cm
1
Het Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
WINKELS.
FEUILLETON.
De moord ia den sneltrein.
ÉÉR
ipl
111
Uitgever: L.. J. VEEMAN, Heusden..
M 2043. WOENSDü 18 SEPT. 1901.
1*
- i j
-» v/v
'J
UW9 VAN-ALT
VOOS
Dit blad versch^nt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementiprgi: per S maanden f l.OO.
franco per poet zonder prjjsverhooging. Afzonderljjke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regel» 50 et. Elke r«
meer 7% et. Groote letter» naar plaateruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrjj dagavond
ingewacht.
i m-ÊZ-ÊBB-mmmmmmm—mm II i r
Wanneer men de toekomst-mnziek hoort,
die in de socialistische romans wordt ge
geven, zooals in Bellamy's Jaar 2000of
>Zola's Arbeid*, dan hebben alle winkels
afgedaan; groote magazijnen voorzien in
de behoeften van wat men noodig heeft,
zonder dat daarvoor behoeft te worden
betaald, of indien al, dan met bons voor
geleverden arbeid. De groote besparing aan
werkkrachten en kapitaal daardoor ver
kregen is oorzaak, dat er veel meer werk-
krachter voor productie beschikbaar komen
en daar deze geregeld wordt naar de be
hoefte en er dus geen overproductie ontstaat,
worden de werkuren verminderd en de
levensstandaard verhoogd vo~>r allen.
't Is niet uit zulk een menschlievend
oogpunt, dat de groote Bazaars zjjn ont
staan. De ondernemers hebben berekend,
dat de prjjs der waren tengevolge van de
gewone wjjze v n distribueeren wordt ver
hoogd met 30 tot 50 procent vóór de goe
deren van den voortbrenger komen in de hand
van den kooper. Werd nu die wjjze van ver-
deele» geconcentreerd, dan kon veel goed-
kooper worden geleverd en de winst van
den verkooper zou toch nog aarizienljjk zjjn.
Vooral in de groote centra van de bevolking
zgn zjj voor deze van zeer groot gemak.
Kan men in één winkel terecht voor onge
veer alle artikelen in de huishouding be-
noodigd, dan bespaart men zeer veel tjjd,
welken men anders noodig heeft voor heen
en weer loopen naar de verschillende deslen
der stad en men kan daar ook veel grootere
keuzo vinden dan in kleinere winkels. De
Bazaar koopt in 't groot in, kan das goed-
kooper leveren, heeft een omzet, zeg van
100 winkel» en winkeltjes, maar gebruikt
daarvoor op zgn best het tiende deel van
het gezamenlgk personeel van al die winkels,
heeft daardoor minder kosten en behoeft
ook niet die sommen voor reclame van
allerlei soort. Uit alles big kt dat ééa zulk
een magazjjn in de behoefte kan voorzien
van die honderd winkels en doordat het
zooveel goedkooper en beter kan leveren
dan deze, van lieverlede deze dooddrukt.
Daarbjj komt dat ia die bazaars h t stelsel
van contante betaling regel is, dat is nood
zakelijk. Zjj hebben dus niet te doen met
2)
>Zjjt gjj een detective?* vroeg eene stem
naast, hem.
Hjj keerde zich haastig om en keek in
het gladde, haast jongensachtige gezicht van
een jongen man.
«Wat wilt gjj?« vroeg Darrel tamelgk
barsch.
«Ik zon gaarne iemand eene gewichtige
mededeeling willen doen.*
Welnu spreek dan maar op.«
«Eerst moet ik weten, of gjj een detec-
tice zjjt.«
>Als ge wilt, kunt ge mg wel zoo noe
men.*
»'t Is over dien armen jongen daar in
da kamer,* zoo begon de jongen bedeesd.
«Ik heet William Watson en was met hem
in denzelfden treiD. Wilt u hooren, wat ik
u kan mededeelen?*
II.
»Of ik hooren wil?* hernam Richard
Darrel op de vraag van den jongen, dien
hg onderzoekend aankeek. «Zeker wil ik
het hooren! Ga maar met mg mee, dan
zal ik een plek opzoeken, waar men ons
nooit kan storen.*
Zg liepen vlug de straat af en traden
eene kleine restauratie binnen, die om dien
tjjd altgd vrg leeg was.
