Hel Land van Neusden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
De Avonturier,
M 1954.
Ons Fruit in Engeland.
FEUILLETON.
UND van alten*-
Uitgever: L. J. VEEEMAH, Heusden.
ZATERDAG 10 NOV.
1900.
VOOR
Uit blad versch^nt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per S maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsveïhooging. Afzonderlijke
rummers 5 cent.
Advertentien ran 16 regels 50 et. Elke regel
meer 7l/t ct. Groote letters naar plaatsruimte.
AdTertentien worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Engeland is, wat voedingsmiddelen be
treft, een rechte slokop. Zeer ten voordeele
natunrljjk van de volken, waar het zjju
inkoopen doet. Tot voor kort behoorde het
onze daar ook toe en verdienden we met den
handel in vee, aardappelen, fruit eDz. een
niet onaanzienlijke winst.
Als we niet alle zeilen bjjzetten, dan
dreigt echter die winst ons te ontgaan en
te vloeien in de kas van anderen. Ver
schillende oorzaken hebben daartoe saam -
gewerkt. Laten we eerst noemen den niet
onnatunrljjken afkeer, dien Engeland ten
onzen opzichte aan den dag legt, nu we
't niet onder stoelen en banken gestoken
hebben, dat we zijn handelingen iu Zuid-
Afrika min en f.en beschaafde natie on
waardig vinden. Dan de praktjjken waaraan
ten onzent de leveranciers zich herhaaldelijk
hebben schuldig gem.-.akt. Het Westland
weet daar meer van. Voor jaren reeds is
geklaagd over 't bedrog in den aardappel-
handel aldaar en de handelaars in frnit in
de Betuwe hebben ook meermalen sleehte
waar, met wat goede gedekt op de Lon-
densche markt gebracht en daardoor aan
den handel een grooten kaak gegeven.
Vervolgens de Engelsche wet, die toe
zicht beveelt op alle voedingsmiddelen en
het recht verleent om al wat de gezondheid
maar venigfzins kan b-naleelen te vernie
tigen. Met die wet in de hand, met weinig
sympathie in hst hart en met het oog op
de knoeierijen, dis hebben plaats gehad, is
't den inspecteurs van de voedingsmiddelen
licht al wat uit Holland aan de Londen-
sche markt komt, bp 't minste gebrek der
vernietiging over te geven.
Van dat recht wordt een druk gebruik
gemaakt, Het vorige jaar zjjn heele par-
tjj'U fruit bessen, frambozen e. d.
afgekeurd als schadelijk voor de gezondheid.
Een vervolging werd ingesteld en intusschen
bedierf het frnit en kon naar de mestvaalt
gebracht worden. De schrik door deze ge
beurtenis te wesg gebracht hield onze koop
lui terug van verdere zendingen en zoo be-
teekende de handel in dat jaar niets en
werden er geen contracten gesloten voor
dit jaar.
De oogst van dezen zomer was buiten
gewoon goed, vooral in Engeland zelf, waar
door onze uitvoer al dadelpk in slechte con-
(2
In die twee jaren had er bp den jongen
geleerde een merkwaardige verandering
plaats gegrepen. Hjj had een blik geslagen
in de wereld en in het leven der maat
schappij, waarvan hjj als eenvoudig student
met zser ingetogen levenswandel zelfs geen
denkbeeld had gehad. En toen werd bij
overmeesterd door een begeerte om te weten,
die veel verder doordrong dan tot de zaken,
die men aan de geleerde faculteiten kan
eigen maken. Met zpn intrede in de leer
school des levens kwam hem als beperkt
en onvruchtbaar voor, wat hp te voren als
een afzonderlijke wereld, zpn eigen wereld,
had beschouwd.
Hg was heengegaan als een schoolge
leerde met beperkten gezichtskring; hp
keerde terug als eeu bescheiden leerling,
vervuld met beginselen en gewaarwordingen,
die in het hart van deD jongeling het stof
der dorre boekengeleerdheid wegvaagden.
