Ilet Land van lleusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
MM
M 1848.
Het onderwijs in weenie talen-
FEUILLETON.
n
Uitgever: L. J. YEERMAH, Heusden.
WOENSDA.G 8 NOV.
1899.
LAND VAN
altena-
VOOB
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 60 et. Elke regel
meer 71/, et. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentien worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavcal
ingewacht.
II.
Waartoe leert men een vreemde taal?
Toch zeker, om die taal, gesproken of ge
schreven, te leeren verstaan en ook om zijn
eigen gedachten, zoowel mondeling als
schriftelijk daarin te leeren uitdrukken. Laat
ons eens nsgaan, hoe men tegenwoordig
nog bjjna algemeen dat doel tracht te be
reiken.
De leerling moet beginnen met een lijstje
van woorden van buiten te leerenF ai
ik hebtu as gij hebt; il a hjj heeft;
enz. Je suis ik ben; tu es jij bent;
enz. Le père de vader; le frère de
broeder; le fils de zoon; enz. Dan moet
hjj zinnetjes vertalen: Le père a le ferle
frère est malade. Nieuwe woordjes: la mère
de moeder; la mer de zee; la
chambre de kamerenz. Nienwe zinnetjes
La mère est dans la chambrela chambre
est utile. Volgt een taalregel: Men heeft in
't Pransch 2 geslachtenhet lidwoord voor
het mann. is le, dat voor het vr. is la.
Zinnetjes ter vertaling in het Pransch moe
ten dienen, om het geloerde te bevestigen
De vader is op de zee; de moeder is ziek
het zout is nuttig.
Nieuwe woorden, nieuwe Pransche zin
netjes, nieuwe taalregel, nieuwe Holland-
sehe zinnetjes. De leerlingen schrjjven op,
de onderwijzer corrigeert, de leerlingen
leeren uit het hoofd, de onderwijzer over
hoort en zoo gaat het door, al maar door.
De woordenlijsten worden langer, de zin
netjes moeilijker, de regels lastiger te ont
houden, de thema's bljjven even vervelend
of liever ze zjjn hoe langer hoe vervelender,
hetgeen bljjkfc uit den jjver, waarmee de
leerlingen dikwjjls het aantal regels van een
nieuw opgegeven thema gaan tellen, na-
tuurljjk om vast voor zich zelf tot klaar
heid te komen, hoe vervelend ze is. Wees
verzekerd, dat zulk onderwjjs amusant is,
zoowel voor onderwjjzer als voor leerling.
De een put alle middelen uit, om belang
stelling te wekken, hetgeen hem toch niet
gelukt, de ander heeft een gevoel, alsof hjj
geplaagd wordt, alsof zjjn leermeester hem
er telkens in wil laten loopen. Het is juist
geschikt, om warhoofden te maken, want
geen minuut aaneen mag de geest bjj één
en dezelfde zaak vertoeven. Dan is er sprake
EEN GEHEIMZINNIGE MISDAAD.
Uit het Engelsch.
(14
»Zoo'n Chineesche koopman,vertelde
zjj, «wilde mjj daar zijn peren aansmeren,
alsof ik niet weet wat peren zjjn en hjj
praat over een shilling, alsof ik in een
plaats opgevoed ben, waar men niet weet,
wat een shilling is.«
Gorby verbrak deze woorden door te
zeggen, dat hjj nu alle noodige inlichtingen
had en daarom zou vertrekken.
«Ik hoop,* zei juffrouw Sampson, terwjjl
zjj de deur voor hem opende, «dat ik het
genoegen zal hebben u weer te zien, wan
neer dit ten opzichte van mijnheer Fitz
gerald noodig mocht zjjn.«
>0, ik kom stellig terug,* luidde Gorby's
vrooljjk antwoord, en voegde hjj er in
gedachte bjj wel op eene wjjze, die u
min Ier aangenaam zal zjjn, daar gjj als
getuige zult worden opgeroepen. «Heb ik
u goed begrepen, juffrouw Sampson, toen
u zei, dat mjjnheer Fitzgerald vanmiddag
niet thuis zal zjjn.*
>0 ja, hjj is wel thuis,* antwoordde
juffrouw Sampson, »hjj komt thuis thee
drinken met zjjn meisje, juffrouw Frettly,
die schatrgk is.«
>U behoeft mjjnheer Fitzgerald niet te
zeggen, dat ik hier geweest ben,* zei Gorby.