»Zal ik een flesch wjjn voor ubestellen?*
vroeg de vreemde, toen zg zich in den meest
i-1
J- -O
kwade po«t*n en bet kapitaal kan veel
vaker worden omgezet. In groote steden
h-bhen zjj daarenboven dikwerf fi ialen in
verschillende wgken, waar men op dezelfde
voorwaarden kan koopan als in het groote
magazijn en deze drukken dan op hnnne
benrt in hunne omgeving weder de kleine
winkeliers dood. Zoo komt door die »Slok
op's* de middenstand hoe langer hoe uieer
in den druk. En dat werkeljjk zeer vele
winkeliers een kommervol bestaan hebben,
bljjkt uit het feit dat in '99 937 failliet
verklaringen plaats hadden, waaronder 107
winkeliers in klaedingstoff n, 60 in luxe
artikelen en galanteriën, enz.
Wat is na daartegen te doen? Dat meer
en meer in elk bedrjjf de groote zaken de
kleine dooddrukken, dat de fabrieksnijver
heid de buisnjjv«rheid geheel verdringt en,
met uitzondering van de kunstnijverheid,
van lieverlede den werkman maakt tot een
soort van levende machine, dat kan niet
worden ontkend. En dat ook in de groote
plaatsen de groote Bazaars de winkels zullen
vervangen, is tameljjk wiskunstig zeker te
zeggen. Daarom moeten de winkeliers de
handen inéénslaan en zeiven de detailhandel
in 't groot beginnen.
Toen de stoombooten in de vaart kwa
men, hebben zij vroegere veerschippers ver
moord. E n tjjdlang hebben de schipprrs de
ongeljjke concurrentie trachten vol te hou
den, toen moesten zjj 't opgeven met groote
schade. Alleen in enkele plaatsen, waar de
schippers mei echte aeaipperawgnneui nvt standen op hun benrt weer nieuwe uwiiueiien
verloopen van bet getjj zagen aankomen
en hun schepen verkochten om samen een
stoomboot in de vaart te brengen, hebben
zg er zeiven van geprofiteerd.
Deden nu in onze groote steden de win
keliers eveneens en vereenigden zjj zich om
samen bazaars te stichten, dan zonden zjj
zeiven de voordeelen hebben, welke anders
den kapitalisten, die in 't openen er van
een goede geldbelegging zien, ten deel vallen.
Twee of drie groote magazjjnen, zonder
bluffige étalages, waar m8B alle voorwerpen
van dageljjksch verbruik kon krjjgen, met
in de buitenwjjken filialen, die uit hetzelfde
magazgn worden bediend, zouden in staat
zgn om in de behoeften te voorzien. Zjj
zouden in 't groot van de fabrikanten of
importeurs koopen en de besparing aan
kosten zou hun en het publiek ten goede
neergezet.
»Neen,« zei Darrel zjjn voorhoofd fron
send, «voor znlke dingen moet men helder
van hoofd zijnwjj behoeven ook niet da
del jjk iets te gebruiken. Als gjj iets naders
weet omtrent deze vreeseljjke misdaad, zeg
het mjj dan onmiddclljjk 9n geheel naar
waarheid.*
>0, ik weet zeer veel, want ik was de
eerste, die den armen Roland vondik zag
zelfs nog, dat de mannen dea zak met geld
wegnamen, er waren er drie.*
Verder.*
«Zjj droegen allen maskers; zoodoende
kon ik dus niet zien, wie het weren. Maar
ik geloof dat ze van Chicago kwamen.*
Waarom denkt gjj dat?*
Omdat ik een dag te voren hier in
Chicago drie precies geljjke gedaanten heb
gezien. Ik zou zelfs wel durven beweren,
dat de woeste Skinny het gedaan heeft.*
>Inderdaad
»Ja,« was het haastig Sntwoord. >En
daarom zon het zeker goed zgn hem in het
oog te honden.*
«Is dat alles, wat ge weet?* vroeg Darrel,
zonder notitie te nemen van de voorafgaande
woorden van den jongen.
>0 neen, ik weet nog veel meer,* ver
klaarde Watson, maar op wantrouwenden
toon voegde hg er bjj: «Doch is u na we-
zenlgk een detective?*
Darrel hield de kraag van zgn jas een
weinig in de hoogte, waardoor er een zil
veren ster zichtbaar werd.
Ja, nu weet ik het knikte Watson
toen hjj het teeken za^. «Welnu, ik geloof
zeker dat Joe Shinny de man is, dien u
zcekt.*
«Als u wilt, breng ik n naar zgn schuil-
maer te vinden
kompn, dat da<-renhovHïin de kwaliteit
der wnren ook zjjD vodeel zon hebben.
