Het Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
M 1849.
FEUILLETON.
Uitgever: L. J. VEEEMAH, Heusden.
ZATERDAG 11 NOV.
1899.
B
altena*
EEN GEHEIMZINNIGE MISDAAD.
LAND VAN
VOOR
Dit blad verschat WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 7% ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Wanneer eenmaal de strjjd volstreden en
de overwinning bevochten of door tusschen-
komst der groote mogendheden een einde
san Engelands optreden in Zuid-Afrika zal
gekomen zjjn, zal het de moeite loonen de
beschrijving der oorlogsfeiten te leggen naast
de eerste snorkende telegrafische berichten
in 't Londensche hoofdkwartier opgesteld.
Het is ook de moeite waard, na 't geen
thans in Afrika door de Engelschen vruch
teloos getracht is, te lezen hoe Chamberlain,
vóór de oorlog uitbrak, over een ingrjjpen
in de Transvaalsche crisis dacht. Voor ons
liggen de redevoeringen, einde Juli in 't
Lagerhuis gehouden, waaruit we een paar
brokken vertalen.
De heer Cambell-Bouwerman (aanvoerder
oppositie)Onder de tegenwoordige omstan
digheden is het vrjjwel onmogelgk vrjj en
lrank zijn meening over deze gewichtige
kwestie uit te spreken. Wie Engeland lief
heeft, vermjjde ieder woord, dat het partij
gevoel in Zuid-Afrika verbitteren kan. De
tegenwoordige betrekkingen tusschen de uit-
1 anders en de regeering ginds zjjn een bron
van 't grootste gevaar, niet alleen voor
Transvaal, maar voor alle staten in Zuid-
Afrika. Ik geloof in de onderhavige zaak
in geen geval aan derf invloed van bedrei
ging met de gewapende macht, 't zjj in de
pers of in ambtelgke redevoeringen. Wat
een oorlog betreft of de voorbereiding daar
toe, kan ik slechts herhalen wat ik reeds
elders gezegd heb; dat ik van den aanvang
dezer aangelegenheid af, niets zien kan,
wat tot verontschuldiging eener gewapende
tusschenkomst dienen kan. (Applaus). Een
oorlog in Zuid-Afrika zou een zeer groot
ongeluk zgn; ook wanneer hg spoedig
een gelukkige wending nam, zou hg voor
vele geslachten een rassenhaat in 't leven
roepen, die zich over alle Britsche koloniën
zou uitbreiden. (Applaus). Wjj kunnen toch
immers wel den tegenstand der boerenre-
geering begrjjpen, plotseling een groot aan
tal personen kiesrecht te verschaffen, van
wie ze niemand kent oh door wie ze wel
licht in een volksstemming bg een presi
dentskeuze zal overstemd worden? Een oorlog
te beginnen om het den eigen landslieden
te verlichten, hun staatsburgerschap op te
heffen, sebjjnt mij echter belachelijk.
Uit het Engelsch.
(15
»Zoo, papa,* zei Madge, toen de heeren
plaats genomen hadden en zg in de rich-
tiDg van Oost Melbourne voortreden, »wat
hebt n gedaan
»Mjj geamuseerd, totdat gjj en Brian
kwaamt, om mg in die blakerende zon te
brengen.*
s Brian is den laatsten tjjd zoo braaf ge-
wsest, dat ik hem eens moest beloonen en
nu niets beters wist, om hem genoegen te
doen, dan hem voor gastheer te laten spelen.*
»Niets zal mg aangenamer zjj*,« ant
woordde Brian, zich uit zgn overpeinzingen
losrukkende, vooral wanneer men zulke
lieve gasten krggt.*
Madge lachte om die woorden en trok
daar esn ondeugend gezicht bg.
>Als je thee nu maar even goed is, als
je complimentjes,* schertste zg, >ben ik
zeker, dat papa ons zal vergeven, dat wg
hem uit zgn club gehaald hebbeD.*
»Papa vergeelt alles,* zei mgnheer Frettly
zgn hoed in zgn oogen trekkende, >zoolang
hg ergens buiten de zon is.«
»Daar zgn we er reeds,* zei Madge, toen
het rjjtuig voor de deur van juffrouw
Sampson stilhield.
