Hel Land van Hensden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Geen half mvh
FEUILLETON.
De verloving op St. Domingo.
11 land van alten^-
n
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
M 1829.
ZATERDAG 2 SEPT.
1899.
YOOB
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 8 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer T1/* ct. Groote letters Baar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Wjj bewegen ons, zooals onzen lezers
bekend is, liever niet op het gebied der
staatkunde.
Dit neemt echter niet weg, dat maat
schappelijke vraagstukken, welke met het
beleid der regeering in verband staan, onze
aandacht niet mogen ontgaan, en voor
heden vraagt zulk een onderwerp onze
aandacht.
Wjj hebben meer dan eens in onze ko
lommen gewezen op de hooge noodzakelijk
heid van zuinigheid en spaarzucht, waar
door ieder, die zich slechts eenigszins boven
het gewone peil van welstand weet te ver
heffen, in bescheiden zin kapitalist kan
worden. Wjj weten, hoe noodig kapitaal
voor alle maatschappelijke voortbrenging is,
en hoezeer het valt te betreuren, wanneer
het kapitaal zjjn bestemming niet bereikt.
Geld te hébbenin het algemeen kapitaal
te bezittenbaat op zich zelf zeer weinig.
Wordt het niet gebruikt om meer welvaart
te verspreiden, wordt het niet aangewend
in het algemeen belaag, dan bepaalt de
waarde zich tot den bezitter zelf, die er
van leeft, maar die, door zooals men het
noemt van den hoogen boom te teren, zich
zelf verarmt.
Een voornaam doel van het kapitaal-
gebruik moet ook zjjn, om de zoodanigen,
die tot nog toe in minder gunstigen toe
stand verkeerden, daaruit zoo mogeljjk op
te heffen, armoede en afhankelijkheid te
verminderen, geluk en tevredenheid te doen
vermeerderen: alzoo ook een zédelijk doel.
't Is waar, dat men in Nederland ook
van regeeringswege, de kapitaal-vorming
op kleine schaal wel in de hand werkt.
Nadat reeds alom verschillende spaarinrich-
tingen waren tot stand gekomen, die echter
niet altjjd voor de inleggers even groote
zekerheid aanboden, kwam bjj de wet van
25 Mei 1880 de Kjjks-Postspaarbank tot
stand onder verantwoordelijkheid van het
Rjjk, die terecht als eene der zegenrjjkste
instellingen van den nieuweren tjjd wordt
beschouwd. Na hare oprichting zjjn lang
zamerhand de particuliere instellingen ver
minderd of opgeheven en thans is het een
feit, dat door het volk een kapitaal van
(9
Alleen Toni waakte. In de hoogste span
ning wachtte zjj, totdat alles stil was ge
worden, stond toen op, sloop door eene
achterdeur in het vrjje veld, en ijlde op de
vleugelen der wanhoop voort op den weg,
langs welken de heer Strömli komen moest.
Altjjd stond Gustaaf's beeld voor haar, zjj
zag nog den blik vol verachting, dien hjj
uit zjjn bed op haar had geworpen en die
haar het harte als met een' dolksteek had
doorboord. Hare liefde was er zoo mogeljjk
nog sterker door geworden en zjj juichte
bjjna bjj de gedachte, dat zjj missch en zou
moeten sterven om hem te redden. Uit vrees,
dat zjj den heer Stiömli misschien zou mis-
loopen, plaatste zjj zich in een hollen boom,
waar het gezelschap voorbjj moest komen.
Nauweljjks week dan ook de nacht voor de
schemering van den dag, of zjj hoorde in
de verte reeds de stem van Nanky, die als
gids vooruitging.
De stoet bestond uit den heer Strömli,
zjjne echtgenoote, die op een muilezel was
gezeten, zjjne vjjf kinderen, van welke twee,
Adelb.rt en Godfried, jongelingen van 17
en 18 jaar, naast den muilezel gingen,
drie bedienden en twee meiden, van welke
de eene, die nog een zuigeling aan de borst
had, insgeljjks op een muilezel reed. Lang
zaam trokken deze twaalf personen over de
pjjnboomwortels, waarmede de weg als
doorvlochten was, naar den hollen boom.
Eensklaps trad Toni te voorschjjn en riep
zacht, opdat niemand verse drinken zou
>Halt!« Nanky herkende haar dadeljjk en
vjjftig millioen guldens in die bank is
bijeengebracht, een kapitaal dat dageljjks
aangroeit.
