l!cl Land van Heusdcn en Altena, de Langstraat en de llomiiielerwaard.
Vóór het laatste bedrijf.
land van alten^
UitgeverL. J. VEEEMAH, Heusden.
M 1804.
WOENSDAG 7 JUNI
1899.
FEUILLETON.
Onze Patriarchen
VOOB
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco p«r post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels 60 et. Elke regel
meer 7*/t et. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Het treurspel is in '94 begonneneerste
bedrijfDreyfus beschuldigd en veroordeeld;
tweede bedrijfScheurer-Kestner en Picquart
zo°k<m naar den waren dader; derde bedrijf
hernieuwd onderzoekvierde en laatste be-
drjjfdat zal nu volgen. Op 't oogen-
blik zpn we aan het slot van 't derde, dat
de heele beschaafde en onbeschaafde wereld
van Europa «n elders, behalve de generale
staf van Frankrjjfe en zpn strooplikkende
aanhang, met innerlijke ontroering vernomen
heeft: het Hof van Cassatie, het hoogste
gerechtshof in Frankrjjk, heeft gelast den
banneling van 't Duivelseiland voor een
nieuwen krjjgsraad te brengen.
Al wat een hart in den bopzem voelt
kloppen, heeft van blijdschap getrild bjj
dit bericht, dat Zaterdag per telegraaf de
wereld doorging, en zich een steen voelen
afwentelen. Die Dreyfns, onteerd en ver
bannen is de lieveling geworden van al wat
men8ch is en dat Hof van Cassatie heeft
Frankrjjk gerehabilliteerd in de oogen van
al wie twjjfelden of daar te lande nog wel
recht te verkrijgen is. Nu is er recht gedaan
en er zal recht gedaan worden en de waar
heid zal triomfeeren. Is 't niet onze Jacob
Cats, die gezegd heeft; begraaf de waar
heid, dek het graf toe met een zwaren
zerk geen nood, ze zal den steen afwen
telen, zich opheffen en 't hoofd boven de
aarde uitsteken?
Dat is nu in Frankrijk te zien. Om een
joodsch officier in 't verderf te storten, heeft
de militaire macht zerk bjj zerk aangedragen
en den ongelukkige daaronder begraven.
En toen ze meenden, dat hjj goed en wel
bezorgd was, zijn de steenen opgeheven en
klimt de onschuldig veroordeelde uit zjjn
graf op. Nog één stap en hij staat weer in
het land der levenden, ten spjjt van hen
die zjjn dood wilden.
En terwijl we zoo die verrijzenis gade
slaan, gaat die heele lange geschiedenis voor
onze oogen voorbjj.
Eerste bedrijf: beschuldiging en veroor-
deelirg.
In 't jaar '93 verdwjjnen belangrijke
stukken uit de bureelen van den generaier
staf. Kolonel Henry krjjgt een brief ii
hanlen rerds in stukken gescheurd
EMMY YON DINCKLAGE
(Novelle uit Oost-Friesland).
3)
Den volgenden morgen om vier uur spande
Ko den forschen bruine met den ramsneus
voor het lichte, tweewielige rijtuig, reed op
de provincie Groningen toe en verder door
tot aan de zeekust, teneinde de bannelingen
terng te halen.
Met kinderlijke blijdschap verheugde Ivo
zich op de komst van een jongen makker,
van wien bjj zeker veel zou kunnea leeren.
Ivo toch was door en door bescheiden en
steeds gereed, om zonder voorbehoud het
voortreffelijke in anderen te erkennen. Van
vrouw Regina had bjj dezen karaktertrek
zeker niet. Ook Alarich verheugde zich, en
wel op Hanna's verzorging en de verlamde
boerin kon in haar ziekeljjk ongeduld bjjna
niet wachten, tot de berichten uit haar ge
boorteland, aan de kust der Noordzee, tot,
haar konden komen. Toch zou ze die be
richten, in dit leven, niet meer vernemen.
Den volgenden avond, toen Alarich het
avondgebed uitsprak en Ivo biddend lag
neergeknield bjj den ziekenstoel zjjner
moeder, zonk hare hand zwaar en als zege
nend op zjjn hoofddaar bleef ze liggen
Toen de boer, na verloop van een kwar
tier »Amen« had gezegd, kwam het Ivo
voor alsof de dierbare hand die op zjjn
blond hoofd rustte, koud begon te worden
en toen hjj haar vol angst in de zijne nam,
was ze weikeigk koud en ievenloos. Regina's
waarin de schrijver belooft vijf belangrijke
documenten te zullen zenden. De stukken
worden aan elkaar geplakt, het geheel ge
fotografeerd en naar alle chefs verzonden,
met verzoek den schrjjver op te sporen.
