Het Land van Heusden en Allena, de Langstraat en de Dommelerwaard.
„In den Gouden Oliekoek".
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
M 3006.
ZATERDAG 26 APRIL.
1902.
n^' LAND VAN ALTEN^
YOOS
Dit blad yersch^Ht WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprjji: per 3 maanden f l.OO.
franco per poat zonder prgsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën yan 16 regels 50 et. Elke regel
meer 77i ot. Groote lettere naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
„Nu, ze mochten hier ook wel eens
een minister Bacelli hebben" zei een
mede reiziger in den coupé, toen we een
troostelooze, eenzame woestijn vlakte
doorspoorden. „Bah, wat een land!"
„U komt zeker niet uit deze streek,
mijnheer," zei een welgedane, blauw
gekielde man, schijnbaar een veekooper.
Dan zou u zeggen: prachtig land. Dat
moest u des zomers eens zien als het
vee in de weiden is. Ik zie het heel
wat liever dan die hoogten en gaten
vol allerlei gestruik en geboomte."
De smaken verschillen, dacht ik, maar
ik heb geen belang bij den veehandel
en ik houd het met het eerste. Waarlijk,
zulk een minister Bacelli zou een wel
daad -wezen voor menig land, ook voor
't onze, en een boomenwet als de zijne
zou nog nuttiger zijn dan snelvuurge-
Bchut.
Die minister heeft n.l. in Italië een
wet weten te krijgen, waarbij een feest
der boomen is ingesteld, een nationaal
feest, waarop in elke plaats, groot of
klein, door de schoolkinderen onder ge
zang en pret de boomen worden geplant,
die van tevoren daartoe zijn klaar gezet.
In Italië, vooral in den vroegeren
Kerkelijken Staat en het gewezen ko
ninkrijk Napels was met groote licht
zinnigheid het houtgewas vernield en
de gevolgen van een dergelijken roof
bouw op boschgebied waren te voorzien.
Evenals in Spanje het klimaat door
het ontbosschen der bergen geheel is
veranderd, stond het ook daar te vreezen.
Want de invloed van bosschen op het
klimaat is zeer groot, dat heeft o.a.
Noord-Amerika bewezen waar millioe-
nen boomen roekeloos zijn verwoest om
den bodem voor graanbouw te gebruiken
en waar sedert dien tijd des winters
ongekende koude en des zomers on
draaglijke hitte het vroeger vrij gematigd
klimaat hebben vervangen, om nog niet
te spreken van de groote overstoomingen,
die mede een gevolg zijn van die roe
keloosheid. Trouwens, daarvoor behoe
ven we niet naar Amerika te gaan, in
onze eigen Oost kunnen we dat vol
doende opmerken.
Wanneer men een landschap heeft
met heuvelachtig terrein, dat met bosch
is begroeid, dan heeft zich in dat bosch
in den loop der jaren een vrij dikke
laag humus gevormd. Komt er nu een
regentijd, dan valt het water niet met
zoo groot geweld op den grond, het
wordt door het bosch opgevangen en
daalt langzaam naar den bodem. Deze
FEUILLETON.
KARL GEIST.
1)
Tot voor een twintigtal jaren prjjkte aan
een klein, vriendeljjk en goed onderhouden
huis in een der voorsteden van Hongarjje's
hoofdstad Budapest boven de breede inrij
poort het eenigszins vreemdluidend opschrift:
>In den gouden Oliekoeken hierboven
was door «ene vaardige hand een oliekoek
geschilderd, zoo smakelijk uitziend en zoo
naar den eiseh gebakken, dat de knapste
huisvrouw dien niet beter had kunnen le
veren hg was bol uitgerezen en over zjjne
gele en brnine korstjes lag als het ware een
gouden glans. Het was in één vroord een
oliekoek om er zoo in te bjjtenTasschen
de heldere gordgnen voor de vensters van
bft kleine huis lachten den voorbijganger
een paar vriendelijke, allerliefste kinder
kopjes tegen, welker gezondroode wangen
even rond en vol en niet minder gebruind
waren als het symbool van het huis boven
de poort. En uit den uitgestrekten werk
winkel, die op de binnenplaats uitkw. m,
klonk ver over de straat janr in jaar uit
een geklop en eene levendige drukte van
vrooljjke gezellen. Het was eene sedert
onheueheljjke jaren bestaande werkplaats,
is als eén spons, die overvloedig water
in zich kan opnëmen en het eerst lang
zaam laat wegloopen en bij warm weder
verdampen. Het gevolg wordt, dat beek-
jes geruimen tijd er door kunnen worden j
gevoed en ook buiten het bosch hun
water brengen aan de velden, door wier
midden zij zich heenkronkelen; on bij
fel warm zonneweder brengt het uit
dampende bosch vocht in de atmosfeer,
die anders droog zou zijn, evenals we
in onze door vulkachels verwarmde ka
mers, om de lucht, die te droog wordt,
wat vochtiger te houden, een ketel met
kokend water op de kachel houden.
