ilet Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelervvaard.
GEVAAR.
FEUILLETON.
De verloving op St. Domingo.
yg&i
mm
land van altema^
Uitgever: L. J. YEERMAH, Heusden.
M 1826.
WOENSDAG 23 AUG.
1899.
VOOR
Dit blad verschat WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00.
Franco per post zonder prgsverhooging. AfzonderLgke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 71/, ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Er is èn voor Nederland èn voor Indië
geen meer gepaste verhouding denkbaar,
dan die welke thans bestaat: de inlander
staat onder zjjn eigen hoofden en deze
hoofden onder onze ambtenaren. Daar de
inlander een bijna godsdienstigen eerbied
voor zijn hoofden koestert, is het ons op
deze manier gemakkeljjk gevallen de mil-
lioenen daarginds aan ons ondergeschikt te
houden.
Dat zal echter op den duur zoo niet gaan.
Er loeren in het oosten vjjandeljjke machten,
die er behagen in scheppen den inlander
tegen ons op te zetten, die den oorlog der
Atjehers een heiligen strjjd noemen en ten
voorbeeld stellen aan anderen in onzen
Indischen Archipel en die de verdrijving der
Nederlanders beoogen.
De meest gevreesde dezer ons vijandelijke
machten is de godsdienst. Ruim 25 millioen
Indiërs onzer eilanden belgden den Islam,
den godsdienst van Mohammed; die buiten
Indië nog een 250 m. geloovigen telt, en
waarvan het hoofd zetelt te Constantinopel.
Nu bemerkt men sedert eenige jaren
onder de vervolgers van Mohammed een
zucht om de zegeningen van den Islam ook
anderen deelachtig te maken en de beljjders,
voor zoover die aan Christenen onderworpen
zgn, op te wekken tot zelstandigheid. Die
beweging gaat uit van 't hoofdkwartier.
Schrifturen en zendbrieven gaan vandaar
uit over Azië en Afrika en worden op
kosten van den sultan verspreid om de
moslims, de geloovigen, op te stoken tegen
de gezaghebbers, dat zgn dan de Franschen
in Afrika, de Engelsehen en Nederlanders
in Indië. Na den ongelukkig gevoerden
oorlog der Grieken tegen Turkjje, werd den
geloovigen diets gemaakt dat de met oor
logsroem overladen opperkalif, d. i. de sultan,
zgn geliefde kinderen uit de barbaarsche
slavernjj weldra zou komen verlcs-en. Zen
delingen werden uitgezonden ora dit alom
te verkondigen, opdat de geloovigen moed
zouden vatten, zich eendrachtig scharen om
de groene vaan van den Profeet, en zich
voorbereiden op den ophanden zjjnden triomf
van de Halve maan over het Kruis en het
Heidendom.
Znlke taal krjjgt de inlander te hooren
uit dsn mond der priesters en door middel
(6
Den volgenden dag was Babekan reeds
vroeg op de kamer van hare dochter en
deelde haar het plan mede, dat zij had
gevormd om niet alleen den vreemdeling
maar ook zijne reisgenooten in handen van
Hoango te leveren. Dr.ar deze echter eerst
twee dagen later zou terugkeeren kwam het
er nu maar op aan den vreemdeling iu huis
te houden en de overige in hunne tegen
woordige schuilplaats te doeu big ven daar
zjj door hun groot aantal zeer gevaarlijk
zouden kunnen worden. Het eenvoudigste
middel scheen haar te zgn den vreemdeling
diets te maken, dat men vernomen had, dat
generaal Dessalines met zgn gansche leger
een beweging zou maken naar dezen kant.
Eerst wanneer hg weder was afgetrokken
zou men dan natuurlgk het geheele reis
gezelschap kunnen opnemen. Om te ver
hinderen dat de vreemdelingen voor de
komst van Hoango verder zouden trekken,
behoefde men hen slechts van levensmid
delen te voorzien en hen in den waan te
honden dat voor het oogenblik deze streek
de meest veilige schuilplaats aanbood. Zg
maakte Toni opmerkzaam, dat deze voor
zorgsmaatregelen van des te meer gewicht
waren, omdat de familie waarschgnlgk aan
zienlijke sommen met zich voerde, en zij
drong er dus op aan, dat zg haar met al
haar krachten zou steunen om haar plan
ten uitvoer te leggen.
van in zjjn moedertaal geschreven nieuws
bladen. Wel is de invoer dier bladen ver
boden, maar nog steeds moeten ze op de
kustplaatsen binnengesmokkeld worden.
