Het Land van flensden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Brieven uit Amsterdam.
De Officier van Justitie.
M 1937.
"FEUILLETON.
Uitgever: L. J. YEERMAK, Heu3den.
WOENSDAG 12 SEPT.
1900.
UND VAM ALT ER
voor
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 et. Elke regel
meer 71/, ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en YrjjdagavoEd
ingewacht.
We zjjn te midden der maand, die aan
uitgaan gevrjjd i». Dat September die maand
is, bomt doordat vroeger de kermis er in
viel. Ofschoon die nu al een kwarteeuw
tot het verleden behoort, ban geen echt
Amsterdammer haar dertig dagen doorko
men, zonder althans ééns te zjjn uitgeweest.
De werklui nemen daartoe een dag vrgaf
en krjjgen dien ook gewillig, de meesten
zelfs met een extra toelage tot bestrjjdinsr
der onkosten. Onze dienstboden verharen
zich onder de stilzwijgende conditie ééa ge-
htelen dag te mogen uitgaan. Ze noemen
dien hun Artisdag. Regel is dan ook dat
ze hem tot den avond in Artis gaan door-
brengen, de ongetrouwden gepaard, de ge
huwden met vrouw en kinderen, Is even
eens een stilzwijgende conditie dat de on
derwijzers den leerlingen een dag permissie
geven als vader en moeder hun Artisdag
nemen. In optocht gaat het dan 's morgens
9 uur naar de Plantage, de zuigelingen op
den arm. Al wat op eigen beenen binnen
komt, offV-rt een kwartje, zoodat er nog al
eens een binnengedragen wordt, die verder
den heelen dag op de voetjes meetrippelt.
Doch dat schaalt de kas van Arti3 niet.
De loop, vooral wanneer September mooie
dagen geeft, is zoo enorm, dat 't op een
kwartje meer of minder niet aankomt, 't Is
voor de kas een aardig buitenkansje, niet
onwelkom ook. 0?er onze scboone dier
gaarde schrjjf nn niet, daar 'k niet lang
geleden er een heelen blief aan gewjjjd heb.
We laten de bezoekers bg de nopies en
volgen hen als ze daar uit komen. L>«n gaat
't dadeljjk naar huis. Onderweg naiunrljjk
een wippertje genomen, gauw wat gegeten
en dan naar de komedie, of naar een der
specialiteitengezelsehappen, die boe langer
zoo meer in de mode komen. Flora in de
Amstelstraat, dicht bjj 't Panopticum is
tegenwoordig een zeer gewild lokaal. Pro
viand wordt in overvloed meegenomen, ook
een flesch met zeker vocht gevuld, benevens
een glaasje zonder voet en met een en ander
wordt de avond beel gezellig doorgebracht,
ondt-r 't aanhooren van een draak waarin
't schuine moppen regent. Dat de kinderen
daarbij zitten en ook ooren aan »derlui
hoofd* hebben, schijnt de ouders niet te
geneeren. »We ga$.n ze toch in alles goed
voor* zeggen ze een dag of wat later tegen
hun onderwijzer, als die klaagt over laeljjke
NOVELLE
VAN
HANS WACHENHUSEN.
11)
»Ik verheel niet,* voer hjj op geheel
andtrm toou voort, »dat de kennismaking
met dit even zoo bökoorljjk als geestig
m«i-je mjj ia verrukking bracht, dat mgn
hart reeds de koenste plannen ontwierp
en ik de gelukkigste sterveling znu zjjn
geweest zoo het mij ha 1 kunnen en mogen
gelukken, haar dit mjjn verlangen voor te
stellen.*
De presidentsvrouw zag hem met ver
stoord geLat aan.
>Zoo 't had kunnen en mogen riep
zjj, de hand op den arm van haar stoel
leggend. Ge gelooft dan werkeljjk dat mjjn
nicht in staat zoa geweest zjjn Mijn
heer von AmsLld, beleedig niet een vronw,
die reeds met het eene been in het graf
staat, beleedig niet een familie, welke ook
gjj hoogachting schuldig zgt.«
>Ik ban haar aie niet alleen schuldig,
maar betuig haar die oprecht, mevrouw!
liep Amsfeld de handen aan zgn hart
drakkend. Ik zoa het als bet grootste ge
luk, de hoogste onderscheiding beschouwd
heboen baar te mogen toebehooreuge
bögrjjpt dus wat in mgn gemoed plaats
had, toen mgn geweten mg dwong hei-
afreken van 't kroost. Soms eindigt zoo'n
avond met oneenigheid, als onder 't naar
huis gaan de man en vader, nu de bewuste
flesch leeg weggesmetc-n is, nog een afzak
kertje nemen wil en moeder de vronw meent
dat men 'fc er bjj laten kan.
