Hel Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bonnnelerwaard.
Eene eeuw van onrecht.
FEUILLETON.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
M 1874.
ZATERDAG 3 FEBR.
1900.
!iET LAND VAN ALTENA-
VOOB
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprgi: per 3 maanden f l.OO.
F anco per post zonder prjjsverhooging. AfzonderLjjke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels 50 et. Elke regel
meer 71/, ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Adyertentiên worden tot Dinsdag- en Vrjj dagavond
ingewacht.
IV. (Slot).
Wat de regeering fcefrof bevond de com
missie in hoofdzaak:
lo. dat de prjjs van dynamiet 85 shill.
per kist van 50 pd. te boog was
2o. dat de tarieven der Zuid-Afrikaan-
sche Spoorweg-Mp. te boog waren;
3o. dat invoerrechten op levensmid leien
te hoog waren
4o. dat strenge maatregelen dienen ge
nomen te worden om gouddiefstallen tegen
te gaan en dat de wet op algeheel verbod
van drankverkoop aan de klenrlingarbeiders
strenger moest gebandhaafl worden en dat
er ook een streDge toepassing der paswet
noodzakelijk was.
In boever werd aan deze aanbevelingen
uitvoering gegeven?
lo. Wat dynamiet betreft, heeft de Re
geering en Volksraad der Zuid* Afrikaan -
sche Republiek de prjjs van dynamiet zoo
danig verminderd, dat ze thans omtrent
geljjk staat net de Europeesche markt
prijzen, vermeerderd met een protectief in
voerrecht van 20 sbill. per kist.
2o. Wat de Ned. Zuid-Afrikaansche Spoor-
weg-Mjj. betreft zijn de tarieven zoodanig
verminderd, dat er geen klachten meer ge
hoord worden.
8o. Wat betreft de administratie der
Drankwet, Paswet en Gonddiefatallenwet,
heeft de regeering de administratie der wet
ten zoodanig gewjjzigd, dat er nu geen bljjken
van ontevredenheid meer worden gegeven.
De agitatie in verband met. het rapport
der Industrieele Commissie werd gevolgd
door eene groote kalmte. Behalve de Swa-
zieland-moeieljjkhei 1 scheen er geen wolkje
aan den horizon. Iatnsschen begon de South
African league op ongehoorde wjjze tegen
de regeering te agiteeren. Deze league is een
politieke organisatie, geboren uit den ras
senhaat, die de Jameson-inval in het leven
riep. Vergaderingen werden belegd, memo
ries over grieven aan Hare Majesteit op
gezonden en propaganda in de pers gemaakt.
Als een gevolg van de aanhoudende
agitatie der South African League vonden
er clrie gebeurtenissen plaats te Johannes-
bug, die door Chamberlain beschouwd wer
den als het toppunt der «Uitlander grieven.*
lo. Het Lombard geval, met betrekking
tot de beweerde mishandeling van gekleurde
Britsche onderdanen te Johannesburg.
2o. het Edgar geval in verband met het
schieten van een Engelsch onderdaan door
•en politie-dienaar.
3o. Het Amphitheatre geval met batrek
king tot een oproerige vergadering der South
African League.
Het is opmerkelijk dat geen andere na
tionaliteiten onder de nieuwe bevolking
rechtstreeks of door diplomatieke represen
taties eenige klacht heeft geuit, kan het met
den minsten scbjjn van recht en billijkheid
beweerd worden dat die grieven een oor
zaak tot interventie opleveren?
EEN GEHEIMZINNIGE MISDAAD.
Uit het Engelsch.
(40
«Kende zjj haar?*
«Ja, dat denk ik wel*, antwoordde Sal
«den volgenden morgen, toen dame weer
in orde was, greep zjj naar Grootja en riep
uit: »Ik kwam naar je toe*,
«En toen?*
«Toen gooide Grootje mjj de kamer uit
en spraken zjj langen tjjd met elkaar, en
toen, toen ik terugkwam, vertelde Groo je
me, dat die dame bjj ons bleef, omdat zjj
ziek was, en stuurde zjj mjj naar mjjnheer
Wbyte*.
