Hel Land van Hensden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Brieven uit Amsterdam.
FEUILLETON.
De moord in den sneltrein.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
M 2069.
WOENSDAG 18 DEC.
1901.
LAND VAN ALTERA
VOOR
O
Dit blad verschat WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprjjs: per 3 maanden f 1.00.
Franco per poet zonder prgsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentien van 16 regels 50 et. fcllke
meer 77i ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentien worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Ik behoor tot de bevoorrechten, die
het eerste optreden van onzen groot
sten tooneelspeler Louis Bouwmeester
hebben gadegeslagen en toegejuicht en
daarom voel ik me opgewekt ten dage
van diens jubileum een woord van op
rechte vereering te schrijven.
Laat me eerst meedeelen, waar ik
L. B. 't eerst gezien en gehoord heb.
Dat is n.l. geweest in mijn geboorte
plaats, een kleine Zeeuwsche stad op
het eiland Schouwen, 't Was daar, en
dat is nog zoo, in de eerste dagen van
September kermis, tegelijk met Amster
dam en hoe lastig 't dan ook viel voor
de Amsterdamsche tooneellisten, Boas
en Judels verzuimden nooit de Zeeuw
sche kermis met een bezoek te ver
eeren. Die week opvoeringen bracht
hun geen windeieren aan, want Schou
wenaars en Duivelanders waren harts
tochtelijke minnaars van 't tooneel. Ik
spreek nu van de jaren 1861'65. Of
ze 't nog zijn, weet ik niet.
Die voorstellingen in de kermisweek
mocht ik eenige jaren geregeld gratis
bijwonen. Dat was heel origineel in
zijn werk gegaan. Een paar muzikanten
van den schouwburg logeerden bij mijn
buurman in een herberg thuis. Die
menschen, die overdag niets om handen
hadden, pimpelden ongemakkelijk en
leden 's avonds aan nadorst, zoodat ze
voortdurend behoefte aan water hadden.
Op verzoek van mijn vader, die daar
voor naar ik meen op een extra bittertje
trakteerde, mocht ik hen 's avonds ver
gezellen, gewapend met een groote karaf
vol water, die in de pauze nog eens
gevuld moest worden. Ik kroop hen
dan onder 't tooneel na en kwam in
de orkestruimte boven. Was er dan op
den eersten rang nog een plaats onbezet,
dan mocht ik daar gaan zitten, zoo
niet en dat was regel, dan zat ik naast
den contrabassist.
Nu dan, bij deze gelegenheden heb
ik genoten van 't spel van Judels, van
Mevr. Sablairolles en vele anderen, ook
van de eerste tooneelproeven van Louis
Bouwmeester, die dezer dagen zijn 40-
jarig feest als artist viert.
Ik herinner me nog zeer goed dat
Bouwmeester toen reeds de attentie trok,
door de gemakkelijkheid, waarmee hij
zich op de planken bewoog en door zijn
zeggingskracht. Ik hoor hem nog in de
rol van Rafaël in Marmeren beelden en
ijskoude harten, als boerenknecht in
een totaal vergeten drama Paul Darboy
en in nog verschillende andere. Op dat
kleine tooneel in 't Zeeuwsche stadje
werden dikwijls de nieuwe stukken eerst
opgevoerd, alvorens ze in Amsterdam
gingen. Dat was dan zooveel als alge-
meene repetitie.
Bouwmeester is lange jaren bij B. en
J. geweest, later zelf directeur en nog
later acteur geworden bij 't Neder-
landsch Tooneel in de hoofdstad. Hij
is in de Stadsschouwburg de man, waar
om alles draait, het bestuur regelt zich
bij de keus der stukken naar den smaak
en den zin van Bouwmeester, die nu
nog beslist partij kiest voor stukken
uit de oude romantische school.
In deze stukken heeft hij zijn triomfen
gevierd en doet dat nog, telkens als hij
optreedt. Ik ken lui, die nooit naar
den schouwburg gaan, wanneer zijn
naam op 't affiche ontbreekt. Het treur
spel, dat is zijn fort. Yan de nieuwe
richting op tooneelgebied moet hij niets
hebben. Z.g. kamerstukken, waarin, zoo
als hij zelf schrijft, deze toon heerscht
„hoe vaart mevrouw Welgeslapen
En de kindertjes? Een kop thee?
Asjeblieft! dat is geen kunst, zegt
Bouwmeester. Neen, dan het oude drama,
dat speel je niet of je moet je kunnen
verplaatsen in andere toestanden en je
flink laten gaan.
