Hel Land van Hensden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Een Rechterlijke Dwaling
FEUILLETON.
Uitgever: L. J. YESRMAH, Heusden.
M 2004.
ZATERDAG 4 MEI
1901.
AMBTENAAR.
!iE* LAND;VAN 1 ALTEN^
VOOR
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00.
franco psr post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummer# 5 cent.
Adyertentiën yan 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 7% ct- Groote letters naar plaatsruimte.
Adyertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Als er ran Rjjks- of Gemeentewege een
postje openkomt, hoe slecht ook betaald,
dan staat men verbaasd over het groot aan
tal liefhebbers, dat er naar dingt. En vraagt
men nu zulk een sollicitant, of hjj meent
daarvan te kunnen leven, dan zal de een
u antwoorden, dat het maar de kuast is,
om den voet in den stijgbeugel te krjjgen,
dan volgt de rest van zelf. Van 31e aspi
rantklerk wordt men na verloop van tjjd
2de, later 1ste, eindeljjk klerk, ja misschien
wel aspirant adjunct-commies of wie weet
wat meer. Een tweede zal n zeggen, dat het
wel een zuinig baantje is, maar zie, er is
pensioen aan verbonden voor den ouden dag.
Een derde heeft een beetje van zijn ouders
geërfd, die handel dreven, of in de nijver
heid waren en als bjj nu een baantje h-eft,
dat een beetje opbrengt en niet te veel tjjd
tn inspanning vraagt, is hij «onder dak*.
Een vierde vindt het fatsoenlijker op een
«bureau* te werken voor f 1.daags en
met een hoed op en een boordje om, soms
ook nog met een wandelstok in de hand,
op straat ziek te vertoonen, dan met een
driedubbel loon in een boezeroen zich te
laten zien.
En zoo zjjn de redenen vele, die de men-
schen doen snakken naar een baantje met
vaste bezoldiging, al is deze raak zeer laag.
In de laatste jaren is dat streven zeer
toegenomen. De middelen 7 in verkeer zijn
verveelvoudigd, posterijen en spoorwegen
hebben honderden jongelui aan een baantje
geholpen. Hoevelen er bjj de laatste niet
spoedig genoeg promotie maakten en daarom
het vak weer lieten loopen, of wel naar
Z.-Afrika trokken, om daar betere voor
waarden te bedingen, is niet te zeggen.
Maar hoe meer zeer groote maatschap
pijen zich uitbreiden en vooral hoe meer
nu stad of Staat allerlei bedrijven aan zich
trekt, hoe meer het zoeken om ambtenaar
te worden zal toenemen. Dat is trouwens
een van de groote gevaren van den socia-
listischen Staat, dat alle menschen dan
eenvoudig ambtenaren zouden worden en
vrijwel alle energie werd gedoofd.
Want, de goeden niet te na gesproken,
over 't algemeen is een ambtenaar een man
zonder energie. Als op onze ministeries het
DOOE
REINHOLT ORTMANN.
(8
«Wanneer u er gewicht aan hechter
staat trouwens niets in, hetwelk ik in 't
belang der afzendster geheim zou moeten
houden.*
Riet den eersten oogopslag had Urbaeh
gezien, dat het handschrift hetzelfde was
als dat wat op het vloeipapier stond afge
drukt; maar het was toch wel niet deze
oogenscbjjnljjk zoo onbeduidende omstan
digheid, welke hem thans voornamelijk be
langstelling inboezemde.
«Mag ik n zeggen, mjjnheer de baron,
welken indruk ik verkrjjg uit het gedrag
van uwe bloedverwante en vooral uit dezen
brief?* vroeg hjj, na hem gelezen te hebben.
«Ik verzoek u daarom'!* antwoordde Ge
orge voorkomend, schoon, waarschijnlijk on
bewust, op ietwat gereserveerden toon.
«Het scbjjnt mg toe, dat de jonge dame
zeer gaarne zon bljjven, indien u er toe
kon besluiten, baar zeer dringend te zeg
gen, er bepaald op te staan.*
«Dat zal ik zeer zeker niet nalaten te
doen. Maar zon u zoo goed willen zjjn, hoe
u, in weerwil van uwe zeer oppervlakkige
kennismaking met mjjn nichtje, tot zulk
eene gevolgtrekking kondet komen?*
«Misschien zon zulks voor iemand, die
door zjjn beroep gewoon geworden is, de
menschen scherp op te nemen, niet zoo heel
zijn. Mejuffrouw uw# nicht
aantal ambtenaren op een derde werd terug
gebracht en deze dubbel tractement ont
vingen, mits zjj werkten en niet het voor
geschreven aantal uren op de bureaux zaten,
na aftrek natuurlijk van den ruimschoots
genomen tjjd voor komen, gaan, koffie
drinken, enz., het werk zou beter gebeuren,
de ambtenaren zouden er voordeel van
hebben en de Staat ook. Nu is 't juist
andersom, het aantal postjes wordt voort-
dnrend uitgebreid, het werk meer versnip
perd en de arbeid geestdoodender.