'»En kwam die?*
«O ja, dikwjjls,* zei Sal. «Toen hjj den
eersten keer kwam, maakte bjj een standje,
maar toen hjj bemerkte dat zjj ziek was,
stuurde hjj om een dokter, maar dat hielp
niet. Zjj was maar twee weken bjj ons en
stierf ia den nacht, dat zjj mjjnheer Fitz
gerald sprak*.
«Ik veronderstel dat mjjnheer Whyte die
vrouw meermalen sprak*.
>Dikwjjls!« antwoordde Sal, >maar hjj
jaagde Grootje en mjj altjjd de kamer uit,
voordat hjj begon te spreken*.
>En,« aarzelend, «habt gjj nooit een
enkel woord van die gesprekken opgevan-
Met recht kan men op dit onderhavige
ereval de woorden toepassen waarmede de
Russische regeering de wederrechteljjke in
terventie van de Britsche regeeriug in de
binnenland8che zaken van het koningrgk
van Napels brandmerkte:
«Wij konden verstaan, dat als een ge
volg van vriendschappelijke bezorgdheid, het
eene Gonvernement advies geeft aan hafc
andere in een welwillende peestdat zoo
danig advies zelf het karakter eener ver
maning zou kunnen aannemen, maar wij
gelooven dat dan de verste grens toegelaten
is. Minder dan ooit behoort het nu in Eu
ropa vergeten te worden, dathet niet
de uitgestrektheid v«n grondgebied, maar
het heilige gehalte van ieders rechten is, dat
relaties tusschen Staten regelen om een po
ging aan te wenden, om van de regeering
der Zuid-Afrikaansche Republiek concessies
aangaande het b-nnenlansche bestuur der
Republiek door dreigementen of eene drei
gende demonsfratia te verkrjjgen, is een
gewelddadige usurpatie van haar gezag, eene
poging om in haar plaats te regeerenhet
is eene opene verklaring van het recht van
den sterke over den zwakke.*
Het derde en laatste «Constitutioneels
middel* van Chamberlain was da aanspraak
op geljjke politieke rechten voor alls inge
zetenen der Zuid-Afrikaansche Republiek.
Ook in dezen eisch volgde hjj de inspiratie
van Rhodes.
De hefr Chaimberlain eischte het stem
recht voor alle nitlanders.
Hjj beriep zich op de discussie, die de
Conventie van 1881 voorafgingen.
De President der Zuid-Afrikaansche Re
publiek begaf zich naar Bloemfontein om
zelf de binnenlandsche kwasties in een vriend-
schappeljjken geest met den Hoogen Com
missaris te bespreken.
De houding van den heer Milner op dit
en andere punten is echter van dien aard
geweest, dat ik liever hena wil overlaten
aan het oordeel der publieke opinie en der
geschiedenis.
Daar geen overeenstemming tusschen de
partjjen mogeljjk was, verliet President Kru-
ger Bloemfontein en verbeterde de wet op
het stemrecht zoodanig, dat Oranje-Vrjjstaat,
de Afrikaners der Kaapkolonie en zelfs de
heer Schreiner, Premier der Kaapkolonie,
openljjk hunne instemming met de gemaakte
verbeteringen betuigden.
Nu ving de heer Chaimberlain aan op
dreigende toon te schrjjven aan da Regee-
ring der Zuid-Afrikaansche Republiek. In-
tussehan was door den Staatsprocureur der
Zuid-Afrikaansche Repuoliak en den Brit-
schen agent het vooruitzicht ontstaan op
spoedige en bevredigende oplossing. De
Britsche Regeering zeide, dat, indi<?n het
stemrecht op 5 jaar gebracht werd zonder
ing-wikkelde voorwaarden en de goudvelden
y4 der leden van den Volksraad zouden
kiezen, zjj bereid was de daaraan gehechte
eonditieg, dat de aanspraak op de Suzereini-
teit zou vervallen, /een toekomstige inter
ventie meer zou plaats hebben en geschillen
door arbitrage zonden beslist worden. Toen
gen
«Ja eens antwoordde Sal met
een toestemmend knikje. »De manier, waar
op hjj ons de kamer uitjoeg, begon mjj te
vervelen, totdat ik, op een goeden keer.
