Het Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
FEUILLETON.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
M 1864.
MAANDAG 1 JAN.
Een teeken des tijds.
,ri£ï land van altena»
1900
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG,
ibonementipr jjc per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën yan 16 regels 50 et. Elke regel
meer V/9 et. Groote letters naar plaatsruimte.
Adyertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
In de zaideljjke streken van ons Vader
land heerecht de goede gewoonte verjaar-
dsgi-D, die een nnl in hun gevolg meedragen
als van bjjzonderen aard te beschouwen en
ze een extra viering waardig te keuren. Men
noemt die jaren kroonjaar en ook zjj, die
onverschillig gewone verjaardagen passeeren,
zullen toch niet laten bjj het bereiken van
een kroonjaar een kleine feestelijkheid aan
te leggen.
Of we nu op 1 Januari 1900 een nieuwe
eeuw ingaan of niet, het is toch een merk
waardig geval, dat 18 honderd, dat we zoo
vaak uitgesproken en geschreven hebben,
vaarwel te zeggen en van nu af 19 honderd
te zetten. We beleven nu een extra-kroon
jaar, en of men er zich tegen verzet, 1900
leent zich beter tot het vieren van een
eenwfetst dan 1901.
Als we hier een nabetrachting moesten
ichrjjven op al de jaren met den naam 18
honderd aangeduid, wat een stof zou dan
voor de hand liggen. Men kan gerust zeggen
dat deze eeuw de wereld meer veranderd
heeft dan drie eeuwen die er aan vooraf
gingen. De eeuw van stoom en electriciteit
heeft een hervorming in 't laven geroepen,
zoo di«p ingrjjpende in de maatschappelijke
toestanden, dat we daarvan nog niet alle
gevolgen kunnen overzien.
Maar we kunnen ons bepalen tot dat
iéne scheidende jaar 1899 en op 't eind
gekomen, constateeren dat 't voor ons
Vaderland een heel gewoon j*ar geweest is,
geen bijzondere rampen met zich brengende,
geen buitengewonen zegen ook uitdeelende.
Nog altjjd zjjn we niet met onze vjjanden
in Atjeh op voet van vrede, nog altjjd is het
vertrouwen op onze weerbaarheid hier te
lande, niet zeer sterk. Ja, nu we dit aan
roeren, willen we wjjzen op een teeken des
tijds. Datzelfde teeken is ook aan den va-
derlandscben hemel gezien in de jaren na
70. De ongelukkige afloop van den Pransch-
Duitschen oorlog voor de Pranschen opende
onze oogen en wjj zagen onze zwakte en
Duitscblands reuzensterkte. Wat daartegen
te doen Maar een ding zou helpenvolks
wapening. Ieder burger moest in tjjd van
nood een wapen kunnen toevertrouwd
worden, vooral schieten moest hg kunnen,
dat was je ware. En van 't noorden tot 't
zuiden rszen ze uit den grond op, de scherp
schuttercorpsen, mannen van 't kantoor en
dsn toonbank, van 't gereedschap en de
machine, alleen in een schijntje van uniform
EEN GEHEIMZINNIGE MISDAAD.
Uit het Engelsch.
(30
Hier is mijn dochter, Caltont, zei hg
na de gewone plichtplegingen gewisseld te
hebben. »Zjj wil in de rechtszaal tegen
woordig zjjD, gedurende de terechtzitting
van Fitzgerald en is door niets van dat
plan af te brengen.
Calton keerde zich om en zag het meisje
met de grootste verbazing aan.
>Ja«, zei zjj, zjjn blik vrgmoedig trotsee-
rende, ofschoon alle klenr nit haar gelaat
geweken was, »ik wil er zjjn. Ik zal krank
zinnig worden van angst, als ik niet weet,
wat er gedurende de terechtzitting voorvalt.*
>Maar denk eens, hoe onaangenaam h.t
wezen zul, als gjj een ieders aandacht tot
u trekt,* drong de advocaat aan.
•Niemand zal mg herkennen,* zei zjj
kalm. >Ik ben eenvoudig gekleed en zal
een voile voordoen,* en deze uit haar zak
te voorschjjn. halende, ging zjj naar een
klein spiegeltje dat tegen den muur hing
en hield het gaas voor haar gelaat.
Calton zag mjjnheer Frettly verlegen aan.
>lk vrees toch, dat gjj uwe toestemming
zult moeten geven,* zei hg.
