Het Land van HeiM'ii en Altena. de Langstraat en de Bommelerwaard. Brieven uit Amsterdam FEUILLETON. Uitgever: L. J. YEERMAK, Heusden. M 1836. WOENSDAG 27 SEPT. 1899 Dit blad verschat WOENSDAG en ZATERD/" Abonnementsprjjs: per 3 maanden Franco per post zonder prjjsverhooging. Afz<"*Jer^ke nummers 5 cent. Advertentiën ran 16 regels meer 7*/t ct. Groote letters naar 50 et. Elke regel plaatsruimte. Adyertentiën worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavor d ingewacht. September is de Artismaand bjj u^* nemendheid. Niet omdat dan °P z'n mooist is of omdat de leden JaQ een Pxtra- genot staat te wachten, n»ar omdat dan Jan en alleman yan dez* schoone stichting profiteeren. Werklieden en dienstboden zeg gen recht te hebben op een vrjjen dag in September, dien ze hnn Artisdag noemen. Yelen gaan dan ook m«t vrouw en kroost daar een daagje doorbrengen. Artis ziet ze gaarne komen terwilla van de steed} hon gerende kas en de oppassers hebben 't nooit beter dan in deze maand, waarin de Ini komen, die de kracht en beteekenis van fooien bjj ervaring kennen. Leden doen pan geen fooien en de buitenlui willen ook wel eens doof zjjn aan dat oor, waaraan ze geljjk hebben. Want ik vind het een misseljjke gewoonte, dat speculeeren op de zakken der bezoekers. Ge weet dat onze Artis, na die van Londen, de merkwaardigste dierenverzame ling van Europa is? Daar ik er nooit nog een woord aan gewjjd heb, komt bet me voor, dat thans de gelegenheid gunstig is, nu in deze Artis uaand. »Natura Artis Ma- gistra* heet ze eigenljjk. Ze is als Amsterdam uit klein begin gesproten. Een verzameling opgezette dieren en geraamten, in '37 door zekeren heer Draak tentoongesteld in de Plantage, was het begin. Deze verzameling werd aangekocht door drie heeren Wester man, Werlemanen Wijsmuller, die ze spoedig vergrootten door aankoop van de rondrei zende menagerie van den bekenden Van Aken. Enkele huizen met tuinen werden aangekocht, een vereeniging gesticht onder bovengenoemden naam, Westerman tot directeur aangesteld en langzamerhand groeide Artis tot een schoon geheel. Al lang heeft ze haar grootsten omvang be reikt, ingesloten als ze is door straten, zoodat van uitbreiding geen sprake meer zjjn kan Het bestuur moet woekeren met den grond om 't groot aantal dieren voegzaam onder dak te brengen en een wonder mag 't heeten, dat er zooveel plaats voor perken kan over schieten. In den tuin is bjj eenige lokale kennis nog goed de wording van Artis na te gaan. Zoo b.v. zijn de vjjvers overblijfselen van de Prinsengracht, die er vroeger doorliep, enkele EEN GEHEIMZINNIGE MISDAAD. Uit het Engelsch. 2) »Te oordeelen naar het gedrag van den in het licht gefeleeden heer, mag men aan nemen, dat hg den verslagene kende, of schoon uit zjjn houding om, toen hij den beschonkene herkende verder te gaan en daarna terug te keeren, mag worden opge maakt, dat zjjn verhouding tot den ver slagene niet vriendschappelijk was. »De groote moeilijkheid bestaat hierin, dat men geen leiddraad weet te vinden tot het beginnen van een onderzoek, bjj dezen moord met voorbedachten ra ie, daar de ver slagene geheel onbekend en de vooronder stelde moordenaar voortvluchtig is. >Het is echter waarscbjjnljjk, dat het Ijjk spoedig herkend zal worden, daar Melbourne, ofschoon een groote stad, noch Parjja, noch Londen is, alwaar een mensch kan ver dwijnen zonder eenig spoor achter te laten. Allereerst moet de identiteit van het slachtoffer bewezen worden, om er in te kunnen slagen het bedoelde jongmensch op te sporen, die hoogstwaarschijnlijk de be- drjjver van den misdaad is. Het is van het grootste