Maar nu wordt het bosch gehakt en
de heuvels worden kaal. Komt er nu
régen, dan kan de bodem den daarop
gevallen vloed niet vasthouden, maar
laat dien schielijk afstroomen, de beekjes
worden zwellende bergstroompjes, dié
het water van de hoogten snel naar
beneden voeren en overstroomingen zijn
het gevolg (Banjir's noemt men ze in
onze Oost). Maar er gebeurt nog meer.
Komt er nu een tijd van langdurige
droogte, dan wordt de vroegere spons
achtige grond uitgedroogd tot stof. Bij
een onweersbui spoelt het water met
ongelooflijke kracht omlaag en voert
dezen droogen humus in dalen en kom
men. Dat duurt zoolang tot al de humus
weg is gespoeld en de naakte zandige
of rotsige grond bloot ligt, terwijl do
opgehoopte humus in poeltjes of moe
rassen verandert, waarin na verloop van
tijd veenvorming ontstaat; het eertijds
bekoorlijke landschap is nu vrijwel een
woestijn geworden, waarop niet dan
met groote moeite en kosten iets wil
groeien. De vroeger door het bosch tegen
scherpe winden beschutte en uit het
bosch gedrenkte gronden zijn blootge
steld aan den uitdroogenden wind en de
scherpe zonnestralen en missen de noo-
dige voeding. Zoo wordt een streek arm
door zijn bosschen uit te roeien.
Spanje levert er een voorbeeld van
en het in vroeger eeuwen om zijn vrucht
baarheid bekende Palestina, een land
overvloeiende van melk en honig, is
een der armste landen geworden, ter
nauwernood aan magere geitenkudden
voedsel biedend, sedert de Turk er huist
en er al wat op bosch geleek heeft uit
geroeid.
En nu spreken we nog niet van den
invloed der boomen op het gehalte der
lucht, die wij inademen. Elk dier, dus
ook de mensch, neemt uit die lucht bij
het inademen zuurstof in zich op en
bij het uitademen geeft hij koolzuur
terug. Dit laatste is vergif. We weten
allen bij ervaring hoe benauwd het in
een vertrek kan worden, waar veel
door klanten zoowel als door handwerks
gezellen zeer gr zocht, en stond onder >den
Gouden Oliekoek* aangeduid als »Kuiperjj
van Joban Schmidt.*
Thans heeft dit huis reeds lang voor den
nieuwen aanbouw plaats gemaaktde firma
bestaat niet meer, maar het geslacht van
den voormaligen meester-buiper bloeit nog
voort onder de geziene, welgestelde burger-
familiën der stad.
De wjjze, waarop de firma aan haar
eigenaardig symbool kwam, is wel waard
op dezelfde eenvoudige, bescheiden wgze
verteld te worden, als waarop de stichter
haar in den kring van vrienden en beken
den zoo gaarne mocht ten beste geven.
In het begin dezer eeuw, lang voor dat
de bloeiende zaak door de bewnste firma
werd gedreven, was zjj het eigendom van
den alom gezienen meester-kuiper, den heer
Frans Mayer, lid van den stedelgken raad,
wgkdienaar en arm verzorger en beësdigd
lid van het mjjngerecht en tevens voorzitter
van het eerzame knipersgilde en officier van
de schutterjj. Men ziet dat de man met alle
eereposten bekleed was, die hem te dien tgd
en in zgne maatschappelijke positie konden
ten deal vallen. Met aardsche goederen was
de heer Frans Mayer eveneens gezegend
het handwerk leverde destgds goede vruch
ten op en wel niet het minst het kuipers-
vak in eene rjjke wgnstreek, zooals hier.
