig
is den zakdoek voor den mond te houden
in streken waar vlas bewerkt wordt, ten
door Mevr. LA CHAPELLERoobol.
(3
De grjjsaard glimlachte droevig: »Ik ben
een oud man,< zei bjj ernstig, »en nooit
buiten mjjn dorp geweest, toch ken ik de
wereld genoeg om te weten, dat zjj die in
de oogen der menschen het slechts zjjn,
dikwjjls de meeste genade zullen vinden bjj
Onzen Lieven Heer.*
Het antwoord beviel mg, de toon, waarop
het gegeven werd, was waardig en zelfs
eenigsziu8 beschaafd.
>Hebt ge haar zoo goed gekend vroeg
ik verder.
>Ja, sedert veertig jaar en langer.*
>Wil je mg het een en ander van haar
verhalen? Ik stel er belang in, door bet
geen je van haar zegt, en door wat ik die
boereu van haar hoorde vertellen.*
De oude Andries weifelde en zag mg
onderzoekend aan.
>Het kan misschien geeB kwaad,* her
nam hg eindelijk, »in haar heele geschie
denis is niets dat zjj zich behoeft te schamen.
U hebt haar hooren belasteren, mjjnheer; mg
dunkt, ik kan haar niet beter de laatste eer
bewgzen dan door aan iemand te vertellen
hoe wezenljjk braaf en goed zjj was.*
Hg ging mjj vóór naar een groene zoden
bank, en zette zich neer. Het kerkhof was
thans geheel verlaten; de zon wierp reeds
breeder schaduwen de stilte werd door niets
gestoord dan door het verwijderd geblaat
der kudden, die door deu landman naar
einde niet door bacteriën vergiftigd te
worden, welnu, deze manier van bewerking
hebben de Belgen opgegeven. Ze volgen
een heel andere en doen dit al jaren, zeer
ten genoege van de fabrikantenwjj hebben
aan de roting volgens de oude wjjze de
voorkeur bljjven geven en de fabrikanten
loopen onze markt voorbij of besteden
minder prijs. 't-Gevolg hebben we reeds
geschetst. In sommige streken, op IJsel
monde en N.-Brabant op een enkele plaats,
waar op groote schaal gewerkt wordt, heeft
de vlasindustrie zich kunnen staande houden,
in Friesland wordt ze bjj wjjze van werk
verschaffing met verlies gedreven, in Zeeland
is ze geheel ten gronde en den weg van
den meekrap opgegaan.
't Kan toch raar gaan met een product.
Ons vlas, vroeger hier te lande bewerkt,
gesponnen en geweven, wordt tegenwoordig
op den akker verkocht aan de Belgen, wordt
vervoerd naar Kortrjjk, daar in de buurt
bereidvervolgens naar Engeland uitge
voerd om tot garen gesponnen te worden,
daarna teruggebracht naar Gent en om
streken, waar de vuilgrjjze garens wit ge
bleekt worden en in dien vorm komt ons
eigen vlas weer bier te lande om in Twenthe
geweven te worden. Al het arbeidsloon
op dien langen weg uitgegeven, gaat onze
portemonnaie voorbjj.
Wat is nu de oorzaak dat er leven in
de brouwerjj is gekomen?
De heer F. A. de Jongh te 's Graven-
bage heeft bjj de regeering aangeklopt om
50 H.A. bouwgrond van 't domein te koopen,
ten einde daar vlas te teelen en te bewer
ken volgens de nieuwste methode. De re
geering heeft daar wel ooren naar, maar
de woordvoerders in de vlasindustrie schijnen
met de plannen des heeren de Jongb minder
ingenomen en ontraden den verkoop. Ze
schjjnen vrees te koesteren voor algeheelen
ondergang van hun bedrijf wanneer de
Jongh te Lage Zwaluwe de Belgsche wijze
van vlasbewerking gaat toepassan. En dan
domeingoed verkoopen om de Nederlandsche
vlasindnstrie den nekslag te geven! 't Zou
ongehoord zijn, indien 't niet belacheljjk ware!