belang, dat de geheimzinnige sluier, waarin deze misdaad gehuld is, worde op geheven, Diet slechts in het belang van de justitie, maar ook in dat van het publiek, daar de mcord in een openbaar vervoer middel en op de openbare straat plaats had. >De overtuiging, dat de misdadiger zich wandelpaden ovprbljjfselen van vroegere lanen en sommige gebouwtjes o. a. dat, waarin de kippenbroeierjj uitgeoefend wordt, dagteekenen uit vroeger dagen. Het kan mjjn doel niet zjjn u stap voor stap door Artis te geleiden. Ik wil u echter op een en an der attent maken, waardoor ze zich onderscheidt boven haarsgeljjken. Middenin, aan de noordzijde, bevindt zich een kolossaal gebouw, met zwembassin buiten en binnen. Daarin leven de nijlpaarden, een echtpaar, aan Artis ten geschenke gegeven door den hear J. H. van Eeghen, ter ver vanging van een ander paar, in '84 en '96 overleden. Dat laatste was in 1860 aange kocht voor de som van f 12 960. Samen hebben ze 24 jaar in dit gebonw geleefd, en gedurende dien tjjd zijn er 12 jongen geboren, waarvan slechts 2 in 't leven bleven en aan Londen verkocht zjjn, samen voor f 20,400. Ge kunt hieruit nagaan, dat van Eeghens geschenk wsarljjk vorsteljjk heeten mag. De tegenwoordige bewoners groeien uitstekend en hebben ze de eerste jaren een extra daartoe vervaardigd klein bassin be woond, thans zjjn ze in het groote overge gaan en maken het uitstekend. Ze zjjn c. 3 Meter lang en halen al 2400 pond. Boven den njjlpaardenstal is een schoone verzameling geraamten. Tot in '96 waren de beren en wolven gehuisvest in een houten barak, nog af komstig van Van Aken. In dat jaar besloot Artis deze dieren een nieuw thuis te be zorgen. Dit is zeer bezienswaard. Het is in den vorm van een halven cirkel waarin de grootste ruimte, aan de noordzjjde, bestemd is voor 3 prachtige ijsberen. De hokken zjjn in rotsen uitgehouwen en daarvoor bevindt zich een groot zwembassin. Aan jjzeren hekwerk alleen is hier voor f 14,000 besteed, aan 't geheel t 32,000. Aan de boogzjjde van den h. cirkel vindt men tal van beren, wolven en hyena's gehuisvest. Voor deze diereu levert Sinck eiken dag de benoodigde hoeveelheid paardenvleesch. Ook worden ze gevoed m»t dogcakes, geweekt in bouillon van paardenvleesch; de wolven krijgen ge kookt vleesch. De drank is water, bjj ziekte soms melk. Nieuw niet, maar altoos aantrekkelijk bljjft de groote, lange roofdierengalerjj met leeuwen, tjjgers, panters enz. Kostbare exem plaren bergen deze hokken, waarvan vele in Artis geboren zijn. in ons midden bevindt en wellicht een tweeden moordaanslag beraamt, moet een ieder oraangenaam aanloen. Volgens James Payn, den zoo gunstig bekenden novellist, gebeurt het wel, dat de werkeljjkheid uit stroopen gaat op het gebied der verdichting en vreemd genoeg bevestigt dit geval de waarheid van die woorden. In één van Du Boisgobey's verhalen, getiteldAn Omnibus Mystery,* heeft een moord, die veel op dit treurig geval gelijkt, in een omnibus plaats. Wjj twijfelen echter of zelfs deze schrjjver den moed zou gehad hebben, dit treurspel, op zulk een ongeschikte plaats als in een hunrrjjtuig te doen afspelen. »Hier is een g«legc heid voor een van onze rechercheurs om zich naam te maken, daar wjj niet twijfelen of niets zal door hen onbeproefd worden gelaten, om op het spoor te komen van den dader, van zulk een lage sn brutale misdaad.