Dat is de eenige gezifte wjjze om het
euvel te bestrijden, of ij^èr, om te zorgen
dat zij zeiven de voorèlen behalen, die
anders anderen ten goeltomen. Men heeft
in Dnitschland beproeft lier en daar een
afzonderlijke belasting i heffen op die
magazjjneD, evenals ind'inkrijk, waar b.v.
de Bon Marcfcé, bj omzet van meer
dan honderd millioen cpleus, één millioen
extra belasting betaabfe Maar dat ie
percent wordt op de k#óers verhaald, die
«venwel toch nog goedkoper koopen dan
in een gewonen kleinemi winkel.
Coöperatie der winkeiers, waarbjj zjj
zeiven in bezoldigde betekking komen in
dienst der coöperatie, vfeka winst zjj na 't
sluiten der balans deelefi, is de eenige uit
weg, waarheen het gaan tóoet en wel spoedig,
wil men niet achter het Jet visschen.
Nn zegge men niet, dst op die wjjze tal
van personen buiten w>rk geraken. Als 10
groote winkels elk een boekhouder en drie
bedienden hebben, dan tan zeker de bazaar,
die deze tien vervang!, volstaan met één
boekhouder en twee hépers en een tiental
bedienden en knechts. Et zonden dus 7 van
de eersten en 20 van delaatsten vrijvallen.
Maar hetzelfde bezwaar is ook geopperd
toen de stoombooten de trekschuiten en
vrachtschepen en de sp v-^rtreinen de dili
gences en vrachtwagens overbodig maakten.
En 't is gebleken, dat dg veranderde toe
schiepen, waarin de vrjgevallenen een plaats
vonden.
Een andere bedenking tegen de genoemde
verandering is zeker dat onze steden er niet
mooier op zouden worden, als op vele
plaatsen de winkels verdwenen met hunne
uitstallingen. Denk n een winkelstraat bjj
avond zondur winkels, wier uitstralend licht
juist zooveel gezelligheid geeft. Reeds nu op
Zondagavond of in de week, welk een ver
schil Maar vooreerst zal 't zulk een vaart
niet loopen, dat alle winkels verdwijnen. Er
zjjH er een aantal, die slechts artikelen be
vatten, waarvoor een groote bazaar niet
geschikt is. Maar er staat in die opruiming
van vele winkels een voordeel tegenover.
De prjjs van den grond en de huurprjjs
van de buizen wordt nu voortdurend om
hoog gedreven door 't steeds vermeerderend
zjjn.c
Darrel antwoordde niet dadeljjk. Hjj dacht
er niet aan om maar dadeljjk alles voor
goede munt aan te nemen, wat de jongen
hem vertelde en de levendige belangstelling,
die bjj voor de zaak toonde, boezemde hem
een zeker wantrouwen in. Misschien ten
onrechte, zei hjj in stilte tot zichzelf; er
was immers een bjjzonder groote belooning
nitgelootd op de ontdekking van den moor
denaar daardoor werden zeker velen aan
gespoord om mee te helpen zoeken.
Welnu, wilt n met mij meegaan naar
de Weverstraat,?* vroeg Watson wederom.
«Nn niet.*
Wanneer dan?*
»Gjj moet hier van avond weer kom«n
dan zal ik n zeggen wanneer het mg voegt.*
«Goed. U komt toch zeker?*
«Heel zeker.*
Darrel stond op en verwijderde zich, zon
der te bem-rken, hoe het zooev:n nog zoo
onschuldig vriendelijke gezieht van Watson
plotseling een knorrige, onaangename uit
drukking kreeg.
«Ga je gaDg maar, Dick Darrel,* zei de
jongen binnensmonds, »ik ben slimmer dan
je denkt. Denk je, dat ik het bH gemerkt
heb, dat je me niet vertrouwt? 't Verwon
dert me toch nog, dat je den armen jongen
niet hebt herkend, dien je vjjf jaar geleden
wegens het maken van va'sche munt in de
ge/angenis hebt gebracht. Dat heb ik niet
vergeten, en dat zal ik je nog wel eens
betaald zetten.
Met een vreeseljjk gegrijns stond hjj op,
liet zich een glas brandewjju geven eD sloop
toen naar buiten, voorzichtig naar alle zjj-
den om zich heen ziende. Het was een gure
April-dag en de lucht was viunig koud.