>Èn nu mag ik uw gastheer zjjn,* luidde
Brian's antwoord, terwjjl hg haar bg het
ChamberlanMet veel, wat door den
heer Bauwerman aangevoerd is, ben ik het
eens, bjjzonder daarmee, dat niets worde
uitgesproken wat den haat aanwakkeren
of een vreedzame oplossing in gevaar zou
kunnen brengen. De Transvaalkwestie is
een oude kwestie. Zg is echter door zekere
voorvallen en de petitie der uitlanders op
den voorgrond getreden. Het kan niet ont
kend worden, dat de in de petitie aange
voerde bezwaren ernstig en welgegrond zjjD.
Sedert 1884 hveft de Boeren-oligarchie de
uitlander, Britsche onderdanen, tegenover
de boereninwoners in een ondergeschikte
positie geplaatst, welke met de letter en
den geest der conventie in tegenspraak is.
Een zulke politiek is niet alleen verbitte
rend, maar ook gevaarljjk voor het rjjk.
De voortdurende onderdrukking der Britsche
onderdanen is gevaarlgk voor onze stelling
in Zuid-Afrika en bedreigt bestendig den
vrede en de welvaart van 't land. Er is een
rassenhaat door in 't leven geroepen, die
zich tot over de grenzen dreigt uit te
breiden. Aan dit voortdurende gevaar heeft
alleen de regearing van Transvaal de schuld.
Het gaat hier om de macht en aanzien
van het Britsche rgk in Zuid-Afrika. Ik
hoop dat we niet genoodzaakt zullen zgn
den bg st and der koloniën te moeten aan
nemen, doch ook wanneer dit niet het
geval is, zal ik er toch steeds met genoegen
aan denken dat Engeland in onrnstigen
tgd op loyale ondersteuning zjjner koloniën
rekenen kan. Wannepr d8 tegenwoordige
toestand blijft voortduren, zal dat in de
toekomst tal van oorlogen veroorzaken.
Onze positie in Zuid-Afrika staat op het
spel. Ook wanneer er geen conventie be
stond, bljjft ons toch het natuurlgk recht
van eiken beschaafden staat, onze eigen
landgenooten te besehntten. Wg hebben
echter bgzondere rechten door de conventie,
die bestendig en opzetteljjk verbroken wordt.
Wat de laatste voorslagen ten opzichte van
het kiesreeht van Kruger betreft, betreur
ik het, dat Kruger ons niet op de hoogte
gehouden heeft van de voorstellen, die hg
aan den Volksraad onderworpen heeft. In
elk geval moeten we op een noodzakeljjke
wetsherziening aandringen. Tot heden heb
ben we niet gedreigd en geen ultimatum
gesteld. Wg zullen onzen tgd afwachten
en onzen weg kiezen; wjj willen echter
niet gedreven worden. Wg zgn tot het
uitstggen behulpzaam was.
Juffrouw Sampson was zeer verrast de
gasten van haar mgnheer reeds zoo vroeg
te zien en sprak haar verbazing daarover
in schelle tonen uit.
>U overvalt mjj,« zei zg, al krakende
haar verontschuldigingen makende. »Ik ga
spoedig naar heneden, om het een en ander
klaar te maken.*
»Wat is die juffrouw Sampson een dwaas
mensch,* zei Madge, in een grooten arm
stoel gezeten. »Zg heeft veel van een sprink
haan.*
>0, neen, zij is een echte vrouw,* merkte
mgnheer Frettly vrooljjk op, »dat kunt gjj
wel uit haar gebabbel opmaken.*
»Dat is een algemeene dwaling, papa,*
luidde Madge's scherp antwoord. »Ik ken
verscheiden heeren, die meer babbelen dan
menige vrouw.*
»Die hoop ik dan nooit te ontmoeten,*
zei Frettly, »en zoo dit mocht gebeuren,
zou ik het eens worden met De Q iincey
in zjjn artikel over moord als een der
schoone kunsten.*
Brian huiverde bg deze woordeD, zag
Madge opmerkzaam aan en bemerkte tot
zgn verlichting, dat zjj geen acht sloeg op
haar vader, maar aandachtig luisterde.
