liet Laud van flensden en Alleu. de Langstraat tn de Bonimelfrwaard. „Het Hoogeland," land van aliens FEUILLETON. ZATERDAG 17 JUNI 1899. Gjbze Patriarchen; Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden. VOOB Dit blad verschat WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementsprijs: per 8 maanden f l.OO. franco per post zonder prgsveihoogiag. Afzonderlijke nummers 5 cent. M 1807. Advertentiè'n van 16 regels 50 ct. Elke regel meer 7ct. Groote letters naar plaatsruimte. Advertenfciën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond ingewacht. Ie Nederlandsche Arbeiders-Kolonie. Als een vervolg op het hoofdartikel ons nummer van 17 Mei 11. getiteld: >Eer plekje in de Drentsche hei,* is de vraag geopperd Zou het Hoogfl01 1 niet bunnen zorgen voor de ontslagen bedelaars of landloopers? In antwoord hierop schrjjft de Heer Direc teur van het Hoogeland: Wjj nemen de vrijheid te mogen rneenen, deze vraag te achten als gericht aan ons adres, en dus wellevendheidshalve het ant woord daarop niet schuldig te tnogen blijven. Tevens willen we er gaarne bjjvoegen, dat het ons verblijdt, dat deze vraag gedaan wordt, en wij dns volgaarne een antwoon daarop geven, en wel een zoodanig, naar wjj hopen, dat het een ieder volkomen duidelijk zal zijn, of het Hoogeland in de gegeven omstandigheden daarin kan voor zien of wel, wht in deze afdoende voor ziening zon geven en de meest gewenschte middden daartoe zouden zqd. Volgens het reglement worden in het Hoogeland opgenomenBedelaars en land loopers, ontslagen gevangenen, benevens zjj die te Veenhuizen zjjn geweest. Bljjkens deze bepaling is er reeds aan de ontslagenen van Veenhuizen gedacht. We kannen er tevens bjjvoegen, dat we reeds velen dezer ontslagenen hebben opgenomen, het zjj op verzoek van Heeren Directeuren van Veenhnizen, hetzij °P verzoek van par ticulieren, of wel op hun eigen verzoek. We bnnnen er tegelijk de mededeeling wel ty doen, dat dit getal meer dan 250 bedraagt. De vraag nn, of al de ontslagenen van Veenhuizen, stel ze melden zieh op het Hoo geland aan, opgenomen bnnnen worden, behoeft natuurlijk geen antwoord. Het getal der mannen, dat jaarljjks te Veenhuizen ontslagen wordt, bedraagt zeker meer dan 1000, en dat kan het Hoogeland wegens zjjne beperkte ruimte niet bevatten. Dit zou voor het Hoogeland ook niet raadzaam zijn, gestel dat ruimte als anderzins het zou toelaten, en we volgen steeds den regel, dat minstens de grootste helft der op het Hoogeland aanwezigen geen mannen van Veenhuizen mogen zijn. Deze grootste helft moet zijn öf ontslagen gevangenen, of wel die gevaar loopen door werkeloosheid, ot EMMY VON DINCKLAGE (Novelle uit Oost-Friesland). Juffrouw Cato stond de theeproet glansrijk door, daar ze noch te weinig, noch te veel van de kostbare bladen nam en toch een geheel friseh treksel voor Ko en zjjne mak kers gereedmaakte, nadat deze de vracht raapzaad als reden van zjjne komst had opgegeven. Op bedachtzame wjjze deelde hjj daarop meê, dat er op de Plaats eene verdeeling van goederen had plaats gevonden en hoe het daarbjj was toegegaan. Vervol gens kwam hjj met het aanzoek voor den dag, terwijl hjj uit den ruimen zak van zjjn mantel ten grof brood te voorscbjjn haalde en dit onder het uitspreken van eene vrome spreuk doorbrak, zoodat de diamanten zicht baar werden. Voor den vorm sloeg men, wel is waar, niet dadelijk toe, maar toch liet Cato's moeder reeds den volgenden morgen de kist met het uitzet door de knechts van den zolder halen en nauwelyks was men nog drie dagen verder, of de bruid besteeg met eene oude en eene jonge dienst maagd de zooveel mogeljjk bepakte wagens en reeds by het eerste hanengekraai werd de reis aanvaard. Ko had in den tusscheutyd, voor hem sen tyd van gedwongen rust, niet alleen hoogte genomen van de vee- en graan