Watson rilde in zijne daane kleeding
getal winkels en de woningnood ontstaat
voor een goed deel door de overgroote
ruimte door winkel» geljjkvloers ingenomen.
Voor de bewoners zonden ongetwjjfeld de
hygiënische toestanden heel wat verbeteren
als de winkelruimte tot woonruimte werd
ingericht en zjj zeiven hun vaste werkuren
hadden in den Bazaar'. Ook zouden de nn
vaak zeer karige looneff van winkelbedienden
en helpers dan kunnen verhoogd worden.
Nn kan dikwerf de patroon dit niet doen,
met den besten wil der wereld niet. Hjj zit
op zoo zware lasten, de eiscben van étalage-
en lichtkosten, waartoe de concurrentie hem
dwingt, de kosten juist verhoogd door de
kleine zaak, dat alles maakt het hem on-
raogeljjk zgn personeel hooger loon te be
talen of meerdere vrjjheid te geven. Voor
den patroon en den bediende, voor het koo
pend publiek en den fabrikant, voor hen
allen zon de omzetting der vele winkels in
enkele bazaars of verkoophuizen ongetwjj-
fuld voordeelig zjjn.
Laten daarom bjjtgds zjj, die 't aangaat,
er voor zorgen dat zjj zeiven 't heft ia
handen houden, vóór een ander het hun
ontneemt.
Een krachtige, welvarende middenstand
is noodig, zjj is als 't ware merg en pit
der bnrgerjj, zei Dr. Fokker. Laat dan de
middenstand het middel der coöperatie aan-
grjjpen om krachtig en welvarend te wor
den. Doet zjj 't niet, dan heeft zjj het zich
zelve te wjjten als zjj wordt »doodgedrnkt.«
Mac Kinley is geheel zonder pjjn gestor
ven. In den laafsten avond en nacht van
zijn leven doofde hjj zoo langzaam uit
hjj was reeds verscheiden uren voor zjjn
dood bewusteloos dat over het juiste
tjjlstip van zjjn overigden de doktoren van
meening verschilden, te meer omdat het
leven uren lang door allerlei kunstmiddelen
nog wat gerekt werd.
Dr. Rixey is tot na den dood van den
President in de kamer geblevende andere
doktoren waren nn en dan in het vertrek.
Omstreeks twee nor meende Rixey den dood
te kunnen cocstateeren, hjj liet de familie
leden roepen, en vjjf minuten later, na zich
over het lichaam heengebogen te hebbeD,
bief hg zgn hand op, met de woorden«De
President is dood.* Mevrouw Mac Kinley
om liep hjj vlug naar de armenbunrt in
een ander gedeelte van de stad, waar hjj
zeer goed thuis scheen te zjjn en na een
eind weegs afgelegd te hebben, betrad hjj
een ond onaanzienljjk gebouw. Op de eerste
trap bleef hjj staan, hjj luisterde een oogen-
blik en opende toen de denr van een kleine
armoedig uitziende kamer. Bjj het smalle
venster zat eene vrouw in armoedige klae-
diugzjj was ongeveer veertig jaar oud,
maar ondanks de vroege rimpels in haar
gezicht kon men zien dat ze vroeger bjj-
zonder mooi moest zgn geweest.
«Wel, moeder Skarlet, zjjt gjj alleen?*
vroeg Watson de kamer binnentredende.
»Dut ben ik immers meestal,* was het
verwijtend antwoord.
«Waar zgn Nick en Sam dan?*
«Dat weet ik niet.*
»Zijn ze dan vandaag niet hier geweest
»Neen, al in geen drie dagen.*
»Hé, dat ljjkt me vreemd.*
>Mjj volstrekt niet. Ze zjjH zeker weer
hier of daar heen getrokken en ze zullen
wel niet heel veel goeds uithalen. Ik zou
wel willen, William, dat je je niet meer
met hen inliet en dat je probeeren wildet
een behoorljjk leven te gaan leiden.*
Watson lachte spottend. »Ei, ei, tante
Martha, wat zgn dat nn voor mooie ge
dachten! Alsof uw brave neef ooit iets
slechts zon kannen doenBen ik niet een
model van volmaaktheid Hjj ging rechtop
staan en ke-k vol verwachting naar moeder
Skarlet, maar zjj scheen het in dat opzicht
niet met hem eens te zgn, want de onte
vreden uitdrukking van haar gelaat veran
derde hoegenaamd niet. Daar zjj evenwel
op zgne woorden geen antwoord gaf, giDg
hg kalm verder door met spreken: >Ik
ondenk-
»Hep, en men liet haar slaneD. Seer-tari»
Cortelyou becraf zich naar de bene 'enkam*r,
waar de leden van het Kabinet, de senatoren
en andere aanzienlijke personen saamge-
komon waren. Allen waren diép bewogen.
