Hel Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
De ffleDsé eo zijne behoeften.
FEUILLETON.
De verloving op St. Domingo.
voos
Uitgever: L. J. VEERMAH, Heusden.
M 1823.
ZATERDAG 12 AUG.
1899.
UND VAN alten^
Dit blad verschjjHt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 71/, ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Den toestand van de eerste menscheljjke
wezens die op de aarde vertoefden en hunne
levenswijze en verrichtingen, kunnen wjj
ons natuurlijk niet met eenige zekerheid
voorstellen. In ieder geval moet die toestand
hemelsbreed van den onzen verschild heb
ben. Maar in één opzicht althans moet er
overeenstemming hebben bestaan. Die eerste
menschen moeten behoeften gekend hebben.
Op zjjn minst moeten zjj de neiging gevoeld
hebben om honger en dorst te bevredigen.
Zjj moeten dus hebben gezocht naar eten
en drinken.
Naar alle waarschijnlijkheid zjjn die be
hoeften langzamerhand en schier ongemerkt,
toegenomen.
In den strijd met de natuur en in dien
met de wilde dieren, kwam het verlangen
boven om zich te beschutten en gevoelde
men de noodzakelijkheid om zich te ver
weren; men zocht dus naar een dak boven
zjjn hoofd en naar bedekking van het
lichaammen zocht naar voorwerpen, die
als wapenen konden dienst doen. Uit de
behoefte ontwikkelde zich de begeerte en
dus de wensch om iets te bezitteD, wat men
tot nog toe niet bezeten had en dan moest
weer naar middelen worden omgezien om
dat voorwerp machtig te worden. En naar
mate het menscheljjk geslacht toenam en
zich verspreidde, vooral naarmate datgene
ontstond wat wjj onwikkeling en beschaving
noemen, zal men telkens naar iets meer en
vooral telkens aan iets anders behoefte
hebben gevoeld.
Bjj die volken, die de beschaving niet
deelachtig werden, namen de behoeften stel
lig niet zeer toe. De wilden van midden-
Afrika voldoen op de meest ruwe wjjze aan
de behoefte aan spijs en drankmaar zoodra
zjj in aanraking komen met meer beschaafde
stammen of met de westeljjke blanken, ver
andert dat. Zjj werpen een begeerig oog
op alle fraaie zaken, tooien zich met de
bonste versierselen en werpen zich met
waren wellust op genotmiddelen, zooals tabak
en sterke drank.
De oorzaak van alle behoeften bij den
mensch is ongetwjjfeld gelegen in de nood
zakelijkheid. Hjj moet om te kunnen bestaan,
leven en zich beveiligen. Maar naast de
noodzakelijkheid staat de begeerte om dat
gene te bezitten, wat aangenaam is, wat
(3
»Ongelukkige, beklagenswaardige men-
schen zeide de vreemdeling. »En waar
houdt deze woestaard zich op dit oogen-
blik op?«
»Bjj het leger van generaal Dessalines,*
antwoordde de oude, >wien hjj en de overige
negers, die vroeger tot deze plantage be
hoorden, een transport kruid en lood hebben
overgebracht, waaraan hjj groote behoefte
had. Waarschjjnljjk komt hjj na ongeveer
tien of twaalf dagen terag, in lien hjj ten
minste niet op nieuwe avonturen uitgaat.
God beware er ons voor, dat hjj ooit te
weten kome, hoe wjj bescherming en schuil
plaats hebben verleend aan een blanke, die
naar Port au Prince trok, terwjjl hjj al
zjjne krachten inspande om het gansche
geslacht van blanken van de aarde te ver
delgen, we waren allen, allen kinderen des
doods.*
»God, die den medeljjdenden mensch
liefheeft, zal u beschermen om hetgeen gjj
aan een ongelukkige gedaan hebt,* ant
woordde de vreemdeling, terwjjl hjj Babe-
kan de hand drukte. »En daar gjj nu toeh
eenmaal de woede van dezen neger hebt
opgewekt en 't u «iet zou baten, al wildet
gjj van dit oogenblik af zjjne bevelen op
volgen, zoo zult ge zeker niet weigeren
mjjn oom en zjjne betrekkingen, die ik
genot verschaft, wat gemak oplevert enz.
Zóó zal het al spoedig op de wereld geweest
zjjn en zóó is het altjjd nog. WaDneer wjj
daarop letten, dan is het duidelijk genoeg
dat, hetgeen wjj menscheljjke behoeften
noemen, voor het meerendeel niet door de
noodzakeljjkheid gebolen wordt.