prijzen, maar ook den wereldgebeurtenissen, die zicb steeds dreigender lieten aanzien, zyuo auLUngiit waaruig gekeurd, Holland 'foor bet misbruik maken van sterken drank, slecht gedrag enz., enz., bedelaar te worden of het reeds zjjn, en dientengevolge naar Veenhuizen koers zetten. Dat te voorkomen is de grootste weldaad, die men deze ongelukkige bewijzen kan, want eenmial daar aangeland, dan zijn zjj voor de Maatschappjj zoo goed als verloren en worden minstens 99 °/0 minder bruikbaar. Een vjjf-jarige ondervinding heeft ons dan ook geleerd, dat er meer heil is te ver wachten van iemand, die wegens diefstal, moord of wat dan ook, jaren gevangenis straf heeft ondergaan, of wel van iemand, die alles beeft doorgebracht, een dronkaards leven heeft geleid, of wat men ook maar moge bedenken, dan van een man die een of meermalen kennis heeft gemaakt met Veenhnizen. Er zjjn uitzonderingen, maar juist deze zijn het die den regel bevestigen. We hebben medelijden met den ontslagene *an Veenhuizen, omdat hij in de Maat schappjj overal de deur gesloten vindt, en oneindig te beklagen is hjj, die vcor de eerste maal zyn voet in de richting van de Rijks werkinrichting zet, of veroordeeld wordt tot opzending daarheen. Verloren voor zijn gansche leven Eenmaal daar geweest, dan is hjj bjjna gedwongen wederom daar heen te gaan, en wil hjj ook dikwjjls niet anders. Waarom zal men vragen? Ach, zis hier: lo. Omdat hij ijjdens zjjn verblijf daar, onmogelijk iets heeft kunnen doen om tegen den tijd van zjjn ontslag, werk te verkrjjgen. Hij is gevangene en van de Maatschappij uitgesloten. 2o. Veenhuizen is te groot, d. w. z., er zijn te veel menschen op eenen hoop. Zjj bederven elkander en ze troosten elkander in hun leed, met weinig goede raadgevingen. 3o. Omdat ze geen vrjjen zjjn, maar door de politie in bedwang gehouden worden eenmaal aan dien dwang ontkomen, ver vallen ze weder in dezelfde losbandigheid fils voorheen. 4o. Omdat ze in de Maatschappij ge wantrouwd en teruggestooten worden, be schouwen ze het als een plicht, ja eischen ze, dat de Staat hen onderhoudt, wanneer ze zulks verlangen, en ze genoeg hebben van het zwerven en slenteren. Voor een weinig arbeidens worden ze daar ouder honden, gerold, gekleed, en hebb n bjj de Wet vastgestelde rechten, die ze doen gelden. had thans een Fransch Koning, nameljjk: Lodewjjk Bonaparte en deze had zijn nieuw volk medegedeeld, dat hjj in zijn hart een Nederlander was, zoodat dan ook zjjn portret, welks trekken zoo dnideljjk aan zjjne Ita- liaansche afkomst herinnerden, in den handel kwam met het devies: »Doe wel en zie niet om.< Niemand begreep hoe hjj kwarn aan dat Hollaudsche hart en aan die voor een Bonaparte zoo vreemde kenspreuk»Zie niet om.« De zinspreuk van het lam is bovendien krachteloos, als dit lam den leeuw tot broeder heeft. Ko maakte nog te meer haast met de terugreis, daar hjj er als 't ware een voorgevoel van had, dat de Fran- *ehe bijl reeds aan de wortels van den ouden Friesehen Upstalboom lag, dien Pruisen niet meer kon verdedigen, en dat de elkaar zoo snel opvolgende veranderingen op staat kundig gebied, den tijd, toen vrjje Friezen onder de takken van dien eik hunne wetten opstelden, wel even diep in den vloed der vergetelheid zonden doen verzinken, als de stormvloed in 't jaar onzes Heeren 1277 de bekende dorpen in den Dollart deed ondergaan. Daar 't intusschen waar bljjft, dat nieuwe bezems goed vegen, begaf men zich onder de bescherming der nieuwe regee ring getroost op reis. Eerst op den voor laat sten dag, toen men nog alleen het veen met zjjne eenzame, in geen al te besten reuk staande zandwegen had door te trekken scheen het Ko niet recht pluis, toen hjj in de herberg, waar men den paurden brood voederde, eenige tronies opmerkte die schuw en woest tagelyk, aan eene soort van