Hel Lant van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Het Woningvraagst.
M 1839.
FEUILLETON.
A
Uitgever: L. J. YEERMAH, Heusden.
ZATERDAG 7 OCT.
1899.
VOOR
7
Dit bad verschijnt WOEN8J en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: 3 maanden f l.OO.
i.anco per post zonder prjjsveijing. Afzonderlijke
nummers
cent.
1
Advertentiën van 16 regels
meer ll/t ct. Groote letters
naar
30 et. Elke regel
plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
In het door de Regeering aamden
ontwerp van wet is tamelijk veel rui aan
de gemeentebesturen gelaten, zoodmen
niet telkens angstvallig zal behoi te
vragen wat wel of niet geoorloofd
Beschouwt men de punten wm de
gemeentebesturen zullen moeten voon in
onderling verband, dan bljjkt het, een
voorbeeld te noemen, dat men ook zalnnen
tegen gaan, het onmiddellijk betreln van
nauwelijks opgeleverde en, zooals drngen-
woordig veelal het geval is, met ongefljjke
snelheid opgetrokken en in elkandeezette
woningen; want van bouwen in deiigen-
ljjken zin des woords is soms geenrake.
Een gemeentebestuur, dat hi^rtai be
palingen wilde maken, vond, het is vkeljjk
gebeurd, vroeger bp de hooge Beering
een overwegend bezwaar, evenals maat
regel, die men ergens nemen wïldvan te
bepëtëh dat zek> r gebouw door it meer
daa een vast aantal menscben moclworden
bewoond. De meening dat de Rearing er
alleen maar voor te zorgen heefdat het
publiek geen overlast heeft van orbevol-
king of wjjze van bewonen der srceelen
en dit voor het overige eene zaak iiusschen
eigenaar en bewoners, dit is er eei die we
gelukkig als versleten kunnen besiouwen,
daar toch immers de zorg voor de swoners
der panden, hun gezondheid, hun dligheid,
hun zedelijkheid en hun rust, va zelf in
het belang der geheele inaatsctppjj is.
Wjj voor ons zouden ook niet weterwaarom
gebrek aan lucht zooveel erger iidan on
reinheid, die in sommige gevallen ea ernstig
algemeen gevaar kan opleveren.
Personen, die slecht gebouwd, en nog
vochtige woningen te vroeg betreken, die
in overbevolkte of onreine verbljren hun
;.ntrek nemen, doen dat dikwijls, mdat zg
min of meer gedwongen zijn, vandie ver
blijven gebruik te maken. Zjjn zeer niet,
dan houdt dat gebruik van zelf o. Er is
hier dus sprake van bescherming 'an hen,
die het slachtoffer zjjn of althans kunnen
zgn van minder gunstige maatschppelgke
toestanden.
F.EN GEHEIMZINNIGE MISLAAD.
Uit het Engelsch.
(5
De vreemdeling hoorde dien sttrtvloed
van woorden geduldig aan; toen pffrouw
Bableton echter weer een oogenblik zweeg,
om adem te scheppen, viel hg haa* kalm
in de rede:
»Kan ik u even spreken?*
En wie belet je dat?* zei jnffrouw
Hableton uitdagend. »Ga door, niet alsof
ik van een manspersoon de waarheid wacht,
maar ga door.c
•Ja, maar ziet u,« zei de bezoeker, naar
den wolkenloozen, blauwen h^mel opziende
en het gelaat met een rood zijden zakdoek
afvegende, »het is bjjzonder warm, moet u
weten, en
Juffrouw Hableton liet hem niet uit
spreken, liep naar het hek en opende dit
met een ruk.
Nu kom dan maar binnen,* zei zg en
nadat de vreemdeling hieraan gevolg bad
gegeven, ging zij hem voor in het huis,
Toen zg plaats hadden genomen sprak
zg met eene snelle beweging»Nu dan,
wie zgt ge? Wat zjjt ge en wat komt ge
doen
De bezoeker legde den rooden zakdoek
in zgn hoed, plaatste dien op de tafel en
antwoordde op beslisten toon:
»lk heet Gorby, ben rechercheur en wensch
mijnbeer Oliver Wbyte te spreken.*
üie is hier niet,< zei ze, in de meaning
dat Wbyte in ongelegenheid was geraakt
Yan groote beteekenis zgn ook de be
palingen van het ontwerp, die betrekking
hebben op onbewoonbaarverklarinsr, ontrui
ming, sluiting en afbraak van perceelen,
waarhjj de bevoegdheid uitdrukkelijk aan
den raad wordt gegeven, onder bepalinar
dat aan den eigenaar of vruchtgebruiker,
wiens woning onbewoonbaar wordt ver
klaard, zonder dat de toestand der woning
in strjjd is met wettelijke voorschriften, uit
de gemeentekas een tegemoetkoming in de
schade kan worden toegekend.
