Hel Land van Heusden en 4llena, de Langstraat en de Bommelerwaard. Een Rechterlijke Dwaling BESCHAVING. FEUILLETON. Uns van altena Uitgever: L. J. YEERMAH, Heusden. WOENSDAG 1 MEI voob M 2003. 1901. iv Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementsprijs: per S maanden f l.OO. Franco per poat zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke nummers 5 cent. Advertentiën ran 16 regels 50 ct. Elke regel meer 71/» ct. Groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën worden tot Dinsdag- on VrjjdagavoBd imgewacbt. Beschaving is eest zekere mate van ont wikkeling nit den rnwen toestand, waarin de men8chheid geboren is. Een yolk, dat in holen leeft of in de boomen en zich met wortelen en slakken voedt, noemt men on beschaafd. Het kont geen kleeding, geen jjzeren werktuigen, geen huwelijk, geen kunst. Het is als de boomstam in het woud, ruw, onbehouwen, maar nataurljjk; het kan zoo eeuwen aan eeuwen voortleven, zonder behoefte te gevoelen aan wat wjj de zege ningen der beschaving noemen, gelijk b.v. de negers in Afrika. Een of andere omstan digheid, de komst van vreemden, kan die behoefte doen ontstaan. Ze ontwikkelt zich en het volk neemt toe in beschaving. De stam verliest zjjn ruwe vormen, de schaaf gaat er over, hjj krjjgt een meer aange naam voorkomen, hg wordt beschaafd. De volken aan zee wonende, zgn 't eerst de trap der beschaving opgestegen. De strijd met de golven oefende de kracht en deed het brein middelen uitdenken, aan deze paal en perk te stellen. Toen de volken zich vaste woonplaatsen kozen en het herders leven vaarwel zeiden, deden ze een grooten stap voorwaarts. Van welk hoog belang die was, leert ons een legende nit Zweden. Er leefde eens een reuzin, die een dochter bezat. Het kind zag een boer, bezig met ploegen. Zjj liep op hem toe, nam hem op en bracht hem, benevens zijn ploeg en zjjn ossen in haar boezelaar bjj haar moeder. Wat voor kevers zgn dit ?c vroeg ze en de moeder antwoorddebreng ze spoedi weg, kind en maak n reisvaardigwanneer deze wezens hier wonen, moeter wjj het land verlaten.* Een schoone uitvinding was het post wezen. Wat een mate van onderling ver trouwen moet er al niet wonen in een volk dat de post uitvindt 1 Een s'uk papier, een druppel was of lak, een enkele onwel, be- noodigd om een brief klaar te maken tot een reis over land of zee en den inhoud te beveiligen voor nieuwsgierige blikken, zgn kenmerken van hooge beschaving. Maar die verzending ging ons niet vlug genoeg. Onze koeriers ware» te langzaam, hun voertuigen braken, hnn paarden strui kelden. De wegen waren des winters, on begaanbaar door de sneeuw, des zomers door de zonnehitte. Daar merkten we dat REINHOLT ORTMANN. (7 »Mag ik u dan verzoeken ons een kamer aan te wjjzen, waarin de nooiige verhooren kunnen plaats hebben. Natuurlijk zonder da miDete plichtplegingen, baron Een tafel en schrijfgereedschap en eenige stoelen zgn vol komen genoeg! En dan zal n ook wel zoo goed willen zgn, ons iemand ter beschik king te stellen, door wien wjj de betrokken personen kunnen laten uitnoodigen voor ons te vèrschgnen. Na het verhoor, dat wg niet zulLn bjj- wonen, werd de Gouvernante in voorloopige hechtenis genomen, op grond, dit in haar schrijftafel een fleschje met hetzelfde vergift werd gevonden, a s dat, hetwelk door den overledene was ingenomen, terwjjl tevens hare verhouding tot den jonden baron, door Asta, die zeide toevalligerwijze meermalen te hebbtn gezien dat zjj elkander kusten, werd bekend gemaakt. Alleen sjj kon das belang hebben bjj den dood van den ouden baron, daar deze stellig nimmer in het hu- weljjk van zgn zoon met eene gouvernante zon toestemmen. Den volgenden morgen, toen er