Dit stuk is het z.g. borderel, waarover in
de procedure zoo dikwjjls sprake was.
Majoor Pafy de Clam zou ook onder
zoeken en verdenkt Dreyfus, geeft dezen
iets te schrijven en beschuldigt hem. Kolonel
Henry is vast overtuigd. De zaak komt voor
den krijgsraad, die twijfeltdoch nu komt
men aandragen met geheime stukken, waar
van Dreyfus noch zjjn verdediger inzage
krjjgen en kapitein Dreyfus wordt ver
oordeeld, schandeljjk; er is een aparte wet
noodig om de straf buitengewoon streng
te maken degradatie en verbanning.
Tweede bedrjjfpogingen tot ontsteking
van nieuw licht.
In dit bedrijf, dat loopt van '95 tot '98
treden op de broeder van den veroordeelde,
kolonel Picquart en de senator Scheurer-
Kestner.
Picquart krjjgt een briefje in handen
in 't proces petit-bleu geheeten geadres
seerd aan majoor Esterhazy. Hjj doet onder
zoek naar dezen collega en krijgt brieven
van hem in banden. Onmiddellijk valt hem
de groote gelijkenis op van zjjn schrift met
dat van het borderel en nadat hjj zich
inzage verschaft heeft van het geheime
dossier uit het proces Dreyfus, waaruit niets
tegen dezen te bewjjzen valt, is het hem
klaar, dat Esterhazy de schrjjver is. Zjjn
chefs schuiven den lastigen Picquart van
den hals door een zending naar Afrika.
Intns8chen wordt het den beeren van den
generalen staf bang om 't hart en zinnen
ze op middelen om Dreyfns schuld al klaarder
in 't licht te stellen. Ze laten daartoe brieven
schrjjven aan Dr., zoowel als aan Picquart,
waarin op verstandhouding met 't buitenland
gezinspeeld wordt.
Esterhazy, voor den rechter gebracht,
beschuldigd van het borderel geschreven te
hebben, wordt vrijgesproken. Het is echter
later gebleken dat hjj wel degelijk de
schrijver is en z°lf bekent hjj het thans ook.
Picquart, beschuldigd het petit bleu ver-
valseht te hebben, wordt uit het leger ver
wijderd en gevangen genomen.
De generale staf, Boisdeffre, PatydeClam,
Henry, Gonze e. a. barst in juichtonen uit.
hoofd was op de borst gezonken en, met een
glimlach op 't gelaat, was ze voor eeuwig
ingeslapen. Hanna kwam nog juist bijtijds
om hare doode vijandin op het kerkhof in
den taaien kleigrond te zien wegzinken en
het begrafenismaal voor de huisvaders uit
den omtrek gereed te maken.
Alarich was er op gesteld, dat 's Zondags
op zjjne plaats de rust zoo weinig mogeljjk
werd gestoord. Hjj was dan gewoon om
's namiddags zjjn onderhoorigen en dienst
boden, waarvan de meeste ook reeds bejaard
waren, over de beide dien dag gehoorde
preeken te ondervragen. Was daarna het
vee verzorgd, Alarich placht »het on
schuldige veec te zeggen, dan mocht
het dienstpersoneel tot aan de avondgods
dienstoefening in 't vrjje veld gaan, om
zich daar in ernstige overpeinzingen 's Hemels
zegeningen voor oogen te stellen.
Hg was voor zijne huisgemeente een
streng en waakzaam priester en de wekelijk-
sche tocht naar de kerk werd altjjd volbracht,
hoe bezwaarljjk de elementen dien ook
mochten maken. Die streken toch, waar men
gewoon is de huizen op werven te bouwen,
staan meestal bloot aan plotselinge over
stroomingen. Het lage land tusschen de
Plaats en het Kerkdorp werd door eene
tochtsloot doorsneden, waarover geen brug
lag. Bjj lagen waterstand sprongen de voet
gangers die sloot over, met behulp van een
polsstok, die van onder van eene schijf
was voorzien, indien men tenminste geen
gebruik wilde maken van de kleine boot,
die de boer daar onder een licht afdak had
vastliggen. Rytuigen moesten een grooten
omweg maken over de zoogenaamde Zomer-
brug, die dus genoemd werd, omdat zjj bjj
Daar verschjjnt 13 Jan. 1898 Emile Zola
ten tooneele met zjjn stuk; »ik bescbnldig.«
Hjj beschuldigt daarin tal van generaals,
de schriftonderzoekers, den krjjgsraad en 't
ministerie van oorlog van medeplichtigheid
aan 't onrechtvaardig vonnis. Rumcer! De
minister leest, om de Kamer te overtuigen,
drie geheime stukken voor, waarop Dr.
