Het Land van Hensden en Altena, de Langstraat en de Hommelerwaard.
"feuilleton.
De moord in den sneltrein.
M 2054.
1901.
Uitgever: L, J. YEERMAH, Heusden.
ZATERDAG 26 OCT.
Nieuwe verschijnselen.
^T'LANB VAN alten^
VOOR
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prgs verhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels 50 et. Elke regel
meer 7*/j ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Een maatschappij, werkende met
eenige millioenen is een machtige in
stelling. Ze kan in eiken tak van nij
verheid heel wat presteeren. Ze ontgint
mijnen, legt spoorwegen aan, bouwt
zeebooten, bebouwt landerijen of drijft
handel en steekt aan 't eind van 't
boekjaar de winst op. Zoo kan het gaan,
maar zoo gaat het niet altijd. Leg de
lijst voor u van industrieele onderne
mingen, die ter beurze verhandeld wor
den, en ge zult zien dat ook op 't
terrein van 't kapitaal veel leeds geleden
wordt. De een kan niet het hoofd bieden
aan steeds scherper wordende concur
rentie, de ander kan bij gebrek aan
meer kapitaal de wieken niet genoeg
uitslaan, een derde betaalt zooveel aan
productiekosten en administratie dat
er van dividend geen sprake zijn kan
en 't gevolg is dat vele over den
kop gaan en andere een kwijnend be
staan nog een tijd lang voortsleepen.
Zoo ge een voorbeeld zoekt, kan Su
matra het u leveren. Sedert men bevond
dat de tabakscultuur daar loonend ge
dreven kon worden, is de eene maat
schappij na de andere opgericht. Niet
minder dan 56 maatschappijen zijn in
dien tijd alweer te niet gegaan, met
een kapitaal van ruim 40 millioen, ter
wijl er nu nog ruim 40 bestaan, waarvan
sommige met moeite het hoofd boven
houden. Een nieuw verschijnsel doet
zich op dit gebied voor, 't eerst gezien
in Amerika. We bedoelen de oprichting
van trusts. Gelijk een maatschappij
bestaat uit een vereeniging van personen
die samen een kapitaal van beteekenis
vertegenwoordigen, zoo is de trust een
vereeniging van dergelijke maatschap
pijen, een maatschappij dus in de tweede
mrcht. Yerbeeld u dat al die maatschap
pijen in Sumatratabak die reeds onder
gegaan zijn of staan onder te gaan,
bijtijds de handen ineengeslagen hadden,
ze zouden thans een macht vormen, die
op de tabaksmarkt een woordje mee te
spreken had. De zoo bloeiende Deli-
maatschappij heeft dit ingezien en reeds
meer dan 20 maatschappijen bij zich
ingelijfd.
Het voordeel van zoo'n trust valt
gemakkelijk in 't oog. Elke maatschappij
heeft haar bestuur, haar directeuren.
13)
»Dat gezicht was ongetwijfeld 't gelaat
ran Elliston,* prevelde bp, »en toch noemde
zjj hem Hubert. Daar moet de een of andere
vergissing zjjn en mjj dunkt, dat de krank
zinnige zich eerder zal vergissen dan ik.«
Toen bp in de hut terugkeerde, zag hp
Sybilia nog bewusteloos op den grond lig
gen. Zonder dralen trachtte hp haar weer
bp te brengen en daarom maakte hp aller
eerst hare kleeren los. Daarbjj viel het me
daillon op den grond, waarin zooals hp
vermoedde het portret van Hubert Vander
vervat was. Onder deze omstandigheden
meende Darrel wel het recht te hebben, het
portret te bekpken.
Hp deed het medai Ion open en zag de
photographic van een knappen man, dien
Darrel ondanks het geheel geschoren gelaat
ODmiddellpk herkende. Het was Harper El
liston.
Een vreeselpk vermoeden kwam bp den
detective op en hoofdschuddend stak bp het
medaillon met het portret in zpn zak. Daar
na wendde hp zich weder tot Sybilia, die
langzaam bp kwam en de oogen opende.