„Laten gaan." Dit is het geheim van
Bouwmeesters spel. Ge moet hemhooren
in Voerman Henschel, wanneer hij met
zijn zuster aan 't woord is. Mijn vader,
zegt hij, begreep, dat goed, breed met
kleur zeggen van verzen, er noodige,
maar weinige gebaren bij maken, stan
den aannemen, op het gelaat den indruk
der woorden laten lezen, het geheim
van alle tooneel spelen was,mits
men hier iets onder zijn vestje heeft!
Anders is het niets, dood
Onder zijn vestje Bouwmeester
is niet groot van gestalte, heeft
Bouwmeester gevoel, verbeelding, hel
denmoed, volgens Da Costa de eerste
vereischten voor een dichter en zonder
welke ook een tooneelspeler nooit een
gevierd persoon wordt.
Naar dezen man, groot als kunstenaar,
verwijst men u als ge weinig hoop hebt
voor de tooneelspeelkunst, van inrich
tingen tot opleiding van artieten, gelijk
de Tooneelschool een is. Deze, in 't leven
geroepen doordat het oude ras van too-
neelspelers uitstervende was, heeft nog
maar matig aan haar doel beantwoord
27)
Wederom hief hg den ijzeren stang op
om den doodeljjken slag te slaan. Maar op
dat oogenblik kwam op den naburigen
straatweg een wagen aanrjjden, waarin zich
twee mannen bevonden. Ongetwijfeld had
den zjj Marti» gezienhjj vond het daarom
geraden om zich zoo spoedig mogelijk uit
de voeten te maken.
Hg wierp den stang weg en ontvluchtte
dwars door het veld, terwjjl het rjjtuig stil
hield en een van de twee mannen er vlug
afsprong en zich daarop haastig naar den
detective begaf, die nog steeds op den
grond lag.
»We), Dsrrel, zjjt gij daar?* riep de
jonge man, die niemand anders was dan
Harry Bernbard. »Maar, oude jongen, welke
duivel heeft u nu toch hierheen gebracht?*
Hjj hielp zjjn vriend in het rjjtuig, waar
mee hjj naar de boederjj reed en onder
weg vertelden zjj elkaar hun wedervaren.
Darrel was overgelukkig, toen hjj vernam
hoe gelukkig Nelly gered was, en het was
een treffend oogenblik, toen de broeder en
de zister elkander weerzagen.
Natuurljjk betuigden Nelly en Richard
den wakkeren Harry hun h&rteljjken dank
in warme bewoordingen, waaruit hg ge
makkelijk kon opmaken, dat hjj niet veel
bezwaren zou vinden, wanneer hg den een
of anderen dag kwam om NelJy binnen
en zeker nog geen leerling afgeleverd,
van wien met grond mag vertrouwd
worden dat hij eenmaal Bouwmeester
zal evenaren. Bouwmeester is, wat hij
is, door zichzelf- Op de planken als 't
ware geboren hij zag tijdens de
kermis te Middelharnis aldaar 't eerste
levenslicht is hij van zijn geboorte
af in de Tooneelatmosfeer opgegroeid,
heeft nimmer een school doorloopen,
behalve de harde school des levens en
is toch geworden wat hij du is. Men
vergete hierbij echter niet dat in Bouw
meester alles voorhanden was tot den
groei van een groot artist, wat een
hooge zeldzaamheid mag genoemd wor
den. Met een school ware hij wellicht
nog hooger gestegen.
Ik voeg hieraan nog een paar mede-
deelingen toe.
Lonis Bouwmeester is behalve een
eenig artist een hartstochtelijk jager.
In 't najaar kunt ge hem, als de studie
hem tijd laat in den morgen in groot
jachttenue zien uitgaan om in de rol
van Nimrod den dag door te brengen.
Of hij in 't veld met het geweer een
even groot succes behaalt als met het
woord voor 't voetlicht is mij echter
onbekend.
Nog is vermeldenswaardig dat Bouw
meester een bij uitstek huiselijk man
is, die geen grooter genot kent dan,
wanneer hem de plicht niet roept, in
den schoot zijner familie door te brengen.
Komen hulpzoekenden bij hem aan
kloppen om door een kunstuiting een
steentje bij te dragen tot een goed doel,
dan vinden ze hem gaarne bereid.