We zjjn gelukkig nog niet zoo ver als
Frankrijk of Daitscbland, waar het kwaad
veel grooter afmetingen heeft aangenomen.
En het heeft een verlaging tengevolge van
het karakterpeil. Bjj de lagere ambtenaren
is een streven, niet om goed werk te le
veren, om werkelijk datgene waarvoor men
komt zoo goed mogelijk te doen en, be
denkende dat men in dienst is van Staat
of Gemeente, deze zooveel mogeljjk moet
bevoordelen, maar om zjjn superieuren naar
den zin te zjjn. Immers deze zjjn het, die
het heft in handen hebben voor bevordering
en zjj hebben het liefst geschikten, dat is
kruiperige ondergeschikten. Het gevolg is
dat de laatste dan, wanneer zjj er kans toe
zien, zich wreken op het publiek door het
lonap te behandelen en te vergeten dat zij
er zjjn oi» 't publiek en niet omgekeerd.
Son„tjjds zjjn er, die werkeljjk energie en
zelfstandigheid toonen, door de wjjze waarop
zjj hun werk verrichten of door ook aan
anderen arbeid, dan dia hun is opgedragen,
een deel van hun tjjd te wjjden. Maar ge
woonlijk wordt dit door de superieuren
tegengewerkt, die, aan sleur gewoon, liefst
alles in 't oude spoor laten loopen en van
de drukte, die de minste afwjjking zou ver
oorzaken, niet willen weten. Men vrage het
bjj ons maar eens aan de jongere ambte
naren, in Indië werkzaam, hoe hun werkelijk
goede plannen door de groote «oomes*
worden tegengewerkt en zjj zelveu er door
in 't zwarte boekje komen.
Nu is zulk een ambtenaar misschien heal
nattig, maar hjj brengt weinig nut voort,
hjj is niet productief. Hg zorgt er voor dat
alles bljjft zooals het is, maar niet om de
zaak vooruit te brengen. Vandaar ook dat
indnstrieele zaken door particulieren ge
dreven veel beter ,gaan en met veel minder
kosten dan wanneer de °xploitatie gaat van
wege da openbare macht. Er is nu weer
voor u een zeer croote familie-genegenheid
daaraan behoeft u niet te twijfelen. Eu
dat is trouwens peer gemakkelijk te verkla
ren. IJ kent elknar vermoedelijk reeds van
uwe prilste jeugd!*
«Geenszins! De mo der van Asta was
slechts eene stiefzuster van mjjn papa, die
zich van hare familie totaal vervreemd heeft,
door een mésalliance, want haar man was
dit weet iedereen een speler van be
roep en er kon das geen sprake van zgn,
dat de familie omaang met hem wilde heb.
ben. 'Langen tjjd werd verteld, dat hg met
vrouw en kind naar Amerika was getrok
ken, en wjj hielden alle drie voor verdwe
nen, totdat papa op zekeren dag toevallig
vernam, dat zjjn inmildels wees geworden
nicht in treurige omstandigheden te Berljja
woonde en daar door slecht betaald naai
werk een armzalig leven leidde. Daarop
noodigde hg haar uit hierheen te komen en
hg vond geen reden daarover spjjt te ge
voelen, want mjjn nicht ofeigenljjk mjjn
achternicht heeft de weinige genietingen,
welke zjj in haar huidige woonplaats smaakt,
door hare opofferende toewijding aan de be
langen van ons hnis ruimschoots betaald.*
Met deze opheldering scheen George dit
thema als afgehandeld te beschouwen en ook
de vreemdeling vonl klaarbljjkeljjk geen
aanleiding tot verdere vragen. Een kwartier
later werd hun gemeld, dat het avondmaal
was opgediend, en daar de baron bg die
gelegenheid den bediende eenige bevelen gaf,
kon hg niet opmerken, dat Urbach iets van
de schrijftafel des overledene wegnam en in
zgn borstzak stak.
