Het Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bonimelerwaard.
Eene eeuw van onrecht.
FEUILLETON.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
M 1870. ZATERDAG 20 JAN.
1900.
land van alten^
VOOB
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prpsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 71/® ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentien worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Onder bovenstaanden titel is over Trans
vaal een merkwaardig werk verschenen,
dat ons voorkomt zoo vertrouwbaar mogelijk
te zjjn en waaraan wjj het volgende ont
leen en
Broeders Afrrikanerszoo luidt de aan
vang. Weer is de dag aangebroken in onze
met bloed geschreven geschiedenis, dat wjj
verplicht zjjn naar de wapenen te grjjpen, tan
einde den kamp voor vrijheid en bestaau
te hervatten en onze nationale zaak to» te
vertrouwen aan die Voorzienigheid, die ons
volk niet mirakelen door Zaid-Afrika heeft
geleid. De worstelstrijd van nu bjju a eene
eeuw, die begon toen de Hollaudscbe be
volking van Kaap de Goede Hoop eeu
vreemde overheerscher werd opgedrongen,
spoedt ten einde; wjj zijn genaderd tot de
laatste handeling in het groote en voor ge
heel Zuid-Afrika zoo gewichtvolle drama;
wjj zjjn tot dat punt geraakt, waar beslist
zal worden of al de offers, die onze vaders
en wjj aan de vrjjheid hebbm gebracht, te
vergeefs zjjn geweest,en verderIn
deze are past het ons een blik terug te
werpen op de geschiedenis van dien groote a
worstelstrijd. Uit die geschiedenis zal het
voldoende hljjken, dat de beweringen van
humaniteit, beschaving en geljjke rechten,
waarop de Britsche Regeering haar handel
wijze baseert, niet anders zjjn dan een ver
bloeming van dien huichelachtigen an
nexatie- en rooversgeest, dien steeds alle
tjjden en alle relaties met ons volk heeft
gekenmerkt.
Na deze inleiding volgt een hoofdstuk
>de Kaap de Goede Hoop,< waarin een pa
rallel getrokken wordt tusschen de lijdens
geschiedenis, dia thans doorgemaakt wordt
door da Transvalers en die der voorouders
eeuwen geleden, die huis en vaderland ver
lieten en zich aan de K. de G. H. vestigden,
ten einde daar die ge wetens vrg hei d te ge
nieten, die hen in hun geboorteland ge
weigerd werd. De jonge volksplanting tierde
zoo krachtig, dat toen in 1806 de Kolonie
overging in de handen van Engeland, een
sterke Hationale geest en vrjjheidszin zich
reeds had ontwikkeld. Uit de twee Stammen
der Hollandsche en Fransche Hugenoten
groeide »een volk op, één in geloof, één in
rustigen eerbied voor de wet, maar met een
EEN GEHEIMZINNIGE MISDAAD.
Uit het Engelsch.
(36
Daarna liet Calton Sebastiaan Brown
voorbrengen, die verklaarde:
»Ik ken den gevangene. Hjj is lid van
de Melbonrne-Clnb, waar ik kellner ben.
Ik herinner mjj duideljjk Donderdagavond
2fP Juli. De laatst geboorde getuige kwam
dien avond aan de Club met een brief voor
den gevangene. Het was ongeveer kwart
voor twaalven. Zjj gaf najj den brief, en
liep heen, terwjjl ik hem op mjjn beurt
aan mijnheer Fitzgerald gaf, die ongeveer
tien minuten voor ééaen de Club verliet
Hierm -de waren de getuigen a décharge
gehoord en toen de ambtenaar van 't O. M.
zjjn redevoering geëindigd had, waarin hjj
de voor den gevangene bezwarende getui
genissen in 't licht stelde, stond Calton op,
om zich tot de jury te wenden. Hg was
een groot redenaar en had een uitstekend
pleidcoi opgemaakt. Geen enkel punt ter
verdediging was hem ontgaan.
Hg begon met een levendige beschrjjving
te geven van de omstandigheden, waar
onder de moord plaats vond, van de
ontmoeting tusschen den moordenaar en zjjn
slachtoffer aan de Oostzjjde van de Bour-
kestraat van den rit van het rjjtuig naar
St. Kilda van het verlaten van het rjjtuig
door den moordenaar, nadat de misdaad
bedreven was en van de wjjze, waarop hg
zich tegen vervolging had gevrjjwaard. Na
da aandacht der jury geboeid te hebben
gevoel voor vrjjheid en onafhankelijkheid
even grootsch als de vlakten van Zuid-
Afrika roim waren en uitgestrekt.