»Daar is zij zei zg, toen eenig gedruisch
aan de deur de komst van juffrouw Sampson
met het theegoed aankondigde. »Het ver
wondert mg Brian, dat gjj met dat gekraak
om u heen niet gedurig denkt, dat het huis
in brand staat, zjj moet e?ns gesmeerd.*
>Ja, met St. Jacob's olie,* merkte Brian
Op, toen juffrouw Sampson binnenkwam en
besluit gekomen dat de bezwaren der uit
landers gegrond zjjn, wg hebben hun zaak
opgenoujen en zgn verplicht ze door te
zetten. We zullen niet rusten voor wg tot
een naar onze meening bevredigend slot
gekomen zgn. Ik hoop te veronderstellen
dat onze bemoeiingen een goed gevolg
zullen hebben, doch we willen ons de han
den niet binden. Wat nu verdere maatre
gelen betreft, ik geloof, dat alle vrees voor
ontevredenheid der Afrikaners overdreven
is. Het huis mag niet vergeten, dat in
Zuid-Afrika de Engelschen in de meerder
heid zgn. Hun eischen dienen te worden
ingewilligd. Het zou een groote fout zgn
ter wille der Afrikaners, op die eischen geen
acht te slaan.
Het kan niet gezegd worden, dat ik of
mjjn collega's van plan zgu, in deze zaak
een overgld besluit te nemen. Niet een van
ons droomt van een onderwerping van
Transvaal, dat wg uit vrjjen wil de vrjjheid
gegeven hebben f). Ons belang brengt mee
de vrjjheid en de welvaart van Transvaal
te ontzien (1). Een voorwaarde van onze
onthouding is echter dat de regeering van
Transvaal in principe besluit tot gelijkstel
ling der beide blanke rasssn. Wel is de
toestand zorgeljjkik zie echter vol hoop
in de toekomst, wjjl ik geloof dat Kruger
tot het besluit zal komen dat de Britsche
regeering het ernstig meent en dat ze het
heele land achter zich heeft. Ik geloof hem
te kunnen overtuigen dat wg hen of het
land niet schaden, maar eer helpen willen,
door alle bewoners gerechtigheid te ver
schaffen. Ik ben ook daarom vol hoop, wjjl
ik overtuigd ben dat het Eugelsche volk
bereid is ons te steunsn, wanneer het noodig
is maatregelen te nemen om de Britsche
onderdanen in Transvaal recht te verschaf
fen, op de onafhankelijkheid van Transvaal
gegrond
Buitenland.
De toestand van onwetendheid over het
geen er gebeurt op de slagvelden in Zuid-
Afrika houdt aan. Het nieuws, als meu
veel er van nog nieuws noemen mag, is in
enkele duistere telegrammen vervat en het
was een vergeefsche arbeid, te trachten alle
tegenspraak daarin op te lossen en van
ieder afzonderljjk de waarschjjnljjk meerdere
of mindere waarde vast te stellen.
haar last op tafel plaatste.
Nadat juffrouw Sampson op den gewonen
schrillen toon verontschuldigingen had ge
maakt over de ontbrekende gebakjes, dren
telde zjj de kamer uit eo zette Madge de
thee. Het servies was vau echt Chineesch
porselein, dat Brian, die een verzameling
had van dergeljjke voorwerpen, op een van
zjjn wandelingen had gezien en gekocht.
Brian sloeg intusschen de bewegingen van
Madge gade en dacht onwillekeurig hoe
lief zij er uitzag, terwgl zjj de handjes vlug
tusschen de kopjes en schoteltjes bewoog,
die met hun gele en groene draken Aguren
er vreemd uitzagen. vZouden zjj, indien zjj
alles wisten, even kalm en rustig bjj mij
zitten?* Mgnheer Frettly dacht, toen hg
naar zgn dochter keek, aan zgn overleden
vrouw en zuchtte.
»Wel,« zei Madge, toen zjj de kopjes
aanreikte en een paar duone boterhammetjes
maakte, »gjj zjjt beiden erg vroolgk gezel
schap, papa zucht alsof de wereld zal ver
gaan en Brian zit mg aan te bjjken met
een paar oogen, als die blauwe, Chineescbe
schoteltjes.
Gedurende geruimen tgd bleven zg
schertsende bg elkander, totdat Madge ein-
deljjk opstond en beweerde, dat het tgd
was om te vertrekken. Brian stelde voor te
St. Kilda te dineeren en daarna naar het
vuurwerk te gaan. Madge stemde hierin toe
en reeds was zjj bezig haar handschoenen
aan te trekken, toen eensklaps de huisschel
overging en zg juffrouw Sampson opge
wonden en zoo luid mogelgk hoorden
spreken.
Volgens een bericht van Lloyd uit St.