Dit is de reden waarom men wel eens
onderscheid maakt tusschen behoefte en
weelde. Behoefte is dan al wat de mensch
om te leven en zjjn maatschappeljjke plichten
naar eiscb te vervullen werkeljjk noodig
heeft. Al het andere is weelde.
Wanneer dit nu bjj een bloote onder
scheiding bljjft is de zaak niet van groot
gewicht, doch men is er door die onder
scheiding toe gekomen om te beweren, dat
alle weelde afkeurenswaardig is en schadeljjk
voor het algemeen belang.
Dit is eene stelling, die veel verdedigers
vindt, doch waarmede men zeer voorzichtig
moet wezen.
Wanneer wjj de behoeften van den mensch
in den ruimsten zin nemen en daaronder
niet alleen het strikt noodzakeljjke verstaan
want dat is zeer weinig maar ook
datgene wat hem door gewoonte tot een
behoefte geworden is en wat hjj dus niet
meer geheel kan ontberen, zonder zedeljjke
schade, dat wil zeggen, zonder moed, lust
en kracht te verliezen, om zjjnen maat-
schappeljjken werkkring naar behooren te
vervullen, dan schiet er toch nog heel veel
over, wat geheel ;a on wat men
dus in den eigenljjkeu zin des woords als
weelde kan beschouwen. Zeker is de onder
schei ling dikwijls zeer moeiljjk te maken,
maar dat er veel gestreefd wordt naar be
vrediging van behoefte, die inderdaad over
bodig is, dit is niet tegen te spreken.
Maar hieruit volgt nog volstrekt niet, dat
de weelde met be vorder ljjk is aan het alge
meen belang.
Ook hier moet men wel onderscheiden.
Sterke drank is een zuiver genotmiddel en
het gebruik ervan is weelde. Nu is het
zeker dat een volk van dronkaards ver
armen zal, omdat deze weelde, de werk
krachten vermindert en dus de welvaart van
ieder in het bjjzonder en de geheele maat
schappeljjke voortbrenging doet afnemen.
Maar wanneer men in de hoogere kringen
de gewoonte heeft om zich van de andere
klassen te onderscheiden door meer kosthare
kleederdracht, die men toch zeer goed zou
kunnen ontberen, dan worden verschillende
takken van industrie daardoor gesteund en
uitgeput van de vermoeiende reis heb achter
gelaten, voor een paar dagen in uwe woning
op te nemeD, opdat wjj allen met nieuwe
kracht onzen verderen tocht kunnen voort
zetten. Ik laat het aan u zelve over te be
palen, welke belooning gjj voor dezen dienst
verlangt.*
»Gjj weet niet, wat gij van mjj verlangt,*
antwoordde de oude sidderend. »Hoe zou
ik in deze woning, die vlak aan den grooten
weg ligt, zulk eene menigte menschen
kunnen herbergen, zonder achterdocht te
wekken bjj de voorbjjtrekkende troepen of
ten minste bjj de negers die in de buurt
wonen.*
>Niets gemakkeljjker dan dit,* hernam
de vreemdeling, »ik ga dadeljjk weer naar
het Meeuwenmeer en breng allen nog voor
het aanbreken van den dag hier. Gjj staat
ons één vertrek af, waarin zich allen ver
bergen, en om geen enkelen maatregel van
voorzichtigheid te verzuimen, sluiten wjj de
deuren en vensters van deze kamer.*
De oude vrouw dacht eenige oogenblikken
na over dezen voorslag en antwoordde toen,
dat het heden nacht reeds te laat was om
zjjne metgezellen uit de bergkloof naar hare
woning te voeren, daar den vorigen avond
eenige scherpschutters reeds da tjjding had
den gebracht, dat 's morgens vroeg een vrjj
sterke troep gewapende negers zou aan
komen, die hjj dus on verinjjdeljjk in handen
zou moeten vallen. Men besloot dus eiude-
ljjk zoo spoedig mogeljjk een korf met
levensmiddelen naar de ongelukkigen te
zenden en den volgenden nacht te besteden
om hen veilig uit hunne tegenwoordige
schuilplaats naar de oogenschjjnljjk zoo
honderden, duizenden wellicht, vinden er
werk en brood door. Werd al dit geld op
gespaard, dan zou wel de kapitaalsvorming
sterk toenemen, maar de vruchten ervan
zouden dan toch eerst later het algemeen
ten goede komen, gesteld al dat er zeker
heid ware, dat die grootere kapitalen steeds
op de beste wjjze ten behoeve van de njjver-
heid werden aangewend.