De man verstond zijn vak en was altgd
g'verig in de weer, terwijl mejuffrouw Bar
bara, zgne wederhelft, het verworven geld
menschen bijeen zijn, die alien de lucht
van zuurstof berooven, vooral des avonds,
als de brandende lampen aan dien roof
gaan meedoen. We hebben 't. een paar
maal bijgewoond dat de lamp minder
begon te branden en dreigde uit te gaan.
Zij werd door een andere vervangen,
doch ook deze wilde niet branden. Het
bleek, dat de zuurstof voor een goed
deel was opgebruikt.
Eerst toen de ramen eens werden
geopend en de kamer even werd gespuit,
toen kwam er nieuwe voorraad zuur
stof en zoowel de lamp als de menschen
herademden. Planten, en dus boomen
ook, doen juist andersom als de dieren
althans bij dag zij ontnemen het
koolzuur aan de lucht en geven zuur
stof in de plaats. Daarom is een bosch-
rijke streek zooveel gezonder dan een
aan boomen arme, omdat zij veel meer
zuurstof bevat.
Deze overwegingen, vooral echter die
der verarming des lands, deden den
genoemden Minister zinnen op middelen
om daarin verbetering te brengen. Hij
had daarbij echter nog een groote moeie-
lijkheid te overwinnen, het dwaze bij
geloof der Italianen, dat boomen de
bewerkers der gevreesde „malaria" zijn.
Nadat de Minister tusschen '80 en
'90 herhaaldelijk zijn waarschuwende
stem had doen hooren tegen de ver
woesting en aangetoond, dat de boomen
dood onschuldig zijn aan de „malaria",
dat zij integendeel do gezondheid van
een streek bevorderen, kwam hij op het
denkbeeld een boornenfeest in te voeren.
Hij begreep, als men het volk duurzaam
iets leeren wil, dan moet het dat al
vroegtijdig leeren. Het oude Romeinsche
spreekwoord toch zegt: „als een vat,
nieuw zijnde, gevuld wordt met een
geurende vloeistof, dan behoudt het zoo
lang het bestaat wat van dien geur".
Daarom, aan de jeugd moest liefde voor
de boomen worden ingeprent, dan zou
den zij, groot geworden, die liefde be
houden. In 1899 was hij Minister van
onderwijs en besloot hij tot de invoering
van het genoemde boornenfeest. Op een
goeden dag trokken overal in alle ge
meenten de schoolkinderen uit met een
schop op den schouder naar de daartoe
uitgekozen plaats, onder geleide der
Overheid om boomen te gaan planten.
Te Rome gingen zelfs de Koning en
de Koningin mede om getuige te zijn
van den jeugdigen boschbouw. En toen
de planting was voltooid, zongen de
kinderen een expres voof deze gelegen-
fin goed wist te sparen en te vermeerderen.
Hun grootste schat echter, dien zjj meer op
prgs stelden dan alle aardache goederen, was
hunne dochter Margar^tha, een meisje, om
hare schoonheid en zedigheid in de gansche
stad bekend, en het voorwerp van stille ver
eering van meer dan één flinken burgerzoon.
Op den eersten Zondag in den carnaval-
tjjd kwamen bg zonnig, maar streng koud
weder vader, moeder en dochter tegen elf
unr van den voorniildagdienst uit de kerk
thuis. De heer Mayer stopte zgne met zilver
beslagen meerschuimen pjjp met geurige
tabak en zette zich in de voorkamer in den
grooten, bruinlederen armstoel welbehage-
Ijjk neder. De vrouwen daarentegen haastten
zich hare Zondagsehe kleederen af te leggen
en begonnen de tafel te dekkenwant dat
naar oud gebrnik bg den eersten klokslag
van het middagluiden de schotel met dam
pende soep moest worden opgedragen, dat
spreekt wel vanzelf. Juffrouw Barbara haal
de het tafellinnen, sneenwwit damast, uit
de kast te voorschjjn, waarop Margaretha
de blank geschuurde tinnen borden op de
tafel zette en bg vaders plaats een fiesch
fonkelende 97er, wjjl het Zondag was. Jaf-
frouw Barbara keek nog eens met onder
zoekenden blik eener echte huisvrouw de
tafel over, of alles in orde was, knikte be
vredigend en zeide toen
>Ziezoo, Grate, hier is alles in orde. Ga
nu gauw naar de keuken om de oliekoeken
te bakken. En zorg, dat ze goed worden,*
voegde zg er lachend bg, >gg weet immers:
beid vervaardigd lied en kregen als
loon voor hun werk een versnapering.