In die geschriften wordt den inlanders
als eerste eisch voorgesteld, gelijkstelling
van inlanders en Europeanen, dan volgt
vanzelf de triomf van den Islam.
Bovendien hebben de drijvers een nieuw
middel bedacht om propaganda te maken.
Ze zenden n.l. ontwikkelde inlanders naar
Mohammedaansche hoogescholen, op kosten
van den Sul'an.
Deze worden daar in de wetenschappen
onderwezen, maar in de eerste plaats wordt
han ingeprent met al de kracht die in hen
is, te haten de ongeloovigen. Na hun studiën
doen ze de gebruikelijke reis naar Mekka
en keeren dan naar Indië terug, waar ze
de zaden van opstand met milde hand uit
strooien.
Wjj hebben nog niet vernomen dat onze
regearing hiertegen handelend is opgetreden,
wel dat Frankrijk en Engeland de opzending
hunner inlanders met kracht beletten.
Behalve deze kunstmatig geteelde oproer
predikers wordt onze Iud. archipel elk jaar
overstroomd door duizande pelgrims, die
eenmaal de reis naar Mekka volbracht
hebbende, in het oog van den inlander een
nimbus van heiligheid verworven hebben.
In de laatste jaren is dit getal meer dan
verdubbeld en bedroeg in 1896 reels 11788.
Ze komen terug als leden van de vele
broederschappen en stoken tegen onze regee
ring, zoaken hulp voor Atjehers en zjju
middelijk de oorzaak van alle opstootjes.
Zoo werkt en woelt het onder de beljjders
van den Islam. In den grond genomen kan
daartegen niets ingebracht worden. Ielere
godsdienst meant de ware leer gevonden te
hebben en is verplicht ook anderen deze
deelachtig te maken. Bovendien bestaat er
voor den muzelman nog een reden: de
profeet heeft nadrukkelijk geboden zgn leer
te verbreiden, desnoods met geweld. Niemand
kan het dus het opperhoofd der moslims
kwalijk nemen dat hjj langs allerlei wegen
de leer van Mohammed tracht te verbreiden.
Wel echter kan hem dat kwaljjk genomen
worden, indien door deze propaganda inge
grepen wordt in den staatkundigen toestand.
En dat is het doel. De heele beweging he ft
niet alleen ten doel Mohammed's leer te
verkondigen, maar ook den sultan een steun
Een donker rood van schaamte en ver
ontwaardiging vloog over Toni's gelaat.
Nog geheel onder den iüdruk van de woor
den, die zjj den vorigen avond met den
vreemdeling gesproken had, antwoordde zij
hare moeder vrij heftig, dat het schandeljjk
en laag was op zulk eene wjjza de wetten
der gastvrijheid te schenden. Een vervolgde,
die zich eenmaal onder hare bescherminer
had geplaatst moest in hare woning dubbel
veilig zgn, meende zg. Tevens dreigde zij
hare moeder, dat zjj dadelijk zou heengaan
en den vreemdeling gaan vertellen, dat het
huis, waarin hg gemeend had redding te
zullen vinden, niets anders was dan een
moorden aarshol.
Sprakeloos van verbazing staarde Babekan
haar aan. Woeste toorn flikkerde in haar
oogfeD. Toni sloeg haar oogen neder, maar
ging desnietteming op vasten toon voort:
»Wat ik gezegd heb zal ik doen. Wat
kwaad heeft deze jongeling ons gedaan, die
niet eens een geboren Franscbman is, maar
een Zwitser? Welke reden bestaat er voor
ons om op hem als rooiers aan te vallen,
hem te vermoorden en uit te plunderen?
Weten wjj zeker, dat in gindsche streken
de planters even onmenscheljjk zgn geweest
als hier? Big kt niet veeleer uit alles, dat
hjj een ed 1, een voortreffelijk mensch is
en geen schuld hoegenaamd heeft aan het
leed, dat zgn kleurgenooten den zwarten
hebben aangedaan?*
Nog ahjjd staarde de oude, stom van
verbazing het meisje aan. Een vreemde uit
drukking lag er op haar gelaat, toen ze
eindelgk vroeg, wat de jonge Portugees dan
toch wel gedaan had, dien men nog korten
tijd geleden in de poort met knuppels had
doodgeslagen? Wat de beide Hollanders,
in den rag te geven, dien hjj bij den wrakken
toestand van Turkjje wel noodig heeft.