Een weinig opgeruimde maaltjjd hield
beide heeren nog eenige oogenblikk n bjj-
een, en de ambtenaar was blgkbaar big,
gevoelt tflpn-Jtë iÉjfir'fl TjTl 7,tin dro*A^*nl\«r
sprake van om de steenkolen in Limburg,
althans voor een groot deel, van Staatswege
te exploiteeren. In theorie is dat uitnemend,
maar in de practjjk Wjj hebben 't hier
te lande gehad en yt gevolg was, dat er
bjjna geen kolen werden gedolven en er geld
bjj moest. Men klaagt, en zeker terecht
over de wanverhoudingen, die er bjj ons te
lande bestaan door de zonderlinge wjjze van
concurrentie tusschen de twee groote spoor
wegmaatschappijen. Maar juist de scherpe
concurrentie is de oorzaak, dat het publiek
veel meer treinen krjjgt en goedkoopere
vrachten dan wanneer bjjv. de Staat de
zaak gaat exploiteeren en de beambten en
ambtenaren persoonlijk er geen 't minste
belang bg hebben hoe de zaak marcheert.
Het vermoedeljjk gevolg zon worden: min
der treinen, minder gemakken, duurdere
vrachten en een heirleger ambtenarsn, die
't publiek afsnauwden.
Daarbjj komt nog, dat op staatkundig
terrein de ondergeschikten zich niet meer
vrjj zouden durven uiten. Waar da Duitsche
Keizer zelfs hooggeplaatste beambten ging
«ma8zregeln,< die zjjn kanaalplannen tegen
werkten, daar is het te begrjjpen wat er
worden zou van de zelfstandigheid der
lagere. Hoe meer men het ambtenaarswezen
uitbreidt, hoe meer de schaduwzijden zich
openbaren.
Daarbjj komt, dat ook voor de ambtenaren
zei ven de levenstoestanden niet beter wor
den bg uitbreiding van bef aantal postjes.
Men heeft het hier gezien, toen het onder
wijs van Staatswege zoo werd uitgebreid,
welk een ontzettende toestrooming er plaats
had, niet het minst nit den kleinen midden
stand en de arbeiders wereld. En 't gevolg
was, dat velen jarenlang liepen met hun
acte in den zak en ten slotte wat anders
zochten en dat op dit punt minder consciën
tieuss gemeentebesturen de tractementen
maar steeds verlaagden: «Men kon immers
genoeg personen voor dat geld krjjgen.*
In eene provinciale hoofdstad werd zelfs
door den burgemeester geantwoord: ze wis
ten 't immers vooruit toen ze solliciteerden,
toen een der raadsleden wees op 't onbil
lijke om van de onderwijzeressen een acte
meer en eenige lesuren per week meer te
eischen voor 't zelfde salaris, dat de onder
wijzers kregen.
Het moge aan den eenen kant waar zjjn,
dat een «vast inkomen«(tje) voor zeer velen
gestemden gastheer afscheid kon nemen, om
naar de voor hem bestemde logeerkamer te
gaan. Maar hij dacht er volstrekt nog niet
aan zich ter ruste te begeven. Nadat hjj dé
gordjjnen had laten zakken, en zich voor
zichtig overtuigd had, dat ook door het
sleutelgat zjjne handelingen niet konden
bespied worden, trok hjj een bleedrood blad
vloeipapier nit zjjn zak en begon, met be
hulp vau een klein spiegeltje, de letters
daarop te ontcijferen. Meer dan een uur
was hg daarmede bezig. Toen hjj eindeljjk
zich uit zjjn gebogen hon iing oprichtte, om
zgn pgnljjken rag uit te rekken, stonden
als resultaat van het ingespannen onderzoek
op een blaadje van zgn notitieboekje de
volgende woorden:
streng stilzwggen tegenover ieder
een. Je moet het ongeopend bewaren,
totdat ik het terugeisch en wel zeer
zorgvuldig, want de inhoud is van het
grootste belang. Mondeling meer
In haast. Je toegenegene
Asta.*
Daaronder de datnm van een week ge
leden en nog eenige onsamenhangende let
tergrepen en letters, waarvan de juiste
completeering hem klaarbljjkelgk nog niet
gelakt was. Met zorg stak hg het blad
vloeipapier weder in zgn zak en staarde toen
een heele poos werktnigeljjk en ernstig voor
zich nit.
«De dochter van een algemeen erkend
speler!* mompelde hg, terWfll hg eindeljjk
zich ontkleedde. «En zjj heeft klaar big ke-
Ijjk het er op gezet, dezeii jongen baron
voor zich in te palmenHet zal niet
kwuad zgn, n een beetje in 'c oog te hon
den, zachtzinnig duifje van et'n freule!"