Hoogstwaurschjjnljjk kom ik hem vanmid
dag zelf een bezoek brengen.*
«Wat een flinke manl* dacht juffrouw
Sampson, toen de rechercheur vertrokken was.
van de pen van papa, dan weder van het
boek van mama, dan weder heeft men 't
over den hoed van de vriendin of over de
liniaal van den vriend van den broer. Zoo
springt men van den hak op den tak.
Aardig vertelt ons de tegenwoordige En-
gelsche schrjjver Jerome K. Jerome dit
jongensverdriet: «Daar op school is het ook,
dat hjj den jongen leert, hoeveel gewicht het
Fransche volk aan pennen, inkt en papier
hecht. «Hebt gjj pennen, inkt en papier
is de eerste vraag, die de eene Franschman
aan den anderen stelt, als zjj elkander ont
moeten.
De ander heeft in den regel geen van
drieën, maar zegt, dat de oom van zjjn
broeder alle drie heeft. De eerste Fransch
man schjjnt zich in 't minst niet te bekom
meren om den oom van den ander zjjn
broer; wat hjj nu wenscht te weten, is, of
do buurman van den anderen man zjjn
moeder ze ook heeft. «De buurman van
mjjn moeder heeft geen pennen, geen papier
en gean inkt,* antwoordt de ander uit zjjn
humeur rakende. Heeft het kind van uw
tuinierster pennen, inkt of papier?* Daar
heeft hjj hem te pakken. Na over die ver
velende pennen, inkt en papier gezanikt
te hebben, om er misseljjk van te worden,
blijkt het, dat het kind van zjjn eigen
tuinierster ze niet heeft. Zulk een ontdek
king zou iedereen den mond snoeren, be
halve een Fransche-themaman ze heeft op
dit schaamteloos wezen niet de minste uit
werking. Hij denkt er niet aan, excuus te
vragen, maar zegt, dat zjjn tante wat
mosterd heeft.*
Als op deze wjjze een kort begrip der
grammaire is aangebracht en ook een paar
honderd woorden in de hoofden der scho
lieren zjjn gegoten, dan gaat men een stap
verder. Samenham-^de stukken, eerst heel
eenvoudige, later moeiljjker, worden vertaald
uit en in het Fransch, de woordenschat
wordt uitgebreider, een bescheiden dosis
idioom wordt toegedeeld. Maar vertalen bljjtt
het schering en inslag, daarvoor heet de
methode ook de vertalingsmethode. Oefening
in het spreken der vreemde taal is het
moeilijkste deel van 't onderwjjs en wordt
daarom slechts matig gehouden, bljjft in
vele gevallen zelfs geheel achterwege.
Zoo wordt nog vrij algemeen het onder
wjjs in talen gegeven. Woorden zjjn het
kostje, dat de leerlingen moeten slikken,
Zjj sloot de deur en ging naar boven,
om het OHtbijt weg te nemen, terwjjl Gorby
reeds een aardig eindje op weg was naar
het politiebureau, om een bevel tot gevan
genneming aan te vragen van Brian, als
verdacht van moord met voorbedachten rade.
XI.
Het was een snikheete dag, een van die
weinige, waarop geen wolkje aan den hemel
zichtbaar is en de zon blakerend op de
droge straatsteenen schjjnt en zware, zwarte
schaduwen geeft.
Madge Frettly hield zich onledig met het
doen van boodschappen. Zjj was ia een
winkel bezig om lint en band uit te zoeken,
terwjjl de trouwe Brian voor den winkel
op en neer liep en zich vermaakte door op
den menschenstroom, die over den straat
weg vloeide, neer te zien. Hjj verfoeide,
even als alle leden van het manneljjk ge
slacht, dit boodschappen doenals geënga
geerde was htt echter zjjn plicht zich gewillig
op te offeren, ofschoon hjj niet kon nalaten
aan zjjn gezellige club te denken, waar hjj
kon zitten rooken en lezen met een koelen
dronk naast zich. Na den aankoop van een
dozjjn modeartikelen, die zjj niet noodig
had, en na met de naaister gesproken te
hebben over de gewichtige keus van een
nieuwe japon, herinnerde Madge zich, dat
B.ian op haar wachtte en verliet daarom
haastig het magazjjn.
»Ik heb je toch niet te lang laten
wachten, wel, lieveling?* vroeg zjj hem een
tikje op den arm gevende.