Uit alle deelen der Vereenigde Staten en
uit de heele weréld stroomen de telegrammen
van rouwbftU^g naar mevrouw Mac Kinley
of naar mishington en overal in Amerika
ziet men teekenen van rouw. Proclamatie»
worden uitgevaardigd, bijeenkomsten srebou-
den, vertooningen en feesten uitgesteld, «n
Zaterdag bleven alle openbare pebonw-n
gesloten. Verscheiden plannen in v^r^and
met de tentoonstelling te Buffalo zgn op
gegeven.
Toen het bericht van het overljjden van
Mac Kinley te Dantzisr ontvangen werd,
gaf de Keizer dadeljjk last aan de vloot,
alle vlaggen halfstok te laten dalen en de
Amerikaansche vlag halfstok in den grooten
mast te hjjsehen.
Alle hoofden van staten hebben tele
grammen van rouwbeklag gezonden. De
koningin-wednwe van Italië seinde aan
mevrouw Mac Kinley over de dro-fenis waar
in zjj beiden nn, door een overeenkomstige
wandaad, gedompeld waren.
Hot offieieele v»rslag der Igkopvieruiag
vermeldt het volgende
De kogel, die den President op het borst
been trof, drong niet door de huid hoen,
en deed weinig kwaad. De andere kogel
doorboorde de beide wanden van de naaag,
omleraan. Men bevond dat de beide gaten
volkomen gesloten waren gebleven «edert
de hechting, maar het weefsel er om heen
was door kond vaar aangetast.
Na de maag doorboord te hebben, drong
de kogel in het achterste gedeelte van het
onderljjf door, den top van de nier rakende
en verscheurende. Ook bjj dit gedeelte van
het wondkanaal had zich koud vunr ge
openbaard, dat zieh over de aMeeschklier
had verspreid. De kogel is niet terugge
vonden.
Er was geen spoor van bnikvliesontsteking
of ziekte der andere organen. De wanden
van het hart waren zeer dun. Het bleek
niet dat de natuur zelf pogingen gedaan
had om de storing tegen te gaande dood
is het gevolg geweest van kond vaar, dat
de maag in den omtrek van de kogelwonden
en het weefsel langs het verdere wondka-
baar langen tjjd heb ik geen cent in mjjn«
banden gehad, die ik niet eerlijk verdiend
heb. Maar zeg eens, moeder Skarlet, hebt
gjj ook al gehoord van den diefstal, die in
den afgeloopen nacht plaats heeft gehad op
den expres-trein van Chicago? Alle cou
ranten zijn er vol van.*
>Neen, ik heb er niets van gehoord.*
»Nn, dan zal ik het u «8ns spoedig ver
tellen,* en zich op den kant van de tafel
neerzettende, gaf William aas de aandachtig
luisterende vronw een kort verslag van da
geruchtmakende misdaad. Toen hjj zjjn
verhaal ten einde had gebracht, keek zjj
hem scherp aan.
>Ik hoop toch, dat gjj niets te maken
hebt met dien scharnitenstreek.*
>Wel, wat zou ik daar na mee te maken
hebben, hernam hg vlag. »Ma»r ik weet
er toch wel iets van, want ik was immers
in denzelfden waggon als Arnold en een
van de roovers zette zelfs zgn revolver op
mjjne borat en dreigde mjj dood te schietsD,
al» ik maar een enkel geluid gaf. U begrjjpt
dus, dat ik me maar liever doodstil hield.*
»Er zal wel heel veel drukte gemaakt
worden van die geschiedenis,* merkte de
vronw op, »en als de politie de schuldigen
te pakken krjjgt, zal het zeker slecht met
hen afloopen.*
>Het mocht wat, die laten zich niet
rangen.*
»Weet gg dat zoo zeker?*
»Ja, zeker. Ik Plotseling hield hjj
op en kreeg een vuurroode klenr. Dat ont
ging Martha niet. Hate hand op zgn arm
leggende, keek zjj hem ernstig aan. «Wil
liam, zeg mg de waarheid weet je, wie
den moord begaan heeft?*
(Slot).
v«
Buitenland.
Wordt vervoladX.