•Goed,* hernam deze op bjjna strengen
toon, terwjjl de ergernis op zgn gelaat te
lezen stond. »Ik stel haar onder owe hoede.*
gestoken, eens in de week gedrild door
•8B sergeant van 't leger, welwillend door
den MiD. van Oorlog afgestaan, en schjjf-
schietende dat het een aard had.
Een kwarteeuw later was van al die
scherpschutters geen sterveling meer in leven
en alle geestdrift als een zeepbel de lucht
ingegaan
En zie nu rond. Alle oogen zgn op Afrika
gevestigd. Ze zien daar een volkswapening,
die zjjns geljjke niet heeft. Ze zien daar een
onder wetsch leger 't afleggen tegen schnttere,
die hun weerga niet hebben. Ze zien een
leger van burgers triomfeeren over een leger
van geünitormden. »Dat moeten we ook
hebben,* wordt reeds hier en daar geroepen
en eer 't nieuwe jaar een kwartaal oul is,
zal men 't ook gedrnkt hebben, dat wjj
Nederlanders dien weg op moetenvolks
wapening, dat is je ware. Ieder man een
schutter, laat dan de vjjand maar komen.
Ea eer 't nieuwe jaar op de helft is, zal
men scherpschuttercorpsen in 't aanzien zien
treden, zich oefenend in 't schieten met
Mausergeweren.
Blosch den rookenden vlaswiek niet git*
staat geschreven. We zonden dat niet gaarne
doen, maar willen toch waarschuwen, dat
naaperjj met geestdrift niets te maken heeft.
We kunnen 't elkaar wel wijsmaken, maar
in de deugden, die een goed soldaat sieren,
leggen we 't schromeljjk af bjj de boeren.
Om maar iets te noemen: ons volk kan
zich niet aan de tucht onderwerpen, die van
ieder krijgsman onbepaald moet geëischt
worden. Ge moet onze burger-schatters maar
eens zien en hooren spotten met reglement
en meerderen. En dan ook in 't geloof
leggen we 't af. De Transvaler gelooft on
wrikbaar dat het kan, den vjjand weerstaan,
en dit geloof verzet bergen, oftewel En-
gelsche legers. Waar is ons geloof? In hooger
en lager kringen regeert de twjjfelpubliek
wordt die uitgesproken, zelfs in de hoogste
vergaderzaal des lands. En zonden nu onze
burgers, die niet geleerd hebben zich aan
tocht te onderwerpen, en wien 't mangelt
aan vaste overtuiging, ons beschermen tegen
een overmachtigen vjjand? Als ze soldaatje
willen spelen laat ze hun gang gaan,
maar onthouden dat het hanteeren van een
geweer op zichzelf nog geen krjjgsheld
maakt.
De gebeurtenissen ginds kunnen ons even
wel een goede les geven voor 't volgend
jnar en de toekomst. Hooger dan krjjgs-
manskunst, hooger zelfs dan geloof staat de
liefde. Wanneer de Transvaler zgn grond
>En gjj?«
•Ik kom niet,* antwoordde Frettly, haas
tig zjjn hoed opnemende. »Ik verlang er
niets naar, iemand, die aan mjjn tafel ge
zeten hteft, nu in de bank der beschuldig
den te zien, hoeveel sympathie ik ook voor
hem gevoel. Adieu!
Nadat de deur achter haar vader gesloten
was, legde Madge haar hand op den arm
van Calton.
»Is er nog hoop?* fluisterde zjj, hem
door haar dichte voile aanziende.
Weinig,* luidds het antwoord van Cal
ton, zgn pleidooi bg zich stekende. >Wg
hebben alles gedaan, wat in ons vermogen
was, om het meisje op te sporen, maar
zonder ee ig gevolg. Indien zjj niet ter
elfder ure verschijnt, vrees ik, dat Brian
Fitzgerald een verloren man is.«
Met een onderdrukten kreet viel Madge
op de knieëa.
Haar handen als in gebed opheffende,
zei zjj
Genadige God, red hem. Red mjjn lie
veling en laat hem niet voor de sebuld van
een ander boeten. God
Zjj verborg haar gelaat in haar handen
en schreide hartstochtelijk, totdat de advo
caat haar zachtjes op den schouder tikte.