«O neen, beste,* antwoordde Brian zjjn
horloge raadplegende, >neen, slechts een
half uurtje. Dat beteekent niets, als ik be
denk, dat er een nieuwe japon gekozen
grammatica is de pikante saus. Met behulp
van de van buiten geleerde woorden, die
den leerling bjj den lepel worden toegediend,
oefent bjj zich in het samenknutselen van
dikwjjls on-Fransche zinnen en zinnetjes,
daarbjj de spraakkunstige regels geen oogen-
blik uit het oog verliezende, want de gram
matica is de grondwet der taal.
En welke zjjn nu de resultaten van dat
onderwjjs Stel u een knaap voor, die een
jaar of 4 op die wjjze Fransch heeft ge
leerd en toevallig door een Franschman
wordt toegesproken. Monsieurpouvez-
vous me diredu est la rue de f
Ouimonsieur vous hjj hakkelt, hjj
wil antwoorden, dat de vreemdeling maar
rechtuit moet gaan, om bjj gindschen lan
taarnpaal rechts om te slaan, maar hjj
moet aan 't vertalen gaan en dat is een
kunst die veel accuratesse en dus ook veel
tjjd eischt.
Het is hem, alsof de onderwjjzer achter
hem staat, gereed om hem op de vingers
te tikken bjj de minste fout, die hjj gaat
maken tegen de spraakkunst. Nu heeft hjj
't eerste deel van zjjn antwoord klaar
Monsieurvous rfavez qu'a marcher droit
devant vous jusqu'a drommels, lantaarn
paal, wat is dat ook weer? Maar, wees
gerust, tot dat moeiljjke woord komt hjj
niet eens, want zoodra de gemartelde zjjn
eigen stem hoort, raakt hjj geheel de kluts
kwjjt. In zjjn binnenste kon hjj nog een
zinnetje ineen draaien, maar nu bjj den
klank der woorden hoort, schjjnt hem alle
zelfvertrouwen te begeven en hjj begint te
stotteren, een kleur te krijgen en wou maar,
dat hjj terstond had gezegd Non monsieur
Fransch verstaan gaat al niet veel beter.
Monsieur parle trop vite et sa prononciation
n'esf pas trés distincte I En de grammaire
en al die met zorg geleerde woorden
Vraag eens over eenige jaren, wat er van
is bljjven hangen. Een boek lezen? Vraag
liever, of de lust gekomen is, om het
Fransch te big ven beoefenen, om daardoor
de kennis, die hjj opgedaan heeft, te be
vestigen en uit te breiden. Maar daar zit
'm juist de knoop. Het onderwjjs heeft geen
belangstelling gewekt en zulk onderwjjs is
gedoemd, onvruchtbaar te bljjven. Welke
jongen spreekt met genoegen over zjjn
Fransche lessen? Welke jongen maakt graag
zjjn Fransch huiswerk? Immers geen.
Nog eens, zulk onderwjjs wekt geen be-
moest worden.*
»Ik meende, dat ik langer bezig was
was geweest,* zei Madge, terwjjl haar ge
laat ophelderde, »maar ik geloof toch, dat
gjj u zelvea een martelaar vindt.*
»Vol8trekt niet,* hernam Fitzgerald, haar
bjj hek instijgen van het rjjtuig behulpzaam
zjjnde. »Ik heb mjj uitstekend geamuseerd.*
Onzin 1* luidde het glimlachend ant
woord van Madge, terwjjl zjj haar parasol
opstak en naast Brian plaats nam, «het is
een van dia gezellige gewoonten, die een
ieder zich genoodzaakt rekent, als een plicht
te beschouwen. Ik ben bang, dat ik ja lang
heb laten wachten, ofschoon,* ging zjj voort
met die echt vrouweljjke opvatting over het
voortspoeden van den tjjd: «Ik was maar
een paar minuten bezig.*
«En de rest,* zei Brian, haar spottend
in het lief gezichtje ziende, dat recht be-
tooverend onder den grooten, witten hoed
uitkwam.
Madge de;d als hoorde zjj deze woorden
niet.