Geljjk wjj, boterbereiders, van dezen ge
leerd hebben ons produet duurzaam te maken,
moeten we bjj de Belgen gaan laeren hoe
ons vlas te roten, ten einde het sterk worde.
Sommige vlasboeren hebben dit reeds ge-
huis werden gedreven. Overal heerschte
groote rust en kalmte, toen de oude Andries
zjjn verhaal begon
»Het is meer dan veertig jaren geleden,
dat er in dit dorp, juist aan het begin van
den straatweg, een kleine kruidenierswinkel
stond. Daarin woonde de oude Vervliet met
zijn eenige dochter, Grada, een meisje van
een jaar of twintig. De kruidenier was heel
bemind in ons dorp; de man was door en
door goed; geen kind ging ooit uit zijn
winkel, zonder dat bjj het een trosje rozjjnen
of een klontje kandij in de hand stopte
menigmaal gaf hjj rjjst of boonen en grutjes
voor niets, en lachte tevreden wanneer men
hem zei, dat hij het geld de volgende week
wel krjjgen zou. Hij was sedert jaren we
duwnaar.
Grada's moeder was een knappe vrouw
geweest; wèl lang zoo scheutig niet als
haar man, maar zooveel is zeker dat, toen
zjj leefde, de nering meer opbracht dan
later. Het praatje dat Vervliet onder den
pantoffel had gezeten, en zich niet dood
had getreurd toen zjjn vrouw stierf, was
algemeen bekend. Grada was tien jaren oud,
toen zjj haar moeder verloor, en vaa dien
dag of aan kwam zjj niet meer op school
en deed het huishouden van haar vader.
Men zei dat het kind sprekend op de oude
vrou-v Vervliet geleek. Ik weet niet of dat
waar is; maar wel dat het meisje niet mooi
wa3 en dat ook nooit is geworden; toch
bad ze een flink gezicht, en een hart als
goud. Haar moeder was erg op den penning
geweest; in dit opzicht aardde Grada zeker
meer naar haar vader. Toen zjj nog op
school was, gaf zij tot den laatsten brok
weg, dien de kruidenier haar 's morgens
stilletjes, en zonder dat moeder het zag, in
den zak moffelde; zjj was vlug en ferm in
daan en de oude wjjze opgegeven, maar
de meesten zjjn te zeer gehecht aan de
manier, die hun grootvaders volgden, om
van den buitenlander te leeren.
De Belgen roten hun vlas in zwak stroo-
mend water in plaats van stilstaand stinkend
slootwater; ze brengen het in bakken onder
water, in plaats van als bij ons bet over
de oppervlakte uit te strooienze bewaren
het vlas een winter over en roten in Mei
en Juni, in plaats van in September, geljjk
wjj doen, wanneer de temperatuur aan
hevige schommelingen onderhevig is. Men
heeft eerst gemeend dat de betere roting
een gevolg was van bjjzondere eigenschap
pen van het water in bet riviertje de Ley,
waaraan Kortrjjk ligt. Dit schjjnt echter
niet het geval te zjjn. Wanneer hier te
lande de methode der Belgen slechts wordt
toegepast een methode, waarop we hier
ter plaatse niet in al baar onderdeelen
kunnen ingaan is het mogeljjk, de heer
de Jongh heeft het op een landbouwten
toonstelling in den Haag bewezen, met
even groot succes te roten als in België.
Dat de verkoop van domeinland leiden
moge, niet alleen tot uitbreiding der vlas
teelt, maar ook tot wederoprichting van al
de ondergegane vlasspinnerijen en tot her
leving van den heelen vlasbouw in al zjjn
bedrijvigen lucratieven omvang is onze har
telijke wen8ch!
Buitenland.
Sedert Zaterdagmorgen vallen over geheel
Zwitserland hevige sneeuwbuien; het is
zeer koud.
In het Cerabradal nabjj Trient zjjn aard
schokken waargenomen.