Zooals wjj reeds opmerkten, er is eene
weelde, die afkeurenswaardig is en het
algemeen belang benadeelt. Maar voor het
overige kan men veilig zeggen dat voldoening
aan menscbeljjke behoeften, ook die niet
on Ier de noodzakeljjke gerekend worden,
eene geoorloofde weelde is. Wanneer allen,
ieder naar zjjn stand, zjjn fortuin, zjjae
gewoonten en opvoeding, zjjn aanleg en
ontwikkeling leven, zonder te vervallen in
buitensporigheden die henzelf en daardoor
ook het algemeen benadeelen, dan mag men
veilig aannemen, dat deze levenswjjze voor
de maatschappjj de beste is. Zjj is de natuur-
Ijjkste, die den geregelden loop van het
maatschappeljjk raderwerk het meest schjjnt
te bevorderen.
Buitenland.
Over het Dreyfus-proces te Rennes valt
op 't oogenblik niet veel te zeggen, daar
de Krjjgvraad met gesloten deuren zitting
hield ter bestudeering van het gfheim dossier.
De meeste getuigen zjjn inmiddels naar
bnnne woonplaats teruggekeerd.
Te Parjjs hebben 3 a 4000 werklieden
der gasfabriek en lantaarnopstekers het
werk gestaakt. De grondwerkers zjjn voor
nemens zich bjj hen aan te sluiten. De
stakers eischen een pensioen van 600 francs
na 25 jaren dienst.
Men kan veilig aannemen, dat het aantal
bezoekers der Parjjsche tentoonstelling van
1900 veel grooter zal zjjn dan van eenige
voorafgegane expositie in de Pransche hoofd
stad. In 1889 vervoerde de Compagnie de
l'Ouest het grootste aantal reizigers n. 1.
10.000 in 9 treinen per uur, maar men
berekent, dat in het volgend jaar 36 treinen
per uur met een vervoer van 50.000 reizi
gers nauweljjks voldoende zullen zjjn, om den
kolossalen menschenstroom naar de tentoon-
stellingsstad te brengen. Per dag brachten
de verschillende treinen in 1889 naar Parjjs
300.000 reizigershet is zeker niet te veel
gezegd, dat dit getal in 1900 zal verdub
beld zjjn.
gastvrjje woning over te brengen. De vreem
deling, buiten zich zeiven van vreugde, nu
hjj meende dat het ljjden zjjner tocbtge-
nooten geëindigd was, kuste herhaaldelijk
de beenige hand van de oude huichelares.
Zjj onttrok zich aan deze bewjjzen van
dankbaarheid en verzekerde hem, dat de
herinnering aan den Europeer, den vader
van hare dochter er haar toe had gebracht
om hem en zjjne landgenooten dezen dienst
te bewjjzen. Zjj verzocht hem verder bjj het
aanbreken van den dag zjjne vrienden schrif-
teljjk uit te noodigen om zich zonder eenige
bezorgdheid over te geven aan de leiding
van den knaap, die den brief zou over
brengen en dien hjj reeds vroeger op het
voorplein had gezien. Deze zou dan een
voorraad van levensmiddelen medenemen, om
alle verdenking te voorkomen des nachts
bjj de reizigers bljjven en hem den volgenden
morgen zoo vroeg mogeljjk den weg wjjzen
naar de plaats, waar rust en verkwikking
hen wachtte.
Onder dit gesprek was Toni uit de keuken
teruggekomen met een eenvoudigen maal-
tjjd, dien zjj haastig had toebereid. Steels-
gewijze wisselde zjj een blik met hare moeder
en vroeg toen spottende:
»Nu moeder, is mjjnheer reeds bekomen
van den schrik, dien ik hem heb aange
jaagd? Gelooft hjj nu, dat er geen gevaar
bestaat voor vergif of dolk, en dat de neger
Hoango niet thuis is?«
De moeder zuchtte en antwoordde
>Mjju kind, dis zich eenmaal gebrand
heeft is bang voor vuur. Zou het niet zeer
dwaas zjjn geweest, zoo deze heer onze
woning was binnengetreden zonder te weten
Men zal waarschjjnljjk intjjds maatregelen
nemen, bjjv. door een z.g. blok-systeem,
om de treinen met de kleinst mogeljjke
tusschenruimten op elkaar te laten volgen.