Toen in 1814 de transactie bezegeld
werd, waaronder de Prins van Oranje de
Kaapsebe Volksplanting tegen den zin en
wil van het volk voor 6.000.000 p. st.,
aan Groot Brittanje verkocht, trad de kleine
volksplanting een nieuw tijdperk zjjner
wordingsgeschiedenis in. Het jonge Afri
kaner volk had zich tot een hechte blanke
arristocratie gevormd en ontwikkeld en het
Britsche gouvernement wist de Afrikaner
geest van meesterschap, dien zich aan deze
ontwikkeling paarde, op de gevoeligste wjjze
te kwetsen door langs tallooze wegen de
zjjde der naturellen boven dien van den
Afrikaner te kiezen.
Zoo moesten de Afrikaner-boeren met
Lede oogen het tooneel hunner verwoeste
plaatsen en eigendommen aanschouwen zon
der zich te kunnen verdedigen, daar de
Britsche Regeering hen zelfs van hun am
munitie had beroofd.
Zoo werd orde en rust gehandhaafd door
politie uit de Hottentotten aangeworven, de
verachteljjkste klassen der naturellen, die
de Afrikaner terecht beschouwde als op een
lag*r sociaal peil te staan dan zjjn eigen
Maleische slaven. Geen wonder, dat in 1815
een deel der Boeren in opstand kwam, die
9 Maart 1816 werd onderdrukt, toen zes
der Boeren op onmenscheljjke wjjze, in ver
plichte tegenwoordigheid van vrouwen en
kinderen, eerst half opgehangen en, toen
het schavot brak, weer zieltogend opge-
heschen en gewurgd werden tjjdens het
moordtooneel te Slachtersnek. Daar werd het
eerste bloedbaken opgericht, dat de grensljjn
tusschen Boer en Brit in Zuid-Afrika heeft
getrokken. Maar dit was nog maar het be
gin de godsdienst moest een politiek van
onderdrukking te hulp komeB. Engelsche
zendelingen werden uitgezonden om de Boe
ren te belasteren en te beschuldigen van
onmenscheljjke wreedhelen tegen de natu
rellen. Vele verhalen vonden gretigen in
gang bjj bet Engelsche publiek en zoo w«rd
ons arm volk nog zwaarder gekastjjd. Het
verdedigde zich eehter en de stukken der
crimineels hoven te Kaap-kolonie bewjjzen,
dat er onder de blanken, die slaven hielden,
geen humaner volk dan de Boeren gevonden
werd.
Froule, de Engelsche geschiedschrjjver,
door de teekenachtige wjjze, waarop hij de
misdaad beschreef, toonde hjj aan, dat de
getuigenissen, ingewonnen door het open
baar ministerie, niets dan onzekere aan
wijzingen waren, daar men er niet in geslaagd
was te bewjjzen, dat de man, die het rjjtuig
instapte en hjj, die nu in de bank der be
schuldigden had plaats genomen, één en
dezelfde persoon was. De vooronderstelling,
dat de gevangene en de heer in de lichte
overjas dezelfde zou zjjn, berustte slechts op
de getuigenis van koetsier Royston, die,
ofschoon niet in staat van volslagen dron
kenschap, volgens eigen bekentenis, niet in
een toestand verkeerde, om den heer, die
het rjjtuig aanhieM en dengeen, die er later
instapte, te onderscheiden. De misdaad was
gepleegd door middel van chloroform indien
de gevangene schuldig was, moest hij die
ergens gekocht of van zjjn vrienden ont
vangen hebben. In elk geval was er door
het verhoor geen enkel bewjjs geleverd, hoe
en waar de chloroform verkregen was. Wat
den handschoen, welke het slachtoffer had
toebehoord eD die in den zak van den ge
vangene gevonden werd, betrof, zoo had hg
dien van den grond opgeraapt op het
oogenblik, dat hjj White het eerst ont
moette, toen de verslagene dronken naast
de Schotsche kerk lag. Evenmin als het
bewezen kon worden, dat de gevangene
dien handschoen had opgeraapt, voor hjj
met den verslagene in het rjjtuig ging,
evenmin had men zekerheid, dat hg dien in
het rjjtuig had opgenomen. Het was veel
waarschjjnljjker, dat hg den handschoen,
vooral daar hjj wit was, onder het licht van
de lantaarn dicht bjj de Schotsche kerk had
zien liggen, dan dat dit zou geschied zjjn
in het rjjtuig, waar de ruimte seer beperkt
«egt in Oceana blz. 34: »De slaven aan de
Kaap waren aan 't huis meer dan aan den
grond verbonden. De schandalen, aan de
Oost-Iudiscbe plantages eigen, waren hier
onbekend. Omdat de Hollanders een lang
zaam volk zjjn en geen geestdrift over onze
nieuwe ideeën aan den dag legden, vielen
zij in ongenade bij ons en daar zjjn zij
sedert in gebleven. De ongunstige indruk,
dien zjj op ons maakten, is eene traditie van
de Engelsche pers en ongelukkig ook van
het Koloniale kantoor geworden. Wij hadden
hen onrechtvaardig zoowel als onverstandig
behandeld en wjj vergeven nooit degenen,
dien wjj onrecht gedaan hebben, getuige
Ierland.*
Bij de overgave van de Kolonie aan
Engeland werd hun taal aan de bewoners
gewaarborgd, doch in 1825 werd vastge
steld, dat in het vervolg alle officiesle do
cumenten in het Engelsch moesten ge
schreven zjjn.