niemand dan boezemvrienden van den overledene, als eerste rouwdragers ter begrafenis ver schenen, kwam in een vigelante met één lucht en aarde vol waren vaa electriciteit en na tal van proefnemingen gelakte het ons baar met onze berichten te belasten. We hadden nu geen bezorgers, geen paarden of rijtuigen noodig, de wegen hinderden ons niet, als door tooverjj ging onze brief langs een draad. En nn ook het spannen van dien draad ons te lastig wordt en te duur, zenden we hem zonder draad door de jjle lacht heen De behoorlijke positie, welke de vrouw in den Staat inneemt, is mede een teeken van beschaving. Eerst op de plaats, haar door beschaafds natiën aangewezen, kan ze een weldadigen invloed op haar ruwen met gezel uitoefenen. Het klimaat heeft grooten invloed op de beschaving. De hoogste vindt men niet in de heete luchtstreken, waar de banaan groeit. Waar de sneeuw valt, daar is burgerlijke vrijheid te vinden. Doch dit is geen regel Egypte, Indië en Arabië waren vroeger middelpunten der beschaving. De echte toets der beschaving is niet de rjjkdom der volken, of de grootte der steden, maar de geaardheid an de ontwikkeling der menschen, die ze bewonon. Ook hnn moraliteit, want beschaving zonder zedelijk heid is een onding. Wanneer in een land, zonder dat het gouvernement zich ingrij pend er mee hemoeit, nijverheid en bandel bloeien, de huisgezinnen zichzelf helpen en besturen, het vereenigingsleven zuiver en natuurlijk is, de eene mensch op den ande ren slechts invloed uitoefent door het over wicht zjjner overtuiging, de beschavende invloed der vrouw toeneemt, en de deugd geëerd wordt, dan is dut alles een beter getuigschrift van beschaving dan rjjkdom en macht. Wanneer in een land geen wetenschap verspreid kan worden, zonder gevaar voor de wetten van den Btaat of voor het ge peupel, waar bet postgeheim niet geëer biedigd, waar algemeene en bijzondere scholden niet worden erkend, waar de maat schappelijke vrijheid en de positie der vronw te wenschen overlaten, de landbouwer niet zeker is van de verdiensten zjjner eigsn handen en het stemrecht niet vrjj is, dan is znlk een land niet beschaafd, maar bar- baar8ch en geen voordeelen van ligging, bodem en klimaat kannen dit zelfmoordend kwaad weren. Maar de hoofdzank is dn zedelijkheid en paard, een in 't. zwart gekleede heer, wien geen der bedienden kende, op het kasteel. Hjj begaf zich naar het groote receptie-ealon, waar tusscben brandende kaarsen op eene hooge katafalk de met bloemen versierde kist van den overledene stond, en toen de jeugdige eigenaar van het kasteel op hem toetrad, om hem evenals de andere aanwe zigen te begroeten, zeide hg met gedempte stem •Ik ben Urbach, commissaris van politie Xooals ik zie ben ik te laat gekomen, om nog een gesprek onder vier oogen met u te verzoeken, ten einde mg van een en ander op de hoogte te stellen. U gelieve voorloopig zoo goed te zjjn er op te letten en dit niet te vergeten, dat ik voor alle anderen doctor Sandow ben, philoloog en een uwer oudste vrienden, door u nitge- noodigd, om eenige dagen bjj u door te brengen. Hoe vertronweljjker n mg behan delt, des te meer zei n er toe bgdragen, mjj mjjn taak te vergemakkelijken. En nn, ont vang de betuiging van mjjn oprechte deel neming in nw verlies, mjjnheer de baron!* Zjj drukten elkaar de hand, zoodat in derdaad niet een der aanwezigen op het vermoeden kon komen, dat deze twee man nen elkaar voor de eerste maal zagen daarna trok de vreemdeling zich bescheiden naar den achtergrond der zaal terug, waar het personeel en de schoolgaande kinderen nit het dorp stonden geschaard. »U heeft natuurljjk nog niets ontdekt? Hoe zon dat ook mogeljjk zgn bjj nw kort stondig verbljjf alhier Maar zeg mg eens eerljjk en openhartig, mjjnheer de com nis- saris, voedt t jj werkeljjk eenige hoop?