Hel Land van Hensden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Een Handelsbelang.
M 1891.
FEUILLETON.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
WOENSDAG 4 APRIL.
1900.
EEN GEHEIMZINNIGE MISDAAD.
TRANSVAAL en ENGELAND.
VOOR
Dit blad versclijjHt WOENSDAG en ZATERDAG.
lbonn«m«ntiprgi: per S maanden f l.OO.
Franco per poat zonder prgsverhooging. Afzonderlijke
nummera 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels 50 et. Elke regel
meer 71/» ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavond
ingewacht.
De belangen ran Nederland en zjjn be
woners worden in den vreemde waarge
nomen door gezanten ea consuls. Het hebben
van gezanten i8 een weelde, die een kleine
staat als de onze daur te staan komt. Deze
weelde veroorloven we ons in de hoofdsteden
der voornaamste mogendheden en zeker
worden daardoor de belangen vaa Nederland,
vooral op politiek terrein voorgestaan, maar
de bevordering der stoffdjjke belangen wordt
vooral gewacht van de consuls. »Het doel
van de instelling der Nederlandsche consu
laten is hoofdzakeljjk de bescherming en be
vordering der belangen van den handel, de
scheepvaart en de njjverheid der Nederlan
den,* zegt een instructie van het jaar 1874.
Het consulaatwezen mag dus wel in ons
land een voorwerp van voortdurende zorg
onzer regeering wezen, zou men zoo zeggen.
Nederland heeft zjjn naam als handelsmo-
gendheid op te houden, niet alleen om de
eer, verschuldigd aan 't verleden, maar vooral
om het stoffeljjk voordeel. In 1671 werden
door een Engelschman, Child, vijftien oor
zaken opgesomd, waardoor de groote bloei
van dem Hollandschen handel veroorzaakt
werd, tjen ten tjjde den handel van alle
Europeesche staten te boven gaande. Daar
onder staat ook als voorname oorzaak ver
meld zitting onder de vertegenwoordiging
des volks van kooplieden, die in vreemde
landen niet alleen de theorie, maar ook de
praktjjk van den handel hadden geleerd.
Natuurljjk dat zoo'n vertegenwoordiging een
open oog had voor de belangen van den
handel. In onzen tjjd is een koopman een
witte raaf in de Kamer. Dit zal wel een van
de redenen zjjn waardoor het consulaatwezen
tot heden nog niet op vaste grondslagen
geregeld is. Men zou zeggen dat dit nu wel
tjjd wordt. Wat kan gedaan worden om den
handel te vergemakkelijken te land en te
water, wat is gedaan of staat gedaan te
worden? Rotterdam volmaakt zgn haven
werken, Amsterdam ziet zgn waterweg zich
uitzetten. We willen van den wereldhandel
ons bescheiden deel hebben. Maar in tal van
buitenlandsche havens r jtbreekt een bemid
delaar, een spoorzoeker, die wenken geeft
en nieuwe wegen opzoekt, 't Is haast niet
te gelooven, maar in het groote Rusland,
dubbel zoo groot als heel Europa, heeft
Nederland geen enkel officieel vertegenwoor
diger voor zgn handelsbelangen. Idem in
Noord-Amerika, idem in vele staten van
Zuid-Amerika, enz. In andere hebben we
Uit het Engelsch.
(57
XXX.
Zoodra Brian het telegram ontving, waar
door hij kennis kreeg van den dood van
Mark Frettly, zette hjj zijn hoed op, stapte
met Calton in diens rjjtuig en beide vrien
den reden door de Fliadersstraat naar het
St. Kilda station. Daar stegen zjj uit en
zond Calton met een koetsier een briefje
aan zijn klerk, waarna hg met Fitgerald
naar St. Kilda vertrok.
Bjj hun aankomst heerschte de grootste
rust en kalmte door het ganscbe huis, het
geen aan het uitstekend bestuur van Sal
Rawlins te danken was. Zjj had de zorg
voor alles op zich genomen en ofschoon de
bedienden, die haar verleden kenden, gaarne
hun humeur zouden getoond hebben, ge
hoorzaamden zjj toch onvoorwaardelijk, zoo
groot was haar besturend talent en zoo
sterk haar wil. Bjj hun komst konden zjj
hun bewonderiug over de uitstekende ma
nier van handelen niet verzwjjgen.