Meer r.alen is de zeer ernstige vraag ge
daan wordt dit kapitaal ten algemeene
nutte aangewend? Beantwoordt hetaanzjjne
bestemming?
Het antwoord moet, helaas, stellig ont
kennend luiden.
Van het kapitaal der bank weten wij
alleen, dat de Staat de terugbetaling ervan
waarborgt; dat het belegd is in Staats
fondsen, om de zeer matige rente te dekken
die aan de inleggers wordt uitgekeerd
maar verder niets; of, liever, wjj weten met
zekerheid, dat er niets hoegenaamd mee
gedaan wordt.
Zoo ziet men, dat men een goed doel wel
voorbij kan streven, want die vjjftig millioen
zjjn beslist aan de algemeene welvaart ont
trokken, zjj dragen niets bij om deze te
vergrooten, en dat in een tjjd, waarin aan
crediet zoo veel behoefte is.
Immers, er is tweeërlei soort van kapi
taal. De eene werkt met het zjjnede ander
met geleend of gebuurd kapitaalanders
gezegd, met crediet, en het crediet, mits
verstandig aangewend, is een middel om
steeds meer bezitters v&n een klein kapitaal
te vormen en de nadeelen te verminderen,
dia noodwendig samengaan met de ongelijk
matige verdeeling van den rjjkdom.
Nu is het eene zekere waarheid, dat het
ons geenszins aan crediet verschaffende, in
stellingen ontbreektmaar als men bedenkt
welke hooge eischen zjj stellen en misschien
ook wel moeten stellen, dan is er toch alle
aanleiding om te zeggen, dat zjj minder
geschikt zjjn voor hen, die nog van meet
af aan moeten beginnen.
Wanneer men denkt aan de hooge kosten,
drukkend voor hen die verplicht zjjn van
het crediet gebruik te maken, aan de ver-
eischte borgstelling, meestal nog verzwaard
door eene levensverzekering, waardoor velen
feiteljjk niet geholpen kunnen worden, dan
kan men het eredietstelsel bezwaarlik den
naam van volksinstelling geven.
En daarom voegen wjj gaarne onze stem bjj
hen, die er reeds meermalen op aandrongen,
dat de Rijkspostspaarbank, die zoo eenzjj-
dig werkt, ook tot een volkscredietbank zal
worden ingericht.
bracht haar op haar verzoek naar den heer
Strömli, het eerwaardige hoofd der familie.
Deze wilde haar zijn dank betuigen voor
betgeen ze reeds had gedaan, maar zjj viel
hem in de rede en sprak vast en kalm
»Edele heerde neger Hoango is onver
wacht met al zjjn gewapenden in de plan
tage teruggekeerd. Uw leven is dus in ge
vaar, wanneer gij het waagt uwen tocht
voort te zetten. Maar aan den anderen
kant is ook uw neef verloren, wanneer gjj
mjj niet oogenblikkeljjk volgt, met de
wapenen in de hand in de plantage dringt
en hem met geweld bevrjjdt uit de ge
vangenis, waarin Hoango hem houdt op
gesloten
Een angstkreet ging op uit het midden
der vrouwen, en de moeder, ziek van ver
moeienis en uitputtin/, viel in onmacht.
Terwjjl hare dienstmaagden haar weder bjj
zochten te brengen, wenkte Toni de mannen,
die haar met vragen bestormden, haar eenige
stappen te volgen, opdat Nanky hun ge
sprek niet zou kunnen hooren. Onder tranen
van schaamte en berouw verhaalde zjj toen
alles, wat er voorgevallen waswelke voor
nemens zjj had gekoesterd toen Gustaaf de
woning was binnengetreden, hoe ze plotse
ling door zjjn verhaal van de trouwe op
offering van Marianne Congreve tot gansch
andere ge-achten was gekomen, hoe zjj bjj
de onverwachte terugkomst van Hoango,
als waanzinnig van angst, het eenige raiddel
had aangegrepen, waardoor hjj ten minste
vooreerst gered kon worden, en hog zjj nu
gezworen had hem, al was hot ten koste
van haar leven, te redden uit de handen
zjjner vjjanden, aan welke zjj zelf hem had
overgeleverd.