Het was, alsof bp nu den weg naar zpn
eigen hart vond, naar zpn ziel, dte re ds
lang dreigde te verstikken onder oude for
mules en onbewezen leerstellingen.
Zjj vaderland kwam hem na ook heel
anuers voor; dat men de verandering bp
h m op t erkte, zou hjj onmiddellijk ervaren
door zpn vaderlpken vriend en leermeester,
den rector Krug. Schwerduer zou vooreerst
in üietiSt treden bp den baron Von Ellerich
als bibliothecaris en als leermeester van
litia kwam. Tot overmaat van ramp kwam
de werkstaking der bootwerkers te Rotter
dam een spaak in 't wiel steken en moest
het wecke frnit over Vüssingen en Amster
dam vervoerd worden met booten, die voor
fruitvervoer geheel niet ingericht zpn. Ea
dat in de snikheete dagen van JuliDe
inspectie hield dan ock de oogen goed open
en terecht of ten onrechte vernietigd* ze in
de eerste dagen reeds 200.000 K.G. bessen
en frambozen, later ondergingen andere
partijen 't zelfde lot.
Ongelukkig voor ons verheugden zich
oDze andere buren in een rven overvloe-
digen oogst en konden we ook aan hen
niets kwpt raken, zooiat we met ons fruit
bleven zitten en 't hier en daar de moeite
niet loonde 't van de boomen te plukken.
Dat heeft onzen fruittelers veel schade
berokkend, wat te meer jammer is, nu sedert
de laatste jaren door kwpning ia de land
bouwgewassen, de fruitteelt aanmerkeljjk
uitgebreid is.
Schijnbaar is dus de toekomst donker.
Dat Engeland in de eerste jaren bjj zal
draaien en op vriendschappeljjken voet met
ons komen, daarop is vast niet te rekenen.
Toch zal het ons frait wel aanvaarden,
daar 't Engelsche volk hiervan voor zjjn
jams ongehoorde hoeveelheden van noode
heeft. Zooals bekend ia, wordt er in Enge
land van Buiker geen belasting geheven en
is daardoor de jam een goedkoope lekkernp
voor alle volksklassen.
Een deskundige, de heer Camman te Tiel,
geeft eenige wenken in 't belang van de
fruitteelt, die belanghebbenden mogen ter
harte nemen.
Wat betreft het vervoer raadt hg aan,
het fruit niet versch te verzenden maur
evenals Frankrgk en Spanje dat doen, even
op te koken en als moes in luchtdichte
bussen aan de markt te brengen. Zoo be
handeld bljjft de waar jaren lang goed. In
de Engelsche fabrieken was men in 't voor
jaar nog doende jam te bereiden uit fruit
verleden zomer van elders, als pnlpe of
moes aangevoerd.
Maar zoo men voortgaat versch frait te
zenden, dan zjj men op zpn hoede, en stelle,
als in 't Westland tegenwoordig, nauwkeu
rige controle iD. Het Westlandsehe handels
merk en de zendingen der coöperatieve
vereeniging »Gelria« hebben op de Loaden-
sche markt het volle vertrouwen.
En dan wat verhindert ons allerwege
den jongsten zoon des huizes. De week ver
lof, die hem gegund was voor hp zijn be
trekking aanvaardde, zou hij bp Krug in
de oude omgeving van zpn jongenstpd door
brengen.
Doch maar al te spoedig kwam hjj tot
besef, hoezeer de oude omgeving hem vreemd
geworden was. Het verbljjf in het kleine
stedj-, waar de lieden geen ruimen blik
hadden, kon hem niet meer bekoren. Dan
heerschte nog een menigte ouderwetsche
levensbeschouwingen, die geheel met zpn
gevoel '.n strjjd waren en waar hjj zoo gaarne
met j-ugdigan pver tegen wilde te velde
trekken.