Men begrjjpt, dat hier geen sprake is van
een eigenljjk gezegde onteigening. Men heeft
indertijd de onteigeningswet willen uitbrei
den, door de gemeentebesturen bevoegd te
verklaren om vaste goederen te onteigenen
en dan beschikbaar te stellen tot uitbreiding
van steden, dorpen en buurten, of de op
richting van njj verheidsondernemingen of
cultures.
Dit tameljjk gevaarljjk beginsel, dat aan
de gemeentebesturen eene macht geeft, die
thans alleen de Rjjkswetgever heeft, waar
het algemeen nut bjj een zaak betrokken
is, dit is door den ontwerper der woning
wet niet overgenomen. Men heeft alleen
eene wjjziging of aanvulling in de bestaande
onteigeningswet gebracht, ten doel hebbende
om bjj besluit van den raad onteigening
mogelijk te maken in het belang der volks
huishuisvesting, ter ontruiming van be
bouwde oppervlakten, of van een of meer
woningen, wanneer verbetering niet mogelgk
is of de verbetering van aangrenzende per
ceelen er door wordt verhinderd.
Hier is van eene werkelijke onteigening
tegen volledige schadeloosstelling sprake.
De eigendom, dus ook in die van den grond,
gaat over aan de gemeente. Zij kan ook
overgaan op vereenigingen of maatschap
pijen in het belang van de verbetering der
volkshuisvesting werkzaam.
Ten slotte kan nog worden geme'd, dat,
onder hooger toezicht, aan de gemeente
besturen meer vrijheid van beweging gegeven
wordt, dat het verleenen van geldelgken
steun, door het geven van rentelooze voor
schotten, onder voorwaarde van aflossing
uiterljjk in veertig jaren, aan eigenaren, en
door het geven van voorschotten en bij
dragen aan de boven reeds genoemde ver
eenigingen en maatschappijen, werkzaam
in het bedang van verbetering der volks
huisvesting; door het aankoopen van gronden
en gearresteerd zou worden.
Dat weet ik,« antwoorde Gorby.
Waar is dan
Mijnheer Gorby antwoordde schieljjk en
wachtte nieuwsgierig de uitwerking van
zgn woorden af:
>Hg is dood.*
Juffrouw Hableton verbleekte, schoof haar
stoel achteruit en riep: »Hjj heeft hem toch
niet gedood, wel?*
Wie heeft hem toch niet gedood?* vroeg
Gorby oogenblikkeljjk.
Juffrouw Hableton scheea blijkbaar meer
te weten, dan zg van plan was te zeggen
en antwoordde daarom ontwjjkend.
Hij heeft zichzelven toch niet van kant
gemaakt?*
Gorby zag haar oplettend aan, terwjjl zij
dien blik flink trotseerde.
>Knapzei de rechercheur tot zichzelven,
»zjj weet meer dan ze zeggen wil, maar ik
zal het er wel uit krjjgen.* Hjj zweeg ge
durende enkele oogenblikken en ging daarna
kalm voort. >0, neen, hg heeft geen zelf-
moor 1 begaaD, hoe komt u op dat denkbeeld
Juffrouw Hableton antwoordde niet, stond
op en ging naar een glimmend gewreven
buffetkastje, waaruit zjj een fleschje bran
dewijn en een klein wijnglas nam. Het glas
halverwege vullende, ledigde zjj dit in één
slok en nam daarna weder plaats.
»Ik ga me aan dat goedje niet te buiten,*
zei zjj, den verwonderden blik van den
rechercheur op zich gevestigd ziende, >maar
u hebt mg ook zoo doen schrikken, dat
ik mjjn zenuwen een beetje tot bedaren
moet brengen Wat won u eigenljjk
van mg hebben?*
Dat u alles zei, wat n weet,* antwoordde
Gorby zgn oog onafgewend op haar gelaat
of gebonweD, om die aan dergelijke ver
eenigingen of maatschappijen over te dragen,
of door het verleenen van bijdragen ter
uitvoering van een onteigeningsplan.