De Kaapsche Procureur Generaal Oli-
phant, door Kolonel Somerset geraadpleegd,
gaf advies, zeggende dat de Emigranten
bljjkbaar voornemens waren naar een ander
land te gaan en zich niet langer als Britse e
onderdanen te beschoswen, zooals dageljjks
geschiedde van Engeland naar Noord-Ame-
rika en dat de Regeering machteloos was
en moest bljjven om dat euvel te beletten.
Buiten het Britsche gezag, lagen de land
streken Noordeljjk van de Oranjerivier en
Oostelijk van de Drakensbergen. Yoor zoo
ver men toen wist, waren deze streken door
Barbaren bewoond.
De eerste trekpartjjen waren die van
Trichardt en Rensburg, die dóór trokken
naar het Noordendoeh de Rensburgs wer
den gruweljjk door de Kaffers uitgemoord
en de Trichardts bereikten, na ongelooflijk
veel ljjden en moeiljjkheden Delagoa 'Baai,
om daar armzalig te sterven aan de koorts.
Nadat Pieter Retief, van Dingaan, op
perhoofd der Zulus, schrifteljjk afstand ba 1
en waarin het volkomen donker was, daar
de gordjjntjes waren neergelaten. Koetsier
Royston had gezworen, dat d^geen, die zjjn
rjjtuig verliet op den St. Kil laweg een ring
met een diamant versierd aan den wgsvinger
van de rechterhand droeg en koetsier Rankin
legde dezelfle verklaring af ten opzichte
van den heer, die in de Powlettstraat uit
steeg. Hiertegenover kon de getuigenis van
ééi der iiatiemste vrienden van den gevangene
gesteld wordeniemand die hem de
laatste vjjf jaren bjjna dageljjks gezien en
onder eede bezworen bad, dat de gevangene
nimmer een ring droeg. Ook had koetsier
Rankin bezworen, dat degeen, die op den
St. Kildaweg in het rjjtuig plaats nam, er
in de Powlettstraat, Oost-Melbonrne, uit
stapte om twee uren des nachts, daar hg de
twee slagen van de klok van het postkantoor
gehoord had, terwjjl uit de getuigeuis vau
de hospita van den gevangene duideljjk
bleek, dat hij vjjf minuten vóór tweeën te
huis was gekomen, een verklaring, die
overeen kwam, met die, door den horloge
maker afgelegd. Juffrouw Sampson had
gezien, dat haar keukenklok op vjjf minuten
vóór twe-ën stond en in de meenicg ver-
keerende dat hjj tien minuten achterliep,
deelde zjj den rechercheur mede, dat de
gevangene eerst vgf minuten over tweeë j
thuis kwam, volgens welke tjjdsoepaling de
heer, die het rgtnig verlaten had, vooron
dersteld, dat de gevangene was, tjjd
genoeg zou gehad hebben, om den weg naar
zjjn woning af te leggen.
Uit de getuigenis van den horlogemaker
Dendy bleek echter duideljjk, dat hg om
acht uren des Donderdagsavonds de klok
geljjk gezet had en dat zg niet in zoo kor
ten tjjd tien minaten kon vóór loopen,
verkregen van de landstreek nu genaamd
Natal, vermoorde Dingaan hem en zjjn partij,
vcrraderljjk door de Engelschen opgestookt,
op 6 Febr. 1838zoo kwamen 96 boeren
en hunne zonen om het leven, en zoo ver
loor de groote trek zjjn grootmoedigsten en
edelsten leider.