Vincent is het Engelsche transportschip
»Per8iac met een eskadron van het Iunis-
killings-dragonder-regiment, voor Zuid-
Afrika bestemd, deze haven binnengebracht
het schip werd in de nabjjheid van een
rots met gebroken as en andere schade
opgepikt.
De Hollanders in de Kaapkolonie nemen
eene neutrale houding aan, hoewel het geen
twjjfel lijdt of velen in Bechuanaland hebben
de zjjde der Boeren gekozen.
In een interview, dat een der medewerkers
van »Le Journal* met dr. Leyds had, zeide
deze, dat het kleine volk, waartoe hij de
eer had te bebooren, in den oorlog zoowel
als in vredestjjd eigenschappen toonde, die
daaraan het recht van bestaan geven. Ge
durende den vrede legde dat volk een libe
ralisme, een wellevendheid en een eerbied
voor de vreemdelingen aan den dag, waar
door dezen bescherming en veiligheid ver
zekerd waren.
In den oorlog, waartoe het werd gedre
ven en die het manhaftig volhoudt, toont
het een dapperheid en een ridderljjkhei d
die de vjjand zelf niet kan verhelen.
Uit Southampton schrjjft men
Er heerscht hier groote drukte met het
transporteeren der verschillende legercorpsen
voor Zuid-Afrika. Groote mailbooten van
de Britisch Indian line, Union line en Castle
line liggen kolen te laden en provisie over
te nemen en worden geheel ingericht voor
troepenvervoer.
Dinsdagmiddag ten 1 uur moest de
»Arawa« van de Britisch Indian line met
800 militairen vertrekken, het bleek dat de
geheela vleeschvoorraad 30.000 K.G,
bedorven was, het vertrek moest uitgesteld
worden. De leverancier wordt van knoeierjj
verdacht.
De »Echo de Paris* verneemt uit Londen
de bevestiging van het bericht, dat kaper
brieven door de Transvaalsche regeering zgn
geteekend. Een groot aantal dezer brieven
zgn in Amerika uitgereikt.
Men maakt zich ongerust over twee trans
portschepen, die resds te Kaapstad hadden
moeten aankomen.
Het Hollandsche hulpcomité in Rusland
heeft voor de Boeren in tien dagen tgd
reeds meer dan 75000 gulden ontvangen.
De Daily Mail* deelt mede, dat het
derde legercorps oogenblikkeljjk zal gemo-
Je zult er niet in, dat verzeker ik je,«
hoorden zg haar zeggen, »ik zou nu maar
niet langer aanhouden, want ik heb altjjd
gehoord, dat een Engelsehman vrjj man is
in zgn eigen huis, gjj hebt de wet over
treden, evengoed als dat gjj mjjn matten
bederft, die ik zoo juist heb neergelegd.*
Er werd geantwoord, daarna de deur van
Brians kamer geopend, waarna Gorby, door
een tweeden persoon gevolg!, binnentrad.
Fitzgerald werd doodsbleek, daar hjj instinct
matig begreep, dat dit bezoek hem gold.
Zich geweld aandoende, vroeg hg op hoogen
toon naar de oorzaak dier onverwachte ver
schijning. Gorby liep regelrecht op Brian
toe en legde zgn hand op diens schouder.
Brian Fitzgerald,* zei hjj luid. Ik ar
resteer u in naam der Koningin.*
»Om welke reden?* vroeg Brian kalm.
»Als den moordenaar van Oliver Whyte.*
Bjj deze woorden uitte Madge een kreet.
»L)at is onmogelgk,* riep zjj uit. »Mjjn
God, dat is niet waar.*
Brian antwoordde niet, maar stak met
een doodsbleeke gelaatskleur zgn handen
uit, terwgl Gorby, ondanks het genot dat
hg zjjn man gevonden had, niet zonder
medeljjden de boeien aanlegde. Nadat dit
geschied was, keerde Fitzgerald zich tot
Madge, die bleek en onbeweegig k op eenigen
afstand stond, als ware zjj een steenen beeld.
>Madge,< zei hg duideljjk, maar kalm.
>Ik ga naar de gevangenismogelgk
zal men mjjn leven eischen; ik zweer u
echter bjj al wat mg heilig is, dat ik on
schuldig ben aan deze misdaad.*
>Lieveling!« en zjj trad vooruit; maar
biliseerd worden, het bestaat uit 65000 man,
10.000 man zullen zoo spoedig mogelgk
naar Zuid-Afrika gezonden worden.