Ook znllen van Staatswege aan de ge
meenten voor deze doeleinden voorschotten
kunnen worden verstrekt, onder znlke re
gelen als nader moeten worden gesteld.
Daartoe wordt een college van bijstand
ingesteld, dat de aanvragen om dergelijke
voorschotten of bjjdragen aan een onderzook
onderwerpt.
Wg hebben met het wetsvoorstel met
genoegen kennis gemaakt, en hopen dat
het welira door de volksvertegenwoordiging
in behandeling moge worden genomen.
13 tii teil land.
De Belgische strooper Vjjncke, wonende
te St. Pauwels, die Maandag 11 September
te St. Jansteen door den rijksveldwachter
Jonker in het been geschoten werd, is nog
niet geheel hersteld.
Intusschen is het onderzoek in deze zaak
begonnen. Verschillende getuigen zgn opge
roepen, waarvan de meesten ondervraagd
werden of zg Vjjncke ook hadden zien
schieten. Jonker verklaart namelijk, dat
vóór hjj Vjjncke een kogel in het been joear,
deze eerst zgn geweer op hem gelost beeft,
terwjjl de strooper volhoudt niet op den
veldwachter geschoten te hebben.
Dreyfus neemt met den dag in beterschap
toe. Hjj verkeert in opgeruimde stemming,
doch de doktoren staan slechts korte ge
sprekken toe. De beide kinderen van den
ex-kapitein zjjn tot dusverre onkundig ge
houden van hetgeen hun vader is over
komen.
Het gerucht gaat, dat de commissie uit
den Franschen Senaat verpletterende be-
wjjzen tegen Déroulèle in handen heeft
gekregen, waaruit volgt, dat zijn betrek
kingen tot den hertog van Orleans werkeljjk
zeer nauw waren.
Er is lang gesproken over de mogelijk
heid om den hertog van Orleans ook in
de vervolging te betrekken, maar vooral,
omdat hg toch reeds verbannen was, heeft
men daarvan afgezien.
De bijzonderheden van het spoorweg
ongeluk aan het Hamburgsehe Klost9rhof-
vestigende, hetwelk onder dien uitvorschen-
den blik van kleur verschoot.
Waar is mjjnheer Whyte gedood?*
vroeg zjj.
Hij is in een rjjtnig vermoord, op den
St. Kildaweg.
Op de openbare straat?*
•Ja, op de openbare straat.*
>01* zei zjj op gerekten toon en klemde
de lippen stjjf op elkaar.
Gorby bewaarde het stilzwjjgen, daar hjj
zag hoe juffrouw Hableton bjj zichzelve
overlegde, wat zjj zou vertellen en wat niet
en daar één enkel woord van hem haar
lippen mogeljjk zou sluiten, was hjj wjjs
genoeg om geen woord te spreken.
Spoediger dan hjj verwachte, werd hjj
voor die voorzichtigheid beloond.
Mgnheer Gorby,* zei zg eindelgk. >Ik
heb een hard lot gehad en dit is de schuld
van mjjn slechtea man, die een dronkaard
en een onmensch was, dns, God is mjjn
getuige, heb ik niet veel reden om goed
over de mannen te denken, maar een
moordenaar! en hier rilde zij, ofschoon
het warme zomerweer daartoe weinig aan
leiding gaf>Neen, dat had ik nooit
gedacht
•Ten opzichte van wien?«
Van Whyte natnurlgk,* antwoorde zg
gejaagd.
En van wien nog meer?*
Dat weet ik niet.*
Dus is er verder niemand.*
Wel, dat weet ik niet ik ben niet
zeker
De rechercheur begreep er niets van.
Wat bedoelt gjj?« vroeg bjj.
•Ik zal u vertellen, wat ik er van weet,*
zei ze, »en als hg onschuldig is dan helpe
station (zie ons vorig no.) zjjo afgrijselijk.