>Geef mjj mijne wapenen,* riep de heer
Stiömli. Hp jjlde terug naar zjjne vrouw,
nam zgn buks, beval Adelbert en Gotfried,
zjjn kloeke zonen, en zjjne drie wakkere
Onzes inziens ligt dit geheel op den weg
der regeering. Men mag, dunkt ons, zulk
een enorm kapitaal op dsn duur niet onge
bruikt laten, en wij vragen in gemoede, of
eene rjjksbank, inzonderheid ten behoeve
van den eenvoudigen man, die voorschoten
doet, wel met zekerheid (liefst onderling),
doch met lage rente inlagen, gemakkelijke
voorwaarden, of zulk eene instelling, die
ons geheel ontbreekt, en uit liefdadigheid
ook wel niet zal worden opgericht, niet een
ware zegen voor het volk zou kunnen zjjn?
Er is geen gezonder verband dan dat
tusschen den werkkring van een spaarkas
en dien eener credietinstelling; maar op dit
gebied kunnen particuliere krachten nooit
wat de Staat vermag.
Laat ons daarom harteljjk hopen, dat de
thans gevolgde weg, die, hoe goed op zich
zelf, niet tot een bevredigend doel leidt, zoo
spoedig mogeljjk worde verlaten.
De Belgische Kamer van Afgevaardigden
heeft met 59 tegen 31 stemmen en 4 blanco
het voorstel verworpen om een herziening
der Grondwet in overweging te nemen,
waardoor het mogeljjk zou worden, even
redig algemeen stemrecht in te voeren.
Baronnes Hirsch bljjkt 60-millioen gulden
aan legaten te hebben vermaakt, waarvan
ongeveer 36 aan meerendeels, maar niet
alle Joodsche liefdadige instellingen in
Prankrjjk, DuitscMand, Engeland, Oosten
rijk, België, Rusland en Amerika; het
overige aan haar pleegkinderen en verdere
familie en bloedverwanten. De colleetie an
tiquiteiten en munten van haar overleden
zoon Lucien heeft zjj aan den Belgischen
Staat vermaakt.
De »Figaro« van Donderdagmorgen
spreekt de meening uit dat het laatste ge
tuigenverhoor in de Dreyfuszaak Zaterdag
zal plaats hebbendat het requisitoir door
majoor Carrière zal worden uitgesproken
Maandag; dat mr. Demange zal pleiten
Dinsdag, mr. Labori Woensdag en dat de
uitspraak zou volgen Donderdag 7 Sept.
Van de 15 experts, die het bekende bor
derel onderzocht hebben, hebben et nu slechts
3 het borderel aan Dreyfus toegeschreven,
bedienden zich te haasten en zeide:
»Gustaaf heeft m^er dan eens ons allen
het leven gered, nu is het onze beurt hem
denzelfden dienst te bewjjzen.* Daarop zette
hjj zijne vrouw, die weder tot zich zelve
was gekomen, op haar muildier, liet Nanky
uit voorzichtigheid de handen binden, opdat
hij in geval van nood als gijzelaar zou
kunnen dienen, zond de vrouwen en kin
deren onder bescherming van zgn dertien
jarigen zoon Ferdinand terug naar het
Meeuwenmeer, gaf ook aan Toni op haar
verzoek eene buks en een zwaard, onder
vroeg haar nog eens zeer nauwkeurig aan
gaande de sterkte der negers en waar zjj
zich dea nachts ophielden, beloofde haar
Hoango zeiven en hare moeder zooveel
mogeljjk te zullen sparen en brak toen
moedig aan het hoofd van zjjne kleine maar
moedige schaar onder geleide van Toni naar
de plantage op.
Zoodra alten gelukkig door de achter
poort waren binnengeslopen en zich hadden
meester gemaakt van de geweren der negers,
die tegen elkander op h«t voorplein stonden,
wees Toni den heer Strömli dê kamer, waar
Hoango en Babekan sliepen. Zonder eenig
geraas te veroorzaken slopen zjj het huis
binnen, tarwjjl Toni zelve naar den stal ging,
waar een halve broeder van Nanky, de
vg (jarige Seppy sliep.
Deze Seppy vooral was de lieveling van
Hoango. Zjj begreep, dat zelfs in het gun
stigste geval, als men er in slaagde om den
gevangen jongeling te bevrjjden, de terug
tocht naar het Meeuwenmeer en de verdere
vlucht naar Port au Prince niet zonder ge
vaar zou zgn. Zij wilde zich dus meester
maken van de beide knapen in de vaste
overtuiging, dat zjj, als onderpand van de
trouw van Hoango, van groot nut zouden
kunnen zgn. Het gelukte haar, zonder dat
iemand het bemerkte, den knaap uit zgn
3 verklaard dat het niet van de hand van
Esterhazy is, zonder zich ten aanzien van
Dreyfus te verklaren en 9 dat het niet van
Dreyfus maar wel degelijk van Esterhazy
is. Wanneer dus in 1894 de overtuiging
van den krjjgsraad van de schuld van
Dreyfus voor een groot deel gegrond was
op de verklaringen dezer experts, dan zou
men nu mogen aannemen, dat de krijgsraad
van 1899 niet anders kan doen dan Dreyfus
vrjjspreken.