Op de ljjn HanoverBerljjn ontspoorde
nabjj Stendal, wegens verkeerden wissel-
stand, een in vollen vaart zjjnden goederen
trein. De machinist, het gevaar ziende, gaf
onmiddelljjk contrastoom, maar tegeljjkertjjd
ontplofte de ketel.
De machinist, de stoker en de remmer
waren direct dood, vele andere beambten
werden zwaar gekwetst. De machine en
verscheidene waggons zjjn zwaar beschadigd.
Volgens de »Mémorial diplomatique* ver
toont ex-koning Milan alle symptomen van
vervolgingswaanzin. Hjj Ijjdt aan slapeloos
heid en brengt goheele nachten door met
het zoeken naar boosdoeners in zjjn slaap
vertrek. Hg heeft steeds een revolver bjj
zich, die hjj van tjjd tot tjjd op denkbeeldige
vjjanden afschiet.
De Duitsche Keizer is Woensdag aan een
groot gevaar ontsnapt. Met de 3toomsloep
van zjjn jacht »Hohenzollern« een bezoek
willende brengen aan den kruiser »Hansa,«
liep die sloep door een verkeerde manoeuvre
zoo geducht tegen de kade, dat haar steven
geheel werd ingedrukt en de Keizer en allen
die met hem aan boord waren van de been
werden geworpen.
Naar verzekerd wordt, eischen de Phi-
tmnMnluillll nnatanrtpl n non ll~
7 millioen dollars voor de invrghei Istelhng
der Spaansche gevangenenen.
Nu admiraal Cervera door den oppersten
krjjgsraad is vrijgesproken van de schuld
aan de nederlaag der Spaansche vloot voor
Santiago de Cuba, maakt hjj de gansche
correspondentie openbaar, welke vóór den
oorlog tussehen hem en de Spaansche re
geering gewisseld is en waaruit ten duide-
ljjkste bljjkt dat hjj haar voortdurend ge
waarschuwd heeft voor de geduchte minder
heid en de hoogst onvoldoende uitrusting
der Spaansche vloot, die in geen enkel
opzicht tegen die der Vereenigde Staten
was opgewassen en bovendien in West-
Indië geen enkele haven bezat, waar zjj na
den eersten zeeslag hare schade zou kunnen
herstellen, zoodat reeds terstond een groot
gedeelte der vloot zou moeten worden buiten
gebruik gesteld. Niet onwaarschjjnljjk is
het thans, dat het vorige ministerie-Sagasta
in staat van beschuldiging zal worden
of hij er vrienden of vjjanden zou vinden?*
Het meisje vertelde nu hoe zjj met opzet
den lantaarn zoo had gehouden, dat het
volle licht juist op haar gelaat moest vallen,
>maar,< voegde zij er bjj, »zijn hoofd was
zoo vol van Mooren en negers, dat bjj, als
eene dame uit Parj;'s of Marseille hem open
gedaan had, haar zeker ook voor eene
negerin zon gehouden hebben.*
»De vreoradeling naderde haar, sloeg zacht
den arm om het slanke lichaam, en ant
woordde eenigzins verlegen, dat haar hoed
hem verhinderd had haar gelaat te zien.
Zacht drukte hij haar aan zjjne borst en
fluisterde haar toe: »had ik u toen in de
oogen kunnen zien zooals nu, ik zou, ook
wanneer gg zwart waart geweest, een gif
beker mat u hebben willen drinken.*
De moeder verzocht hem nu liever te gaan
zitten en zich wat te versterken. Toni
leunde, naast hem gezeten, met de armen
op de tafel en staarde hem in het gelaat.
De vreemdeling vroeg hoe oud en waar ze
geboren was. Babekan antwoordde dat zjj
de dochter was van een rjjken koopman
uit Marseille, Bertrand geheeten, waarom
ze dan ook Toni Bertrand werd genesmd.
Vjjftien jaren geleden had zjj met mevrouw
Villeneuve eene reis naar Europa gemaakt
en in Parjjs Toni ter wereld gebracht. Later
was zjj gehuwd met den neger Komar, die
Tonie als kind had aangenomen. Zjj vroeg
of Gustaaf misschien eenen Bertrand kende.
Het antwoord luidde ontkennend. Hg had
zich vóór zjjn vertrek naar West-Indië slechts
korten tjjd in Frankrgk opgehouden en
met niemand kennis gemaakt, die dezen
naam droeg.
gesteld.