Het was een prettige en nuttige vacan-
tiedag voor hen.
Slot volgt.
Buitenland.
Er loopen te Parjjs geruchten, dat aan
het departement van bnitenlandsche zaken
telegrammen zonden zjjn ontvangen van
verontrustend karakter, aaugsande den staat
van zaken in het Uiterste Oosten. Er zou
den ernstige incidenten geducht worden
tusschen de Chineesche opstandelingen en
de Europeesche contingenten, doch de re
geering zon niet geneigd ^gn tot eenigerlei
openbaarmaking in verband met de verkie
zingen.
De Duirsche Keizer heeft de beurzen die
Cecil Rhodes voor Duitsche studenten aan
Engelsche hoogescbolen bestemd heeft, aan
genomen.
Te Wittenberg had de bruid van een sol
daat die uit China was terug gekeerd, ep
haren trouwdag een bruidsjapon van Chi
neesche zjjde aan. Het »Volksblatt« te Halle
had in een berichtje hierover de opmerking
gemaakt dat deze voorlogsherinnering zeer
goedkoop moest wezen. De soldaat diende
epn aanklacht tegen den verantwoordelijken
redacteur in, en daar hg een kwitantie kon
overleggen bljjkens welke hg de zjjde in
Tientsin gekocht had, is de onvoorzichtige
journalist tot drie maanden gevangenisstraf
veroordeeld.
De beruchte vrouwenmoordenaar Yidal,
die ÏDdertgd te Nice is gearresteerd, werd
naar Lyon gezonden, om door krankzinni
gen-specialiteiten onderzocht te worden, daar
twjjfel was ontstaan aangaande zgn toere
kenbaarheid. Drie doctoren onderzochten
Vidal, en, zoeals het wel meer gaat, alle
drie zijn zg tot een verschillende conclusie
gekomen. De eerste concludeert tot toere
kenbaarheid, de tweede tot ontoerekenbaar
heid en de derde tot gedeeltelijke toereken
baarheid.
De gouverneur van Finland, generaal-
majoor Kaigorodoff, heeft een proclamatie
uitgevaardigd, waarin hg de bevolking aan
maant de orde niet te verstoren en vooral
geen vrouwen en kinderen aan samenscho
lingen op straat te laten deelnemen. Door
oproer kan de Russische regeering aller
minst tot verzoening worden gestemd, zegt
hg. Te Helsingfors is het thans rustig.
Mooie oliekoeken op den eersten carnavals-
zondacr brengen op vastenavond mooie
vrjjers
>Moeder maakt zich toch altgd bezorgd
om de vrgersWat mg betreft, mogen ze
wegbljj ven antwoordde Margaretha eenigs
zins snibbig en liep ving de kamer uit.
Na eenige oogenblikken ging de heer
Mayer naar de keuken, nam zgne dochter,
die zich bg het vuur duchtig weerde, ter
zjjde en fluisterde haar, opdat de dienst
meisjes het niet zouden hooren, lachende toe
»Wie heden den carnavalsoliekoek krjjgt,
z-.l eens een waar fortuintje hebben. Hier
bak dit in een van de oliekoeken; wjj zul
len eens zien, wie de gelukkige wordt.*
En tegeljjk drukte hg zgne dochter een
blinkend goudstuk in de hand.
Lieve hemel! een fonkelnieuwe dukaat,*
riep zg uit. Vader heeft wel esn royale
bui vandaag
»Is er ook een onder onze dischgenooten
van hedenmiddag wien gjj het bjjzonder
toewmscht, dat hg den carnavalsoliefeoek
krjjgt zeg?* vroeg de vader half schert
send, half uitvorschend.