»Het was Hubert, nietwaar?* stamelde
zjj en toen baar blik op hare bloedende
handen viel, liet zjj er verbleekend op vol
gen: >0 God! Hg wilde mg vermoorden 1c
Een vreeselpke schrik teekende zich op
haar gelaat, zp sprong op, wierp haar ver
warde haren achterover en ging toen ont-
Bij een vereeniging komt het bestuur
in één hand en wordt een aanmerkelijke
som aan salarissen uitgewonnen. In
New-York bestond vroeger de stads
spoorweg uit 18 verschillende lijnen,
elk met een volledig bestuur, waaronder
een rijk gesalarieerd directeur. Na de
totstandkoming eener trust wordt het
werk dier 18 door één persoon gedaan.
Men is vroeger erg bang voor die
trusts geweest, aangezien men vreesde
dat ze het publiek op allerlei wijzen
zouden afzetten. Deze vrees is ongegrond
gebleken. De petroleumhandel is tegen
woordig in Amerika in één hand, een
enorm sterke trust, de Standard-Oil-
Company. En hebben we te klagen over
den prijs? De spoorwegen in Amerika
zijn in handen van trusts en nergens
reist men goedkooper dan daar-
Het allerjongste verschijnsel op ver-
eenigingsgebied is in 't leven geroepen
door den oorlogstoestand, 't Is ook een
trust, een zeer merkwaardige.
Nu de oorlog van 't machtige Albion
tegen de zwakke Afr. Republieken twee
jaar gewoed heeft, is 't duidelijk dat
op geen tusschenkomst van wien ook
te rekenen valt. De regeerders van alle
landen, die geacht kunnen worden de
evenknie van Engeland te zijn, blijven
hardnekkig doof voor de stem des volks.
Franschen, Duitschers en Amerikanen
hebben zoo herhaaldelijk onverholen hun
sympathie voor de Afrikaanders uitge
sproken, dat thans niet gewaagd is te
zeggenhun regeering wil niet tusschen-
beide treden, wil er geen stap zelfs toe
doen de Republieken zijn ter slachting
aan Kitchener en Chamberlain overge
leverd. Dit kunnen we na de verloopen
twee jaar wel aannemen. En meer dan
dat. Zoudt ge niet gelooven dat, wan
neer buiten de regeering om, de man
nen van aanzien en invloed, de mannen
van kapitaal b.v. hun stem verheven
hadden, we wel tot interventie zouden
gekomen zijn? Maar ook die waren
stokdoof. Verkochten ze bij ons te lande
zelfs niet locomotieven aan Engeland
om ginds in dienst gesteld te worden?
Ze wilden geen winst derven en hun
vingers niet branden. Met de kleine
burgerij en de schamele gemeente heb
ben ze wat geld bijeengebracht om hon
gerende vrouwen en stervende kinderen
te laven, maar de regeering aansporen
aan Engeland een donderend halttoe
steld in een hoek zitten.
»U behoeft voor mp niet bang te zpn,
mejuffrouw Osborne,* zei Darrel om haar
tot kalmte te brengen.
»Ik ben uw vriend.*
»En is u ook de vriend van Hubert?*
»Ja, ook de vriend van Hubert.*
»Wie heeft dat dan gedaan?* Zp hief
hare bloedende hadden omhoog.
Darrel trachtte haar de oorzaak te ver
klaren en zp scheen hem tenminste in zoo
ver te begrppen, dat z-jj hare vrees voor
hem overwon. Eenige minuten later iaehte
zp weer met een vrooljjk gezicht; volgens
allen schpn had zij reeds geheel en al ver
geten, wat er was voorgevallen.
»Wilt ge niet wat gaan liggen om te
slapen?* vroeg Darrel. We hebben morgen
een lange reis voor ons,*
Waarheen? Ntar Hubert?*
»Ja, naar Hubert.*
Er lag zulk een verlangende blik in hare
donkere oogen, dat Darrel een oneindig
medeljjden opvatte voor het diep treurig lot
van het arme meisje. Tegelgk-rtjjd ontstak
hp in hefdgen toorn tegen den bewerker
van Sybilla's ongeluk en hg zei bp zichzelf,
dat hg Harper Elliston nauwkeurig wilde
nagaan en dat hp hem gedacht de waarheid
zou zeggen, als het mocht big ken, dat hp
en deze Hubert Vander een en denzelfden
persoon was.
>0, breng me toch naar Hubert, beste
mijnheer?* smeekte de krankzinnige op
nieuw. »Ik weet, dat u het kunt, en als hp
omtrent mp niet zpn woord houdt, zal ik
sterven.*
Maar zoo slecht kan hg toch niet zjjn.