De nieuwe Amerikaansche minister van
oorlog, Elihu Root, heeft gezegd dat de
oorlog ia de Filippjjnen nu met alle kracht
doorgezet zal worden. Otis zou zoo noodig,
60.000 man tot zjjn beschikking krjjgen.
Uit Manilla werd Woensdag aan de
»N.-Y. Herald* geseindDe Amerikanen
zjjn vroeg in den morgen onder generaal
Mac-Arthur met ongeveer 5000 man tegen
het hoofdleger der Philippjjners opgetrokken.
Over het geheele front werd gestreden. De
insurgmten boden, zegt het Amerikaansche
berieht, slechts zwakken weerstand en trok
ken zich achter Calulut, welk stadje werd
genomen, terug. Donderdag zou generaal
Mac*Arthur Angelis aanvallen; wordt dezj
stad genomen dan is de verbinding met de
heuvels voor de Philippjjners verbroken. Bjj
het treffen van Woensdagmorgen verloren
de Amerikanen 9 dooden en 29 gewonden,
waaronder 3 officieren.
Achteraf wordt bekend dat de Duitsche
Keizer verleden Woensdag te Kiel, aanboord
van de »Hohenzollern« den Amerikaanschen
marine-officier Bechler en een lid van het
Congres, Foss, ontvangen heeft. In een lang
gesprek zeide de Keizer dat hjj geen geloof
hechtte aan de dingen die admiraal Dewey
te Triest ten nadeele van Duitschland zou
gezegd hebben, daarenboven was hjj over
tuigd dat de Amerikanen vau Duitsche
tiek van deYereemPe^faVn^^ïte1]"
land zouden dulden. Ten opzichte van de
vergrooting der vloot in Duitschland en
Amerika gaf de Keizer een variant op zjjn
gezegde van vroeger, dat de toekomst der
natiën op den Oceaan lag. »Hoe sterker
een volk ter zee is, des te zekerder zullen
andere volkeren er van afgehouden worden,
dat volk aan te vallen: een sterke vloot
is dus het beste vredescongres.*
In Berljjnsche kringen waar men dikwjjls
goed op de hoogte is, loopt het gerucht dat
de grondslagen voor het bondgenootschap
tusschen China en Japan in groote trekken
reeds gelegd zjjn, al is de alliantie ook
nog niet feiteljjk gesloten. Ter bezegeling
van het verdrag zou, naar men zegt, Japan
o.a. tien oorlogsschepen, in den laatsten
oorlog op de Chineezen veroverd, aan China
teruggeven, maar deze vloot zou dan voort
aan door Japansche zeeofficieren gecom
mandeerd worden, al werd ze ook onder
Babekan verzekerde, dat volgens de be
richten, die zjj had ingewonnen, de heer
Bertrand niet meer in Frankrjjk woonachtig
was. Eergierig en veranderljjk van karakter,
kon hjj op den duur geene vrede hebben
met den koopmansstand. Hjj nam een werk
zaam 8andeel ia de omwenteling en vertrok
in 1795 met den Franschen gezant naar het
Turksche hof, van waar hjj, voor zoover ze
wist, tot nog toe niet was teruggekeerd.
De vreemdeling zag Toni lachende aan,
nam hare hand en wensehte haar geluk
met hare aanzienljjke afkomst en hare
schatten. Hjj raaide haar aan alle mogeljjke
middelen in het werk te stellen om door
haren vader erkend te worden en voegde
er bjj, dat hjj overtuigd was, dat hare fa
miliebetrekkingen, als ze haar maar eerst
hadden leeren kennen, haar met vreugde
zouden opnemen in de aanzienlijke kringen.
Babekan's gelaat betrok. Een geheim
zinnig vuur tintelde in haar oog.
»Dat zal niet gemakkeljjk gebeuren,*
zeide ze bitter. >Toen ik zwanger was, kwam
de heer Bertrand te Parjjs om eene jonge,
rjjke dame te huwen. Uit schaamte en vrees
zwo r hjj voor d9 rechtbank, dat hjj de
vader niet was van het kind, dat ik onder
het harte droeg. Nooit zal ik de woorden
vergeten, waarmede hjj mjj in 't openbaar
verloochende een hevige zsnuwkoorts
overviel mjj en toen ik genezen was, liet
de heer Villeneuve mjj zestig zweepslagen
toedienen. Nog altjjd ljjd ik aan de gevolgen
dezer straf.*
NIEUWSBLAD
Wordt vervolgd.)