Toen overvielen de legermachten van
Dingaan de vrouwen en kinderen en oude
ren van dagen te Boesmausrivier (Blauw-
krans), waar nu het dorp Weenen staat,
alwaar 282 blanken en 250 dienstboden ver
moord werden. Tegen het einde van het
jaar trokken wjj het land van den gewel
denaar binner, met 464 man en op 16 Dec.
1838 (Dingaansdag) versloegen wij de Zulu-
legermacht van ODgevesr 10,000 man en
verbranden Dingaans hoofdstad. Daarna ves
tigden wjj ons vreedzaam in Natal en sticht
ten daar een vrjje Republiek. Doch niet
lang mocht de Republiek duren. Het Britsch
Koloniaal kantoor was achter ons. Eerst
besloot de Britsche Regeering tot een mili
taire occupatie van Natal, want zooals Gou
verneur Napier op 22 Juni 1840 aan Lord
Russel, den Secretaris schreef, was het bljjk
baar het vaste voornemen van H. M. Re
geering, om haar koloniaal gebied in Afrika
niet uit te breiden.
De bedoeling was alleen de Boeren te
verdrukken om te verhinderen, dat zjj kruit
kregen en om hua te beletten een onaf
hankelijke Republiek te stichten.
De militaire occupatie werd door ons
tegengegaan en tweemaal afgeslagenmeer
Engelschen verdronken op de vlucht dan
door onze kogels.
Buitenland.
Te Brussel doet de politie nasporingen
naar een klerk, die zjjn beide patroons,
twee ongehuwde fabrikanten, gebroeders
T. te Etterbpek, met strychine heeft ver
giftigd om in 't bezit van 't geld te komen,
dat hem in het testament zjjner patroons
was toegezegd.
De ljjken van gebr. T. zjjn opgegraven
en men heeft er sporen van vergift in
gevonden.
De »Aurore« heeft Woensdag aan den
president der Republiek doen toekomen een
adres, luidende De ondergeteekende vra
gen recht voor Preyfns*. Het adres draagt
waardoor de aangegeven tijd van vgf mi
naten vóór tweeën, door de hospita op de
keukenklok gezien, de juiste tjjd was, zoo
dat de gevangene dus vjjf minuten voor
dat die andere heer het rijtuig in de Pow
lettstraat verliet, te huis was gekomen.
Deze punten waren feiteljjk voldoende, om
te bewjjzen, dat de gevangene onschuldig
was, doch de getuigenis van Sarah Rawlios
zou de jury volkomen overtuigen, dat de
gevangene niet degeen was, die den moord
gepleegd had. Getuige Brown had bezwo
ren, dat Sarah Rawlins hem een brief ge
geven hal, door hem aan den gevangene
overhandigd en dat deze de Club verliet,
om aan de afspraak gehoor te geven,
waarvan in den brief gesproken werd,
welke of beter gezegd, welks overblijfselen
getoond waren. Getuige Rawlins bezwoer,
dat de gevangene haar op den hoek van
de Russell- en Bourkestraat ontmoette en
met haar naar een onaanzienlijke woning
was gegaan, om de schrjjfster van den
brief te spreken. Ook kon zg getuigen,
dat de gevangene op het oogenblik, dat de
moord bedreven werd in die woning was
geweest aan de sponde van een stervende
vrouw en daar er slechts éen uitgang aan
dit vertrek was, kon hg dit onmogelgk
verlaten hebben, zonder dat de getuige
dit zou gezien hebben. Verder getuigde
Sarah Rawlins, dat zg den gevangene vgf
minaten over halt twee aan den hoek van
de Bonrke- en Rnssellatraat biaoht; dus
vgf minuteu vroeger dan dat Reyston met
zjjn rijtuig, waarin het ljjk gevonden was,
naar het politiebureau in St. Kilda reei.
Ten slotte versterkte Sarah Rawlins haar
verklaring door te bevestigen, dat zjj op
de klok van het postkantoor en op die van
44,750 handteekeningen.
De gezamenlijke kosten voor de reorga
nisatie van de Fransche vloot en kustver
dediging wordt, volgens een bericht in een
der Fransche bladen, op 700 millioen francs
geschat, waarvan 500 millioen voor de
vloot, 125 voor de havens, 30 voor de
koloniën en 50 millioen francs voor het
artillerie-materiaal moeten dienen. Dit groote
bedrag zal niet door een lsening, maar
door de gewone begrootiag worden ver
kregen, n.l. door een aniere verdeeling van
de bndget-posten.