Eenige Turbsche soldaten mishandelden
Woensdag een zoon van Cabanel, den Fran-
schen vice-consul aan de Dardanellen. De
Fransche vertegenwoordiger te Konstanti-
nopel eischt daarvoor voldoening en heeft
het Fransche wachtschip naar de Darda
nellen gezonden.
Aan de Times* wordt gemeld dat de
Engelsche consul op de Tonga-eilanden,
gesteund door den Engelschen kruiser »Tau-
ranga,* een overeenkomst heeft gesloten
met koning George, volgens welke Enge
land hem de onafhankeljjkheid van zijn
koninkrgk waarborgt, in ruil voor de be-
het leeren en altijd klaar om een ander
voort te helpen. Toen zjj thuis moest bljjven,
kon zjj goed lezen en schrijven, maar dit
was haar niet genoeg en menig nnrtje kwam
zij bjj mjjn vader, die schoolmeester was,
en bij had er plezier in haar wat verder te
brengen en wat meer te leeren dan aan
de andere dorpskinderen. Na haar moeder's
dood leidde zjj met bear vader, die haar als
zjjn oogappel liefhad, een gezellig, vrooljjk
leven. Ik bad altjjd veel van haar gehouden
reeds als kind mocht ik graag met haar
spelen, maar toen ik ouder werd, merkte
ik wel dat Grada, ofschoon zjj mjj wel ljjden
mocht, geen ja zou zeggen als ik haar
vroeg of zjj mjjn vrouw wilde worden. Op
ons dorp woonde destjjds een vrooljjke,
jonge boer, Tienis Geertsen genaamd. Hjj
was erg gezien bjj de meisjes; dat was ook
wel te begrjjpen, hjj kon praten alsof hjj
uit de stad kwam, en hjj zag er heel goed
uit. In plaats van het geplakte blonde haar,
dat de meeste boerenjongens hebben, had
hg een mooien zwarten kroeskop, eu zjjn
oog«n stonden bjjzonder guitig en helder.
Nu, ik zag wel dat Grada veel zin in hem
had; de oude kruidenier mocht hem ook
graag; maar Tienis had zjjn oogen heel
ergens anders geslagen.
Bjj den notaris van ons dorp diende een
wees, Letje Verkerk, het mooiste boerinnetje
uit den omtrek. Zjj zag er uit als een
stadskind, zoo blank en zoo fijnzjj was
slank en teer; in het boer innen pakje met
het witte mutsje, dat de andere meisjes heel
gewoon stond, zag zjj er bjjna uit als een
dame. Al de jongens waren dol op haar
maar zg was preutsch, zjj liet zich bidden
en smeeken om eens op de kermis mee te
dansen, en zg trok den neus op voor de
meisjes, die er Zondags met hou hoogroods
lofte van den Koning dat hg gesn grond
gebied zal vervreemden aan eenigerlei
vreemde mogendheid.
Aan de roepstem van den rector van de
Petersburgsehe universiteit om zich uiterljjk
Zaterdag opnieuw te laten inschrjjven, heeft
geen enkel stuf ent gehoor gegeven.
Ook de vrouwelijke studenten, omstreeks
dnizend in getal, hebben zich bij de werk
staking aangesloten, met het gevolg niet
alleen dat de hoogeschool voor meisjes en
vrouwen gesloten is, maar ook dat 206
vrouweljjke studenten voorgoed zijn ge
schrapt van de Ijjst en bevel hebben ge
kregen, binnen drie dagen Petersburg te
verlaten.
Van de manneljjke studenten worden er
steeds meer in hechtenis genomen en, als
staatsmisdadigers, in de gevangenis gezet.
De ontevredenheid onder de overigen stjjgt
dageljjks. Als een staaltje van de manier
waarop men de studenten pleegt te behan
delen, wordt verteld dat de universiteits-
politie de zakken in de jassenkamer na
snuffelt, om te kg ken of er ook staatsge
vaarlijke brieven in zitten. Is het niet een
wonder dat er in het Russisch nog een
woord voor »vrjjheid« bestaat?