* Ik overzie d« omstandigheden nog te weinig, om u daarop met ja of neen te wat daarmee samengaat; rechtvaardigheid jegens den burger en persoonlijke vrjjheid. Een Fransch scbrjjver zegt: »landen zgn welbebouwd, niet wanneer zg vruchtbaar, maar wanneet zjj vrjj zjjn.* Deze opmer king geldt met nog meer recht van de beschaving der menscheD dan van de be bouwing van het land. Het grootste bewjjs van beschaving is dat de geheele openbare werkzaamheid van den Staat daarop gericht wordt, om het hoogste welzjjn van het grootste aantal menschen te verzekeren. Uit Brussel wordt gemeld In een kolenmjjn te Wames, op eenige nren afstand van Bergen, is Vrjjdagavond tegen 10 uur een vreeseijjk ongeluk gebeurd. Eenige arbeiders waren bezig met het late» gpringfltakx&n eenige rotsstukken, die aan een mjjrigao, die in aanleg was, in den weg lagen. Op het oogmblik toen een van de werklieden het vunr in de daarvoor aangelegde mjjn wilde steken, had de gas ontploffing plaats. De arbeiders ongeveer e*H twintig, werden onmiddellijk in rook en vlammen gehuld. Twee van de arbei ders konden uit den mjjn rang komen. De kracht van de ontploffing had hunne lam pen gedoofd, niettegenstaande zjj bjjna 200 meter van de plaats, waar de onploffing had plaats gehad, verwjjderd waren. On middellijk werd alarm geblazen en het red dingswerk begonnen, 's Morgens om 4 uur waren er achttien lgken opgehaald, waar onder drie jongens van veertien jaar. Een negentiende, die doodeljjk gewond, doch nog levend kon worden naar boven gehaald, is ook gestorven. De mgnmaat^chappg heeft op zich genomen voor de familieleden der slachtoffers te zorgen. Het binnen enkele dagen te verschjjnen boek van kapitein Dreyfns »Vjjf jaren van rajjn leven* zal geen beschuldiging zjjn van zjjne beulen, maar slechts een nieuw plei dooi voor zjjne onscbnld. Hjj vergeeft zjjn vaderland de niting van woede tegen hem, dien men hield voor een verrader, den laag- sten van alle ellendelingen. Voorts erkent hjj, na de marteling die hem werd aange daan door hem in den gevangenwagen langs zjjne woning te rjjden, zelfmoord te hebben willen plegen, maar dat te hebben gelaten omdat zjjne vronw smeekte dat hjj zod antwoorden, mjjnheer de baronVeel, wat ik zoo gehoord en gevpionneerd heb, heeft mjj te denken gegeven, maar het «on voor barig zjjn, daarover nn reeds te spreken. Dat echter de zaken voor de in hechtenis genomen dame er heel leeljjk uitzien, znlt u zelf wel moeten bekennee.* »Dns ook u gelooft aan hare schuld?* •Ik kan de belangrijkheid der aanwezige redenen tot verdenking niet geringschatten, maar ik ben daarentegen volstrekt nog niet overtuigd. Jnist die voorbeeldelooze onhan digheid, waarmede dit jonge meisje te werk moet zjjn gegaan, doet mjj twijfelen. Wie een misdaad heeft begaan, tracht in de aller eerste plaats de sporen er van te vernietigen. De strnikroover die een reiziger heeft neer geveld, werpt eerst het bebloede mes weg, dat men in geen geval in zjjn bezit mag vinden. En wanneer het mejuffrouw Rein- feld was, die deze doodeljjke vermenging der geneesmiddelen heeft gepleegd, dan moest voor haar het flsschje met vergift hetzelfde zgn, wat het bloedige mes voor den moordenaar was. De zorgeloosheid, waarmede zg het op een plaats zon h-bben bewaard, welke eigenljjk voor iedereen toe gankelijk was, is niet best te begrijpen.