Kom,* zei bg vriendeljjk, >blgfnueven
moedig, als gjj tot heden gsweest zjjt, wjj
zullen niets onbeproefd latm. Een droeve
morgen geeft een bigden dag.*
Madge droogde haar tranen en volgde
hem naar het rgtuig, dat voor de woning
op hen wachtte.
minder lief had, zou hjj er 't leven niet voor
veil hebben. Wanneer onze vaderlandsliefde
denzelfden graad van warmte bereikt heeft,
kunnen we gerust zjjn. Wjj hebben ons niet
te verdedigen, wjj hebben te behouden en
te onderhouden wat we geerfd hebben, den
naam van ons land hoog te houden, nit te
munten in burgerdeugd en burgertrouw.
Als we dit doen, vervullen we onzen naast-
liggenden plicht. Laat dan 'fc komende jaar,
de komende senw brengen wat wil, we
kunnen gerust zgn en ze/genwjj hebben 't
onze gedaan aan de grootheid, d. i. ook aan
de weerbaarheid van ons dierbaar Vaderland.
«HMBCtae—aK^ari>wnmTnm<—WBBB«B—wa im imi wane*
Uuitenland.
Het is de moeite waard eens na te gaan
hoeveel de oorlog tusschen Engeland en
Transvaal reeds kost. Het Engelsche par
lement komt in Februari bjjeen en het staat
te bezien ot men daar zoolang zonder een
leening te sluiten zal kunnen doorgaan.
Sinds lang is het duideljjk, dat de raming
van den Eng. minister van financiën be
treffende de kosten van den oorlog verreweg
te kort schiet. Sir Michael Hiksch Beach
redeneerde: »iederen dag komen wg dichter
bjj het tg Jstip, waarop wjj in Zuid-Afrika
een verpletterende overmacht zullen be
zitten*, en daarom acht bjj vóór Maart (einde
van het financieel jaar) met f 120,000,000
geheel geborgen te zjjn. Doch »The Eco
nomist* rekent uit, dat er wel vier of vjjf
malen dit bedrag vereischt zal worden.
De minister rekende op f 36,000,000
overschot op d» begrooting der middelen en
gaf verder schatkistbiljetten uit tot een be
drag van f 96,000,000 zoodat hjj f 12,000,000
weglegde, voor het geval de oorlog wat
meer zou kosten dan hjj dacht. Wat het
overschot betreft, sloeg sir Michael de plank
niftt ver mis. Tot op 16 December over
troffen de staatsinkomsten de begrooting
voor het geheels jaar reeds met f17,4000,000
en van nu tot Maart zal de rest van de
zes-en-dertig millioen ook wel binnenkomen.
Doch de zes-en-negentig andere milli oenen
zgn al op, hoewel tot dusver nog pas voor
f 42,000,000 aan schatkistbiljetten verkocht
is, en er zgn bestellingen gedaan die nog
millioenen en millioenen zullen vereischen.
Het uitstel van betaling voor die orders, is
geen afstel.
The Economist* verwacht daarom binnen
kort groote credietaanvragen in het parle
ment. En dat geld zal niet kunnen komen
vaneene vermeerdering der vlottende schuld,
maar door uitgifte van nieuwe consols.
Vlug reden zjj naar het gerechtshof, al
waar Calton haar op een rustig plaatsje
bracht, vanwaar zjj de bank der beschul
digden kon zien en toch door het publiek,
dat meer vooraan zat, onopgemerkt bleef.
Toen hjj haar alleen achterliet, fluisterde
zjj hem met bevende stem in
Zeg hem, zeg mjjn lieveling, dat ik
hier ben.*
Calton knikte en verwjjderde zich haastig,
om zich te kleeden, terwjjl Madge in agitatie
van haar gereserveerde plaats de zaal over
zag. Ze was opgepropt vol met dames en
hseren, nit de beste kringen van Melbourne,
die allen met elkaar op gedempten toon
spraken. De algemeene bekendheid van den
gevangene, zjjn knap uiterljjk en zgn ver
loving met Madge Frettly, dit alles te
zamen en in verband met de buitengewone
omstandigheden van het geval, had de
nieuwsgierigheid van h8t publiek tut het
uiterste geprikkeld, zoadat natuurljjk een
ieder, die zich maar met eenige mogeljjkheid
toegang had weten te verschaffen, tegen
woordig was.
Felix Rolleston had een uitstekend plaatsje
bemachtigd naast de lieve juffrouw Feather
weight, die hjj zoozeer bewonderde en tot
wie hjj nu met de grootste opgewektheid
zat te schertsen.