* II. De volgende voorwerpen, op het ljjk ge vonden, waren op tafel neergelegd Twee pond, tien shilling aan goud- en zilvergeld een witte z tkdoek met de letters O. W. gemerkt, welke, van chloroform door trokken, het slachtoffer voor den mond ge bonden was; een sigarenkoker van Russisch leder met eenige sigaretten gevuld, en een linkerhandschoen van chevreau leder, nog al vuil en met zwart stiksel op den rag. Samuel Gorby, een der rechercheurs, was tegenwoordig en spitste de ooren of mogeljjk door de getuigen iets gezegd werd, dat eenige aanwjjzing kon geven omtrent het motief tot de misdaad of omtrent den dader. De eerste getuige, die opgeroepen werd, Geljjk voor de beren, heeft men ook 't vorige jaar de dikhui len een nieuwe woning verschaft. Aanleiding daartoe gaf het geval met den olifant Jack, die zjjn oppasser min aangenaam bejegende. Men leerde daaruit hoe gevaarljjk het is als een oppasser ge dwongen is steeds het hok binnen te gaan. De olifanten stonden toen op verschillende plaatsen, in donkere slecht geventileerde hokken, zoodat men bij 't passeeren den zakdoek niet missen kon. Men heeft het oude magazijn zeer praktisch verbouwd, 3 stallen voor olifanten, twte voor tapirs, benevens een zwembassin binnen. De hokken staan met elkaar in verbinding en de deuren kunnen buiten geopend worden, zoodat alle gevaar geweken is. Buiten is een groote, open ruimte, waar de dikhui len zich in al hun majesteit vertoonen. Dez* dieren verorberen des zomers per dag elk 80 K.G. gras en 2 bossen stroo, des winters 30 K.G. hooi en 35 K.G. bieten. Als versnapering nog 2 K.G. gerst, 5 K.G. zemelen in water en 4 K.G. roggebrood. Sedert verleden jaar vindt men in Artis een insectarium tentoongesteld, tal van kooien waarin vlinders en rupsen leren, op de voor hen bepaaldeljjk geschikte bladeren en takken. Die verzameling van Ned. in secten is zeer merkwaardig. Ik sla over het hok van den cbimpanfé, wien 't nooit aan bezoek ontbreekt, het groote bassin van de zeeleeuwen en -honden en wat er verder op 4, 2 en geen pooten merkwaardigs te zien i» en breng u in 't magazjjn, waar buiten ons niemand toegang krjjgt. Hier wordt het raderwerk van de groote kolonie aan den gang gebracht. Hier zjjn de keukens waar 'fc voedsel gekookt wordt; molens, waar zaden en granen gekneusd worden, lokalen waar 't paardenvleesch in jjs bewaard wordt, een stal met zes werk paarden, een stoommachine, die 't water ter plaatse brengt, waar 't dienstig is. Wat hier zooal omgaat is eenigszius na te gaan uit deze cjjfers: per jaar is benoo- digd c. 43,000 K.G. vleesch, 20,000 K.G. visch, 320,000 K.G. gras, 73,000 K.G. hooi, 360,000 K.G. cokes en kolen, 18,000 M8. water. Voeding en verzorging vragen f 41,500. Het schoonste van alles is echter 't Aqua rium, waarin groote bassins, achter glazen wanden, in zout en zoet water, dat door was Malcolm Royston, in wiens rijtuig de moord gepleegd werd. Hij herhaalde hetgeen ons reeds uit de Argus* bekend is, terwjjl de rechter de volgende vragen stelde V. »Kunt gij een beschrjjving geven van het jongmensch die den verslagene onder steunde, toen gjj met uw rjjtuig naderbjj waart gekomen?* A. »Ik heb hem niet nauwkenrig opge nomen, daar ik al mjjn aandacht aan den verslagene wjjddebovendien stond het jong mensch in de schaduw.* V. >Beschrjjf hem zoo goed mogelijk.* A. >Naar zjjn snorretje te oordeelen was hjj blond, hjj was vrjj lang en droeg over zjjn avondtoilet een lichte jas. Ik kon zjjn gezicht niet duideljjk onderscheiden, daar zjjn vilten hoed diep in de oogen was ge trokken.* V. »Wat zei hjj, toen gjj hem vraagdet of hjj den verslagene kende?* A. »Hjj ontkende dit en beweerde, hem zoo juist gevonden te hebben.* V. »Toeh bleek later dat hjj hem her kende, niet waar?* A. »Ja. Toen de verslagene opkeek, zei hij»Zjjt gjj het!* en liet hjj hem weer op de straat terugvallen, daarna verdween hij haastig in de richting van de Bourkestraat.