Dit daargelaten is zoo'n dag ontspanning
voor menscben, die een heel jaar werkeljjk
tobben, onontbeerlijk. Dat ze hun kostelijk
geld dan wel eens uitgeven aan onnutte,
soms schadelijke dingen 't is waar, maar
zoo'n vrgen Artisdag mogen ze wel hebben,
dnnkt me. Ik, die ook snak naar mgn vrge
weken in den zomer, kan begrgpen hdb een
werkman verlangt naar den da?, waarvoor
hjj spaart en nog een belooning krjjgt
bovendien.
't Is duideljjk dat onze theaters en ook
de Opera met September oude, goede be
kenden voor 't voetlicht brengen. De Opera
wilde d» ze maal met een nienw werk aan
vangen, met »de Profeet* een geschiedenis
uit den tjjd der wederdoopers, maar, hoe
ook de raklame vooruit da loftrompet heeft
gestoken, 'fc heeft niet willen pakken.
Er komt in dat werk een wintertooneel
voor en daarvoor had v. d. Linden rol-
schaatsenrgders opgeroepen. Er zjjn echter
geen ri lschaatsenrjjders meer en dus kon
hg 't niet, verder brengen dan een erbar
melijk zoodje krabbelaars, wat een potsier-
Ijjk gezicht opleverde. Hjj heeft nn de Pro
feet opgeborgen en geeft het paradepaard
van verleden jaar Herodes, die 'fc beter doet.
Een groot verlies heeft de Opera geleden
door 't vertrek van Urles, die voor een jaar
of zts nog aan den draaibank in een ma
chinefabriek te Utrecht stond en op 't oogen-
blik 8en gevierd operaianger te Leipzig is.
Gelukkig dat Pauwels weer tot zgn oude
liefde teruggekeerd is. Messcbaert is ook
heen. Kort geleden nog heeft deze eeo eigen
woning laten bouwen ia de Vondelstraat
en verleden week heeft hij die verlaten om
zich metderwoon te Wiesbaden te vestigen.
Dat is. voor onze kunst e9n groot verlies.
Er is over dit heengaan geschreven alsof
't te wjjten zou zgn aan gebrek aan sym
pathie van zgn landgenooten. Daarover heeft
M. echter nooit te klagen gehad. De zaak
is, dat M., van hoe kolossalen lichaamsbouw
ook, zeer vatbaar is aan de keel en gedurig
aan keelaandoening Ijjdt, zoodat zgn me
dicus hem in ernst aangeraden heeft een
m'er droog klimaat op te zoeken. Dat daar
mee Dnitschland gehaat is, spreekt van zelf.
Hjj is ook daar, zoowel als in Weenen en
meljjk een waarneming van anderen te
bevestigen, die alles verni-tigde, wat mjj
gisteren verrukt had en mjj van een zalige
toekomst deel droomen! Ja, ik bemin uwe
nicht sinds gisteren, sinds het eerste oogen-
blik mijner ontmoeting met haar; oordeel
dus wat ik verloor, mevrouw, toen ik
het tuei»je dat ik aanbid, met geheel mjjn
ziel vereer, in een zaak gewikkeld moest
zien, waarin zjj zeker onschuldig is o,
dat w et ik, maar welke zaak 't mjj on
mogelijk is uit de handen d^r justitie te
houden, daar zjj zulk een bloedig karakter
draagt.*
De presidentsvrouw scheen gereed op hem
persoonlij te niet meer veratoord te zgn,
maar wat hg haar toevertrouwd had, ver
scheurde haar bet hart. Het hoofd gebo
gen, den zakdoek voor da oogen, durfde
zjj niet meer opzien en ademde zwaar en
bedrukt.
Reeds in de eerste dagen van haar ver-
bigt bg haar, was Hilda in een krimineele
zaak gewikkeld. Hilda was gekompromit-
teerd.
Hoe was het mogeljjk, denkbaar, dat
Hilda Waar zon zjj een bewjjs zoeken,
zelfs een aanleiding vinden, welke het meisje
m een bloedige gruweldaad als deze mtêge-
aleept had!