Het comité der Fransche jongelingschap
voor de Boeren maakt thans bekend, dat
sedert 31 October 400 vrjj willigere zich bg
hem hebben doen inschrgven, onder wie
bjjna 100 oud-onderofficieren en een 20tal
officieren in werkelgken dienst of van de
reserve, terwijl een Katholiek zendeling zich
als aalmoezenier heeft aangeboden. Voor de
uitzending dier mannen wordt 500 francs
per hoofd noodig geacht en dat geld is nog
niet bjjeen. De voorzitter van het comité
vraagt daarom, in een open brief in de
dagbladen, of niet een Franschman 100.000
francs zou willen voorschieten om die kosten
te dekken.
Uit Estcourt wordt van 6 Nov. bericht
De heer Barnard, eigenaar van het Spoor
weghotel te Ladysmith, is hier aangekomen.
Hjj verhaalt dat de Boeren voortgaan
met het beschieten dier stad en dat oogen-
schjjnljjk geen enkel kanon der Britsche
artillerie in staat is te wedjj veren met het
belegeringsgeschut der Boeren. Bernard ziet
de positie van Ladysmith ernstig in.
De Temps* meldt dat te Londen het
gerucht loopt, dat generaal French naar
Kaapstad is gegaan om aan Sir Redvers
Buller de voorwaarden voor te leggen om
trent de kapitulatie van Ladysmith of hot
ontwerp voor een wanhopigen uitval.
Buller zendt naar den Oranje Vrjjstaat
alle beschikbare soldaten der genie en pon
tonniers, hetgeen doet gelooven aan een
inval in het Zuid-Westen van den Vrjjstaat
eu het opgeven van Ladysmith door de
Engelsche troepen.
De Figaro* heeft een brief van een per
soon, »die zeer nauw betrokken bij de po
litieke zaken en ia den regel goed ingelicht
is.« Deze beweert, dat Engeland werkeljjk
van Portugal het recht heeft gekocht om
troepen te Delagoa-Baai te ontschep an, zoo
niet het recht om dezen belangrjjken post
te bezetten.
Toen keizer Wilhelm evenwel kennis
kreeg van deze handeling, welke was afge
sloten in strjjd met do overeen komsten tus
schen hem en Engeland, kort voor Fashoda,
heeft hg er over gedacht, zich een ver
goeding te schenkenhet volgende moet
hg besloten hebbenDuitschland bezit aan
de westkust van Afrika, ten noorden vau
haar vader kwam tuaschenbeide.
Terug!* zei hjj op harden toon. >Er
bestaat niets meer tusschen u en dien aan.*
Met een trotsche uitdrukking op het
vaalbleek gelaat, antwoordde zjj met iets
minachtends in haar toon:
»Gjj vergist u, ik heb hem meer lief dan
ooit,* en voordat haar vader dit kon ver
hinderen, omhelsde zjj haar geliefde eu kuste
hem vurig.
»Mjjn lieveling!* zsi zjj, terwgl heete
tranen haar langs het gelaat vloeiden, »wat
da menschen ook mogea zeggen, gij blgft
mg altjjd dierbaar boven allen.*
Brian kuste haar hartstochtelijk eu ver
liet daarna het vertrek, terwgl Malge be
wusteloos voor haar vader neerviel.
X.
Brian Fitzgerald werd enkele minuten
over drieëu gearresteerd en om vjjf uur wist
gansch Melbourne, dat de dader van den
beruchten moord gevat was. De avondbladen
waren er vol van en van de Herald* ver
schenen verscheidon oplagen, daar de vraag
veel grooter was dan de voorraad. Zulk een
misdaad was in Melbourne niet gepleegd
sedert den moord van Green in het Opera
gebouw en het geheimzinnige van dezen
moord veroorzaakte oneindig meer sensatie.
De buitengewone plaats, waar deze bedreven
was, had reeds een algemeene verbazing te
weeg gebracht, die nu echter overtroffen
werd door de ontdekking, dat de dader tot
de aanzienlijkste jongelui uit Melbourne
behoorde.
NIEUWSBLAD
Ch. heeft terstond de koloniën van krijgsvolk ge
plunderd.
f} d. w. z. na een noodlottigen oorlog gedwongen
werden de vrijheid te achenken.
th i :m w—wiaauwi
Wordt vervolgd.)