straik- roovers deden denken, van wie men ge woonlijk niet veel goeds heeft te wachten. De oude knecht toonde zich intusschen onveraaugd ty toen sjjue jongens elkaar op Na een korter of langer verblijf, hoogstens van 3 jaren, krjjgen ze dan hun ontslag en kunnen dan de in dien tij 1 te goed ge maakte gelden in enkele dagen doorbrengen, terwijl de bedelarij hun daarbij dikwijls nog een bedrag van gemiddeld tusscheu de 3 tot 10 gulden, aan sommigen zelfs wel 100 gul ten in de week oplevert. Een man verhaalde ons en heeft ons nader bewezen, dat hij zelfs in óéne week eens pl. m. f 400 heeft kunnen ophalen, waar mede hij naar België ging, en in ééne week verbraste, en daarna weer naar Veen huizen ging om uit te rusten en op verhaal te bomen. Nu is daaraan op het oogenblik, onder de gegeven omstandigheden, weinig te doen. Men kan hen opnemen in een toevluchts oord als het Hoogeland, wanneer ze zich daartoe aanmelden, doch macht heeft men over hen niet en er blijft niets anders over dan, voor zooverre ze nog voor goede in drukken vatbaar zijn, te trachten hen te brengen tot een godsdienstig en arbeidzaam leven, te behouden en aan de Maatschappjj weder te geven, doch de resultaten van dit streven zjjn droevig. Wanneer we dan ook heengaan en de 500 mannen, die gedurende de 4% jaar van het bestaan van het Hoogeland er ver toefd hebben, splitsen in die op Veenhnizen geweest zjjn en die, welke er niet geweest zijn, dan wjjst de uitkomst aan, dat van de eerstbedoelden nog geen 3 °/0 en van de laatsten minstens 80 °/0, na het verlaten van het Hoogeland, een oppassend leven leiden. De eersten zjjn bjjna allen, hoe goed of de betrekking of het werk dat hun in de Maatschappjj verschaft was, ook is ge weest, weer gezonken en mislukt naar Veen huizen teruggegaan. Dit zijn feiten die spreken. Wjj zullen hieromtrent niet verder gaan, doch degenen, die er meer van wenschen *e vernemen, kunnen we verwijzen naar de pas verschenen brochure »Een kjjkje op het Hoogeland*, verkrijgbaar tegen betaling van 25 cents bjj eiken solieden boekhan delaar of bjj den uitgever, den heer P. J. Milborn te Nijmegen. Deze brochure geeft een overzicht van den'arbeid onder de zwervers op het Hooge land, en bevelen wij zeer ter kennismaking aan. Vooral Ie daarin voorkomende bjjdragen van de heeren ds. v. d. Valk en dr. L. de kerels opmerkzaam maakten, zeide hij bedaard»Ik zou denken, dat vier eerljjke kerels zich in Godsnaam wel met vier on eerlijke zullen kunnen meten, want het goed geweten is hun tot schild.* Zoo reden ze dan verder en dachten nog vóór middernacht een dorp te bereiken, waar ze zouden kunnen overnachten. Volgens een ond gebruik mocht de bruid haar nieuwe vaderland niet anders dan bjj rjjzende zon binnentrekken. Als ging het over een dorschvloer, zoo gemakkelijk waren de wagens voortgerold over de droge, geëffende kleiwegen maar, dat was nu gedaan. Schokkend en krakend ging het nu verder door de diepe veen- en zandsporen. De paarden snoven en bjj 't onzekere licht der maan kon men niet dan stapvoets rjjden. Waarom trekken wij toch in de nachte- ljjke stilte door dit eenzame veen?* vroeg Cato, die een flinke, bjjderhande meid was. Bjj den dag zoowel als bjj naeht, 't is altjjd geraden hier den mond te houden,* antwoordde Ko. »'t Verkeer geschiedt hier hoofdzakelijk te water en wat niet zwemmen kan moet van dezen weg gebruik maken, jufter. Zoolang ik my kan herinneren, was het hier reeds als tegenwoordig en had de weg dezlfde slechte plaatsen.