Daartoe is 't wenschelgk dat de inlanders
van Engelscb, zoowel als van ons Indië de
overheerschi ng der christenvolken afschei
den en zich onder bescherming van den
vorst der geloovigen stellen. Als 't er op
aankomt zal deze in Indië met even gerust
geweten den christenen de hoofden voor de
voeten leggen, als hg dit van tjjd tot tjji
de Armenische christenen laat doen.
Dit is 't gevaar waaraan we ons bloot
stellen wanneer we den Islam ongestoord
laten voortwoekeren. Mohammed kent geen
onderscheid tusschen Kerk en Staat. Zijn
bjjbel, de Koran, regelt alleaangelegenhelen,
ook staatkundige, en economische. Wanneer
zjjn Halve Maan de overwinning behaalt
op 't christendom, dan is er voor deD Neder-
landschen Leenw geen plaats meer op In-
sulinde, noch op een der andere eilanden
van den Indischen archipel.
Uuitenland.
Mr. Labori woon le gisteren weder de
terechtzitting bjj.
Dreyfus drukt hem de hand.
De voorzitter, kolonel Jouaust, richt zich
tot Labori en verzekert hem van de een
stemmige gevoelens van den krjjgsraad over
den la^en aanslag en zjjn levendige ver
ontwaardiging. Hjj drukt aller voldoening
uit, dat hjj beden zjjn taak hervat (toejuiging).
Labori bedankt met bewogen stem, hoewel
Jouaust hem bezwoer zich niet te vermoeien.
Smarteljjk was het hem getroffen te worden
op het oogenblik, waarop hjj de hoop
koesterde de zaak in haar vollen omvang
te bepleiten.
Hg dankt ook de leden van den krjjgs
raad en de plaatsvervangers, allen eminente
mannen die hjj niet dan door langen strjjd
kent.
Wjj volbrengen allen een moeiljjke taak,
wjj zullen nog veel wisselvalligheden moeten
doormaken wjj zullen de debatten hervatten,
waaruit men de waarheid zal te voorschjjn
zien komen om het land tot rust te brengen.
Labori gaat zeer bleek zitten te midden
van algemeene toejuichingen.
De zitting gaat daarna voort.
Omtrent den dader van den aanslag op
den advocaat Labori wordt uit Rennes ge
meld Het parket ontving een telegram uit
die voor drie weken op het voorplein door
de negers waren doodgeschoten Zjj eischte
dat Toni haar zeggen zou, van welke mis
daad men de drie Franschen bad beschuldigd
en zoovele andere blanke vluchtelingen die
men na het uitbreken van den opstand voor
hare oogen met buks, speer en dolk had
afgemaakt.
Wild vloog hare anders zoo volgzame
dochter op, en toornig antwoordde zijBjj
God, gjj behoefdet mjj aan deze gruwelen
niet te herinneren, niet te verwjjten dat
ook ik deel genomen heb aan daden, waar
voor ieder, die eenig menschelijk gevoel heeft
overgehouden, zal sidderen. Maar nog is het
niet te laat om Gods toorn te verzoenen,
zjjne wraak van ons af te wenden en daar
om zweer ik u nu, dat ik liever zelve duizend
dooden wil sterven dan toegeven, dat dezen
jongeling ook maar één haar op zgn hoofi
worde gekreukt.*
Welnu dan,* zeide de oude, plotseling
toegevende, >laat die vreemdeling veilig ver
trekken, maar, wanneer Hoango terugkomt
en verneemt dat een blanke in dit hnis heeft
overnacht, en wjj uit medeljjden hem en de
zjjnen ongedeerd hebben gelaten, dan moogt
gjj deze ongehoorzaamheid aan zgn uitdruk
kelijk bevel verantwoorden.*
Met deze woorden stond ze op en verliet
het vertrek.
Toni kende hare moeder te goed, om niet
te weten dat zjj bij alle uiterljjk vertoon
van zachtmoe ligheid en inschikkelijkheid,
door een onleschbare dorst naar wraak werd
verteerd. Zg was overtuigd, dat de oude
deze gelegenheid niet zou laten voor >jj gaan
om hare wraakzucht to bevredigen, al moest
zjj dan ook de negers van de naburige
plantages te hulp roepen. Zjj besloot dus
Lonviers, waarin gemeld wordt dat een
persoon zich daar van 't leven heeft be
roofd, die, voordat bjj stierf, zou gezegd
hebben, dat hjj de dader van dezen aanslag
was. Het parket zal een onderzoek doen
instellen.