De recrnten waren voor Metz bestemd en
door den officier, die met het rapport belast
was, gedeeltelik op het spoor, gedeeltelijk
in een tunnel opgesteld. Er was last ge
geven om den trein uit Blankenese, die door
dezen tunnel moest binnenkomen, voor het
station stil te laten houdendit werd echter
verzuimd en dientengevolge stoomde de trein
in volle vaart in den hoop recruten, die voor
een gedeelte tusschen den trein en den wand
van den tunnel beklemd geraakten. Van de
dertig gewonden was tot DonderJagm ergen
nog niemand overlelen.
Uit Manilla wordt gemeld dat sedert
Zaterdagavond onophoudelijk gevochten
wordt. Woensdag hebben de Filipinos Calmba
aangevallen; de aanval werd afgeslagen,
maar de Amerikanen hadden twee dooden
en zeven gewonden, waarbjj een officier.
Dienzelfden dag moest een afleeling Ame-
rikaansche ruiterjj, die bjj het plaatsje Mexico
op verkenning uit was, terugtrekken voor
een vjjandelijke overmacht. Bjj Guaga hebben
Filipinos drie Amerikaansche soldaten, die
tiraillenrsdienst verrichtten, omsingeld en
gevangen genomen.
Volgens de laatste berichten uit Simla
zal de Engelsch-Indische regeering waar
schijnlijk vóór het einde van Maart anderhalf
millioen ropjjnen moeten uitgeven tot leni
ging van den hongersnood in de Midden-
Provinciën, Bombay en Punjab. De over
heid moet reeds maatregelen genomen heb
ben, en er worden werken beraamd om de
bevolking bezig te houden.
De Daily Telegraph* meldt, dat de
Engelsche regeering voornemens is het par
lement al'ereerst een krediet van tien mil
lioen ponlen sterling te vragen, waarvan
de oorlogskosten reeds drie en een half
millioen pond verslonden hebben. Die tien
millioen zouden tot Februari duren en dan
zon de regeering verdere kredieten vragen.
De Times* geeft in hare tweede editie
van Donderdag het volgen le telegram uit
Pretoria: In de rede waarin hg de zitting
van de beide Volksraden geschorst ver
klaarde, heeft president Krager gezegd dat
alles aanduidt dat de oorlog gekomen is.
Een geest van logen is er gevaren over de
andere landenmaar wat het volk van
hem God
»Als hjj onschuldig is?«
•Ik zal u alles haarfijn vertellen,* luidde
het antwoord »dan kunt u zelf oordeelen.*
Gorby knikte toestemmend, terwjjl juf
frouw Hableton begon.
»Het is nu twee maanden geleden, dat ik
besloot commensalen te houden, daar ver
plegen lang niet gemakkeljjk en naaiwerk
zoo slecht voor de oogen is. Ik zette een
advertentie in de courant, waarop Oliver
Whyte schreef.*
Hoe zag hg er uit?*
•Niet bijzonder groot, donker uiterlgk,
baard noch snorren: een echt heer.*
»Had hij geen enkel keuteeken
Juffrouw Hableton dacht eenige oogen
blikken na.
Wel ja,« zei ze eindelgk, »op zgn lin
kerslaap had hjj een moedervlek, maar die
wist hg door zgn haar te bedekken, zoodat
niemand die ooit gezien zal hebbeD.*
»Dan is hg het!* dacht Gorby. »Ik ben
op den goeden weg.*
Mijnheer Whyte vertelde, dat hjj regel
recht uit Engeland was gekomen,* ging de
vrouw voort.
>üat komt uit,* dacht Gorby, »daar zgn
ljjk door niemand herkend is.«
Hg huurde de kamers, zei, dat hg zes
maanden zou big ven, gaf de huur een week
vooruit en betaalde altjjd als een fatsoenljjk
meu8ch, ofschoon ik hem voor geen cent
vertrouwde. Hjj zei, dat hij veel vrienden
had en ging gewoonljjk eiken avond nitl*
Wie waren zgn vrienden?*
Dat kan ik u niet zeggen, want hg was
altjjd nogal zwggachtig en als hjj uitging,
wist ik nooit, waar hg bleef. Dat was juist
iets voor hem. Ze beiveren dan, dat ze voor
Transvaal verlangt, is zich zelf te regeeren.