•Scherts tcch niet,* zei juffrouw Feather
weight met een onnoozelen glimlach, van
haar flacon gebruik makende. >We zgn
hier allen uit sympathie voor dien armen
mjjnheer Fitzgerah).*
Toen de gevangene binnengeleid werd,
Want behalve de gewone oorlogskosten zal
geld gevonden moeten worden om de Znid-
Afrikaansche koloniën schadeloos te stellen
voor de verwoestingen daar aangericht; voor
de verhooging van de normale legersterkte
tot onderhoud der nagelaten betrekkingen
van reservisten en tot versterking der
vloot. De wedloop worlt voortgezet en de
uitbreiding der vloten van de mogendheden
op bet vaste land, zal naar >The Economist
verwacht alweder tot een nieuwe versterking
der Engelsche marine moeten leiden.
Te Durban zjjn Woensdag iu arrest ge
nomen een Duitsche landbouwer genaamd
Stucke en de predikant Hortes, directeur
der Hannoversche zendiug in Natal, op de
beschuldiging, dat zjj den vjjand hebben
geherbergd en met hem hebbeu omgegaan
toen deze te Mooirivier was.
Beiden beriepen zich op het feit, dat zjj
Duitschers zgn, en hun terechtstelling is
opgeschort.
Zjj zgn in de gevangenis te Es'conrt
opgesloten.
Uit een brief uit Pretoria:
Ean oude kaffervrouw over den uitslag
van den krjjg.
Als die Engelse wil win, mot hul eers
die God van die Boeren dood maak.*
In Canada is een groot deel der bevol
king ontevreden er over, dat Canadeezen
in Engelschen dienst gaan atrjjden tegen
de Boeren. Een in 't Fransch geschreven
Canadeesch blad zegt o.ra.»Als raenschen
en vooral als Britsche onderdanen betreuren
wij het zeer te zien, dat het Canadeesche
contingent uittrekt om zich in den vreemde
te laten doodschieten. Wjj betreuren, dat
wjj het bloed der dappere Engelsche sol
daten zien vloeien voor een zaak, deze offers
zoo weinig waard. Maar in naam van de
gerechtigheid richten wjj tot de Boeren-
krjjgslieden onze harteljjke gelukwenschen
voor de bewonderenswaardige energie, waar
mede zjj den brutalen inval weten af te slaan
en weten te verdedigen, wat de prjjs des
levens is: den huiseljjken haard en het
vaderland.*
Te Syndey is berieht ontvangen, dat in
Nieuw-Caledonië de p st in zeer gevaarljjken
vorm is uitgebroken. Strenge maatregelen
worden genomen tegen besmetting.
De New-Yorksche bladen verlangen, naar
aanleiding van da inbeslagneming van Ame-
rikaansch meel, dat voor Delagoabaai be
stemd was, krachtige maatregelen. De »Sun«
heerschte er een algemeene opschudding,
vooral onder de damesenkelen van haar
waren zelfs zoo onbescheiden haar binocle
te gebruiken. Dit ontging Brian niet, die
dan ook tot achter de ooren kleurde, daar
hjj gevoelde hoe verne lerend dit was. Hjj
was bjjzonder trotsch en het ergerde hem
iu de bank der beschuldigden te moeten
plaats nemen, omringd door een massa
lichtzinnige menschen, die zieh zgn vrienden
noemden en hem aangaapten, als ware hjj
een gevierd acteur of een wild beest. Bjj
was ia het zwart gekleed, eu bleek en uit
geput, ofschoon de dames eenparig verklaar
den, dat bjj er even knap uitzag als altjjd
en dat zjj vast overtuigd waren van zgn
onschuld.
De juryleden legden den eel af en de
ambtenaar van 't Openbaar Ministerie stond
op, om zgn rede te houden. Daar aaa al
de aanwezigen de feiten slechts nit conranten
bekend waren of door geruchten, die lgn-
recht in tegenspraak waren, was niemand
op de hoogte van de ware zaak en van
hetgeen tot de arrestatie van Fitzgerald
geleid had, reden genoeg om allen met de
meeste aandacht naar die reden te doen
luisteren.
De dames staakten haar gebabbel, de
heeren keken niet meer rond en op alle
banken zag men de meest oplettende toe
hoorders, die gretig naar de woorden van
den ambtenaar luisteren. Deze was geen
groot redenaar, maar sprak duideljjk en
luid, zoodat geen enkel woord in deze
plechtige stilte verloren ging.
en de World* noemen het optreden van
Engeland geheel ongerechtvaardigd.