* V. »En wanneer zaagt gjj hem toen terug A. Nadat ik den verslagene in het rijtuig geholpen had, keerde ik mjj om en zag hem naast uijj staan.* V. »Wat zei hij toen?* A. Ik zei: »zoo, komt gjj terug?* waarop bjj antwoordde: »Ja, ik heb mjj bedacht en zal hem thuisbrengen.* Daarna sprong hg in het rjjtuig en zei dat ik hem naar stoommachines geregeld aangevoerd wordt, de bewoners onzer rivieren en zeeën leven en zich bewegen. Haringen, kabeljauwen, schelvis8cbenbaarzen, zeelten, voorns, kunt ge hier in hnn element aantreffen. Ook eenige visschen uit de warme streken leven er in verwarmd water. Artis telt c. 5000 leden. De jaarlijksche begrooting lcopt over ongeveer 2 ton. In '97 werd het genootschap vereerd met een bezoek van c. 75,000 vreemdelingen (ouiten de stad woonachtig) en 50,000 September- bezoebers uit de stadaan entree's werden f 60,800 ontvangen. Daar de contributie voor de leden f 25 is, ziet men dat Artis voor dit bezoek niet ongevoelig zjjn kan. Kinderen onder geleide hunner onderwijzers kunnen a 10 et. toegang verkrjjgen, 't zjj ze hier of elders wonen. Van die vrjjgevige bepaling wordt drnk gebruik gemaakt. A 24/9 '99. J. L. De werkstaking der havenwerkers te Ant werpen duurt nog steeds voort. De raad van arbeid heeft, na de eischen van beide partjjen te hebben aangehoord, de volgende motie aangenomen: le Omtrent verhooging van uurloon voor nacht- en Zondagswerk zal nader worden overeengekomen, 2e de gevraagde verhooging van 100 pet. is een buitensporige eisch, die niet kan worden ingewilligd, 3e het is een gebiedende nood zakelijkheid, dat aan de werkstaking, die zoo nadeelig werkt op den handel van Ant werpen, een einde wordt gemaakt. Daarom doet de raad van arbeid het voorstelle aan de havenwerkers een verhooging van loon toe te staan van 50 pet. voor nacht arbeid en van 100 pet. voor Zondagswerk, en 2e den arbeidsduur te regelen naar dien, door de administratie der douanen voor geschreven. De te Rijss®! verschjjnende Réveil du Nord* heeft thans een geducht nieuw feit geleverd, dat allezins geschikt is om het Hof van Cassatie aanleiding te geven op het vonnis van den krjjgsraal van Rennes terug te komen. Een inwoner van Rijssel heeft n.l. aan dat blaf mededeeling gedaan van een onderhoud, dat hjj in den trein gehad heeft met het Italiaansche Kamerlid Vito de Bellis, die hem vertelde uit den mond van den voormaligen militairen at- St. Kilda moest brengen.* V. »Hjj sprak dus, alsof hjj den ver slagene kende.* A. »Ja. Toen hjj opkeek, dacht ik, dat zjj elkaar kenden en wellicht standjes hadden gehad en dat bjj daarom doorliep, maar darht toen volstrekt niet, dat hij zon terug- keeren.* V. »En wanneer verliet hjj het rjjtuig?* A. Juist toen ik bjj Grammarschool den St. Kildaweg opreed.* V. »Hebt gjj gedurende den rit iets van een worsteling opgemerkt?* A. »Neen. De weg was nogal ongeljjk, zoodat ik door het geratel van de wieien over de straatsteenen toch niets had kunnen hooren.* V. »Wat zei hjj, toen hjj op den St. Kildaweg het rijtuig verliet?* A. »Hij zei, dat de verslagene niet wilde, dat hjj hem naar huis bracht, zoodat bjj naar Melbourne zou terugbeeren.* V. >Hebt gjj toen gevraagd waar de verslagene thuis behoorde?* A. Jahjj antwoordde, dat de versla gene ergens in Greystraat of in Acklaad- straat in St. Kilda woonde, maar dat de verslagene bjj h t kruispunt het adres wel nader zou opgeven.* V. >Wist het jongmensch in de lichte jas das waarschjjnlijk niet waar de ver slagene woonde?* A. »Neen, hjj zei ergens in de Ackland- of Greystraat.