Al kwamen er duizenden om hen aan te
valleD, er zon niets te vreezen zgn. Want
bjj den Heer ligt ten slotte de uitspraak;
en Hjj zal beslissen. Toen Jameson's roof
tocht ondernomen was, kwamen duizenden
kogels over onsmaar geen burger werd
gedeerdwèl sneuvelden er aan de andere
zjjde meer dan honderd. Zóó bewees de Heer
dat Hg de kogels richt en dat Hg de wereld
regeert.
De voorzitter van den Raad zeide dat hg
liever het leven kwijt wilde zgn dan geen
eigen land te hebben. Er was nu niets
anders meer mogelijk dan oorlog.
Een statistiek, die zeker doet vreezen voor
de gevolgen van een oorlog in Zuid-Afrika
is de verhouding van zwarten tot blanken
in die streken. Er zjjn ruim 4 millioen ge-
kleurden tegen 900.000 blanken. Vooral in
Natal moet ernstigs vrees bestaan dat dezs
zich niet onzijdig zullen houden en daarvan
zgn natnurlgk de gevolgen niet te overzien.
De namen van de punteD, die bjj het
uitbreken van de vjjandeljjkheden tusschen
Engeland en Transvaal het eerst in aan
merking komen, zgn:
Ladysmith en Dundee, de twee voor
naamste kampen van de Eugelschen in
Natal.
New-Castle, mjjnwerkersdorp ten noorden
van Ladysmith aan de spoorljjn.
Charlewstown, laatste dorp op Natalsch
grondgebied aau den spoorweg.
Volksrust, eerste stad in Transvaal aa
het passeeren van de grens bij Laing3 Nek
of den spoorweg.
Wakkerstroem, Utrechten Vrgheid, plaat
sen in Transvaal gelegen, tegenover Dundee
New-Castle en Charlestown.
Buffel-rivier, de rivier, die Transvaal van
Natal scheidt.
De Bloed-rivier, zg-rivier van de Buffel-
rivier. Langs de Bloed-rivier loopt de zuid
grens van het district Vrgheid.
Rorkes Drift, doorwaadbare plaats van
de Bloed-rivier.
Zoudmans Drift, zuidwestelijk van Rorkes
Drift, Dauhauser, Steil Drift, doorwaadbare
plaatsen van de Buffel-rivier.
Van Reenens Pas: Passage van den spoor
weg van Oranje-Vrjjstaat naar Natal tus
schen Harrismith (Oranje-Vrgstaat) en Lady
smith (Natal).
zaken uitgaan, maar ziju gewoonljjk in de
bierhuizen te vinden. Mgnheer Whyte heeft
me verteld, dat hij met een schatrjjke erf
dochter ging trouwen
O, zoo!* viel Gorby baar in de rede.
Hij had maar één vriend, dien ik te zien
kreeg, een zekeren heer Moreland, die met
hem op eu neer ging als een broer.*
Hoe ziet die mgnheer Moreland er uit?*
•Tameljjk goed,* antwoordde juffrouw
Hableton, »maar hjj zat slecht iu de kleeren.c
Ik ben nieuwsgierig of hjj iets van de
zaak weet,* zei Gorby tot zichzelven en
vroeg: »Waar is die mgnheer Moreland te
vinden?*
Dat zou ik u niet kunnen zeggen,*
luidde het antwoord van de hospita, »hij
kwam hier nogal geregeld, maar de laatste
dagen heb ik hem niet gezien.*
Dat is vreemd!* dacht Gorbsy, het hoofl
schuddende. »Ik zou dien Moreland wel
eens willen zien. Hoogstwaarschijnlijk zal
hg hier nog wel terugkomen, niet waar?*
vroeg hjj overluid.
Daar de gewoonte een tweede natuur is,
zou ik dit ook wel haast denken,* ant-
de vrouw, »hjj kan elk oogenblik
ofschoon hü meestal
's avonds
woordde
komen,
kwam.*
Dan zal hg vanavond komen, om zgu
vriend te bezoeken,* hernam de rechercheur.
Het toeval speelt iu hit werkelgk leven even
goed een rol als in de romans, zoodat het
jongmensch elk oogenblik kan opdagen.
Maar vertel nu verder van mjjuheer Whyte.*
Ongeveer twee of drie weken geleden,
dat weet ik niet goed meer, vroeg een heer
hem te spreken; hg was nog al lang en
droeg een lichte jas.*
W
J
(Slot).
nnrmw—a—h—b—aw^—hmswwlowmm
Wordt vervolgd.)