Een Italiaansch blad van New-York meldt,
dat de vaster Succi te Rio de Janeiro ont
maskerd is.
Dr. Daniel d'Almeida bewaakte den vas
ter nauwkeurig en op zeksren dag verrast#
hjj hem, terwjjl hjj vleeschpoeder in 't wa
ter deed. Het vleesch lost zich daarin op
en dit is voldoende om een man, die on-
bewe«gljjk bljjft, te voeden.
De >Münch. Allg. Ztg.c meldt: Te midden
van den last en schade, die de sprinkhanen
plaag in Dnitsch-Oost-Afrika in het protec
toraat aanbrengt, komt een bericht nit da
kolonie, dat met dubbele vreugde zal wor
den begroet.
Men heeft n.l. in Duitsch-Oost-Afrika
proeven genomen tot verdelging van sprink
hanen door middel van de reincultuur van
8prinkhaanzwam, ontvangen van het bacte
riologisch laboratorium te Grahamstown in
Natal.
In 't begin van Juli ontving kolonel
Maarker te Moschi eenige tnben met cultu
ren van de sprinkhaanzwam. Op 2 Juli
werden daarmede tjjdens vochtig weer te
Beneden-Madvchame de eerste proeven ge
daan. De sprinkhanen waren nog in hun
ontwikkolingstjjdperk en de vleugels der die
ren te kort, dan dat zjj konden vliegen.
De sprinkhaanzwam werd volgens 't voor
schrift toebereid en toen werden van vjjf
groote zwermen sprinkhanen tien sprinkha
nen van eiken zwerm in de cultuur gedoopt
en daarna weder naar de zwermen gebracht.
Op 6 Juli, dus vier dagen na deze bewer
king, waren alle sprinkhanen in de vjjf
zwermen door de zwaai aangetast en gedood.
Thans zal de plaag in het Duitsche pro
tectoraat met groote kracht door middel
van de zwam bestreden worden.
Er zjjn te Grahamstown 100 tuben nieuwe
zwamcultuur besteld. Kolonel Maerker heeft
aan de KilimaNdscharo van 10 tot 17
Juli 11. nog vjjf tien andere, meest groote,
zwermen sprinkhanen op dezelfde wjjze ver
nietigd.
De zwam werkt juist zoo op den sprink
haan als de herfstzwamziekte op de gewone
hnisvlieg. Het dier wordt met een grjjswitte
schimmel bedekt, zet op eu barst.
De kunstmatig voortgeplante ziekte grjjpt
met groote snelheid om zieh heen en doodt
onfeilbaar eiken sprinkhaan, die er door
wordt aangetast.
Hjj gaf een korte schets van de omstan
digheden, waarmede de misdaad gepaard
ging, zoowel als een herhaling van hetgeen
in de couranten was medegedeeld en noemde
daarna de getuigen a charge. De hospita
van den verslagene moest getnigen, dat er
een slechte verstandhouding bestaan had
tusschen den gevangene en het slachtoffer
en dat de beschuldigde, ongeveer een week
vóór het bedrjjven van de misdaad, een
bezoek bjj den verslagene hai afgelegd en
gedreigd had hem te zullen vermoorden.
Op het hooren van deze woorden kwamen
vooral de dames, onder deu indruk van het
oo^enblik, tot het beslnit, dat die afschu-
weljjke man schuldig moest zgnhet meeren-
deel van de vrouweljjke toehoorders wei
gerde echter aan de schuld vau zul i eea
knap jougmensch te gelooven.
Daarna moest een getuige voorkomen,
om te verklaren, dat Whyre in den nacht
van den moord dronken was geweest en
zich door de Russellstraat in de richting
van de Collinsstraat had begeren. Koetsier
Royston kon bezweren, dat de gevangene
het rgtuig had aangehouden en verder ge
gaan was, om spoedig daarna terug te
keeren en met den verslagene in het rgtuig
te gaan. Ook kon hjj verklaren, dat de
gevangene op den St. Kildaweg bjj de
Grammarschool het rgtuig verlaten had en
dat hjj, Royston, aan het kruispunt geko
men, tot de ontdekking kwam, dat de
verslagene vermoord was.
NIEUWSBLAD
Wordt vervolgd.