Dadat hjj de denr gesloten had, en grootje
jenever was gaan balen, op den drempel
ging zitten, om te luisteren. Hij wilde toen,
dat zjj papieren zou geven en dat weigerde
zjj. Zjj zei: dat zjj eerder wilde sterren,
maar eindeljjk kreeg hjj ze toch en nam
ze mee*.
«Hebt gij die papieren gezien?* vroeg
Madge, daar de bewering van Gorby, dat
Wbyte vermoord was geworden, om zekere
papieren, haar eensklaps door hst hoofi
schoot.
«Zeker*, zei Sal, «ik keek door een gaatje
dat in de denr was. Zjj nam ze van onder
haar kussen en toen ging hjj er mee naar
de tafel bjj de kaars en keek ze in
ze zaten in een groote, blauwe enveloppe
en waren met roode letters beschreven
toen stak hjj ze in zijn zak en zjj riep;
«Je zult ze verliezen*, waarop hjj antwoord
de: «Neen, ik zal ze altjjd bjj me dragen
en om ze machtig t« worden, zal bjj mjj
esrst van kant moetea maken*.
«En wist gjj niet, wie de persoon was,
voorwien die papieren zooveel waarde had
den*.
«Neen, dat wist ik niet, z« noemden
nooit namen*.
«En wanneer kreeg Whyte die papieren
«Ongeveer een week voordat hjj vermoord
dit voorstel formeel gemaakt werd, weigerde
de Britsche Regeering om de conditie met
betrekking tot het vervallen der Sozereini-
teits-aanspraak aan te nemen. Kort daarna
maakte de Britsche Regeeriug feiteljjk het
zelfde voorstel, maar met uitlating der voor
waarden omtrent het vervallen der aanspraak
op de Saz^reiniteit. Na weigerde de Regee
ring der Zuid-Afrikaansche Republiek het
voorstel in dezen vorm aan te nemen. Zij
nam echter de urnoodiging tot het geza-
menljjke onderzoek aan maar de Britsche
Rage ring antwoordde dat het te laat was
en dat zij feitelijk van haar invitatie was
afgestapt.
Hier dan zien wjj in Int helderste licht:
lo. dat de Britsche Regeeriug nooit de ar
gumenten der Zuid-Afrikaansche Republiek
omtrent het vervallen der Suzereiuiteit in
1884 heeft kunnen weerleggen, nochtans
onwillig is zt prjjs te geven en op dien
grond gereed is een oorlog in Zuid-Afrika
te beginnen
2o. dat de Britsche Rageering de Zuid-
Afrikaansche Republiek tot gezamenljjk
onderzoek aitnoodigt en wanneer die uitnoo-
diging aanvaard wordt zonder te zjjn terug
getrokken, dan wordt de aanvaarding min
achtend van de hand gewezen.
Is er eenig voorbeeld in de geschiedenis
der beschaafde diplomatie van zoodanig laag
bedrogen huichelachtig spelen m >t de hoogste
belangen van Zuil-Afrika?
En is het ta verwonderen, wanneer Zuid-
Afrika alle vertrouwen ia Britsch Staats
manschap verloren heeft?
Voorwaar, van al de ecbandeljjke hande
lingen waarmede de Britsche naam in dit
wereld leel is bezoedeld gewordea, keu ik
geen lager en verfoeieljjker daa deze.
En de gevolgen van dit bedrog zullen m t
het bloed en de tranen van duizenden on
schuldige personen beschreven worden.