A.s. Donderdag zal hij zijn feest
vieren met een geheel nieuw stuk, dat,
naar ik verneem, uit het Engelsch ver
taald wordt. Er moet een rol in voor
komen, geheel naar zijn hart geschreven.
Jammer dat het geen oorspronkelijk
werk isDesniettemin zal 't huis dien
avond ongetwijfeld uitverkocht zijn.
A., 15 Dec. '01. J. L.
Buitenland.
men vraagt zich af of men de ongelnkkigen
zal kunnen verlossen.
niet al te langen tjjd zjjne vrouw te mogen
noemen.
In den namiddag van dienzelfden daar
zaten ze met hun drieën gezellig bjj elkaar
de gebeurtenissen van de laatste weken be
sprekend.
»Het komt mg voor, dat wjj de schur
ken nu toch op het spoor zjjn,* zei Darrel.
»Dat geloof ik ook,« hernam Harry »en
ik ben vast overtuigd, dat die professor
Rocky de man is, dien wg zoeken. Hebt gjj
nog den zakdoek, Dick, dien wg op dien
avond uit St. Louis in de jas van den
sluipmoordenaar vonden?*
>Ja, zeker!* hernam Darrel, den zakdoek
te voorschgn halende. »'t Is een wonder,
dat die kerels hem mg niet afgenomen heb
ben in het duivelshol van moeder Skarlet.*
Harry nam den zakdoek op en spreidde
hem voor zich uit.
»Ik moet u toch eens iets vragen, Dick,*
zei hg tot Darrel. >Was het alleen de om
standigheid, dat mjjne hand zoo precies op
dien bloedigen afdruk paste, die u indertjjd
in St. Louis zoozeer in de war bracht
>Heb ik u dat dau niet gezegd?*
Zeker, maar ik geloof, dat zjj nog een
andere reden had, waarom gjj plotseling
achterdocht koesterdet omtreut mg.«
»Dat is waar,* stemde Darrel aarzelend
toe.
»En ik weet ook welke,* zei Harry verder.
>Gg zaagt, dat ik, wat dan ook al bjj-
zonder opmerkeljjk is, een wrat had op
dezelfde plek als de vermoedelgke moorde
naar van Arnold. Mgne band Igkt werkelgk
opvallend op de zgne en het heeft mg ver
wonderd, dat de politie mg nog niet ge
vangen heeft genomen.*
Sedert de laatste dagen sneeuwt het in
het Oosten van Frankrjjkde departemen
ten der Vogezen, der Hoog-Alpen en van
de Ain zjjn met een laag sneeuw van ge
middeld meer dan 20 M. bedekt. Niet ver
van Epinal moesten soldaten van het 152e
regiment den bewoners ter hulp komen,
zjj slaagden er echter niet in, dezen te be
reiken. Evenmin gelukte dit aan de gen
darmerie. Nog steeds valt er sneenw en
»Hoezoo?«
»Omdat gg niet de eenig» zjjt, die deze
ontdekking gedaan hebt, want op het over
hemd van Arnold werd ook zulk een afdruk
gevonden en in de couranten werd er ook
over geschreven. Hebt gg dat niet gelezen
»Neen.«
»Maar ik las het en de moordenaar ook,
die natunrlgk zich gehaast dat gevaarljjk
kenteeken te vernietigen, dat wil zeggen de
wrat af te snjjden.*
Een uitroep van Nelly stuitte hem een
oogenblik in zjjn verhaal.
»Wat is er?« vroeg Darrel verwonderd.
>Ik ken een man, die aan de eene hand
een groote wrat heeft, stamelde Nelly.
»Wie? professor Rocky?*
»Neen Harper Elliston.*
sHarper Elliston?* herhaalde Harry le
vendig. >0, nu begrjjp ik opeens alles. Ik
kende den man niet, die een wrat aan zgne
hand had, maar ik dacht reeds, dat het de
professor moeBt zjjn. Dus heb ik mg toch
niet vergist.*
»In welk opzicht vroeg Darrel, die niet
begreep, wat Harry bedoelde.
»Nu, hebt gg nog geen vermoeden om
trent de waarheid? Ds professor met den
rooaen baard en Harper Elliston zjjn een
en dezelfde persoon.*
Darrel en zgne zuster ontstelden bg het
hooren van die geheel onverwachte oplos
sing.