»Het is een flink meisje,* fluisterde Cal
ton Fitzgerald in. »Het is opmerkeljjk, hoe
zjj haar plaats in baars vaders huis weet
iu .o nemen. Het lot is toch wjjzer dan
wjj menschenkinderen denken.*
Brian wilde juist antwoorden, toen dr.
consuls, die hun onbezoldigd ambt ter loops
waarnemen en dan ook hoogst zelden onzen
handel met «enigen goeden raad verplichten.
In den oorlog tusschen T. en E. lezen
we van uitmuntende inrichting van den
Trans vaalschen spiondienst, die de verbon
denen voortdurend op de hoogte hondt van
de bewegingen des vjjands. Een dergeljjken
dienst, maar dan in vredelievenden zin,
wordt tegenwoordig geëischt door den handel,
nu de concurreatie het bjj den dag moei
lijker maakt, nieuwe klanten aan te werven.
Deze dienst wordt verwacht van de consuls,
die het moederland op de hoogte dienen te
houden vau wat er omgaat op handelsterrein,
die waarschuwen wanneer met het getjj da
bakens dienen verzet te worden, die den
handel alle inlichtingen kunnen verschaffen.
Dezen dienst kan men niet verwachten
van hen, die het consnlaatschap als een bjj-
baantjs waarnemen, maar dient opgedragen
aan zake kundige mannen, die van hun ambt
hoofdzaak maken.
Dit hebben onze baren begrepen. Dnitsch-
land, Belgie, Frankrjjk en Engeland hebben
het consulaatwezen in de laatste jaren uit
gebreid zelfs over streken in minder bekende
handelsgebieden.
Bjj ons te lande wordt meer dan twee
ton aan 't consulaatwezen best°ed, doch de
commissie voor de consulaire examens heeft
de vraag opgeworpen of deze betrekkelijk
groote som geëvenredigd is aan de diensten
door de consuls bewezen.
Wat toch is 't geval? De consuls brengen
éénmaal 's jaars verslag van hnn arbeid uit,
welke verslagen verzameld en gedrukt wor
den. Indien er nn onder hen zgn en die
zgn er welke goede wenken in het be
lang van den handel geven, dan zjjn die
wenken, wanneer ze den koopman bereiken,
soms meer dan een jaar oud en is meestal
de ware tjjd om er gevolg aan te geven,
voorhjj. Ia een eeuw van stoom en electri-
citeit moet zoo iets niet voorkomen. Deze
verslagen hebben hoogstens nog waarde voor
den geschiedvorscher om er een geschiedenis
van den handel nit op te stellen.
In de Tweede Kamer is op dit onderwerp
de aandacht gevestigd hjj de behandeling
der laatste begrooting. Door sommige leden
was aangedrongen op inkrimping dsr ge-
zantschapsposten en uitbreiding van 't con
sulaatwezen, hetwelk bjj den Minister geen
geopend oor vond. Een en ander gaf den
heer Van Raalte aanleiding als motie voor
te stellen>de Kamer, van oordeel dat een
betere regeling en meer stelselmatige in-
Chinston het vertrek binnentrad. Fitzgerald
zag in angstige spanning naar dat ernstige
gelaat.
MadgeJuffrouw Frettly?* sta
melde hjj.
»Is zeer ziek,* antwoordde de dokter.
>Zfj heeft een aanval van hersenkoorts. Er
valt verder nog niets van te zeggen.*
Brian ging op de sofa zitten en keek ver
wilderd naar den geneesheer op.
Madge gevaarlijk ziek Madge mis
schien sterven. Wat zou het wezen, als zjj
stierf en hjj de zoo innig geliefde vronw zou
verliezen, die hem op zulk een edelmoedige
wjjze in zgn moeilijkste dagen bjjstond.
Wees goedsmoeds,* zei Chinston, hem
op den schouder kloppende, szoolarg er
leven is, is er hoop en wat de wetenschap
vermag, zal ook aangewend worden.*
Brian vatte stilzwjjgend de hand van den
dokter, daar hjj niet tot spreken in staat was.
Wat was de oorzaak van Frettly's dood
vroeg Calton.
>Een hartkwaal,* zei Chinston. Zgn hart
was aangedaan. Enkele weken geleden be
merkte ik dit. Hg schgnt in zgu slaap ge
wandeld te hebben en verschrikte juffrouw
Frettly door zjjn binnenkomen in den salon,
zoodat zjj een gil gaf en met hem in aan
raking moet zgn gekomen. Hierop ontwaakte
bjj plotseling, waarna de natuurljjke ge
volgen niet uitbleven hg viel dood neer.*
»Wat deed juffiouw Frettly zoo ver
schrikken vroeg Brian op zachten toon,
terwgl hg zjjn gelaat met de banden bedekte.