Op 't oogenblik is op de begrooting 100
millioen francs voor scheepsbouw uitgetrok
ken. Hst is voldoende, dit nog zes jaar lang
vol te houden, om de uitvoering van het
vlootplan te verzekeren. De minister van
Financiën wil echter in de eerste drie jaren
iets meer dan 100 millioen francs per jaar
uittrekken. Da middelen voor de havens,
de koloniën en de artillerie zullen door de
posten gedekt worden, die ter delging van
de schuldbekentenissen op korten termijn
berekend weren. Zoo zou 's jaars 50 mil
lioen gewonnen worden.
Waarschjjaljjk uit nijd over het verbod
aan Krnpp om geschut en munitie aan
Engeland te leveren, heeft de Daily Mail*
thans uitgevonden dat men te Le Creuzot
druk bezig is met het gieten van kanon
nen voor de Zuid-Afrikaansehe Republieken,
die als landbouwwerktuigen, piano's enz.
verzonden worden; dat in de laatste 18
maanden meer dan 100 vaa de beste
ingenieurs en werktuigkundigen van de
fabrieken van Schneider Co. daarheen
zjjn vertrokken om de Boeren te onder
wazen in de behandeling van het geschut,
en dat te Hamburg 300,000 meters prik
keldraad gereed ligt ter verzending naar
de Boeren.
Ia verband met de aanhouding te An-
znela (Spacje) van een hoeveelheid geweren,
die over de grenzen waren gesmokkeld,
zjjn 18 personen gearr steerd, van wie
sommigen hsbben verklaard, dat de wape
nen voor een carlistischen opstand waren
bestemd.
In de vorige week zjjn te Londen 340
personen aan influenza en 994 aan de ge
volgen van die ziekte overleden.
Bjj gelegenheid van Kerstmis werd te
het Stadhuis had gezien en verondersteld,
dat de gevangene volgens haar beweren
op dien tjjd op d n hoek van de Bourke-
en Rnssellatraat was, z m hij in twintig
minuten O est Melbourne bereikt hebben,
waardoor het vgf minaten vóór tweeëa
z u zjjn gewordeD, de tijd, waarop hjj
volgens- de verklaring van de hospita bet
huis binnenkwam. Al de verklaringen door
de verschillende getuigen afgelegd, stemden
volkomen overeen en vormden een keten,
waarin elke handeling van den gevangene
gedurende het bedrjjven van de mis laai
zonneklaar bewezen werd.
Het bleek dus een onmogeljjkheid, dat
de moord door hem bedreven werd, die in
de bank der beschuldigden gezeten was.
De sterkste getuigenis a charge was afge
legd door getuige Hableton, die bezwoer,
dat de gevangene den verslagene met moord
had bedreigd. De woorden toen gebezigd,
waren meer de uiting van een hartstochte-
Ijjk Iersch temperament en zeker niet vol
doende, om te bewjjzen, dat de mi#dtad
door den gevangene bedreven was. De ver
dediging, die de gevangene kon bjj brengen,
bestond in het bewijzen van een alibi en
uit het verhoor van de getuigen a décharge
bleek zeer bepaald, dat de gevangene den
moord niet kon betreven hebben en hier
aan ook onschuldig was. Eiudeljjk besloot
Calton zjjn uitstekend bewerkte en zorg
vuldig overdachte pleitrede, die 1 jjna twea
uur duurde, met een schitterend betoog,
waarbjj hij bjj de jury aandrong, haar
uitspraak te doen berus en op de eenvou
dige feiten en, indien zjj hieraan gehoor
gaf, leed het geen fcwfjfei, of zjj zou het
>niet schuiig*, uitspreken*.
IIEIIWSBLAB
De Groote Trek. Na dertig jaren van
Engelsche regeering, nadat ten overvloede
was gebleken, dat er sFehts verdrukking en
geen heil voor de Boeren was, besloten zjj
huis, plaats en goed, dat nog van de Kaf-
ferverwoestingen was overgebleven, prijs te
geven en van het Britsch gezag weg te
trekken.
De Slichting van Natal. Met de tweede
trekpartjj ging het even noodlottig.
ma in sin ■ii—wwiin'iiiiin ii'iji ii w nnwiwiw u<ii> i-im—n imh mi
Wordt vervolgd.
t(Wordt vervolgd.)