Ik wil alles doen, wat n van mg verlangt,
als n mg maar bg hem brengt.*
te roepen, daar passen ze wel op.
En is 't nu niet merkwaardig dat een
grootsch plan om Engeland voor zijn
euveldaden gevoelig te straffen, uitgaat
van de smalle gemeente, van de lui,
die in daggeld hun dagelijksch brood
zweetend verdienen, voor een groot deel
van Engeland zelf? Men gaat pogingen
aanwenden tot oprichting van een trust
tusschen bootwerkersvereenigingen om
al wat uit Engeland in de Europeesche
havens aangebracht wordt, te weigeren.
Dat is een groot plan tevens, want alle
zeehavens moeten daarin mee stemmen,
zal het doel treffen, maar dan zal de
uitwerking ook schitterend zijn. Dan
ligt Engelands handel stil, en gaat het
nog vlugger zijn ondergang te gemoet,
maar dan ook wordt er op 't vasteland
veel gemist en zullen we een duren tijd
tegemoet gaan, waarvan zij in de eerste
plaats de dupe zijn, die 't plan opgezet
hebben.
Daarom noemden we deze trust zoo
merkwaardig, 't Zijn geen onnoozelen
die ze in 't leven trachten te roepen,
ze weten heel goed dat hongerlijden
voor de deur staat als hun pogen slaagt,
maar dat ze dit over hebben voor hun
Afrikaansche broeders en dat zij 't eerst
op een middel gekomen zijn om Albion
op een gevoelige plek te treffen en het,
bij gebleken onwil van de machtigen
der aarde, willen noodzaken vrede te
vragen, dat teekent heel den ongezonden
toestand der Europeesche volken tegen
over hun Souvereinen.
Buitenland.
Een; 60-jarig jager meester te Scheeren
(Saksen), die in zgn loopbaan al honderden
stuks wild had geveld, werd Zaterdagmiddag
door een manneljjk hert aangevallen en na
een wanhopige verdediging gedood. Het tot
onherkenbaar toe verminkte ljjk is Zondag
gevonden. De man droeg zgn geweer niet
bg zich en had zich alleen met zgn stok
en zakmes kunnen verweren.
Australië is op velerlei gebied het land
van zeldzaamheden en ook van tegenstrijdig
heden. Men vindt daar visschen, die men
uit den grond spit! Dit is Ipng een onbe
kende zaak gebleven, omdat de natuuron
derzoekers het alleen van hooren zeggen
hadden en voor een sprookje hielden.
De bedoelde visch leeft in Nieuw-Zeeland
en komt er tameljjk veelvuldig voor. Wan-
Morgen zullen wjj naar hem toe gaan,*
beloofde Darrel,* maar nu moet u eenige
uren rust nemen.*
Bg den muur lagen eenige wollen dekens,
waarvan Darrel een bed maakte. Nadat hg
het meisje overreed had, daarop te gaan
liggen, wierp hij nog eenige houtblokken
op het rerds uitdoovende vgur en ging er
naast zitten, het hoofd tegen den muur steu
nende. Vooraf echter schoof hp den grendel
voor de dear, om niet door schurken over
vallen te worden, die deze hut wel kenden.
In den gevaarlijken toestand, waarin hp
zich bevond, bad hp zjjne oogen goed open
moeten houden; hp had er ook het vaste
voornemen toe, maar hp gevoelde zich zoo
vermoeid, dat hg reeds eenige oogenblikken
later vast in slaap wn.
Door de stilte van den nacht klonk een
krakend geluid, maar Darrel hoorde het
niet en evenmin zag hp het donkere on
heilspellende gezicht, dat door het venster
naar binnen keek. Voor de hut stond een
man met rood haar en een roode baard,
die zacht met een ander sprak.
Een poos later viel er een helder schijnsel
op de rondom staande heesters en hoornen
en een fijne brandlucht vervulde het atmos
feer.