Dat slaapwandelen van haar vader, voor
onderstel ik,« zei Chinston, zjjn handschoen
richting van het consulaatwezen noodzakelijk
is, gaat over tot de orde van den dag.*
Een vriendeljjke wenk tot den Minister
de hand aan den ploeg te slaan en dit
onderwerp van zoo uitnemend belang voor
handel en njjverheid, ter harte te nemen. Er
bleef geen tjjd over deze motD te behandelen.
Ze werd uitgesteld, zoodat er hoop bestaat
op een grondige bespreking dezer kwestie,
die door dr. Blink terecht geoordeeld werd
te raken een algemeen hederlandsch belang I
De tentoonstelling, welke in 1903 te
Luik zou worden gehouden, is thans uitge
steld tot 1905, zoodat zjj geljjktjjdig met
die te Brussel en te Antwerpen zal plaats
hebben. In verband hiermede zal een elec-
trische tramljjn tusschen Luik en Brussel
worden aangelegd, waarlangs de afstand
tusschen beide steden in 63 minuten kan
worden afgelegd.
De >Aurore« beweert, dat Esterhazy in
zgn getuigenis aan den Franschen consul-
generaal te Londen zichzelf van hoogver
raad, vervalgchiug, chantage enz. heeft be
schuldigd, welke misdrijven hjj zou gepleegd
hebben op bevel en voor rekening van een
opperbevelhebber van het leger. Bovendien
zou Esterhazy de schriftelijke bewjjzea heb
ben overgelegd van de medeplichtigheid van
generaal Roget aan den mislnkten staats
greep van Déronlèle.
Dezer dagen heeft de Norddentsche Lloyd
aan de scheepsbouw-maatscbappij Vnlcan te
Bredow bjj Stettin den bouw opgedragen
van een reusachtig stoomschip, dat in grootte
en snelheid ieder ander koopvaardijschip der
wereld zal overtreffen. Het stoomschip wordt
706 voet lang en krjjgt machines van 44000
I. P. K., waarmee volgens contract een 24
mjjlsvaart moet kunnen worden gestoomd.
De grootvizier van Marokko, Bo Hamed,
is overleden. Men vreest dat een burger
oorlog daarvan het gevolg zal zgn, aangezien
hg in 1894 voor den tegenwoordigen sultan
Adul Azis de kroon slechts redde, in de hoop
zelf de invloedrijkste man in Marokko te wor
den, wat ook werkeljjk het geval is geweest.
Er wordt gemeld, dat Webster Davis,
onderstaatssecretaris van binnenlandsche za
ken van Amerika, die nit Zuid-Afrika is
teruggekeerd, zgn ontslag heeft genomen en
een schouwburg heeft gehuurd, waar hg
voornemens is, een redevoering te houden
tegen de Engelschen en ter huldiging van
vastkcoopende, »en het sterfgeval dat in-
direkt door haar veroorzaakt werd, verklaart
haar hersenkoorts.
Madge is er de vronw niet naar, om te
gilleu en een slaapwandelaar te wekken,*
zei Calton zeer beslist, »want zjj wist hoe
gevaarljjk dit is. Er moet eene andere oor
zaak bestaan.
Dit meisje zal er u alles van vertellen,*
zei Chinston op Sal wijzende, die juist de
kamer binnentrad: »Zjj was er bjj tegen
woordig en regelde alles uitstekend. Ik moet
nu vertrekken,* vervolgde hg, Calton en
Fitzgerald de hand drukkende. »Hond-je
goed, mjjn jongen; ik zal er haar wel door
halen.*
Nadat de dokter vertrokken was, wendde
Calton zich tot Sal Rawlins, die wachtte
totdat men het woord tot haar zon richten.
Wel,* zei hg terstond, »kunt gjj ons
zeggen, wat juffrouw Frettly zoo deed
schrikken
>Ja, mgnheer,* luidde het kalme ant
woord. Ik was iu de kamer, toen mguheer
Frettly stierfmaar, het was beter als
wjj naar boven, naar mgnheer's kamer
gingen.*
Waarom?* vroeg Calton zeer verbaasd,
terwjjl hg en Fitzgerald haar naar boven
volgden.