* Cato gevoelde zicb in haar trots beleedigd en bleef zwjjgen. In vele opzichten geleek ze vrouw Regina zaliger, maar toch had de overledene bij al hare onverzettelijke eigenzinnigheid veel meer tact, om dit niet al te hinderljjk te doen blyken. Terwjjl hjj zoo naast de paarden voortstapte, gaf Ko zjjn hart in de volgende binnensmonds ge sproken woorden lucht: »Dat jonge gebroed krjjgt tegenwoordig de veerea voor den tyd! Wagenaar zjjn boeiend en aangrjjpenl. Zooals we hoven even aanstipten, kan het Hoogeland den stroom van mannen, die jaarlijks van Veenhuizen komt,, onmo gelijk in zijn boezem opnemeü, tenzij het 10, neen 100a*aal grooter werd, terwjjl dan nog de vraag overbleef, of al de ontslagenen zich in dat geval vrijwillig zouden doen opnemen en zich uit eigen beweging aan orde en tucht wilden onderwerpen. Ook dan nog zouden we het niet gr raden achten allen op te nemen in »het Hoogeland*, ten einde niet in dezelfde kwaal te vervallen als die, waaraan Ve-nhnizen lijdende is. Of er dan niets aan kan en moet gedaan worden Zeer zekerWant die dnizen len oefenen niet weinig drnk uit op het meer of mie der welvaren der Maat schappij, door de duizenden guldens, die ze weten machtig te wordm, en die voor #9/ioo gedeelte toch worden geofferd aan Bacchus, en wat nog daarbjj komt. Dat, wat een veiligheidsklep voor de Maatschappjj zjjn moest, zal op den langen duur juist blyken eene ramp te worden, en is het reeds, omdat het de bedelarij eer bevordert dan vermindert. Het getal der zwervers, landloopers en bedelaars kunnen we veiligstellen op 10,000, die gemiddeld per dag f 3 per hoofd kosten, 't welk een jaarljjbsch kapitaal geeft van bjjna f 11,000,000.Zegge elf millioen gulden. Waarlijk geen onaanzienlijk bedrag, on- rekend nog de schade, die deze mensehen door hunne zoogenaamle negotie aan den kleinen winkelier veroorzaken. Aan dezen toestand moet een einde komen en wel om de navolgende redenen lo. om den zwerver zelve, die toch mensch is, en steeds een rampzalig leven leidt, verre van een Goddelijk beroep; en 2o. om den druk, die zjj gemeenschap pelijk uitoefenen op de Maatschappij, en omdat zjj een lastpost zjjn voor hunnen medemensch. Gezegd dient te worden, dat er velen zjjn die tot den bedelstaf komen door werkeloos heid öf door concurrentie, doch de meesten door slecht gedrag, misbruik maken van sterken drank, onverschilligheid enz. Men leze hieromtrent vorenbedoelde brochure. Hoe het ook zij, wil en zal men in den bestaanden nood voorzien en afdoende mid delen tegen bedelarij en landloopery hebben, dan moet men trachten te voorkomeD, dat De oorlog verslindt niets liever dan oude wetten en overgeërfde rechten en besteelt de volken niet alleen aan het lichaam, maar ook aan de ziel. Dat jonge volk Wie weet, wat er nog alles in 't grjjze hoofd van Ko ware omgegaan, indien de philosophische gedachtengang niet plotseling door eene onaangename stoornis ware af gebroken. Yoor de paarden van den voor sten wagen knalden nameljjk twee schoten. De paarden steigerden en trachtten door een zjjsprong in de richting van ds naastbjj- zjjnde drassige sloot te ontkomen. Dit werd echter verhinderd door twee krachtige vuis ten, die de verschrikte dieren in de teugels grepen. Met een wilden strijdkreet sprongen Ko's zonen van den wagen en toonden dnideljjk, hoe zelfs hunne streng puriteinsche opvoeding het vuur der jeugd, dat zoo gaarne elke gelegenheid aangrijpt om zich in daden te uiten, niet geheel had kunnen uitblusschen. Ze zouden de struikroovers dan ook leelyk hebben toegetakeld, was er op 't zelfde oogenblik ook geen schot gevallen bjj den tweeden wagen. Maar nu richtte ook Cato zich op, greep de zweep bjj 't verkeerde einde aan, en die zware knots zwaaiend, commandeerde ze: »Niet aanvallen, de di88elboomen afhaken, rug tegen den wagen Door de bevelen van die volle, wel luidende stem op te volgen, werden de kansen voor de aangevallenen vrjj wat gun stiger. Zoodra toch de paarden zich vrjj voelden van den wagen, verdedigden ze zich op eigen gelegenheid tegen 't hun aangedaan geweld, terwyl de verdedigers der karavaan aan eene zjjde tegen de aanvallers gedekt waren