Den tweeden dag van zjjn verbljjf te
Berghansen moest de oude rector reeds het
grjjze hoofd schudden over zpn voormaligen
leerling en sedert deed hp dat nog her
haalde malen. Hp was »een andere* ge
worden, zei de oode heer hem eindelpk
ronduit en te eerljjk om iets verborgen
te houden openbaarde de jonge man hem
vrpmoedig zpn nieuwe gedachten en gevoe
lens.
De rector meende in deze bekentenis »de
stem eener stechts, tot niets goeds leidende
nieuwe richting* te hooren doorklinken en
hg deed zpn uiterste best om het kwaad
uit te roeien, dat bjj Frederik had wortel
geschoten »daar bniten, in het gedruisch
eenrr zedelooze wereld.* En toen bad
Schwerdtner na kort beraad het besluit ga-
nomen Berghaussn vrosgetr te verlaten, dan
a&nvankeljjk bepaald was, liever dan later
te moeten heengaan na een openljjken twist
met den rector.
Hp was nu op weg naar de residentie,
waar hg onmiddellpk zpn betrekking ten
jamfabrieken op te richten en zelf onze
jamsoorten te bereiden, die we nu uit En
geland betrekkeu? De belasting is daartegen
geen beletsel, daar bjj den uitvoer van jam,
de belasting der gebruikte suiker terugbe
taald wordt. Van bnitenlandsche jam wordt
25 ct. per K.G. invoerrecht gevraagd, zoo
dat wjj, daar de belasting 18 ct. per K.G.
is, nog 7 ct. goedkooper kannen leveren
dan 't buitenland.
Nu nog acht men in Londen onze jam
niet in staat te concurreeren met de En
gelsche, maar als wjj ons op de fruitteelt
bljjven toeleggen en de jamindustrie ter harte
nemen, dan is er geen kwestie van of we
kunnen voor ons product wel afnemers
vinden. Wanneer we bjj de uitbreiding der
fruitteelt en de pogingen tot veredeling Tan
onze fruitsoorten, niet tevens zorgen vo>r
grooter afzet op de wereldmarkten, doen
we half werk.
Buitenland.
De toestand d*r diamantbewerkers te
Antwerpen bljjft nagenoeg geljjk.
Met de verstellers, snijders en kloovers
kan men het getal op 1100 man rekenen.
Ongetwjjfeld is dit getal sinds 7 dezer weer
met eeu paar honderd vergroot.
De vrouwen komen hunne mannen aan
de fabrieken afhalen en do anderen, die
naar huis gaan, worden, naar gelang den
weg, dien zp te gaan hebben, in groepj-s
verdeeld, en zoo door de politie vergezeld.
Willen de mannen dan na het eten naar
het werk terugkeeren, dan worden zij aan
de deuren der fabrieken door de stakers
opgewacht, om hun het werken te beletten.
De toeloop nsar de Parjjsche tentoon
stelling, die Donderdag kosteloos toeganke-
ljjk was, is buitengewoon groot geweest
en toch liep alles in de beste orde af. Het
aantal bezoekers wordt op een millioen ge
schat. Er heerschte een vrooljjke en opge
wekte geest, die zelfs niet door zakkenrol
lers verstoord werd.
In den Franschen Senaat is een ont
werp ingediend tot bestrpding der ontvol
king van Frankrjjk, door het heff-n eener
belasting van vrjjgezellen en van kinder-
looze gezinnen en het toekennen eener on-
dersteuring aan rjjk met kinderen gezegende
gezinnen, waarvoor een krediet van 20 mil-
lioen francs wordt gevraagd.
Een beer had te Parjjs Vrjjdag in zjjn
bótel ouder zjjn oorkussen eene portefeuille
met duizend franken aan bankbiljetten laten
liggen. Hij was uitgegaan en toen hjj 'c ver
zuim bemerkte terstond teruggekeerd, maar
geen der knechts wist er iets van. De heer
hnize van zjjn beschermer, baron Von El
lerich, wilde aanvaarden.