>Ik koesterde onlangs ook achterdocht
jegens Elliston,* zei Richard nadenkend,
maar ik kon geene bewjjzen bg brengen. Hg
had de kaarten te goed door elkander ge
schud; maar in het laatst kwam ik er toch
achter, dat hg niet mgn vriend was, zooals
Een vreeseljjke gebeurtenis brengt te Lis
sabon de gemoederen in beweging en werpt
een donkere schaduw over de genoegens van
de Decembermaand. Donna Maria Christina
Romano de Gavazzo, eene dame nit de 'hoo-
gere kringen te Lissabon, moeder van eenige
minderjarige kinderen, was sedert eenige
dagen ziek en op zekeren dag werd zjj voor
dood in haar bed gevonden.
Daar in Portugal, wegers het warme kli
maat, de teraardebestelling binnen 24 uur
moet volgen, werden de toebereidselen hier
toe in alle haast getroffen. De prior der
gemeente verscheen, het lichaam werd in
gezegend en gekist en vrienden van de fa
milie hielden erbjj da wacht. Den volgenden
dag te 2 unr begeleidde een groot gevolg de
doodgewaande naar het kerkhof. Alvorens
echter de kist in de groeve werd neerge
laten hoorde men binnenin een kreet en
spoedig daarop een zacht krabben tegen de
wanden.
De kist werd geopend en Maria Romano
de Gavazzo richtte zich, tot ontsteltenis van
alle omstanders, nit hare kist op. Maar ver
moedelijk door den schrik bad zjj het ver
stand verloren. Men droeg haar weder snel
naar huis, maar alle medische hulp was te
vergeefs; na vjjf uren overleed zg.
Verondersteld wordt, dat zjj, toen de dok
ter de verklaring van overlijden teekende,
zich in een toestand van verstjjving bevond.
De publieke opinie eischt zoo beslist moge-
ljjk, dat er maatregelen worden genomen,
om een herhaling van zulke ontzettende
gebeurtenissen te voorkomen,
Woensdag waren drie Bnlgaarsehe solda
ten van den post van Chiltepe in de dikke
mist verdwaald en overschreden zij de Turk-
sche grens bjj Pomaks. Zoodra de Tnrkschs
wacht hen bespeurde, werden eenige schoten
op hen gelost. Twee der Bulgaren wisten te
ontsnappen, maar de derde werd gevangen
genomen en onthoofd. De Bnlgaarsehe ver
tegenwoordiger te Konstantinopel heeft van
de Porto de teruggave van het ljjk verlangd,
zich voorbehoudende later algeheele vol
doening te eischen.
Bljjkens het rapport van het hospitaal-
comité te Londen, breidt de pokken-epidemie
zich nog steeds nit en bestaat er gegronde
vrees dat die zich tot een sedert vele jaren
ongekenden omvang zal uitbreiden, zoodat
ik vroeger meende en van af dien tjjd heb
ik hem gewantrouwd. Ik heb gegronde re
den om te gelooven, dat hjj het was, die
annleidiag gaf tot mjjne gevangenneming in
Burlington; ik vermoed zelfs, dat hjj onder
den aangenomen naam Hubert Vander de
dochter van kapitein Osborne heeft bedrogen
en ongelukkig gemaakt. Misschien is bjj ook
wel de moordenaar va» haar vader geweest
en de hoofdschuldige bg den moord op den
spoortrein.*
*Daar zal het wel op nitloopen,* zeide
Harry.*
»Uit voorzorg heb ik nu eens precies
eender gedaan als de doctoren, en de wrat
als belangrjjk corpus delicti in spiritus ge
legd.*
»Hoe zgt ge daar dan aan gekomen?*
»Dat kan ik n gauw vertellen. Toen ik
Waldburg eenige maanden geleden vrjj ont
stemd verliet, bestond er eene zekere ver
koeling tnsschen nlieden en mg, waaraan
wg allen zeker gelgkelgk schuld hadden.
De aanleiding daartoe was Elliston, van
wien ik meende, dat hjj door en Nelly be
voorrecht werd. Ik koesterde als bjj instinct
een grooten afkeer tegen dien man; daarom
besloot ik, op eigen gezag berichten omtrent
hem in te winnen, en n beiden, indien zjj
slecht waren, voor hem te waarschuwen.
Gedurende de laatste maanden heb ik mjj
steeds daarmee bezig gehouden en ik ben
daardoor gewaar geworden, dat Harper
Elliston, die zich hier zoo mooi voordoet,
in zgne eigenlgke woonplaats, Gotham, be
kend is als een speler en een losbol. Hg
heeft misdaden begaan, die erger zjjn dan
een moord.