Het slotwoord van den schrijver luidt
aldus
Afrikaners, ik vraag u: Doe geljjk Leo-
nidas eu zjjn 300 mannen, dis t« Thermo-
pilae Xerxes en zjjn trawanten onversaagd
tegemoet traden en stoor u niet aan man
nen als Milner, Rhodes, Chamberlain en
zelfs niet aan het Britsche Rjjk, maar klem
u vast aan den God onzer voorvaderen, en
aan die gerechtigheid dis soms langzaam
handelt, m>iar nooit sluimert of vergeet. Onze
vaderen verbleekten niet voor de Spaansche
Inquisitie, maar aanvaardden den grooten
strgd voor Vrjjheid en Recht. Zelfs inet den
machtigen Philips, onverschillig voor alle
gevolgen. Zelfs de pjjnbank en de moord-
benden van Lodewjjk XIV vermochten den
geest onzer vaderen niet te temmen of te
w rd,« zei Sal na even nagedacht te hebben.
«Na dien keer kwam hg nooit meer terug.
Zjj wachtte dag en nacht op hem, en werd
woedend, omdat hg niet kwam. Ik hoor
haar nog zeggen: «Je denkt, dat jjj van
mjj af bent, mjjnheer, en laat mjj nu hier
maar sterven, maar ik zal je pl n verjjdelen,*
en toen schreef zjj dat briefje aan mynheer
Fitzgerald en ik bracat hem bjj haar, zooals
u weet.*
«Ja, ja,« zei Madge bjjna ongeduldig.
«Dat hoorde ik op de terechtzitting, maar
wat spraken mjjnheer Fitzgerald en die
vrouw zamen. Heb je dat ook gehoord?*
>Ein enkel woord, ik vertelde dat niet
in de rechtzaal, omdat ik dacht, dat de
advocaaat boos op mg zou worden, omdat
ik geluisterd had. Eerst hoorde ik mjjnheer
Fitzgerald zeggen «Je bent gekdat
is niet waar.* Zjj zei«Ik zweer bjj God
het is de waarheid. Whyte heeft de stukken,*
en toen zei hg: «Arm meisj-},* en zjj vroeg
«Zult u nu toch met haar trouwen?* en
hg zei; «Ja, zeker, ik heb haar nu nog meer
lief dan ooit,* en tot hem vooroverbuigende,
zei ze«Verhinder hem zjjn plan te vol-
voerea, als gjj kunt,* en toen vroeg hg
«Hoe heet gg?< en zjj zei:
«Wat?* vroeg Madge ademloos.
«Rosaana Moore.*
Bjj het nitspreken van dien naam ver
namen zjj een nitroep en het hoofd om
wendende, zag Madge Brian doodsbleek
naast zich staan, zjjn oogen steeds gevestigd
op de vrouw, die intussehen overeind was
breken. Al va noch Richelieu zjja er in ge
slaagd de lyrannie te doen zegevieren over
het gevoel van vrijheid en onafhankelijkheid
onzer voorvaderen, en evenmin zal het een
Chamberlain gelukken om de heersehzucht
van het kapitalisme over ons te doen triom
feeren.
Als het beschikt is, dat wij, hoe nietig
ook de eerste van alle volkeren zullen zjjn
die den strgd met dien nieuwen wereldtyran
van het kapitalisme moeten beginnen, zjjn
wjj daartoe bereid, al wordt ook die tyrao
door al de macht van het Jingoïsme gesteund.
De hoop dia in 1880 in ons brandde en
waarmede wjj ons toen ten strijde hebben
aangegord, zjj ook thans onuitblnsehbaar in
onze harten, en zjj ons een baken van licht
op het pad, gaande door bloed en tranen
en dat naar een waarljjk vereenigd Zuid-
Afrika leidt es, evenals in 1880, leggen wjj
ook tbaas met vertrouwen onze zaak open
voor de heele wereld. Hetzjj wjj overwinnen,
h^tzjj wjj stervende vrjjheid zal in Zuid-
Afrika rjjzau als de zon uit de morgen
wolken, als-de vrjjheid rees in de Vereeuigde
Staten van Noord-Amerika. Dan zal het zjjn
van Zambesi tot aan Simonsbaai:
TRANSVAAL en ENGELAND.