Hoewel licht ingesluimerd, verhor hjj
toch niet geheel het besef van wat er ron
dom hem voorviel. Hjj voelde, dat de trein
bjj het volgende station stilhield en eenige
minuten later weer in beweging kwam. Hjj
bleef echter stil zitten, zonder een luchtje
te scheppen, want hjj wilde inslapen om
nit te rusten. Doch zjja geest bleef werk
zaam in nevelachtige beelden traden de
indrukken van gisteren en heden weer voor
hem op, in eigenaardige verwarring van
inbeelding en werkelijkheid.
Nieuwere tjjdeD, nieuwere begrippen
zuchtten de wielen in hun snelle vaart over
de jjzaren sporen. Een oneindige toekomst
vol licht vertoonde zich aan zpn bewonde
rende blikken. Doch het doel, waarnaar de
zi«l streeft, lag nog achter een groote massa
afbraak, steenen en pninhoopen, terwjjl
giftig gedierte den vol verlangen voorwaarts
snellenden wandelaar tegemoet kroop.
Zwaarden, lansen en groote vlammende
vuurpoelen versperden den weg voor zpn
lichaam, ter wjj 1 zpn blik met de vrpheid
eens vogels door de rnimte vloog. Dat was
een harde strpd, doch moedig voorwaarts!
Waarom te dralen? Elke overgang in de
strjjdperken der ontwikkeling kenmerkt zich
door 8trjjd, zoowel in de natuur als in het
leven der volkeren.
Na klonk het gedruisch der wielen als
een opwekkende marsch bjj den intocht van
een overwinnaar.
Een toevallig stooten van den waggon
schrikte den j ugdigen droomer op voor
een seconde opende hg de oogen.
Ach ja, daar lagen de kussens op de zit»
gaf de zaak bjj een kommissaris van politie
aan. Heeft u onder 't kuss«n gezocht?*
vraagde deze.
»Natunrljjk niet: het bed is toch op
gemaakt!* Hm, zoo'n bed in een hotel....*
Kortom, de kommissaris ging naar de
slaapkamer mee. Keurig opgemaakt stond
het bed daar. «Ziet ge well* jammerde de
heer. De kommissaris stak de hand onder
't kussen en haalde de portefeuille te voor-
schjjn. »Ziet ge wol?* zfide hjj.
Het onderzoek naar de oorzaak van het
ontstaan van het te Bremen voorgekomen
geval van pest, heeft aan het licht gebracht,
dat de kiem der ziekte ongetwjjfeld te Bne-
nos-Ayres aan boord van de >Mari-nburg«
gebracht is, vanwaar bet stoomschip 17 Sep
tember is vertrokken.
De lading van het stoomschip, die uit
huiden bestond, is te Hamburg gelost.
Kunze, de aangetaste zeeman, heeft vóór
hat vertrek nit Hamburg deelgenomen op
25 October aan het sehoonmaken van het
ladingruim. Bjj die gelegenheid heeft hij
waar8chjjnljjk de ziektekiem tot zich geno
men. Geen ver lere gevallen van pest zjjn
voorgekomen. De geïwleerde personen be
vinden zich wel.
Het heet dat graaf Zeppelin meent, dat
hjj zjjnertjjls nu genoeg heeft gedaan voor
de uitvinding van den bestuurbaren lucht
ballon (bjj heeft hem reeds 750,000 francs
gekost) reden waarom hjj bjj de regeering
van Duitschland zal aandringen op fiaan-
cieelen steun, op grond van de veronderstel
ling, dat het land in de bestuurbaren bal
lon een gedacht oorlogswapen zou bezitten.
De politie te Konstantinopel gaat jjverig
voort met arresteeren van Bulgaren, die
zjj allen schjjnt te verdenken, te ^ehooren
tot het Macedonisch comité te Sofia, dat
een aansla? op den Sultan zou hebben be
raamd. Ook houdt het gerucht stand, dat
wel degeljjk een mislukte aanslag op het
leven van vorst Ferdinand is gepleegd in
de buurt van Euxinograd.