veroordeeld is. De Kamer zwicht, maar
wat schrik, daar komt het nit, dat één dezer
stukken door kolonel Henry eigenhandig
gefabriceerd is. Henry, gevangen genomen,
maakt zich van kant.
Vooral dit laatste geeft nu aan 't mi
nisterie den doorslag om de zaak-Dreyfus
aan het hof van Cassatie te doen onder
zoeken.
Derde bedrjjfDe strafkamer van 't hof
aan den arbeid. De generale staf, bang voor
den uitslag, tracht de Kamer over te halen
de revisie aan 't gebeele hof te onderwerpen.
Dat Inkt. Het hof werkt langzaam, grondig
maar geheim. Desniettemin wordt het onder
zoek in genren en kleuren door 't blad
»Figaroc publiek gemaakt, 't Is vernietigend
voor den staf, den krjjgsraad en verschil
lende ministers.
Bljiëindend slot: Dreyfns is onschuldig
veroordeeld en om de zaak nu verder naar
orde en regel te vervolgen, zal de krjjgs
raad te Rennes het proces opnieuw doen
onderzoeken en de gevangene daarvoor
terecht staan.
Zjjn onmiddellijke superieur, Paty de Clam,
is achter de traliën gezet en 't staat te be
zien dat later meerderen volgen.
De bewoners van het Zuid te Antwerpen
werden Maandagmorgen, kort na zonsop-
opgang, op onaangename wjjze uit den slaap
gewekt.
Het paardenspel, waarin de troep van
Rodolphe Guillaume sedert 14 dagen ver
tooningen geeft, stond te vier uren in brand.
Het groote houten gebouw, een 20-tal
meters hoog en naar schatting ruim 30
meters middelljjn hebbende, gevuld met
houten banken en stoelen, de stallen gevuld
met hooi en stroo, costumes en licht ma
teriaal der artisten, dat alles vlamde op als
een doos zwavelstokken en joeg eene reus
achtige vlam in de hoogte.
In 't begin kwam de wind min of meer
hoog water en in den winter geheel werd
weggenomen en opgeborgen, want ook de
landweg, die daarover liep, was dan ge
woonlijk overstroomd en daardoor onbruik
baar. De hooger gelegen, meestal watervrjje
heerweg op den djjk, stond niet met het
Kerkdorp in verbinding. Die tochten naar
de kerk brachten eene zeer gewenschte af
wisseling in het anders zoo eentonige leven
op de Plaats.
Regenschermen behoorden in dien tjjd
nog tot artikelen van weelde, maar de sterke
eigengeweven kleedingstukken waren uit
muntend bestand tegen storm en regen en
de vrouwen wisten zieh aan eene bescher
mende omhulling te helpen, door deD boven
sten van hare talrjjke wollen rokken op
te halen en over hoofd en schouder te slaan.
't Was op een Zondagmiddag; 't examen
over de preek was afgeloopen en de dienst
boden hadden zich verstrooid alleen Alarich
en Ko waren bjj 't haardvuur achtergebleven.
Een tijdlang zaten heer en knecht uit hunne
lange, witte aarden pijpen te rooken, zonder
een woord te spreken. Eindeljjk begon de
boer: »Het huis voor de overledene is nu
gereed, Ko! Morgen, met het aanbreken
van den dag, zal ik alle vee, alle linnen
en wat er verder aan veeren bedden, peluwen
en kussens aanwezig is, in twee deelen ver-
deelen, het eene voor haar zoon, het andere
voor mjj. Alles, wat zjjne moeder bovendien
naliet aan zjjden en lakensche kleederen,
kanten, kleinoodiëu, geld en geldswaarde,
kan Ivo onverminderd voor zich nemen!
Morgen aan den dag moet hg echter in het
nieuwe hnis trekken, zooals juffrouw Regina
Hertog Zaliger het heeft gewild en vast-
»Hjj leerde wel gehoorzamen, maar niet
bevelen», gaf Ko in bedenking.
uit het westen en bedreigde alzoo de be
lendende huizen, te midden waaronder de
schoone St. Michielskerk.