* >Zjj kan kat niet daar geplaatst hebben... dat is voor mjj boven allen twjjfel verhe ven. Maar wie beeft het dan gedaan wie? Onophondeljjk pjjnig ik mjjn her senen, zonder daarop een antwoord te vin den Wanneer wjj dat antwoord hadden, mjjnheer de baron, zonden wg ook den moordenaar hebben. Is er onder nwe huis- genooten wellicht iemand, die mejuffrouw Rein leid een kwaad hart toedraagt, of haar een strik wil spannen?" bljjven leven om zijne onschuld te bewjjzen. Op verzoek van bet parket te Montlu$">n is te Parjjs een Pool, Jaonowits genaamd, gevangen genomen, die beschuldigd wordt arbeiders van de wapenfabriek te Coramentry te hebben omgekocht, het fabrieksgeheim te verklappen voor de samenstelling van staal van de Fransche kanonnon. Jaonovits, zoo heet het, en zjjne medeplichtigen, had den plan het geheim aan Krupp te ver raden, voor wiens rekening zjj werkten. Jaonovits was in het bezit van verscheidene in het Dnitsch gestelde stukken. De mede plichtige werklieden zgn te Commentry in hechtenis genomen. Men vermoedt, dat de verraders nog niet veel hebben kannen uit richten, daar zg spoedig in den val zjjn geloopen. Evenwel verneemt da Temps uit Montlu$m, dat bjj de huiszoekingen te Com mentry belangrijke stukken zgn gevonden. Behalve de belangrjjke nadeelan, die de handel van Marseille nit de laatste werk staking heeft ondervonden, en de schade die de werkliedenberolking zelve van da staking heeft gehad, zal de mislukte bewe ging aan het rjjk een aardig sommetje kos ten. De minister van oorlog heeft e«n «an- vullingsbegrooting ingediend van 157.600 fres., de kosten van troepen-tranRporten naur Marseille en schadeloosstellingen voor sol daten en officieren. Te Bone in Algiers zgn verscheidene menschen gewond tengevolge van de ont ploffing van een dynamietinjjn. Er was 2000 K.G. dynamiet onder een rotsblok ge legd om het nit elkaar te laten springen. Een talrjjke menigte stond er op een groo ten afstand naar te kjjken, maar de rots blokken vlogen veel verder, dan men ver wacht had. Een korporaal van de tirailleurs is doodeljjk gewond, «n een tiental perso nen ontvingen min of meer ernstige kwet suren. Uit Algiers wordt geseind dat de inboor lingen in het dorp Adelia, nabjj Miliana, in opstand zgn gekomen. Zg hebben het dorpshoofd en eenige inlaudsche rniters ge vangen genomen en het dorp Marguerite verwoest, waarbjj verscheiden» personen ge wond werden. De eerste opgaaf van het aantal menschen dat bjj de ramp te Griesheim (zia ons vorig nr.) den dood heeft gevonden, bljjkt schro- George dacht eenige oogenblikken na en schudde toen het hoofd. »Ik zou niet weten wie Ik heb nooit anders dan met uitdrukkinge van oprechte hoogachting en vereering van haar hoorsn spreken." Alzoo ook in die richting zon er geen spoor liggen. Ik moet bekennen maar, neem mjj niet kwalijk, wanneer ik mg niet vergis, brengt men n daar een brief.* Eerst door dat gezegde was George den bediende gewaar geworden, die sedert een halve minuut in den deur stond. Wat is er?« vroeg hjj, terwgl hg naar hem toetrad. »Van wien is deze brief?* Van de freule. Mjjnheer de baron ge lieve haar te verontschuldigen, maar freule von Politz gevoelde zich te zier ontroerd, om deze zaak mondeling af te doen.* George gaf hen door een handgebaar te kennen, dat de bediende zich kon ver wijderen en draaide in zenuwachtige on rast het sierljjke, zwart gerande briefje tusscben zjjne vingers om en om. •Een brief van mjjn nicht Asta!