>Ouidat, mgnheer,* zei zjj, het vertrek
binnengaande en de dear achter zich slui
tende, >om dat niemand dan n beiden behoeft
te weten, wat ik zal vertellen.*
>Nog meer geheimzinnigheden,* zei Cal
ton, terwgl hg Brian aanzag en voor de
schrjjftafel plaats nam.
de Boeren, terwijl hij verder zal bepleiten
de tus8chenkomst der Vereenig le Staten. De
heer Davis zon gezegd hebben: Mgn ge
weten zon mjj verhinderen te slapen, indien
ik naliet, aan de wereld de schandeljjke
feiten mede te deelen, zooals ik die ken.
De Senaat der Vereen. Staten heeft aan
de bevolking der Philippijnen opnieuw uit
stel van een jaar toegestaan, om te ver
klaren tot welke nationaliteit zjj voor het
vervolg wenscht te worden gerekend.
Volgens mededeeling van den vertegen
woordiger der Philippjjnsche opstandelingen
te Pargs zouden de Amerikaansche troepen
op het eiland Ln<jon in verschillende ge
vechten van 1 Januari tot 10 Februari j.l.
755 man aau dooden, gewonden en gevan
genen benevens verscheidene convooieu en
een groot aantal geweren hebben verloren,
terwjjl van de opstandelingen 161 man
werden buiten gevecht gesteld.
In verband met de geruchten omtrent
een aanstaand conflict tusschen Rusland en
Japan heeft de Engelsche regeering twee
kruisers gezonden naar de Koreaansche wa
teren.
Het beet thans, dat de berichten omtrent
troepenbewegingen in Rusland aan de Kau-
kasische grens, zeer overdreven zgn. Slechts
eenige garnizoenen zgn versterkt.
De bladen te Lissabon melden, dat het
transportschip »Portugal« met 750 soldaten
aan boord naar Mossamedes zal vertrekken.
Het is mogelgk, dat de troepen daar ge
land zullen worden en dan naar Humke
op zullen trekken met het doel om de Ba-
rotsegrens tegen een raogeljjk binnenrukken
der Boeren in massa te beschermen.
De bevelvoerende offiicier van de expeditie
heeft verzegelde orders, die te Mossamedes
geopend moeten worden.
(Mossamedes is de voornaamste haven van
Portugeezch West-Afrika, waarvan de Oost
grens uitkomt op de Kalahari woestjjn. Wan
neer de Boeren Noordwaarts trekken, kun
nen zij de Barotsegrens bereiken door Kha-
ma's land en de Kalahari. De af te leggen
afstand is in ieder geval naeer dan 600 mjjl).
Een 17-jarig meisje bjj St. Petersburg was
verloofd met een jongen man van goeden
huize, die de universiteit in Charkow bezocht
had en nu een betrekking bg de belastingen
had gekregen. De ouders der bruid bezaten
een klein landgoed in de nabjjheid van
Charkow, waar ook alle voorbereidingen voor
de bruiloft werden gemaakt. Maar èenige
»Mjjnheer Frettly ging gisterenavond
vroeg naar bed,* zei Sal kalm, >en juffrouw
Madge en ik spraken te samen in den salon,
toen hg met eenige papieren bjj zich, al
slapende binnentrad.*
Calton, zoowel als Fitzgerald keken ver
schrikt op, en de laatste verbleekte.
»Hjj kwam nnderbjj en spreidde op de
tafel, waarop de lamp stond, een papier uit.
Juffrouw Madge trad naar voren om te
zien wat het was. Ik trachtte haar terug
te houden, maar het was te laat. Zjj slaakte
een gil en viel op den grond neer. In
haar val kwam zjj in aanraking met haar
vader. Hg ontwaakte en viel dood neer.
»En de papieren?* vroeg Calton gejaagd.
Sal antwoordde niet, maar bracht het
gewenschte uit haar zak te voorschjjn en
gaf alles aan hem over.
Brian boog zich voorover, toen Calton
de enveloppe stilzwijgend opende, waarna
beiden een kreet van ontzetting slaakten,
toen zjj het huwelijkscontract voor zich
zagen, dat Rosanna Moore aan Wbyte ge
geven had. Zjj werden in hun zwaarste
verdenkingen versterkt en Brian wendde
het hoofd af, om den blik van den advocaat
te ontwjjken. Deze laatste vouwde het papier
dicht en stak het, geheel iu gedachten ver
zonken, bg zich.
>Gg weet wat dit is?< vroeg hjj aan
Sal, haar doordringend aanziende.
»Ik moet het wel weten,* antwoordde
zjj, >het houdt in, dat Rosanua Moore de
vrouw van Mgnheer Frettly was, en zjj
aarzelde.