Een hooggeplaatst ambtenaar in Rusland
bezit een verzameling van gevulde lucifers
doosjes van alle fabrieken en alle soorten,
welke ooit in Rusland hebben bestaan. De
verzameling is door den grootvader van
den tegenwoordigen bezitter begonnen en
door zijn vader voortgezet. Verscheidene
luci tersfabrikanten hebben den gelukkigen
bezitter reeds aanzienlijke bedragen voor
zijn verzameling geboden, maar hg heeft
aan die aanbiedingen geen gehoor kunnen
geven, omdat zjjn collectie beloofd is aan
een museum, waarin zg zal kunnen dienen,
om een volledig beeld te geven van de
ontwikkelingsgeschiedenis van dezen tak
van industrie.
Zooals bekend is, is de lucifersindustrie
in Rusland veel aanzienlijker dan in eenig
ander land van Europa. Ook het verbruik
is er naar verhouding veel grooter, want
in Rusland worden slechts weinig sigaren,
daarentegen zeer veel cigaretten gerookt,
die zeer dikwjjls uitgaan, zoodat de Rus,
die wel 40 cigaretten per dag rookt, iedere
twee dagen een doosje lucifers gebruikt,
of grasgroene jakken zeker lang zoo aardig
er niet uitzagen als zg. Met Grada kon zjj
niet overweg. Toen zjj nog als kinderen bij
mgn vader op school waren, zaten ze elkaar
al in 't vaarwater, en dat werd er met de
jaren niet beter op. Tienis maakte 't meeste
werk van Letjehg liep haar overal na en
eens, toen hg in de stad was geweest, bracht
hg haar een zwarten zijden boezelaar en
een paar gouden haarspelden mee, waarmee
zij al de meisjes de oogen uitstak. Letje
hield een slinger om den armzjj gaf hem
't jawoord niet en zei ook geen neenmaar
hij gaf den moed niet op en dacht zeker,
de aanhouder wint. Op zekeren kouden
Zondag was ik naar den kruidenierswinkel
gegaan, waar ik altjjd een welkome gast
was. De oude Vervliet zat als naar ge
woonte in 't achterkamertje zjjn pjjp te
rooken, en Grada gaf mg koffie en koek.
Ik zag dat zjj niet vrooljjk was, en ofschoon
ze anders zoo druk kon wezen, liet ze nu 't
woord geheel aan haar vader. Nadat we zoo
over 't een en ander gepraat hadden, zei
Vervliet op eens:
»Wel Andries, wat zeg jjj wel van 't
nieuwtje?*
»Welk nieuwtje?* vroeg ik.
»Wel, dat weet je toch wel: van Tienis
en Letj*. 't Is nu toch eindeljjk een vrjjage
geworden; gisterenavond kwam hjj 't ons,
ualf dol van bljjdschap, vertellen; van den
zomer gaat hjj trouwen.*
Ik wist het niet en stond er verbluft van
te kjjkenik zag naar Grada, maar zjj was
druk bezig met de koffiekommetjes, en scheen
niet eens te hooren, waar wjj 't over hadden.
»Nou,« vervolgde de oude Vervliet, >hg
had wel een beter keus kunnen doen. Ik
mag dat Letje niet; zjj is zoo trotsch als
een pauw en verbeeldt zich dat zjj van een
daar een doosje maar zelden meer dan 75
stnks bevat.
Te Helsingfors in Finland heeft een
enorme menigte den redacteur van het door
de regeering voor twee maanden geschorste
blad >Nya Pressen* een geestdriftige ovatie
gebracht onder het zingen van vaderland-
sche liederen.