* zeide hjj. »Wat, duivekater, kan zjj mjj te schrij ven hebben? Neem mg niet kwaljjk, mjjn heer, dat ik in uwe tegenwoordigheid Hg had het couvert verbroken en was met het opengevouwen briefje in den licht kring der hanglamp getreden. Terwgl hg las, speelde de commissaris half werktuige lijk m< t een bleekrood blad vloeipapier, dat naast hem op het blad van de schrijftafel lag. Het scheen nog weinig gebruikt te zgn, waat met in 't oog loopende duidelijk heid stonden op het overigens zeer zinde- Ijjk middenvak: eenige regels schrift, die bjjna volkomen zuiver met alle halen en strepen waren afgedrukt. Ongetwjjfeld was meljjk overdreven geweest te zjjn. Tot dusvpr blijken er in b*t geheel 16 dood«n te zjjnin de gasthuizen liggen nog 40 zwaar gewonden, waarvan enkelen er wel niet van zullen opkomen. Ongevfer 60 lichtgewonden worden in hun eigen huis opgepast. Alle verdere gevaar heet geweken. Volgens berichten, te New-Tork ontvan gen nit den staat Maranhao (Brazilië), zün de daar gevestigde christelijke nederzettin gen door Indianen aangevallen. Tweehon derd christenen zouden vermoord zgn. De Russische minister van onderwgs heeft thans aan de studenten te Petersburg ge weigerd, de examens tot het najaar uit te stellen, waarop de studenten met een ge ringe meerderheid besloten, dan in het ?e- heel niet aan de examens deel te nemen. Een anarchist, Petïow, moet een aanslag hebben beraamd op het leven van den Ko ning van Rumenië. Hjj wist in het paleis binnen te dringen en hield zich daar ver borgen om op een gunstig oogenblik zjjn plan uit te voeren, maar werd intjjds ont dekt en gearresteerd. In twee aangrenzende villa's in een bni- tenstad van Weenan zjjn volkomen inge richte werkplaatsen tot vervaardiging van valsche bankbiljetten ontdekt. De bewoners Ritter von Bersemer en Kani, en hunne medeplichtigen zjjn gevangen genomen. Uit Sy dney wordt geseind dat de inboor lingen van bet eiland Nieuw Bretagae d»«n Duitschen millionair Mencke en diens secre taris, die met een jicht reisden, vermoord en opgegeten hebben. Het besluit betreffende de heffing van bplasting op suiker werd met, 251 tegen 148 stemmen door het Engelsch Lagerhuis aangenomen. Het voorstel, waarbjj tot het sluiten van een leening wordt overgegaan, werd met 213 tegen 128 stemmen goedgekeurd. De staf van het expeditiecorps in China meldt, dat de Chineezen den 23en en 24en 7 I bjj gevechten in de bergpassen van Sjan si door de Duitschers uit geduchte stellingen verdreven, naar Sjan-si teruggeworpen, en tot voorbjj den muur vervolgd zjjn. Be halve veel ouderwetsch geschut werden 18 snelvnnrkanonnen veroverd. Aau de zjjde der Duitschers sneuvelden een luitenant ea het een flinke hand, die d^ pen gevoerd had; dat bewezen de dikke halen, die bjj bet haastig afdrogen daar zoo scherp op het vloeipapier waren gecopieerd. Als om een proef van zijne bekwaamheid in het lezen van spiegelschrift te geven, trachtte de commissaris juist de eerste van de van rechts naar links loopende woorden te ont raadselen, toen e<m uitroep van den baron hem noodzaakte, het blad weder op zjjne vorige plaats te leggen. Waarachtig, dat ontbreekt er nog aan, om mjjn hoofd geheel en al op hol te bren gen,* had George uitgeroepen, toen zijne lezing geëindigd was. >Als ook zij mij ver laat, weet ik inderdaad niet, hoe het hier verder gaan moet l* Heeft uw nicht plan n te verlaten?... En om welke redenen, als het mg ge oorloofd is daarnaar te vragen?* Naar het uijj voorkomt, om een zeer dwaze reden. Zjj is bang, door langer hier te bljjven zichzelve ea mjj in opspraak te brengen. Alsof, sedert gisteren, niet de heelo wereld weet, hoe het met mjj staat! Ea alsof dat nn aanleiding voor haar kon zgn, zoo maar een, twee, drie het hazenpad to kiezen Zon u het z er onbescheiden van mg achten, mijnheer de baron, wanneer ik u verzoek, mjj den brief ter inzage te geven George scheen eerst een weinig verblutt over dit onverwachte verlangen, toen ecu- ter reikte hg den commissaris het blad toe, dat met vaste en energieke geschreven let ters bedekt was. door Buitenland. (Wordt vervolgd.)

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1901 | | pagina 1