>Ga voort,* zei Brian op vrjj ruwen toon,
weken voor deu daartoe vastgestelden tjjd
begon het meisje te klagen over groote
zwakte en willoosheid, reden waarom haar
ouders voorstelden het huweljjk eenigen tjjd
uit te stellen. Het bruidspaar wilde daarvan
echter niets hooren, want de bruidegom werd
erewacht op zgn nieuwe standplaats in dem
Kaukasus en wilde daarheen zjjn bruid mee
nemen. Kort en goed werd dus het huwe
ljjk voltrokken, bg welke gelegenheid vele
bloedverwanten en kennissen waren uitge-
noodigd aan de feestelijkheden deel te nemen.
De zonderlinge toestand van de bruid trok
al spoedig ieders aandacht. Toen men haar
aan den feestmaaltijd een glas reikte om
een dronk in te stellen op haar gezondheid,
zakte ze plotseling bewusteloos ineen. De
bruidegom wilde haar een glas water geven,
doch met woedend gebaar stiet ze dat terug,
terwgl haar oogen met een onnatuurlijk vuur
schitterden. De in allerjjl te hulp geroepen
arts constateerde watervrees. Ouder vreese-
lijk ljjden gaf de ongelukkige weinig dagen
daarna den geest. Nauwkeurige nasporingen
brachten aan het licht, dat de bruid den
vorigen zomer bjj een vriendin op het land
gelogeerd had, en bjj die gelegenheid wegens
de ondraagljjke warmte binnenshuis, op den
dorschvloer had geslapen. In den slaap ge
voelde ze plotseTng een brandende pgn, en
bjj onderzoek bleek, dat een groote rat haar
in den vinger gebeten had. De wond heelde
evenwel spoedig en er werd verder geen
acht op het voorval geslagen; waarschjjnljjk
is echter de rat dol geweest.
Uit Mafeteng, in Basutoland, wordt van
29 Maart geseind dat commandant Olivier
dien dag de Johannesburg-drift is overge
trokken met 200 man, 4 kanonnen en 800
wagens. De colonae, die meer dan 30 mjjlen
lang was, telde ook vele vrouwen en kin
deren. De Boeren, die de wapenen hebben
neergelegd, schjjnen verre van gerust over
de gevolgen, welke Steyns proclamatie voor
hen zou kunnen hebben.
Kaapstad, 31 Maart. De typhus en
de mazelen, waaraan de Boeren-gevangenen
op de transportschepen ljj len, zgn opgedaan
in de schansen te Paardeberg. De gevan
genen hebben niet geklaagd over het water
of het voedsel dat zjj ontvingen; zjj krjjgen
hetzelfde water als aan de vloot wordt ver
schaft.
De admiraal en de dirigeerende officier
van gezondheid hebben de transportschepen
geïnspecteerd en bevolen, dat alle zieken,
opziende.
>En dat dit de papieren waren, die zjj
aan Mijnheer Whyte gaf.*
>En
Sal bleef gedurende een enkel oogenblik
het stilzwijgen bewaren en zag daarna met
een blos op het gslaat, de bezoekers aan.
»IJ behoeft niet te denken, dat ik m'n
mond niet kau honen,* luidde haar ver
ontwaardigd antwoord, iu de opgewonden
heid van het oogenblik weder haar taaltje
van de Bourkestraat bezigende. »Ik weet
wat gij weet, maar zoo waar als God leeft,
zal ik z wjj gen als het graf.*
>Ik dank u,< zei Brian haar hand met
innigheid drukkende. >Ik weet, dat gij haar
te lief hebt, om dit afschuwelijk geheim te
verraden.*
»Het zou ook mooi van me wezen,* zei
Sal minachtend, nadat zjj mg nit de goot
hreft opgeraapt.... en dat zoo'n meisje
als ik, zonder vriend of maag, nu grootje
dood is.«
Galton zag eensklaps op. Het was vol
komen duideljjk, dat Sal niet wist, dat Ro
sanna Moore haar moeder was. Zooveel te
beter; zjj zonden hair in die onwetendheid
laten, wellicht niet geheel en al, maar voor
eerst zou het een dwaasheid zgn, haar van
het een en ander op de hoogte te brengen.
»lk moet nu naar juffrouw Madge,zei
zjj uaar de deur gaande, >en zal u niet
weerom zienzjj is zwak in baar hoofd
en mocht het eens verklappen ea ik laat
daarom niemand bij haar toe.* Dit zeggende
verliet zjj het vertrek.
Wordt vervolgd
Buitenland.