Hilda was gaarne gekomen, had m«t
woorden van dankbaarheid geantwoord, toen
hare tante haar genoodigd had tsn harent
haar intrek te neuien, daar zg sedert bet
vroeg afsterven har^r. ouders ia het huis
van een onvriendelgken oom woonde, die
ook haar voogd was. Hilda, op zich zelve
staande, had een vrouwelijke beschermster
Petersburg zeer geliefd. Intusscben is 't voor
ons een groot verlies, waarin we te be
rusten hebben.
Tot de vermakelijkheden van deze dagpn
behoort ook een ritje met den electrische
tram van 't Leidsche- naar 't Haarlemmer
plein. Als 't Gemeentebestuur verzekerd kon
zjjn dat de liefde voor de electrische tram
zoo zon big ven bloeien, zo» 't spoedig be
sluiten de 6 millioen beschikbaar te stellen,
di« de directeur oordeelt noodig te hebben
om al onze trambanen in electrische om te
zetten. Avond aan avond werd en wordt
nog om een zitplaats gevochten in de prachtig
verlichte wagens. Ook de straatjeugd heeft
schik in deze voertuigen, die ook uitmunten
door gewicht. Het is nl. een vermaak der
jeugd sp jjkera op de rails te leggen, die dan
door de zware wagens platgeredea worden.
En aangezien de snelheid veel grooter is
dan bg de paardentram en 't dus niet zonder
gevaar is,
heeft de weth. v. O. aan alle
schoolinrichtingen een circulaire gericht met
't verzoek de jeugd daarop attent te maken.
Naar ik verneem heeft dit geholpen ook.
Van schoolinrichtingen gesproken tegen
woordig rjjzen particuliere avondscholen als
paddestoelen uit den grond op. Voor jaren
is zoo'n avondschool opgericht door Kete
laar en eenige anderen, die in zoo'n blo6i-
enden staat verkeert, dat daardoor tal van
andere onderwijzers opgewekt werden hnn
vrge avonduren op dezelfde wgs produotiaf
te maken, zoodat er nu een massa bestaan.
En nu heeft zich het treurig geval voor
gedaan dat op een dezer de cursushouder
met iets anders bezig was dan onderwijzen,
met iets heel leelijks, waarvoor hg op 't
oogenblik in de cellulaire zit. Voorloopig is
hjj voor een maand in zjjn betrekking ge
schorst, maar ik vrees dat hjj in genoemde
instelling nog wel eenige jaren zal moeten
verbljjven.
A., 10 Sept. 1900. J. L.
Buitenland.
De kunstmatige steenkool is uitgevonden.
Den werkman Montag, te Hernshof bjj
Mannheim, werkzaam in een sodafabriek,
is het gelukt, uit turf, met een bijmengsel,
tot heden aan hem sDchts bekend, een pre
paraat te maken, geheel overeenkomende
met onze steenkool.
Die uitvinding is niet van de laatste
dagen. Reeds eenige jaren geleden was
Montag do gelukkige ontdekker; doch het
verlangd, en reads in de eerste dagen be
loonde zij op deze wjjz9 de haar geschon
ken gastvrijheid!
Terwgl zij zoo zat, dacht de oude dame
na over 'smeisjes handelingen en gedrag,
doch vond niets dat berisping verdiende.
Sedert Hilda's kindschheid had zij haar
niit meer gezien. Zij had indruk op baar
gemaakt had, toen zij in vollen blnei haar
huis betrad. Aan anderen behaagde zij niet
minder, haar blijmoedig, nooit de grenzen
der vrouwelijke vrooljjkheid overschrijdend
en ter rechtertijd ernstig wezen, baar kun
digheden en eindelijk haar uiterljjk, fijne
takt en voorname houding dit alles had
de goedkeuring harer tante weggedragen.
En evenwel, toen de oude dame weinige
dagen terug dacht, meende zg zich te herin
neren dat zg Hilda, wanneer zij alleau was,
dikwerf in diep gepeins gevonden had; dat
het meisje verrast opgeschrikt, geglimlacht
en beproefd had den schjjn af te wanden,
alsof zjj over diBgen nadacht, waarvan
haar moederlijke vriendin niets weten mocht.
Maar ook die oogenblikken waren niet
noemenswaard. Ieder meisje heeft die. Het
was natuurlijk dat Hilda somwjjlen, wan
neer zjj alleen was, dacht aan die plaatsen,
welke zg voor altoos verlaten had, ofschoon
aldaar, zooals zg verzekerd had, niets was
wat haar bawegen kon daarheen terug te
keeren.
Na dat alles overwogen te hebben, schud
de de presidentsvrouw het hoofd en zag
treurig op.