«James!* riep zjj den koetsier toe, «breng
ons naar de Melbourne-Club. Papa zal daar
wel zjjn,« vervolgde zg tot Brian, «dan
kunnen wjj hem afhalen, om bjj u thee te
gaan drinken.*
«Maar het is eerst één uur,* antwoordde
Brian, die de klok van het stadhuis juist
in het gezicht had. «Juffrouw Sampson zal
nog niet klaar zjjn.*
»Wat doet er dat toe?* zei Madge, «de
thee is spoedig gezet en het maken van een
paar dunne boterhammetjes kost ook niet
veel moeite. Ik heb weinig eetlust; papa
eet ook maar bitter weinig op het midden
van den dag, en gjj?<
»Ik eet smakeljjk op alle tjjden van den
langstelling. Die belangstelling zou komen,
indien de levendige kindergeest werd gevoed
met taal. Want eigenljjke taal heeft die
knaap van zoo even niet geleerd. Al kende
hjj de geheele dictionnaire van buiten en
de grammaire op zjjn duimpje, dan zou bjj
daarmee de Fransche taal nog niet geleerd
hebben. Taal is klank en die leert men
niet door de oogen, maar door de ooren,
niet uit boeken, maar uit den mond van
anderen, niet door te schrjjven, maar door
te sproken. Het volk spreekt met klanken
en die klanken moeten zich vasthechten in
de ziel, daarmede vergroeien, als het ware.
Moderne talen zjjn levende talen, niet omdat
men ze schrjjft, maar, omdat men ze spreekt.
De vertalingsmethode is onnatuurljjk en
gekunsteld en is daarmede reeds veroordeeld.
Ze dwingt den leerling onopboudeljjk twee
spraakkunsten met elkaar te vergeljjken en
in plaats hem er aan te gewennen den
vreemden naam onmiddelljjk te verbinden
aan 't voorwerp zelf, gebruikt ze de moe
dertaal tot brug tusschen de vreemde taal
en de wereld der voorstellingen. Daardoor
is ze totaal ongeschikt iemand te leeren in
de vreemde taal te denken en te spreken
en moet ze als onpractisch verworpen
worden, daar ze niet tot het doel leidt, dat
we boven omschreven hebben.
Buitenland.
Omtrent de ramp, welke Vrjjdag te Ant
werpen heeft plaats gehad, vinden wjj de
volgende bjjzonderheden in het «Handelsblad
van Antwerpen:*
Voor een jaar of vier, toen de dienst van
den spoorweg tusschen Antwerpen en Gent
nog in handen der maatschappij van het
Land-van-Waal was, werd aan den linker
oever eene nieuwe aanlegplaats gemaakt,
met het oog op den volkstoeloop tjjdens de
wereldtentoonstelling van 1894.
Die aanlegbrug, welke sinds dien tjjd
reeds vele proeven van sterkte gaf, bjj
grooter volkstoeloop, is Vrg dagmorgen in
gestort.
Voor de eerste maal deed een nieuw in
gerichte trein dienst, die ten 4 ure 52 uit
Sint-Nicolaas vertrekt en onder weg aan
al de tu8schenstations stilhoudt, om werk
volk en boereH op te nemen die naar de
markt van Antwerpen komsn.
Kwart voor 6 uur kwam de trein op het
dag,* antwoordde Brian lachend. Madge
praatte op haar gewone, levendigs manier
voort, terwjjl Brian met genot naar haar
luisterde. Hjj dacht hoe heerljjk het was,
in het vrooljjk gezelschap van een lief meisje
tegen de kussens van een gemakkeljjk rjjtuig
te leunen en gevoelde zich als Saul, toen
deze de harp van David hoorde, terwjjl
Madge met haar vrooljjk gesnap de onaan
gename stemming, waarin hjj de drie laatste
weken verkeerd had, geheel deed verdwjjnen.
Het Burke en Wills' monument passeerende,
maakte Madge eensklaps een opmerking,
die hem deed verschrikken.
«Ging Whyte hier niet in het rjjtuig?*
vroeg zjj, naar den hoek big de Schotsche
kerk wjjzende, waar een zwervend muziek
gezelschap stond te spelen.
»Ja, volgens de couranten,* antwoordde
Brian op onverschilligen toon, zonder zjjn
hoofd om te wenden.
>Ik ben nieuwsgierig, wie dat jongmensch
in de lichte jas kan geweest zjjn,* merkte
Madge op, weder recht voor zich uit ziende.
«Niemand schjjnt dat te weten,* ant
woordde hjj ontwjjkend.
>0, maar men heeft zjjn spoor reeds ge
vonden,* zei zjj. >Weet gjj niet Brian, dat
hjj gekleed was evenals gjjin een licht
bruine overjas en vilten hoed?*
>Hoe dwaas!* antwoordde Fitzgerald op
een eenigszins sarcastischen toon, zoo kalm
mogeljjk. »Hjj was gekleed, zooals negen
van de tien jongelui in Melbourne gekleed
zjjn.*
Madge keek hem eensklaps aan, daar zjj
zich verbaasde over den vreemden toon,
waarop hjj sprak en wilde juist antwoorden,
toen het rjjtuig voor de Melbourne-Club
stilhield. Brian, die verdere opmerkingen
Vlaamsch hoofd aan. En de passagiers
haasten zich, zooals het in dergeljjke ge
vallen altjjd gaat, om het eerst op de over
zetboot te zjjn, zoodat er op zeker oogen-
blik meer dan 100 menschen op de aan
legbrug stonden.