Alles in orde,* fluisterde de man met
het roode haar. >Ze zullen allebei omkomen
als een paar rotten in den val. Van Ri
chard Darrel, den beroemden detective, zal
nooit iemand weer iets hooren en het meisje,
nu voor haar is het beter dood te zpn
dan te leven. Kom, Nick, laten we nu maar
weggaan
>Weet ge zek -r, dat de deur goed geslo
ten is?«
»Ik heb ze zoo goed dicht gemaakt, dat
neer de inwoners met een of ander doel één
of twee voet in den grond graven, komt
heel dikwijls met een spit aarde dit zilver
blanke vischje van eenige centimeters voor
den dag, dat veel op een grondel geljjkt,
maar nog slanker en spitser is. Als het op
gegraven wordt, schjjnt het doodhet leeft
echter, hoewel het dadeljjk sterft als men
het in het water zet, ten minste als het op
graven in den zomer geschiedt. Wordt het
evenwel tegen het einde van den herfst, als
de regentijd begint, opgegraven en in het
water gezet, dan neemt men merkwaardige
dingen waarhet geheele vel van den visch
laat dan los en wordt afgestroopt en het
dier wordt blijkbaar zeer levenslustig en
vroolpk en voelt zich in het natte element
thuis.
Het geheim van de zaak is dit. De visch
houdt een zomerslaap en kruipt daarvoor
zoo diep mogeljjk in de modder. HQ bedekt
kop en kieuwen met een gomachtig sljjm en
kan daardoor volkomen droogte uithouden.
Maar alleen daardoor is dan ook zjjn be
staan mogelpk; want het water, waarin hij
zwemt en zpn visch plichten waarneemt,
droogt in den zomer volkomen uit, zoodat
hem niets overbljjft dan in den grond te
kruipen en te gaan dutten. Zpn nieuwe huid
heeft roode vlekken en hjj heeft daardoor
iets van een kleine forel, maar behoort toch
niet tot die familie.
De regeeringsgezinde bladen van Noord-
Amerika erkennen, dat de stand van zaken
op de Filippjjnen hacbeljjk is en verergerd
wordt door het voortdurend geharrewar van
de militaire en burgerljjke machthebbenden.
Eerstgenoemde dringen aan op spoedige
zending van versterkingen.
Niet alleen op Samar, het middelste eiland
van de Filipppnen, maar ook op Luzon zelf
gaat het er slecht voor de Amerikanen uit
zien. Het binnenland van Luzon is zeer on
rustig, seint Renter's correspondent te Ma
nila. Tal van benden, tusschen 25 en 50
man sterk, trachten zich samen te trekken
de Filippino's hopen zich in Januari op
nieuw georganiseerd te hebben.
Er wordt zooveel van de Amerikaansche
troepen in den archipel geeischt, dat er, de
politie inbegrepen, te Manila nog slechts
1200 man over zpn.
Uit Marokko wordt bericht:
De vertegenwoordigers der vreemde mo-
zelfs de duivel ze niet open kan krjjgen. Ga
nu maar mee!*
»Hm, ik had anders wel eens willen zien,
hoe de kerel braadt.*
>Dank je well Morgenochtend vroeg kan
nen wjj gaan kjjken wat er van gekomen is.«
Daarna verwijderde hjj zich en zpn hand
langer volgde hem pruttelend, van tjjd tot
tjjd achterom kjjke nde naar de brandende
hut.
Een benauwend gevoel bewoog den de
tective nog half slapende de oogen open te
doen. Met een plotselingen schrik zag hjj,
dat het v rtrek vol rook was en dat de vlam
men aan alle kanten tegen de muren op
liepen. Versehrikt sprong hjj op, want hg
bemerkte een leelpke brandlucht. Groote
hemelhet bed van Sybilia was reeds aan
getast door de vlammen. In een ommezien
was hjj bp het bed, nam het nog rustig
doorslapende meisje in zpn armen en ging
haastig naar de deur, waarvan bjj de gren
dels wegschoof. Toen trachtte hjj de deur
te openen, doch te vergeefs de deur was
van buiten afgesloten.
XL
De vreeselpke gewaarwording om opge
sloten te zpn in de brandende hut, had Dar
rel voor een oogenblik zpn denkvermogen
benomen. Maar een oogenblik later trachtte
hjj nog eens en nu met schier bovenmensche-
ljjke kracht de deur met geweld te openen,
doch alle moeite was te vergeefs.
Nu ontwaakte ook Sybilia, die gil Je en
schreeuwde toen zjj de hel flikkerende vlam
men zag. Het dak brandde ook reeds; als
het ie zakte, zou het al wat er onder was
onder de vlammen begraven.
la zgn wanhoop ging Darrel naar het
gendheden te Tandzjer hebben van den
minister van buitenlandsche zaken, Moham-
mad-el-Torre8, het verzoek ontvangen, aan
hun landslieden den raad te r»even om het
district, waarin de Moorsche troepen tegen
de bergstammen gaan optreden, te verlaten.