V_ I
iets aantrekkelijks heeft, het getuigt toch
ook van een gemis aan energie, dat beden
kelijk is. Menigeen zou in den handel, in
de Djjverheid, in de wetenschap een man
van beteekenis zgn geworden met de hem
verleende gaven, die nu een doodgewoon
radje geworden is in het raderwerk van
den Staat of een of andere groote inrichting.
Nergens is die postjesjagerjj (functiona-
risrne noemt men het met een geleerd
woord) zoo sterk als in Frankrjjk en de
begeerte naar een ambtenaarstitel is er zoo
groot, dat men voor zeer geringe belooning
in overvloed werkkrachten kan krjjgen.
Daarvan heeft de Regeering dan ook ge-
brnik gemaakt om een bezuinigingsmaat
regel in te voeren, die verbaasd doet staan.
Zjj heeft feiteljjk het recht op pensioen laten
vervallen, door te bepalen dat de vroeger
op 65 jaren vastgestelde levensgrens werd
afgeschaft. Zjj kan n.l. bepalen, dat zjj,
die op dien leeftjjd nog bruikbaar zjjn, in
dienst moeten bljjven. En daarbjj gevoegd
de steeds voortgaande uitbreiding van postjes
ter wille van Kamerleden en andere invloe
den, maakt voor de jonge ambtenaren de
promotie hoe langer hoe moeiljjker, zoodat
in sommige takken van dienst na 2l/a a
3 jaar (op eigen kosten) surnumerair te
zgn geweest, men dan nog 4 jaar van
waarnemingen tegen f 60 per maand moet
leven, om eindeljjk na 10 jaar dienst op
ruim 30-jarigen leeftjjd f 1000 inkomen te
hebben. En daarvoor moet de man gepro
moveerd zgn. Rekent men nu de rente van
bet kapitaal, dat zgn opleiding gekost heeft,
op f 400, welke hg ontvangen zou als bjj
niet had gestudeerd, dan verdient hjj f 600
en moet daarvoor nog een zekeren stand
ophouden
Ambtenaren moeten er zgn, dat is zeker.
Of we niet met veel minder toe konden is
een vraag. Maar voor jongelui met energie
en hersens is er een betere, meer zelfstan
dige en meer eervolle weg om door de
wereld te komen, dan deze.
Buitenland.
De Belgische legerhervormingscommissie
is met haren arbeid gereed gekomen en
heeft de volgende besluiten genomen
Het leger bestaat nit vrijwilligers en
miliciens. De vrijwilligers zullen bgzondere
voordeelen genieten. De plaatsvervanging
wordt afgeschaftde sterkte van het leger
niet geheel met zjjn morgentoilet gereed,
toen hjj reeds een bezoek ontving van den
slotheer. George verontschuldigde zich haas
tig, dat bjj hem zoo vroeg kwam storeD,
om vervolgens gejaagd en zenuwachtig in
weinige woorden de reden er van te ver
klaren.
«Het schjjnt dat ons hnis veranderd is
in een hol van misdadigers,* begon hjj.
«Nog zoeken wjj naar een moordenaar en
reeds moet ik tot de ontdekking komen, dat
er ontegenzeggelijk ook een dief onder onR
dak schuilt. Uit de gesloten brandkast van
papa zaliger in diens studeervertrek, is een
bedrag van tienduizend mark gestolen.*
De commissaris was in ongelooflijk kor
ten tjjd in de kleeren. Dit nieuws wekte
blgkbaar zgn levendigste belangstelling.
«Is u volkomen zeker van uwe zaak,
mjjnheer de baron? Wanneer heeft u den
bewnsten diefstal ontdekt?*
«Een kwartiertje geleden, toen ik het
geld wilde inpakken en verzenden. Het cou
vert, waarin de bankbiljetten gezeten heb
ben, lag nog op dezelfde plaats, maar het
was ledig.*
«En uzelf heeft het, met het geld erin,
te voren daarin gelegd
«Papa deed het, in mjjn bjjzjjn. Het was
op den dag, dat hg ziek werd. Hg had
het bedrag van zgn bankier laten komen,
omdat hg die som voor de betaling van
een wissel, welke heden vervalt, vroegtijdig
wilde gereed hebben. De secretaris, die naar
de stad gezonden was, bracht het geld, toen
wjj op het punt stonden ter jacht uit te
rgden. Papa telde de bankbiljetten, legde
ze voor mjjne oogen met het couvert in de
brandkast, welke hg volgens zjjae gewoonte,
vnldig njogt. Toen stak hg de sleu-
•riiocan «ezauiüi-»
in vredestijd bljjft onveranderd, voor oor-
logstjjd wordt ze op 180,000 man gebracht.