Terwjjl die honderd menschen zich op de
brug verdrongen, voelden zjj eensklaps den
vloer bewegen. Een vreeseljjk geschreeuw
steeg uit de menigte op, niet alleen uit die
welke zich op de brug bevond, maar ook
uit die, welke nog den vasten grond onder
de voeten voelde, zoodat men zelfs het
gekraak van het brekende houtwerk niet
hoorde.
Het houtwerk was te midden der brug
op twee plaatsen gebroken en al de men
schen, die op het middengedeelte der brug
stonden, vielen in de vreeseljjkste wanorde
in het water.
Zoo dicht was die menschenmassa, dat
men zelfs geen water zag
Daar het hoog water was, werd misschien
daardoor de slag eenigszins gebroken, zoo
dat velen tegen het paalwerk en de brug
leuningen konden opklauteren en al lachend,
met een nat pak, voet aan wal zetten.
In het water woelde de menigte dooreen,
daar drong men elkaar weg of greep men
elkaar vast, daar riep men om hulp, tot
men in dien vreeseljjken strjjd om het leven
zich vrjjgevochten had of in 't Scheldewater
versmoord was.
Treuriger dageraad zal men wellicht op
Bint-Anneke nooit beleefd hebben.
In 't rjjzende grauwe daglicht zag men
allen zich werende om te redden wat gered
kon worden.
Maar men kon zich toen reeds reken
schap geven van de uitgestrektheid dezer
ramp, men kon toen reeds inzien welk ver-
schrikkeljjk drama er daar in de duisternis
was voorgevallen.
Al de opofferingen van het personeel van
het station bjj de redding der in 't water
gevallen personen, had de akelige wezen
lijkheid, voor welke men stond, niet kunnen
voorkomen.
Ten 8 ure had men reeds 11 ljjken
opgehaald.
De ljjken werden, naar gelang zjj boven
gehaald werden, met den wagen van den
veerman naar het doodenhuis gebracht.
Men lag ze daar op rjjen van 5, tien
mannen en verder eene vrouw.
wilde voorkomen, sprong vlug uit het rjjtuig
en liep de treden van de stoep op. Hjj trof
mijnheer Frettly aan, al lezende in de Ago*
onder het genot vau een sigaar. Toen
Fitzgerald binnen kwam, keek hjj op, legde
de courant neer en stak hem de hand toe.
»Zoo, Fitzgerald,* zei hjj, hebt gjj de
aanlokkelijkheden van de Collinsstraat maar
opgegeven voor die van Clubland?*
«Volstrekt niet,* antwoordde Brian. >Ik
kom u halen, om met Madge bjj mjj de
thee te gebruiken.*
«Uitstekend,* zei Frettly opstaande, «maar
is dit om halftwee niet een weinig dwaas?*
«Wat is er niet dwaas!* antwoordde
Fitzgerald, die met zjjn gedachten afwezig
was, terwjjl zjj het vertrek verlieten. «Wat
hebt u vanmorgen gedaan?*
«Ik heb hier het laatste halfuur zitten
lezen,* luidde het antwoord.
«Van de wolmarkt zeker.*
«Neen, van den moord in het rjjtuig.*
Die verd moord zei Brian, maar
verontschuldigde zich toen hjj zag hoe ver
baasd mjjnheer Frettly hem aanzag. Wer-
keljjk,* vervolgde hjj, «het verveelt mjj
gruweljjk, dat een ieder mjj iets omtrent
dien Whyte te vragen heeft, alsof ik hem
goed kende en ik weet niets van hem.*
«Dat is maar goed ook,* antwoordde
mjjnheer Frettly, terwjjl zjj de treden van
het gebouw weer afgingen, «men behoeft
niet naar zjjn gezelschap te verlangen.*
Het lag Brian op de tong, om te zeggen
En gjj hebt gewild, dat hjj met uw dochter
zou trouwen. Hjj zweeg echter wjjseljjk,
zoodat zjj het rjjtuig zwjjgend naderden.
(Wordt vervolgd.)
NIEUWSBLAD
(Slot volgt.)