Te Graz (Hongarjje) zjjn de aan elkaar
gebonden ljjken gevonden van eene krank
zinnige vrouw, die zich in het begin der
vorige maand met hare drie dochtertjes in
de Mar verdronken heeft.
De republikeinsche partjj in Amerika heeft
gezegevierd. Mac Kintey is voor den tpd
van vier jaren tot president der Vereenigde
Staten herkozen.
Overal is druk gestemd. In da regeerings-
bureaux te Washington was bjjna geen amb
tenaar aanwezig, daar do meesten naar
hunne vroegere woonplaatsen waren ver
trokken om te gaan stemmen. Ook de beide
hoofdpersonen stemden in hunne eigen dis-
trikten: Mac Kinley te Canton in Ohio,
Bryan te Lincoln in Nebraska.
banken, daar aaa den wand bengelde een
op karton geplakte aankondiging van de
spoorwegmaatschappij of van wat anders,
en ginds zaten zjjn twee reisgezellen, in
eengedoken, zp hadden hun w*sprek
gestaakt en waren blpkbaar ook ingeslui
merd.
Schwerdtner sloot de oogen weer en was
terstond weer terug iu zjjn phantastisch
tooverland. Ware dit in de werkelijkheid
maar zio spoedig te bereiken geweest 1 Ach,
het was zoo mooi, zoo helder licht alleen
de nachtuilen met hun akelig gekras willen
er niets van weten, de ongeluksvogels, die
het zonnelicht schuwen. Klemden ze zich
niet krpschend aan den voortsnellenden
waggon, in dwazm angst en kleingeestige
woede knagende aan de jjzeren spaken der
winlen Of was het in werkelijkheid de rem,
die werd aangedraaid, omdat de trein laags
een helling Daar beneden ging
Dit was Schwerdtners laatste gedachte,
hjj verloor het bewuatzjjn en dat deed hem
goed.
Nog slechts eenmaal had hg een ondni-
delpke gewaarwording van de wereld buiten
oem. Het was, alsof er plotseling een lange,
donkere gedaante voor hem oprees. Hp deed
moeite de oogen te openen en toen leek het
wel of de lamp aan de soldering verduisterd
werd.
Dat was alles. Vervolgens verliep er een
lange tpd. De slaap overmeesterde hem op
onweerstaanbare wjjze. Een akelige droom
benauwde hem en hjj had een gevoel,
alsof hem een groote zwaarte drukte. Aan
houdend rnischte het in zpn ooren en zpn
adem baling werd moeilpk.
Hé, daar schrikte hg plotseling op. Was
Zonder ongeregeldheden en bloedvergieten
zjjn de verkiezingen natuurlijk niet afge-
loopen, maar te New-York, waar het ergste
gevreesd werd, is alles rustig gebleven, dank
zii het optreden van den staatsgonvemeur
Roosevelt, die burgemeester Van Wjjck den
vorigen avond bad laten aanzeggen dat hjj
persoonlijk verantwoordelijk zou word«n ge
steld voor alle ongeregeldheden, die het
gevolg mochten zjjn van nalatigheid der
stedeljjke overheid om de bevelen van bat
hoofd der politie aan zjjne ondergeschikten
terstond te doen herroepen of van hun
optreden.
Te Denver, in Ohio, daarentegen kwam
het reeds vroeg voor e^n der sterabureaox
tot een ernstige botsing, waarbjj een door
den repnblikeinschan inspekteur der verkie
zingen aangestelde neger-agent gedood en
4 zjjner ambtgenooten gewond werden, even
als 4 demokratisehe politie agenten.