Voor zoover uit de debatten in het Ea-
geLche Lagerhuis is gebleken, zal de op
positie zich niet verzetten tegen het verder
voeren van den oorlog ia Zuid-Afrika. Wel
wordt de regeeriug op ondergeschikte punten
aangevallen, op de slechte voorbereiding en
op de politiek, vóór het uitbreken van den
oorlog gevoerd, maar het slot zal w«l zjjn,
4at de credieten, benoodig 1 voor de voort
zetting van den bloedigen strgd zullen wor
den toegestaan.
Het is moeiljjk voor een groot rjjk als
En/eland om thans openljjk zjjn minder
heid te erkennen tegenover de Boeren, die
sterker zijn, dan men eerst meende, in ieder
geval een natie die in het geheel niet in
vergeljjking staat met het groote Brittannië,
dat overal in de wereld zjjn scepter zwaait,
of liever gezegd, zwaaien wil. Daarom de
oorlog maar voortgezet. Meer menschen-
levens opgeofferd, kapitalen uitgegeven
alles om een fout, door een politiek van een
ministerie en haar vrienden begaan, te be
dekken.
Voor Transvaal is de tjjd om te onder
handelen niet gekomen Roemrijk handhaaft
het zjjn oude leus van eendracht maakt
macht, en strjjdt onvervaard en eensgezind
voor de onafhankeljjkhei 1. Tallooze zonen
zjjn reeds in dezen laatsten strgd tegen het
machtige Albion gevallen, maar tot den
laatsten man zullen de vereenigde Boeren,
gekomen.
«Spreek door,* zei hjj op bevelenden toon.
«Dit is al wat ik weet, hernam zjj
wrevelig.
Briun slaakte een zucht van verlichting.
«Gjj kunt gaan,* zei hij langzaam, «ik
moet met juffrouw Frettly alleen zjjn.«
Sal zag hem gedurende eenige oogen-
blikken aan, keek toen naar haar meesteres,
die haar toeknikte ten teeken, dat zjj kon
gaan. Zjj nam haar boek op, na Brian
nogmaals onderzoekend in het gelaat gezien
te hebben, keerde zich om on ging lang
zaam in hnis.
XXI.
Nadat Sal in huis verdwenen was, zonk
Brian met een diepe zucht in een stoel
naast Madge neler. Hjj was in rjjkostuum,
waarin zijn slanke figuur zeer voordeelig
uitkwam, ofschoon over zjjn schoon gelaat
een vermoeide, ziekeljjke uitdrukking lag.
«Wat ter wereld, hebt gjj toch aan dat
meisje gevraagd?* vroeg hjj plotseling,
terwjjl hjj zgu hoed afnam en dien met zjjn
handschoenen er in op den grond zette.
Een vuurrood bedekte het gelaat van
Madge en na Brian's sterke handen in de
hare genomen te hebben, zag hg hem strak
en flink in het gelaat.
«Waarom vertrouwt gjj mjj niet?* vroeg
zjj bedaard.
«Omdat het onnoodig is,« antwoordde
bjj, «en het tot niets 20a leiden u deelge
noot te maken, van hetgeen Rosanna Moore
BBW
thans meer dan ooit, stand houden.
Engeland wilde den oorlog, het dreef de
Boeren tot het uiterste en thans wil het
niet van uitscheiden weten. Meer mannen
zullen worden uitgezonden tegen de tnanneB,
die een rechtvaardige zaak verdedigen; en
meer graven zullen in den rotsachtigen
bodem moeten worden gegraven voor hen,
die zelf niet eens weten waarom zjj strjjden,
en die neergeveld worden door een natie,
die hun individueel geen kwaad hart toe
draagt, doch slechts uit zelfverdediging het
moordend lood op hen afvuurt.