Uit Parjjs wordt bericht dat aldaar een
zestal sterfgevallen aan pest zgn voorge
komen dat de bladen door de regeering
worden betaald, om het stilzwijgen te be
waren.
Guérins verbljjf in de rue Chabrol te
Parjjs is nog steels gesloten. Niemand heeft
zich in de laatste dagen vertoond, zoodat
men niet zeker weet of het troepje antise
mieten er nog wel is. Sommigen beweren
zelfs dat Guérin naar Zwitserland gevlucht
is, maar de politie verzekert, dat niemand
het buis heeft kunnen verlaten.
Volgens de »Matinc moet besloten zgn,
dat de brandweer het fort Chabrol tot de
overgave zal trachten te dwingen.
De noodige maatregelen zgn genomen om
de kelders binnen 8 minuten geheel te laten
volloopen, zoHder dat er kans bestaat, dat
de opgeslotenen op de aanvallers kunnen
schieten.
Tegeljjkertjjd zullen op de vensters mach
tige stralen worden gericht, waarbjj bizondere
aandacht zal worden gewjjd aan de ver
dedigers, om hen, zoodra zjj mochten willen
vuren, in het gelaat te spuiten.
Dan nog zal men trachten de dakpannen
van het fort af te spuiten en vervolgens
zal men zien, wat het geeft.
De vertegenwoordigers der Spaansche
schatkist te Parjjs hebben order gekregen
op den vervaltjjd de October-coupon van
de 4 pet8. gezegelle buitenlandsche schuld
in goud uit te betalen zonder eenige korting.
Men besluit hieruit, dat de regeering in
het vervolg hare verplichtingen geheel zal
nakomen.
In Turkjje houdt de onveiligheid aan, in
de hoofdstad zelve vinden vele arrestaties
plaats en in de provincie met name in
bed te. nemen, waarna zg' hem, nog half
slapende, naar het hoofdgebouw droeg. In-
tu8schen was de heer Strömli zoo stil mo
geljjk met zjjne volgelingen in Hoango's
kamer gekomen, in de hoop den neger nog
slapende te kunnen verrassen. In deze ver
wachting werd hg teleurgesteld. Hoango en
Babekan, wakker geworden door het openen
der deur, stonden half naakt raidden in de
kamer. De heer Strömli legde zjjne buks
aan en dreigde hem op staanden voet een
kogel door het hoofd te jagen, zoo hg zich
niet vrjj willig overgaf. Hoango, wien het
vuur uit de oogen straalde, antwoordde
niet, maar rukte eensklaps een pistool van
den muur en schoot onder de menigte. De
kogel vloog rakelings langs het hoofd van
den heer Strömli. Woedend stormden nu de
mannen op Hoango toe; een tweede schot
trof een bediende aan den schouder, maar
op hetzelfde oogenblik gaf Adelbert hem
een vreeseljjken sabelhouw over den arm,
zoodat het pistool hem uit de hand viel.
In een oogwenk lag hjj naast Babekan op
den grond, waar men beide stevig aan de
pooten van eene groote tafel bond.
Door de schoten waren echter ook de
negers wakker geworden.
Meer dan twintig stormden eensklaps uit
de stallen op bet voorplein om hunne wa
penen te grjjpen. Brullende van woede, toen
zjj deze niet vonden, drongen zjj nu met
hunne toesnellende makkers op het huis aan,
waar Babekan nog altjjd gillende om hulp
riep. Te vergeefs posteerde de hear Strömli,
wiens wonde van geene beteekenis was, zgn
mannen aan de vensters, om deze levende
duivels door geweerschoten in toom te
houden. Zonder te letteH op de dooden, die
rondom hen vielen, stonden zjj op het punt
m6t bglen en breekjjzers de deur te openen,
die de heer Strömli had laten sluiten, toen
eensklaps Toni, sidderende en bevende, met
Klein-Azië is de toestand niet veel beter.
Te Beiroet heeft de politie echter onge-
lukkigerwjjze eenen Duitscher gearresteerd
en de man is tevens bjj zijn arrestatie be
stolen. Wat de gevolgen hiervan zullen zgn
is nog niet te voorzien.