In een der distrikten van Philadelphia
werd een demokraat door een messteek ern
stig gewond. In een an Ier distrikt drongon
een aantal negers het stemlokaal binnen en
trokken hunne revolvers, toen hun b-det
werd wederrechtelijk te stemmen. De voor
zitter van het stembureau, een bokser van
beroep, werd ernstig gewond door een slag
met een revolver op het boofd. Drie neger*
werden gevangen genomen.
Te Welmington, in Delaware, drongen
een aantal negers en blanken, i i woede over
de te late opening van het stembureau, dat
lokaal binnen en verniellen de stembriefjes.
Een kiezer, een verkiezings agmt ea een
politie beambte werden zwaar gewond.
Te Cafeyvilla, in Indiana, kwam het reeds
Maandagavond tusschea beide partpen tot
een botsing, waarbjj eeu persoon gedood
en 8, meerendeels Oostenrijkers en Italia
nen, gewond werden.
Te Lick Creek, in Illinois, werd een demo
kraat gedood.
De berichten uit Zuid-Afrika krjjgan een
eigenaardige tint. De Boeren blijken vol
strekt meester in het geheele Zuiden van
den Vrjjstaat tusschen Ladybrand en de
Kaapkolonie.
In de kolonie zelf is het terrein, waar
de Boeren opereeren niet meer beperkt tot
de streek tusschen Kinaberley en Vrpburg.
Neen verder naar het Znideu treden zij op
en spoedig schjjnt het zullen zjj de
streek om Carnarvo Kenhart en de Aar
bereiken, waar de spoorwegen naar Kaap
stad en Port Elisabeth uiteengaan. Het ia
zeer belangrpk, want er is veel voor om
aan te nemen, dat het hier geen eigenlijke
inval der Boeren geldt op het Engelsen»
gebied: deze zpn daartoe niet talrjjk ge
noeg. Het moet een nieuwe opstand der
Hollandsche elementen der Kaapkolonie zjjn,
die zich daar openbaart en die in zjjn uit
breiding nieuwe en ernstige moeilijkheden
aan het Engelsche leger zal berokkenen.
dat geen gillende kreet of het verschrikt
roepen van een naam?
Een oogenblik werd zpn wilskracht ge
wekt, hp trachtte zich te bevrjjd m uit zjjn
verdooving; doch met onweerstaanbare
macht overmeesterde de slaap hem wedur,
een wonderlpke vaste slaap, die hem niet
verkwikte, want zpn hoofd woog loodzwaar.
Hjj verviel in oen toestand van bewuste-
looze verstpving, waarbjj geen enkele levens
verrichting meer was te bespeuren.
Hoe lang hp in dien toestand bleef, wist
hg later zelf niet juist ta bepalen.
Het eerste, wat hjj zich later weer wist
te herinneren, was, dat hp een koude ril
ling voelde.
Het gevoel van koude werd sterker, be-
geerig ademde hp de lucht diep in. Daar-
bjj bad hp een stekende pjju onder den
schedel en bjj de slap *n en oen flauwzoe-
ten smaak in den mond. Iastinctmatig sloeg
hjj de half verlamde armen uit, om zioh
te bevrpden van den last die op hem drakte.
Zpn handen streken daarbp iets weg, dat
hem als eeu dichte sliier over het hoofd
bad gelegen. Of dit echter inb elding of
werkeljjkheid was, wist hg op dat oogen-
blik zelf niet.
Zichzelf eenig geweld aandoende, opende
hp eindelpk de oogen.
Waar was hp?
Aanvankeljjk bespeurde hg niets dan een
schemer van licht rondom hem en oen
zwoele lacht, verzadigd met ean onaange-
namen, vreemden geur, 4ia hem half ziek
maakte. Eu terwjjl hp zoo langzaam tot het
bewustzpn terugkeerde, kwam op Schwerdt
ner een vermoeden op, dat zpn hart bjjna
deed stilstaan. Wordt vervolgd.
'MnanHMMMMMMMMMMBBMnSMMnULM HM «j.