De vrees dat de viering van den Meidag
ditmaal in Frankrjjk tot ernstige ongeregeld
heden zou leiden, heeft zich gelukkig niet
verwezenljjkt. In de verschillende mjjn-
districten werden wel hier en daar betoo
gingen gehouden, maar alles liep in de
beste orde af. Zelfs te Mentceau les Mines,
waar ook in sommige fabrieken het werk
stilstond, vierde men feest. In de mgnbek-
kens van Aveyron en van de Loire werd
bjjna overal gewerkt, evenals in de mjjnen
en op de werven te Marseille.
'Te Lemberg (Oostenrjjk-Hongarjje) trok
ken Maandag eenige honderden werkloozen
door de straten, waar zjj onder het geroep
om brood of werk de brood- en worstwin
kels plunderden en duizenden vensterruiten
vernielden. Politiè en troepen herstelden ten
slotte de orde. De stadhouder vau Galicië
moet aan eene socialistische deputatie- vau
werkloozen verklaard hebben, dat hjj reeds
eenigen tijd geleden vergeefs bjj de regee
ring te Weenen heeft aangedrongen om te
laten beginnen met de uitvoering van open
bare werken.
Bresci, de moordenaar van koning Hum-
bert, vertoeft te San Stefano in een cel,
welke geheel is ingesloten door palissaden,
terwgl hg rn3ten mag op een bed, bestaande
uit matras en oorkussen en hem tot tjjd-
verdrjjf zjju verstrekt een bjj bel en een boek
aangaande het leven der heiligen. De man
is uiterst opgewonden geen wonder bij
zoo'n régime van geestelgke en lichamelgke
marteling.
Nabjj Memphis (Vereen. Staten) is Maan
dagavond een uiterst brutale treindiefstal
gepleegd. De sneltrein van de Choctaw,
Oklahama en Gulf spoorwegmaatschappij*,
die om 11.40 Memphis verliet, werd twiu-
tig mimuten later opgehouden door zes ga-
maskerden bjj Bridge Junction.
Een neger-conducteur, die zich tegen de
roovers te weer stelde, werd neergeschoten
en zgn toestand is zeer zorgwekkend. De
geleider van den sneltrein, die zich eveneens
verzette, werd afgeranseld. Na den trein
gestopt te hebben, dwongen de roovers het
personeel de handen op te steken, waarna
zjj de post- en expresswagen afkoppelden
van de rest van den' trei» en een halve rajjl
ljjk de kamer. Hjj zelf heeft haar niet
weder betreden want hjj wird een uur later
te paard door eene beroerte getroffen. Er
bestaat dns geen mogelijkheid, dat hjj de
som er weder uitgenomen zou kunnen heb
ben.*
«Wanneer is dat geweest, mjjnheer de
baron
«Den veertienden van deze maand.*
«En sedert dien tjjd heeft u de brandkast
niet meer geopend?*
«NeenIk deed het, zooals ik zeid;j, een
kwartier geleden voor de eerste maal. De
dief moet zich van een looper bediend heb
ben, want de kast was te voren behoorlijk
gesloten en ik kon nergens sporen van ge
weld ontdekken.*
«Sta mg toe, dat ook ik mg daarvan
overtuige. Ik geloof tameljjk verstand te
hebben van de kunstjes, dia inbrekers van
beroep er op nahouden.*
Zjj begaven zich naar het ons bekende
vertrek, deels studeerkamer, deels kantoor,
en de commissaris onderwierp de kast aan
een nauwkeurig onderzoek; hg bekeek de
sloten en de twee sleutels, welke er op pas
ten en die aan een groote sleutelbos hingen,
eveneens met de meeste aandacht.
«Hier heeft men evenmin gebruik ge
maakt van een looper, als dat de kast met
geweld zou zgn opengebroken,* zeide bjj
eindeljjk. «De zeer knnstig bewerkte sloten
zonden in beide gevallen beschadigd zjjn.
Maar waarsehjjnljjk is van elk dez r sleu
tels ergens nog een tweede exemplaar aan
wezig.*
George ontkende zulks ten stelligste.
«Dan kan de diefstal slechts met oehu'p
van den jnisten sleutel zgn volvoerd. Waar
>ren zjj gedurende de ziekte van uwen
V Wordt vervolgd
muil