Een Zweedsch geneesheer Levin is van
een wetenschappeljjke reis naar Spitz bergen
teruggekeerd en heeft het belangwekkende
bericht meegebracht, dat daar geen microben
bestaan. In 20.000 liter dampkringslucht,
welke hjj aan een onderzoek onderwierp,
vond hij slechts enkele zeer zeldzame kiemen.
De werkstaking in Deaemarken wordt
met den dag noodlottiger voor het geheele
land. De crisis, die na reeds 4 maanden
duurt en 50.000 werklieden omvat, heeft
schaarschte aan geld doen ontstaan, omdat
alle waren uit het buitenland moeten worden
betrokken. Vooral de spaarbanken ljjden
zeer onder den staat van zaken. Zelfs de
gemeentebesturen kunnen geen geld ter leen
krjjgen, om de noodzakeljjke werken te
doen uitvoeren, dan tegen buitensporig
hooge rente.
Boven de Russische stad Tangarog is een
geweldige orkaan losgebarsten. De schade
is zeer aanzienljjk. Vele huizen stortten ia;
15 schepen in de haven sloegen omhet
getal slachtoffers is aanmerkelijk.
Op denzelflen dag kwara9n 28 arbeiders
om bjj eene ontploffiag in de mjjnen van
Sobolejewshoke.
Bjj de bestjjging van den Dent Blanche
nabjj Zermatt (Zwitserland) is een Engel-
sche toerist met drie gidsen in den afgrond
gestort. De vier mannen werden verpletterd.
Een anarchistisch complot is te San
Paulo, (Brazilië) ontdekt. Tot deze bende
behoort een jonge dame, die naar Parjjs
vertrokken is, met het vaste voornemen, de
tentoonstellingswerken met dynamiet in de
lucht te laten vliegen.
Aan de Daily Mailc wordt uit Washing
ton bericht, dat door den voor Nebraska
zittingnemenden senator in het Congres zal
worden voorgesteld, terugtrekking van Ame
rika van de Parjjsche Tentoonstelling van
1900, in verband met de houding van
Frankrjjk in de Dreyfas-zaak.
den kleinen Spppy op haar arm in Hoango's
kamer trad. De heer Strömli begreep oogen
blikkeljjk hare bedoeling, nam haar den
knaap af, trok zijn dolk, zette hem dien
op de borst en zwoer, dat hjj hem oogen
blikkeljjk zou doorsteken, wanneer Hoango
zjjn negers niet beval dadeljjk de vjjande-
ljjkheden te staken. Deze, wiens kracht door
het bloedverlies, dat zjjne wonde hem ver
oorzaakte, gebroken was, en vreesde, dat,
indien hg weigerde ook zjjn eigen leven
gevaar zou loopen, verklaarde zich bereid
aan het verlangen van den heer Strömli te
voldoen.
Men liet hem opstaan en bracht hem
naar het venster. Toen hjj door het zwaaien
met een zakdoek da aandacht der negers
tot zich had getrokken, riep hjj hun toe,
dat zjj de deur niet meer moesten naderen
en naar hunne stallen terugkeeren, daar in
dat geval zgn leven niet ernstig bedreigd
werd. Het tumult bedaarde, maar de negers
bleven in groote hoopen op het voorplein,
als om te beraadslagen, wat zjj in deze om
standigheden zouden doen. Hoango zond
daarop, op verzoek van den heer Stiömli
een neger naar beneden, dien men in huis
gevangen had gemaakt. Zgn makkers be
grepen nu, dat zjj zich niet langer mochten
verzetten tegen het bepaalde bevel van hun
opperhoofd, zjj gaven dus den aanslag op,
en keerden schoorvoetende en vloekende naar
hunne stallen terug. De heer Strömli liet
daarop den kleinen Seppy, in tegenwoor
digheid van Hoango, de handen binden, en
deelde hem mede, dat hg, wanneer zjjn neef
de officier uit zjjne gevangenis werd bevrjjd
en men hem en de zjjnen ongehinderd naar
Port au Prince de wjjk liet neman, volstrekt
niet bevreesd behoefde te zgn, dat hem zelve
of zjjne kinderen eenig leed zou worden
gedaan.
(Slot volgt.)
II1IIWIKUI
Buitenland.
^mmmmmmmammmmamÊKfeamÊmmmmÊmcaaÊÊÊÊimmÊÊÊÊmÊÊmimaÊaaamamammmn,