De vensterruiten der huizen sprongen
reeds in stukken en de verf van de kerkdeur
werd gezengd.
Doch plotseling sloeg de wind om en
dreef na de vlam naar het groote, nieuw
gebouwde »Café Cosmopolite», eea huis
van 6 of 7 vensters breed en behalve de
groote gelagzaal drie verdiepingen hoog.
En nu moet de knetterende vlam al de
vensters van dit gebouw tegeljjk binnen-
geslagen zijn, te oordeelen naar den kleinen
afstand tusschen dit huis en de brandende
houtmassa.
Onbeschrijfelijk moet de paniek daar
binnen geweest zijn, want het huis was
aan verschillende huishoudens in gedeelten
verhuurd.
Vensters, plafonds, het dak zelfs vatte
vlam en het brandde om zoo te zeggen in
alle bovenkamers tegelijk.
Maar ook de daken der nevenstaande
huizen vatten vlam. Eveneens het dak van
eene herberg, een hoekhuis, waarvan al de
kornissen, daken en bovenvensters nog al
erg geleden hebben.
Een hippodróme, dat achter het circus
op het nieuwe gedeelte der Zuiderlei stond,
werd ook door de vlammen aangetast en
tot den grond toe vernield; de reiswagens
der aanpalende kermisbarakken vatten even
eens vuur, en 't kostte den kermisbeden
groote moeite om te beletten, dat al wat
langs dien kant stond, brandde.
't Was een vreeseljjk schonwspel, dat niet
te beschrijven is. Het alarmgeroep der
geburen, het geknetter der vlammen, 't
springen der ruiten van de vensters der
omstaande huizen, het neerstorten van
brandende balken, en dan binnen den stal
het gewoel van 24 verschrikte paarden, die
men te midden van de vlammen en een
regen van brandend hooi en stroo poogde
naar buiten te jagen, dat ijzingwekkend
tooneel kan men zich niet inbeelden, als
men het niet gezien heeft.
De brandweerlieden van het museum en
de politie waren spoedig ter plaatse.
Zij vonden echter circus en hippodróme
reddeloos verloren.
Doch zij hadden nog werk genoeg, met
de omstaande huizen voor totale vernieling
Welnn, vooreerst zgt gjj hem tot stean
en later moet zjjne vrouw voor hem han
delen.»
»Hm, is 't daarom te doen! Maar welke
vrouw zal hem het verlies zjjner moeder,
dat hem van verdriet doet wegkwjjnen,
kunnen vergoeden?»
»Geene van hier, KoOnze overledene
zei altjjd, dat de vrouwen uit deze streek
onordeljjk waren en Onbedreven in haar
werk. Waar Regina is opgegroeid, daar
zullen we ook Ivo's vrouw zoeken, want
betere dan Regina zjjn er niet!»
Ko stiet een turf in de opstuivende asch
en zeide, alsof hg hardop dacht en de laatste
woorden van den boer niet gehoord had
»Zoo, zoo, dus moet de jonge boer er op
uit, Tom eene vrouw te zoeken
»Wat? het kind dat ik verre hield van
de wereld en hare gevaren? Zouden niet
zjjne onervaren oogen verblind worden en
zjjne oor en, die nog geen goddeloos woord
hoorden, als verdoofd? Neen, neen, Ko, hem
laat ik niet naar de steden gaan, om daar
door de kinderen der wereld bespot te
worden! U, den wereldkundigen, trouwen
man, zend ik er op nit, om de bruid voor
mg a erfgenaam te halen, nadat gjj u eerst
overtuigd hebt, dat ze in geen arm en on
aanzienlijk huis zal trekken
»Ho, ho boer, dat is geen gemakkelijke
boodschap,» bromde Ko. »Van jonge vrou
wen heb ik niet veel verstand en ik kan
toch niet op elke markt gaan uitroepen, dat
ik kom als bruidwerver voor Ivo Hertog,
opdat de meestbiedenden zich aanmelden
Hertog liet zieh niet van zjjn stuk brengen
en antwoordde bedaard: >Üat gaat natuur
lijk niet. Wie op reis gaat, zonder zjjne
zaken vooraf goed te overleggen, komt be
drogen thuis, Gjj neemt zooveel zakken
te behoeden.
Het personeel van het circus, artisten en
bedienden, bestaat nit een vjjftigtal personen
en de stallingen waren gevuld met 23
paarden en een muilezel.