>0, ge hebt geljjk, zg is onschuldig,
indien werkelijk maar haar gelaat werd
plotseling weder levendig o wie zegt u
kapitaal ontbrak hem voor fabrikage en
reclame. Die jaren hield hg daarom zgn uit
vinding zorgvuldig geheim. Men bood hem
aan, zgn geheim te openbareD, waarvoor
hg dan in rnil directeur van de op te richten
knnstmatige-kolenvereeniging zon worden,
op een traktement van f 7200 in 't jaar
met (2 pCt.) aandeel in de zuivere winst
maar Montag ging^hierop niet in.
Nu heeft hjj, met een compagnon, 40
morgens turf houdende grond gekocht, en
van nog 200 morgens h«eft hg zich 't koop
recht verzekerd. Honderden arbeiders znllen
worden in. dienst genomen, en men ver
wacht dan een productie van 600 centenaars
knnstkool per dag.
Die kool geeft, zegt men, buitengewone
warmtehg brandt met helder licht en laat
slechts weinig witte asch na. Als briketten
wordt de brandstof in den handel gebracht.
De prjjs is iets meer dan 60 cents per
centenaar. Vergelijkt men daarbjj de tegen
woordige 08r-kol«nprgzen, dan is 't te ver
wachten, dat de Montagsche kolen een toe
komst te gemoet gaan.
Als gevolg van het onderzoek, dat na
den moord te Monza is ingesteld, zgn nog
68nige bestraffingen uitgedeeld. De onder
prefect van Monza is voor drie maanden
geschorstde inspecteur van de veiligheids
politie Galeazzi, die belast was met de be
waking van Koning Humbert, wordt even
eens voor drie maanden geschorst. De vei
ligheidsagent Oliari is berispt. De questor
van Florence werd geschorst en een inspec
teur van politie is voor drie maanden op
non-actief gesteld.
Aan de Times* wordt 8 dezer nit Tokio
geseind, dat Japan op het voorstel om
Peking te ontruimen, geantwoord heeft, dat
het geen bezwaar maakt tegen het terug
roepen van zgn minister en het nemen van
andere maatregelen, die door de mogend
heden worden aanbevolen. Daar bovendien
de geographische ligging van Japan het in
staat stelt snelle militaire maatregelen te
nemen, zal het er gaarne in toestemmen
een gedeelte van zgn troepen, dat overbodig
geacht wordt, terug te roepen.
De geruchten omtrent het ontdekken
eener samenzwering tegen het leven van
den Sultan van Turkjje schgnen slechts te.
hebben gediend als voorwendsel om weer
een aantal Armeniërs in de gevangenis te
werpen.
toch, dat uwe ontdekking niet de schande
lijkste misleiding, ja onwaarheid is? dat gjj
u door de gelijkenis van hear haar met
het gevondene niet tot de sehreen wendste
ongerechti heid jegens een onschuldig, een
achtbare familie behoorend meisje, verleiden
liet Hebt ge niet overlegd dat gg z«dfs door
den schjjn van verdenking, zoo zij rucht
baar en door anderen misbruikt werd, het
levensgeluk van 8en meisje vernietigt, 't
welk ge, zooals ge zegt, acht en vereert,
en w lke vereering zg ten volle verdient
Weest verzekerd, mgnheer von Amsfeld,
haar gelaat bewoog zich van drift, haar
hand omklemde heftig de leuniDg van haar
stoel, haar oogen fonkel lea waest ver
zekerd, dat ik, de presidentsvrouw Eben-
hahu, met alle kracht, met alle energie voor
mjjue nicht optreden, met al mgn invloed
haar tegen eea hemeltergende onrechtvaar
digheid beschermen wil; want nimmer zal
ik toestaan, dat mm uithoofde van zulke
bedriegelgke omstandigheden, wagens znlke
misleidende gelgkenis een lid tngner familie
in haar naam en eer schende en voor het
oog der maatschappij lastereGg, mgnheer
von Amsfeld, besloot zg met zachtere stem,
hebt inderdaad in het laatste proces van
uw scherpzinnigheid bljjk gegeven, maar
hoed u, ze weder op het spel te zetten, door
u aan de verwerp-lgkstö drogredenen over
te geven.*
Amsfeld aanschouwde getroffen de opge
wondenheid der oude dame. Het gewicht
van den indruk eener jobsrgding als deze
had haar trotschheil overweldigd. Een ver
denking als deze tegen haar nicht scheen
haar inderdaad een beleediging harer eigen
In zake den moord op den gymnasiast
Winter wordt gemeld:
Zaterdag is te Konitz het proces tegen
Israelski begonnen. De stad verkeerde in
greote opgewondenheid, en het gedrang voor
de denren van het gerechtsgebouw was ont
zettend.