Alle pogingen, door particulieren aange
wend om de Spaansche gevangenen te ver
lossen, zjjn tot dusver mislukt. Onder de
Kabilen moet groote opgewondenheid heer-
schen.
To Dundee, in Schotland, heeft een meeting
plaats gehad van Engelsche vrouwen, waar
op de gravin Aberdeen bet woord gevorrd
heeft om den Zuid-Afrikaanschen oorlog
te veroordeelen.
»Wjj verspillen,* zei de zjj, »het bloed
van onze zonen en ons geld op den Afri-
kaanschen bodem, op het Afrikaansche veld,
terwjjl wg de Amerikaansche concurrenten
al onze markten laten afnemen. Wjj hebben
alle principes van het liberalisme, die de
ware grootheid van Engeland vormen, op
geofferd aan een stroom van valsche vader
landsliefde en tyrannie, die ons ten verderve
voert. Elke heilzame hervorming bljjft achter
wege in het belang van den wreeden oorlog.
Het is tjjd, dat de liberale partjj ontwaakt.*
De stem der roepende in de woestjjn?
Volgens berichten uit Londen aan de
>VosB. Zeit.« is Koning Edward den oorlog
in Znid-Afrika moede. Maar niet, omdat
het hem week om het hart wordt of wegens
het vele vergoten bloed of door de stelsel
matige verandering van twee bloeiende
landen in woestjjnen vol rookende puin-
hoopen, of door het ontzettende sterven van
kinderen in de beruchte concentratiekampen,
of in 't kort door al de onnitsprekeljjke
ellende die deze schandelijke oorlog over de
beide blanke rassen in Znid-Afrika gebracht
heeft zulke verwjjfde sentimentaliteit ia
den Britschen Koning vreemd. Met de be
richten uit Londen heeft deze ten minste
niets te maken, ook niets met zjjn juist
bekend geworden wensch naar 89n spoedige
beëindiging van den oorlog.
Koning Edward wil zich het volgende
jaar laten kronen en de kroningsfeesten
moeten zoo grootsch, zoo schitterend zjjn
als slechts eenigszins mogeljjk is. Maar
daartoe behoort vóór alles stemming, een
verheven feestelijke stemming en waar deze
vandaan te halen, als daar in Znid-Afrika,
venster toe, nog al tjjd met het reeds half
gestikte meisje in zjjne armen.
»Wees maar niet bang!* fluisterde hjj
haar toe. »Wjj zullen dadeljjk buiten zjjn!*
Met een stok de nog aanwezige glasrui
ten kapot stootend, liet hjj Sybilia door het
nu geopende venster naar buiten klauteren
en maakte aanstalten om haar te volgen,
toen hjj plotseling achteruit vloog. Een
brandende balk stortte met een luid gekraak
naar beneden en wierp Sybilla's tengere ge
stalte op den grond. Met een sprong was
Darrel bjj haar, slingerde het rookende hout
van haar weg, hief haar op en legde haar
op eenigen afstand onder een boom.
Eén enkele blik op het doodsbleeks ge
laat van het ongelukkige meisje zei hem de
treurige waarheid. Hier was geen hulp meer
mogeljjk; de balk had Sybilia doodeljjkge
troffen zjj haalde nog eenige malen adem,
daarna stond haar hart stil.
»Dood!« prevelde Darrel, getroffen op
het reine, liefelijke gezicht neerziende. >Maar
misschien is het beter zoo,* voegde hjj er
zuchtend bjj. Wat zou die arme krankzin
nige aan haar leven gehad hebben? Voor
haar kan de dood slechts een uitkomst zgn
maar dat de dood op zulk eene vreesaljjke
wjjze over haar was gekomen, dat vond de
jonge man meer dan vreesaljjk.
Intusschen had het vnur zgn verwoesting
teneinde gebracht, de hut was nu niets
meer dan een rookende puinhoop.
Darrel overlegde, wat hem nu te doen
stond. Als hjj in die streek bekend was ge
weest, zou hjj die plaats onmiddelljjk ver
laten hebben; maar bjj de nog steeds heer-
schende dnisternis vond hjj het raadzamer
om kalm den morgen af te wachten.
IlEUmBLtD
(Wordt vervolgd).