De proefnemingen met Marconi's lucht-
seiners tusschen Wimereux en South Fore
land worden dageljjks en, bljjkens de ge
tuigenissen van ettelijke deskundigen in de
»Times« en andere bladen, met hetzelfde
succes voortgezet. Afgevaardigden van Tri
nity House, dat belast is met het beheer
van vuurtorens en bakens aan de Engelsche
kusten, waren erbij tegenwoordig. En Za
terdag volgden zendelingen der Britscbe
posterjj hun voetspoor. Iedereen, die in sfaat
gesteld wordt deze proeven gade te slaan,
lijkt opgetogen over de uitkomsten, en men
spreekt nu reeds van lnchtseiners tusschen
Parjjs en Londen, ja tusschen Engeland en
Noord-Amerika. Het is maar een kwestie
van hooge torens, zegt Mareoni; 1
men ze hoog genoeg in Amerika en
dan zal niets het luchtseinen ove
Atlantischen Oceaan bunnen beletter
ten behoeve van een dienst tusschen
en Londen, heeft men aan de Seine
den Eiffeltoren beschikbaar.
Middelerwijl verricht de luchtse
m erbwaardige dingen aan het Enj
Kanaal. Het nut ervan is dezer dag
bleken, toen er een schip vastliep
Goodwins. Het vuurschip aldaar zond een
lnchtbericht naar den vuurtoren op South
Foreland, van waar de tijding per telefoon
werd opgezonden naar kuststeden, die red
dingbooten hebben. Binnen weinige oogen-
blikken waren vandaar reddingssloepen en
sleepbooten naar de Goodwins onderweg,
om het gestrande schip bjj te staan. Zulke
kuststeden zonden dan ook een verzoek
schrift aan Trinity House, met de strekking
om lnchtseiners tusschen vuurtorens en
vuurschepen algemeen in te voeren.
Nordensbjöld te Stockholm heeft van dr.
Martin een telegram uit Krasnojarsk ont
vangen, luidende: »De universiteit vau
Tomsk heeft besloten een uit drie personen
bestaande expeditie uit te zenden, om in
de omstreken van de bg rivieren van de
heel ander maaksel is dan onze meisjes.*
>Dat is niet waar, vader,* viel Grada
plotseling in, »ik heb Letje van kind af
gekendzij is een goed schepselmisschien
een beetje jjdel, maar daar heeft zij recht
op, zjj ziet er ook heel anders uit dan een
van ons en de jongens hebben haar zooveel
mogelgk het hoofd op hol gebracht.*
»Wel kind, jjj bent ook veranderd,* zeide
Vervliet, »vroeger hield je evenmin van
Letje als ik.«
»Dat kan wel zijn,* klonk het antwoord,
»in den laatsten tjjd heb ik haar beter Jeeren
kennen, en ik weet dat Tienis een lieve
vrouw aan haar zal krjjgen.*
>'t Is mjj wel,* zei de vader, »ik mocht
zoo denkea, dat jij zelf zin in Tienis hadt;
maar ik heb 't dan zeker niet bg het rechte
eind.*
Grada werd vuurrood, doch antwoordde
niets. Kort daarop ging zjj naar buiten, en
ik volgde haar. Ik zag haar op den straat
weg wandelen en liep met haar mee. Zjj
sprak niet meer over Tienis en Letje, maar
ik kon er niet over zwjjgen en ik vroeg
haar hoe 't kwam dat zjj nu zoo heel anders
over dat preutsche kind dacht dan vroeger.
Zg zweeg een poosje en zei toen ernstig:
Andries, jou wil ik 't wel zeggen. Ik
heb nooit van Letje gehouden, en doe dat
ook nog niet, maar ik mag Tienis graag
ljjden, en sedert ik nu weet dat zjj zjjn
vrouw zal worden en hjj daar zoo gelukkig
om is, vind ik niet, dat men hem een dienst
doet door kwaad van zjjn meisje te spreken.
Misschien is zjj ook wel beter dan wjj den
ken zooals ik aan vader z i, 't is meer dan
natuurlijk, dat zjj wat jjdel is en veel van
mooie kleeren houdt.*
(Wordt vervolgd.)
iimwmLU
WWtWii IWMIMUWBWWWBWWWWBBWWBWWMBMBBBBBSWWffC
1 "i i i i