Volgens de «Western Mail* zjjn er sinds
9 November ia Zuid-Afrika ontscheept
90,418 man, 14,140 paarden 72 maxims
en 196 gewone kanonen. Op dien datum
waren er 15,518 man, 20,140 paarden, 85
maxims en 242 gewone kanonnen.
Onderweg zjjn nog 16,722 man, 4,444
paarden, 3 maxims en 98 gewone kanon
nen.
Er big ven slechts 108 kanonnen in Enge
land beschikbaar.
Uit Spearmansfarm wordt nog het vol
gende bericht geseind van den strgd om
Spionkop.
Na een hevig gsvecht van vjjf dagen, die
aan den nachteljjken aanval op den berg
voorafgingen, welke door de brigades van
het Lancashire regiment op den Tanbanysma
werd uitgevoerd, werden de hoofdpunten
van de bergketen door de Engelschen bezet.
Den volgenden dag beklommen de King
Royal Rifles, moedig aangevoerd door ko
lonel Buckman Riddell, de hoogte van Spion
kop, het hoogste gedeelte van de berg
keten. Het Lancashire regiment, dat niet
ondersteund werd, trok terug op een plateau
onder de karn.
Toen werden hun versterkingen gezonden
en rukten zjj naar de kam op, onder een
hevig artillerievuur.
Het is buiten kjjf, dat de Boeren kanon
nen en ammunitie gebruikten, die zjj bjj
Colenso hadden veroverd, want hun gra
naten ontploften op geljjke wjjze, als die
der Engelschen.
Dezen hielden zich stannde tot in den
namiddag. Op dit tjjdstip concentreerde zich
het vuur der kanonnpn op deze stelling. Hun
Nordenfeldt schoot met groote snelheid en
deed velen der Engelsche infanterie, die zieh
met groote dapperheid verdedigden, in het
zand bjjten. De Engelschen moesten echter
tegen donker terugtrekken. Het bevel tot
den terugtocht was gegeven.
De King Royal RifLs ontvingen eveneens
bevel om den Spionkop te verlatenop het»
mjj op haar sterfbed toevertrouwde.*
«Betreft het mjj?« drong zjj aan.
«Ja en neen*, antwoordde hg raadsel
achtig.
«Dit antwoord beteekent zeker, dat het
handelt over een derden persoon, maar mjj
raakt*, zei zjj kalm haar handen uit de
zjjnen nemende.
«Welnu, ja«, luidde het ongeduldig ant
woord, terwjjl hjj met zgu zweep tegen zjja
rglaarzen tikte. «Zoolang gjj er onkundig
van big ft, kan het u volstrekt niet hinde
ren, maar God sta u bjj, indivn iemand u
bet geheim mededeelt, dat u het leven
zou verbitteren*.
«En ik heb nu zoo'n plezierig leven*,
antwoordde Madga met een zacht. «Gjj
tracht het vuur te dooven, door er olie in
te gieten, want wat gjj zegt, versterkt mjjn
om besluit dat geheim uit te vorschen*.
Madge, ik smeek je, niet bjj die dwaze
nieuwsgierigheid te volharden*, zei hg, bjj
na boos geworden, «het zou je slechts el
lende aanbrengen*.
«Wanneer het mg betreft, heb ik ook
recht het te weten*, antwoordde zjj kortaf.
«Hoe kunnen wg, eens getrouwd, gelukkig
zjjn met de schaduw vau een geheim tus
schen ons*.
Brian stond op en leunde met een ern-
stigen trek op het gelaat tegen een pilaar
der verandah.
Slot. Ik heb nu de feiten nagegaan
van onze honderdjarige verdrukking en ver
volging. Vorenstaande beweringen zjja ge
nomen uit den mond van de meest geloot-
waar !ige geschiedkundige getuigen, bjjna
allen van Britsche nationaliteit. Wat betreft
de meer recente gebeurtenissen sedert 1898
heb ik persoonljjk kennis van al de onder
handelingen en geschillen reeds uiteengezet,
ik heb mjj tet feitsn bepaald.
Afrika voor den Afrikaner.
Buitenland.
(Wordt vervolgd.)