door hun transport. Toan Ko zeide, op hunne vier goede gewetens te vertrouwen, had hjj niet eens gerekend op de onver- en het individu zulks behoeft te worden, kunnen die middelen dan tevens een kans aanbieden en dienst doen, om in het lot van den reeds bedelaar of landlooper ge worden man, verandering en verbetering te brengen. Dit nu meenen wjj te bunnen bsreiken op de wjjze als wjj in een volgend num mer hopen uiteen te zetten. Buitenland. De moordenaar van den ouden portier van het huis van baron Osy te Brussel is ontdekt. Het is een korporaal, Wa?laia rh genaamd. De bijzonderheden over den moord zjjn weerzinwekkend. Dreyfus wordt 25 dezer aan boord van de »Sfax« te Brest verwacht en zal ver- vermoedeljjk door het arsenaal, dat voor het publiek gesloten is, naar een gereed- staanden trein gebracht worden, die den kapitein naar Rennes zal brengen, zonder dat iemand hem heeft gezien. Majoor Carrière, de regeeringscommissaris in het nieuwe Dreyfusproces, is voornemens, zonder uitzondering alle getuigen te doen dagvaarden, wier verklaringen hjj noodzake lijk acht, o.a. Mercier, Casimir Périer en zoo noodig ook Lebrun-Renault en Esterhazy. Te Brest worden toebereidselen gemaakt voor Dreyfus' ontvangst en zjjn verschijning voor den krijgsraad. De gendarmerie te Rennes wordt met 100 man versterkt, terwyl een escadroa cavalerie en politie-agenten uit Parjjs worden verwacht en de burge meester heeft een proclamatie doen aan plakken, waarin de bevolking tot kalmte en rast wordt aangemaand. De prefect der marine te Brest heeft be velen gekregen, betreffende Dreyfns en zjjn ontscheping. De >Sfax< met Dreyfus aan boord zal tusschen 20 en 22 dezer de Asoren aandoen, om er steenkolen in te nemen en instructies uit Frankryk af te wachten en vervolgens de reis voortzetten. Met het oog op troebelen van de zjjde der antisemieten worden te Brest strenge maat regelen van orde genomen en, wanneer be toogingen worden op touw gezet, zullen de aanleggers voorbeeldig gestraft worden. De krjfgsraad, waarvoor kapitein Dreyfus te Rennes zal terecht] staan, zal worden gepresideerd door kolonel Jonaust, directeur der genie te Rennes. stoorbare tegenwoordigheid van geest van haar, die aan zjjne bescherming was toe vertrouwd en thans haren dienstmaagden toeriep »Als ze naderbjj komen, werpt hun dan alles, wat ge kunt tillen, naar het hoofd, die ellendige schooiers I* De struikroovers schenen eenigszitis uit het veld geslagen en lieten dientengevolge de paarden los. Deze, op de vette marsch- landen in vrjjheid opgegroeid, maakten daar van terstond gebruik, om ook van hunne zjjde met de koppen tegen de wagens te dringen en met de hoeven zand en veen- gras naar de vjjanden te slingeren. Gelukkig schenen deze geene andere wapens bij zich te hebben dan huDne éénloopsche pistolen, behalve misschien nog 't knipmes, dat steeds door ieder in den linkerzak van 't wam buis wordt meegedragen. Een gillend gefluit, uit de verte beantwoord, bewees intusschen, dat ze nog versterking te wachten hadden. Toen, juist op het kritiekste oogenblik, kwam er onverwachts hulp opdagen. Snelle hoef slagen deden den veerkrachtigea veengrond dreunen en al nader en nader klonk het: hallo 1 hallo!* van eene heldere man nenstem, tot eindeljjk de ruiter zichtbaar werd, die, zich in de stijgbeugels opheffend en met de hand aan den haan van zjjn pistool, uitriep: »Wat gebeurd hier? Wie waagt het, u aan te vallen?* Ko toonde zich intusschen niets minder dan dankbaar, toen hy de roovers nu da delijk het hazenpad zag kiezen. Verdrietig gaf hjj ten antwoord: »Ook zonder u, Jans, hadden we hun wel gewezen, welken weg ze hadden in te slaan 1* NIEUWSBLAD DOOR 6) MMBBMWDWDBWMDDMDMMIDMMWSDBMBBMBDDD—BMWDDBBEWIE»' f Wordt vervolgd.

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1899 | | pagina 1