Eene artiste was nog Zondagavond uit
Nancy aangekomen met hare paarden en
materiaal, om eene reeks vertooningen te
geven. Dat alles is mee vernield.
Elf paarden heeft men uit den brand
kunnen jagen. Deze zjjn gered en bjj nabjj-
wonende stalhouders ingenomen.
Drie andere, die eveneens waren buiten
gejaagd, zjjn terug in de vlammen geloopen
en omgekomen met degenen, die men niet
haastig genoeg kon lossnijden of kappen.
Niets was verzekerd dan het gebouw,
zoodat de bestuurder, de artisten en de be
dienden totaal geruïneerd zijn.
Een aanslag op Loubet.
Na Panl DérOulède hebben Zondagmiddag
de koningsgezinder! een aanslag op den
President der republiek beproefd, maar met
even weinig succes. De wedrennen te Auteuil,
welke de heer Loubet ditmaal afwjjkende
van zijne burgerlijke gewoonte met even
veel praal bjjwoonde als zjjne voorgangers,
bood bun een gunstige gelegenheid voor de
uitvoering van hun plan. Opmerkelijk mag
het zeker heeten, dat van overheidswege
geen uitgebreider voorzorgsmaatregelen wa
ren genomen, daar de regeering zeer goed
wist dat er van dien kant iets broeide en
zjj aan bare agenten langs de Belgische en
Duitsche grenzen bevel bad gezonden, ge
streng toezicht te bonden op den Hertog
van Orleans, die voornemens scheen zelf
naar Parjjs te komeD en reeds een aantal
koffers had vooruit gezonden. Wjjseljjk heeft
de Hertog echter gevolg gegeven aan waar
schuwingen van bevriende zjjde en is hg
bedaard te Palermo bljjven spelevaren.
Toen president Loubet op het terrein der
wedrennen verscheen, hief opeens een aantal
heeren en dames uit de sportkringen binnen
de omheining, waar de jockeys gewogen
worden, een »leve het leger! Panama!» en
andere kreten aan, terwjjl er ook gefloten
werd. Graaf Cristiani sloeg zelfs met zjjn
wandelstok naar den President en raakte
diens hoed. De directeur der gemeentelijke
politie Touny wilde den aanrander grjjpeu,
maar van alle kanten sloeg man op hem
raapzaad mee, als wjj gewoonlijk op een
wagen knnnen laden, slaat Ivo's beste span
paarden er voor en verkoopt het zaad tot
goeden prijs aan een of ander makelaar of
scheepskapitein, die gereed ligt om eene
lading in te nemen. Tegeljjk brengt ge de
groeten van Ivo en mjj over aan mgn zwager
Peter Höltker en geeft daarbjj nauwkeurig
acht of ook zjjue kleindochter Katharina u,
wegens de familiebetrekking, eervol ontvangt.
Doet ze dit, dan geeft ge haar de dia
manten van vrouw Regina zaliger en vraagt
hare hand voor mgn zoon Ivo Hertog. Op
den leegen wagen kunt ge haar dan dadeljjk
met haar uitzet en een paar vertrouwde
dienstmaagden meenemen. Tot de bruiloft
kunnen de vrouwen bjj mg op de Plaats
big ven en mocht haar vader of broeder het
feest willen bjj wonen, om meteen eens een
kjjkje te nemen van onze bezittingen, dan
weten ze waar de Eems stroomt.»
Nog was de bezorgde trek niet geheel
van Ko's gelaat verdwenen en aarzelend
opperde bjj nog het volgende bezwaar tegen
de uitvoering van hetgeen zjjn heer en vriend
besloten had: >Boer, ge vergeet, dat de
wegen niet zeer veilig zjjn; overal zwerft
er krjjgsvolk en gespuis van allerlei natie
rond. Ze zouden de diamanten bjj mg kun
nen ontdekken of mg van mjjne paarden
en mjjne vracht zaad ontlasten, eer nog de
koop gesloten is.»
»Ge hebt geljjk! Neem dus twee vrachten
raapzaad op twee wagens en laat uw beide
zoons, benevens een knecht met u reizen.
Verder moet uwe vrouw de diamanten in
een groot brood bakken^en dat^ brood stopt
ge in den voederzak.»
Wordt vervolgd.
1 swrMBWMMumumrarMMriwmri-TrriTwrMrrrMBMnrawwwmM imi—iin nisinm
DOOR
Buitenland.
Ml ■■Mil Wil WUXBWWB—SMWW