De aanklacht luidde dat Israelski den
13en April (Goede Vrijdag) het hoofd van
den in Konitz vermoorden gymnasiast Win
ter had weggeruimd, met het oogmerk d8
ontdekking van den dader of de daders te
beletten, en zich daardoor schuldig had
gemaakt aan begunstiging van of hulp bjj
den moord. De voornaamste getuige, de
hoofdbode van de rechtbank, beweerde dat
hg Israelski op den bewnsten dag met een
zak op den rug voorbg het gerechtsgebouw
had zien komen en naar de schietbaan zien
gaan, in wier nabjjheid twee dagen later
het hoofd gevonden werd. Toen Israelski
terugkwam, zeide de bode verder, was de
zak leeg. De beklaagde ontkende op dien
dag met een zak geloopen te hebben.
De officier van justitie eisebte vjjf ja er
gevangenisstraf wegens begunstiging, maar
de rechtbank sprak Israelski vrjj.
Een schoone Engelsehe jonge dame, miss
Thompson, heeft een eind aan haar leven
gemaakt, door in Zwitserland in een af
grond te springen, omdat zij bericht had
gekregen, dat haar verloofde, die officier
was in het leger van lord Roberts, in een
gevecht met de Boeren gedood was.
Men kan niet met recht en reden bewe
ren, dat de uitbreidingspolitiek der Ameri-
kaanscho regeering tot dusver heel verblij
dende en aanmoedigende resultaten heeft
opgeleverd! Waarschjjolgk is het geen toe
val, dat juist in deze dagen van de kies
campagne, waar^jj het ook wel een beetje
gaat om de vraag vóór of tegen imperia
lisme, telkens opnieuw gegevens worden
openbaar gemaakt, aangaande de negatieve
resultaten op Cuba en de Philippines en
de positieve onkosten aan menschenlevens
en aan geld.
Zoo heet het nu weer, dat de Ameri-
kaansche troepen vermoedeljjk heel veel te
Ijjden hebben van de ziekten, welke voort
vloeien uit het regenseizoen voor niet-ge-
«celimatiseerden, wat men afifidt uit de
uitzending van een groot aantal dokters.
Dan wordt haarfiju uitgerekend, dat de
Philippjjnsche eilanden de Unie komen te
staan op 750.000 dollars per dag of wel
persoon en van haar huis. Zij wilde in den
hoogsten toorn opstaan, maar Amsfeld zocht
zulks vriendelijk te verhinderen. Toornig,
afwijzend troffen hem haar groote oogen.
»'t Is genoeg, mgnheer von Amsfeld,*
riep zij.
Ook hjj was overeind gesprongen.
»Te veel wilt ga zeggen riep hjj. Ach,
ik zelf gevoel het, het kan voor u niet
erger zijn, dan het voor mjj is. Maar ik
bezweer n, mevrouw, laat uwe opgewonden
heid u niet overmeesteren! Ik kwam im
mers om van u te verzoeken wat ik zelf
niet kan. Zeg aan de jongejuffrouw wat
haar bedreigt ik zelf ben er niet toe ia
staatMjjn God, hoe zal ik het aanvangen
Amsfeld hief bezwerend de handen op. Geef
mg 't is immers het doel mjjner komst
een of ander bewgsgrood, hoe gering
ook om door mgu ambtwlgkea invloed
deze heillooze verdenking te ontzenuwen.
Geef mjj do verzekering dat de jonge dame
gistermorgen het huis niet verlaten heeft...*
Amsfeld zweeg. Hg zag een plotselinge
verandering in het gezicht der oud8 dame.
Zg verbleekte, haar hanlen beefden op
nieuw, angstig sloeg zg de oogea neder.
»Ge kunt niet! Ge.weet het tegen
deel!* riep Amsfeld, ontsteld achteruittre
dand.
De presidentsvrouw antwoordde niet.*
»Hebt ge misschien zelve de jonge dame
gezien? Zg' droeg een donkere kleeJing
Ik bid u, antwoordt mg.«
Zonder op te zien knikte de presidents
vrouw zacht en treurig. Amsfeld zag baar
voorhoofd met klam zweet bedekt.
Wordt vervolgd,)
UWSBLA»