Toen ik na eenige dagen na den diefstal
het in de hospitalen beschikbare aantal
bedden niet voldoende zal zjjn en het co
mité de uitbreiding daarvan met minsten»
dniz^nd noodig acht.
De Poolsche studenten der hoog^school
te Berljjn zjjn zoo boos over de lakschheid
der Poolsche leden van den Rjjksdag tegen
over de jongste gebeurtenissen, dat zjj be
toogingen tegen die afgevaardigden op touw
zettpn, om hen te dwingen hun mandaat
neer te leggen.
Tal van kooplieden in Galicië hebben alle
betrekkingen met de Dnitsehe kooplieden
afgebroken en sporen anderen aan om d#
verdrukkers dar Polen te boycotten.
Een te Krakaa gehouden vergadering van
meer dan 1000 Poolsche vrouwen heeft be
sloten, de Duitsche winkeliers te boycotten,
geen kinderen meer naar Duitsche scholen
te zenden of aan Duitsche opvoedsters toe
te vertrouwen, de Duitsche humoristische en
modebladen uit Galicië te verdringen en aan
alle vrouwen in Europa en Amerika het lot
der Poolsche kinderen in Pruisen duideljjk
te maken.
Berichten nit St. Petersburg melden, dat
het kQizerljjk Hof dezer dagen plotseling
van Tsarskoja Salo naar Gatsjina is ver
huisd, omdat het water te Tsarskoja Selo,
dat overigens prachtig welwater heeft, met
typhus besmet is, zoodat er reeds honderd
menschen ziek zjjn geworden. Men heeft
ontdekt, dat de lei ling naar het keizsrljjk
paleis doorgestoken was, wat nog van den
zomer moet gebeurd zjjn, toen het wegens
de groote droogte noodzakeljjk geweest is,
een verbinding met andere waterbronnen
te maken.
Tusschen Rusland en China moet than»
zjjn overeengekomen, dat de helft der Rus
sische troepen binnen twee jaar Mandsjoerjje
zal ontrnimen en de rest zoodra de orde
hersteld is. Voorts wordt aan Rusland het
monopolie toegekend voor de exploitatie
van spoorwegen en mjjnen in die provincie
en bepaald dat de Chineesche troepen daar
door Russische officieren zffilen worden ge
oefend en gecommandeerd.
Men weet, dat de heer Carnegie aan da
Vereenigde Staten 10 millioen dollar had
aangeboden om arme studenten in staat te
stellen zelf wetenschappeljjke onderzoekin
gen te doen. De som zou gestort worden
in obligation van het staal-trust syndicaat
met moord in een verhuizers-trein door Jowa
spoorde, zat er tegenover mg een oude man,
die met een scheermes een wrat van zjjne
hand afsneed, waarbjj ik hem binnensmonds
hoorde zeggen:
»Die getuige zal mjj nu tenminste geen
onrust meer bezorgen.*
Zjjne stem kwam mjj bekend voor; ook
vielen mjj zgne smalle, witte handen op,
die volstrekt niet pasten bjj zgne boersche
kleeding. Door een onbepaalden argwaan
aangegrepen, nam ik ongemerkt de getuige
op, die zoo als dnideljjk bleek, den ouden
man nog al in den weg had gezeten, en
bewaarde haar zorgvuldig. Kort daarop la»
ik in de courant, dat de moordenaar van
Arnold zooals de bewgsstnkken aanduidden,
een groote wrat aan zgne hand moest heb
ben. Van at dien tjjd heb ik steeds naar
den ouden man nitgezien, maar tot nu toe
nog steeds te vergeefs.*
»Eene interessante geschiedenis, die gjj
daar vertelt,* zei Darrel, toen Harry op
hield met vertellen.
Waarom hebt gjj mjj dat niet reeds in
St. Louis meegedeeld?*
Vooreerst, omdat ik u niet wilde ver
leiden tot combinatie», die later misschien
toch weer onjuist zonden bljjken, en ten
tweede, omdat ik zelf zulk een wrat aan
mgne hand had, waarop ik liever niet de
aandacht wilde vestigen. Hoewel ik Ellis
ton verdacht, kon ik toch geen vat op hem
krjjgen en den ouden man zag ik ook niet
weer; ik begin nn evenwel te vermoeden,
dat hg, en de schurk uit New-York de
zelfde persoon is.«
Wordt vervolgd).
NIEUWSBLAD