Nu de moordaanslag op Labori mislukt
is schjjnt men zich op een andere manier
van hem te willen ontdoenthans heeft
men hem 2 pakketten met verdachte toe
stellen thuis gezonden, welke echter aan de
directie van de artillerie opgezonden werden.
Volgens de »Figaro« is Dreyfus zeer ver
zwakt.
De >Koln. Zeilg.* somt iu een blijkbaar
van regeeringswege ingegeven artikel de
verschillende onweerlegbare bewjjzen op, dat
het borderel door Esterhazy werd geschreven
en zegt dan:
»Daar wjj Frankrjjk onrecht zouden aan
doen, als wjj aannemen dat al die getuigen,
mannen die hooge staatsambten hebben be
kleed, ellendelingen en mjjneedigen zjjn, is
hun besliste minachting voor alle aange
voerde bewjjzen slechts te verklaren uit
hunne vaste overtuiging dat de in het
borderel vermelde stukken alleen kunnen
geleverd zgn door een officier van den staf
en niet door een individu als Esterhazy, die
toen bataillons-commaddant te Rouaan was.
»Maar wanneer die verklaring van de
houding der Fransche generaals juist is en
men op dit punt vertrouwen mag stellen
in hun technisch oordeel, dan moeten zjj
door alle andere feiten ook tot het beslnit
komen dat de officier van den staf, die
schuldig is aan het verraad, niet Dreyfus
was, maar dat de schuldige elders moet
worden gezocht. De kwestie eenmaal aldus
gesteld, leidt onwillekeurig tot het verdenken
van luit. kolonel Henry van het bureau
van inlichtingen, die een valsch stuk maakte,
om het brooze sprookje van het verraad van
Dreyfus te kunnen staande houden.*
Antwoordende op een strooibiljet, dat de
anarchist Sebastien Faure Zaterdag door
mannen, vrouwen en kinderen in Parjjs heeft
laten verspreiden, waarin hjj de socialisten
aanspoort tot handelend optreden en de
soldaten tot opstand tegen hunne chefs en
desertie, kwamen Zondagmiddag te 3 uur
een groot aantal socialisten en anarchisten
op de Place de la Republique bjjeen. De
zich dadeljjk te kleeden en Babekan geen
oogenblik alleen te laten. Toen zij beneden
kwam, verliet hare moeder haastig de spijs
kast, bjj welke zij ijverig bezig was, en
begon te spinnen. Toni bleef voor de deur
staan, aau welke een bevelschrift was ge
plakt, waarin aan alle negers op doodstraf
verboden was, aan eenigen blanke hnlp te
verleenen.
Zjj gevoelde dat Babekan al hare be
wegingen nauwkeurig g,ïde sloeg. Zjj nam
den schjjn aan alsof de lezing van dit
bevelschrift haar plotseling tot zichzelven
bracht, viel hare moeder te voet, omklemde
bare knieën en bad haar de onzinnige taal
te vergeven, die zij zooeven gesproken had.
Zg verontschuldigde zich, dat alleen haar
half droomende, half wakende toestand oor
zaak was, dat zg zich tegen de voornemens
harer moeder hal verzat, en verklaarde nu,
dat zjj den vreemdeling, zelfs al kon zg
het, niet zou willen beschermen tegen de
wetten des lands, volgens welke zijn leven
verbeurd was.
De oude zag hare dochter eenigen tjjd
met een ongeloovigen blik aan en zeide
eindelgk
>Nn, voor heden relt deze verklaring
hem ten minsts het leven 1 Waart gjj voort
gegaan hem te beschermen, dan zou deze
vergiftigde spjjs hem in elk geval dood iu
de macht van Hoango hebben gebracht.*
Zeo sprekende stond zjj op en ledigde
door het venster een pot met melk, die op
de tafel stond.