* V. Wekte dit uw bevreemding niet op A. »Neen, ik dacht dat hjj een club vriend kon zjjn.« V. »Hoe lang heeft het jongmensch met u gesproken?* taché, kolonel Panizzardi, te hebben ver nomen dat niet alleen Esterhazy maar ook de falsaris Henry van Duitschland en Italië een maandgeld van 4000 francs genoot. Op- merkeljjk mag het zeker heeten, dat zoowel de krjjgsraad als de verlediging, ofsehoon volkomen op de hoogte van de bekentenis van wjjlen Henry, dit punt bjjna geheel hebben laten rusten en ook het Hof van Cassatie zich bepaal-1 heeft tot het aannemen dat er slechts één verrader was: Esterhazy. Grootendeels is biervan echter de voorzitter van den krijgsraad, kolonel Jouaust, de schuld, waar deze weigerde kolonel Paniz zardi als getuige te laten hooren. Maar al verklaart de minister van oorlog, generaal de Galliffet, in zijne legerorder ook dat »het incident* is gesloten, als zeker mag men "thans aannemen dat Joseph Reinach in het proces dat Henry's weduwe hem aandoet, gretig gebruik zal maken van dit nieuwe feit. Emile Zola had dus wel geljjk, toen hjj in zjjn brief aan de »Aurore« schreff dat het vjjfde bedrjjf, de ontknooping van het drama, nu begint. Een Engelsch uitgever zou Dreyfus een millioen gebolen hebben voor zjjne mé moires, doch dezi moet dit aanbod hebben afgeslagen. Zaterdagavond zjjn de beide kinderen vau Alfred Dreyfus te Carpentras in Vancluse aangekomen en ingevolge de emotie van het weierzien na een afwezigheid van bjjaa vjjf jaar, is de gezondheidstoestand vau den martelaar van het Duivelseiland veel minder goed, zoodat er weder gesproken wordt over een langdurig verblijf in zachter kli maat. De temperatuur is te Carpentras enorm gedaald en er wordt in verband hiermede opnieuw gesproken van een spoedig vertrek naar Monaco, om aldaar den winter door te brengen. De bezoeken van intieme vrienden, zooals Picquart, D® Pressensé en Trarieux zjjn afgezegd moeten worden. In Amerika is een inschrjjving geopend om Dreyfus een eeresabel aan te bieden. Mevrouw Dreyfus evenwel heeft aan de ontwerpers van het plan do9n weten, dat haar echtgenoot de sabel van het Ameri- kaansche volk niet zal kunnen aannemen. Er 8chjjnt geen twjjfel te bestaan of da gevonden boei is afkomstig van Andrée en is een »poolboei« die hij zon uitwerpen A. ^Ongeveer vjjf minuten.* V. >En hebt ge gedurende dien tjjd geen beweging in het rjjtnig geboord?* A. »Neen, ik dacht dat de verslagene ingedut was.* V. >En wat gebeurde er, nadat het jong mensch den verslagene in het rjjtuig wel te rusten wenschte?* A. Hij stak een sigaret op, gaf mij een halve sovereign en waudeUe naar Mel bourne op.« V. »Hebt gjj ook opgemerkt, of hjj zjjn zakdoek bjj zich had?* A. >0 ja, hjj sloeg er zjjn schoenen mede af. De weg was zoo stoffig.* V. Hebt gjj ook iets bjjzonders bjj hem opgemerkt A. >Wel neen, niets dan dat hjj een diamanten ring droeg.* V. »Was daar iets bjjzonders aan te zien?* A. »Hjj droeg hem aan den wjjsvinger van zjjn rechterhand, hetgeen ik nog nooit te voren gezien had.* V. Wanneer hebt gjj dit opgemerkt?* A. >Toen hjj zjjn sigaar aanstak.* V. »Hoelagden verslagene in het rjjtuig?* A. >Hjj lag ineengezakt in een hoek van het rjjtuig, ongeveer in dezelfde houding, als toen ik hem er in had geholpen. Zjjn hoofd hing naar een kant over en een zak doek bedekte zjjn mond. Toen ik hem aan raakte, zakte hjj over naar den anderen hoek en zoo kwam ik tot de ontdekking, dat bjj dood was. Ik reed oogenblikkeljjk naar het politiebureau ia St. Kilda en gaf daar van alles verslag.* Buitenland. Wordt vervolgd.)

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1899 | | pagina 1