Verstjjfd van schrik staarde Toni hare
moeder aan. Deze hief haar op en vroeg
haar, wat er toch gebeurd was, dut zjj in
één enkelen nacht zoo geheel was veranderd;
of zjj gisteren, nadat zjj het bad van den
politie was daar echter ook in sterken getale
tegenwoordig en joeg de manifestanten uit
een, waarna deze, door Faure aangevoerd,
naar de Place de la Nation trokken. Onder
weg trachtte de politie den stoet te ver
breken, wat aanleiding gaf tot een geduchte
vechtpartjj, waarbjj zelfs revolverschoten
werden gelost en een commissaris van politie
door messteken verwond werd. Maar de
stoet herstelde zich en wist de Place de la
Nation te bereiken, waar opnieuw geducht
gevochten werd. De rustverstoorders bleven
echter in de minderheid, zoodat Faure en
vier zjjner vrienden het op een oogenblik
geraden achten in een tram te ontvluchten.
Spoedig werden zij echter gearresteerd en
naar de kazerne van het, Chateau d'Eau
gebracht, waar zjj een voorloopig verhoor
ondergingen. Inmiddels trok de rest der
bende terug naar de Place de la Rspublique,
op haar weg de ruiten van een paar geeste-
ljjke instellingen vernielend.
Te 5 uur deed een troep oproermakers,
gewapend met bjjlen en groote messen, die
zg van de uitstallingen halden gestolen,
een aanval op de kerk van den H. Jozot.
De hekken werden hier vernield en de zware
eiken deuren ingeslagen, waarna het ge
peupel de kerk plunderde. Zes altaren en
de doopvonten werden tegen den grond
geworpen, de schildergen verscheurd en ds
beelden vernield; zelfs het hoogaltaar werd
niet onziende tabernakel ward openge
broken en de heilige hosties vertrapt. Andere
berichtten zeggen echter dat geen enkel
voorwerp, voor den eeredienst bestemd, door
de menigte geschonden is. De sloelen werden
tot splinters geslagen en met de vernielde
denren op het kerkplein in brand gestoken.
Eindelgk rukten afdeelingen "politie en
republikeinsche garde3, die door dan ont
snapten koster waren gewaarschuwd, aan.
Met de blanke sabel werd op de woeste
bende, die juist aans'alten maakte om den
preekstoel, die aan hunne bijlslagen weer
stand bood, in brand te steken, aangevallen,
van wie er een 20-tal in een naburig huis
vluchtten en anderen een schuilplaats zochten
in den toren. Em 20-tal hunnar werd
gearresteerd.
Den ganschen avond bleef het gedacht
rumoerig. Verscheidene volkstroepïn trokken
door de straten, onder het geroep »leve het
leger! leve de republiek!* maar telkens joeg
de politie hen uiteen. In de buurt vau het
vreemdeling had gereed gemaakt, nog lang
bjj hem was gebleven en of zij veel met
hem had gesproken. Toni behielp zich met
eenige uitvluchten en verhaalde, dat allerlei
droomen haar dien nacht hadden verontrust,
maar, voogde zjj er bjj, terwjjl zjj hare
moeder de hand kuste:
»Een blik op uwe borst heeft mij her
innerd, hoe woest onmenscheljjk dit blanke
geslacht is. Ik ben weder awe dochter, en
wanneer Hoango terugkeert, zal hjj tevreden
over mjj zjjn.*
In gedachten verzonken zat Babekan over
de oorzaak van da hartstochtelijke opge
wondenheid van hare dochter, toen de
vreemdeling binnen trad.
Vrooljjk en vriendelijk groette hjj moe Ier
en dochter en reikte aan de oude een briefje,
dat hg reeds in zjjn slaapvertrek geschreven
had en waarin hij zjjne reisgenooten ver
zocht eenige dagen te komen vertoeven in
de woning van den neger Hoango. Hjj ver
zocht nu dat men dezen brief aanstonds
naar het woud zou zenden en volgens be
lofte, zjjne reisgenooten liefJerjjk zoa ver
zorgen. Babekan, die hem reeds mser dan
eens in de rede had willen vallen, lag den
brief in de kast en zeide toen op gejaagien
toon:
»Ik moet u verzoeken dadeljjk weder naar
uwe slaapkamer te gaan. Alle wegen we
melen van voor bjj gaande negertroepen, die
de tjjding meebrengen, dat generaal Dessa
lines zelf met zgn leger hier zal doortrekken.
Ons huis moet natuurlgk voor ieder opeu
staan, maar juist daarom zjjt gjj uiv leren
t;een oogenblik zeker, wanneer gjj u niet
in nw slaapvertrek verbergt, en denren en
vensters zorgvuldig gesloten houdt.*
>-
Wordt vervolgd.)