Margaretha antwoordde echter kortaf:
Het liefste zon ik zelf hem vinden eu dan
vrede hebben!*
Daar het gebruik van den »carnavals-
oliekoek* bjjna gansch verouderd is, zal
eenige opheldering daaromtrent zeker niet
ongewenscht zgn. Op den eersten Zondag
in den carnavalstjjd (van Driekoningendag
tot Aschwoenidag) werden in elk welgesteld
Ter gelegenheid van de kroning van
koning Edward zullen alle militaire gevan
genen, veroordeeld tot minder dan 2 jaar,
gratie krjjgen.
Men maakt zich te New-York ongerust
over het lot van den staats-electricien Davis,
die de executie van den moordenaar van
president Mac Kinley, Czolgosz, heeft geleid.
Kort na de executie is hjj spoorloos verdwe
nen, naar de familie oorspronkelijk meende
voor een reisje. Reeds vóór de exfcutia ont
ving Davis verscheidene dreigbrieven.
Zeer zonderling is het weder in de Weste
lijke Staten van Amerika; terwjjl op eenige
plaatsen de temperatuur aanmerkeljjk ste8g,
was het in andere streken zeer koud.
In Kansas en Nebraska was de tempera
tuur 100 graden, aldus in eenige uren 50
graden stjjgende. De warme luchtstroom
verspreidde zich snel over de Zuid-Weste-
ljjke Staten en de Mississippi-vallei.
Te St. Louis noteerde men 88 graden en
te Chicago 82 graden. Talrjjke ongevallen
tengevolge van het warme weder kwamen
voor. Op verschillende plaatsen woei e8n
verzengende wind. In Kansas en andere
Staten leed de tarwe-oogst veel schade.
De warmte heeft zich ook reeds tot de
Oosteljjke Staten uitgebreid; te New-York
was de temperatuur 76 graden.
Terwjjl bet dus op verschillende plaatsen
buitengewoon warm is, heerschte in bet
Noordwesten van Montana, Utah, Colorado
en Dakota, een gskonde wind, vergezeld
van hevige sneeuwstormen.
Verscheide menschen kwamen van koude
om. De koude wind veroorzaakte eea plot
selinge daling van den thermometer. Zoo
daalde de temperatuur te Omaha Woensdag
van 80 tot 45 graden en men verwachtte
hier en daar nachtvorsten.
In Kansas en Nebraska is het begonnen
te regenen, waarloor de schade, aan don
tarwe-oogst toegebracht, naar men hoopt
zich niet verder zal uitbreiden.
Van de verschillende geruchten, die om
trent de aan de Boerenleiders aangeboden
vredesvoorwaarden in omloop zgn, behoort
wel tot de waarschjjnljjkste dat aan twee
of drie hunner een zeSl zal worden aan
geboden in den nieuwen Uitvoerenden Raad,
die zal worden gevormd zoodra de vrede
gesloten is. Zelfs wordt beweerd dat daartoe
reeds zjjn uitv«rkor«n Steya, Louis Botha
eu De Wet. Zooals van zelf spreekt, is dit
zoogenaamd nieuw bewjjs van Engelands
edelmoedigheid niet anders te beschouwen
dan als een handige zet om zich aldus te
gezin de eerste carnavalsoliekoeken gebak
ken. Deze waren soortgeljjk als de bg ons
welbekende, dbch fijner van smaak en met
meer zorg gebakken. In een ervan placht
men een klein geldstuk te verbergen; aau
wien door het toeval deze zoogenaamde
>cartfavalsoliekoek< aan tafel ten deel viel,
die werd door den heer des huizes met een
eeredronk vereerd ea ontving van de doch
ter des huizes een kus, waartegen wel nie
mand zich ooit verzetten zou.
De heer Mayer was nauweljjks in de ka
mer teruggekeerd, toen een reizend hand
werksgezel in de keukendeur trad. Het was
een knappe, kloek gebouwde jonge man.
Zjjae kleeding was in overeenkomst met
het jaargetijde warm en degeljjk, zjjn ransel
goed gevuld en zorgvuldig dichtgegespt.
Toen hg bescheiden zgn met wasdoek over
trokken .hoed afnam, vertoonde zich «en
rjjkdom van donkerblond haar, dat zjju
flink, open gelaat voordeelig deed uitkomen.
Met eene welluidende stem deed hjj den
gebruikeljjkeu groet: >Gelnk op het hand
werk* hooren. Margaretha wendde hare
oogen van de braadpan naar den jongen
vreemdeling en dat stoornis bjj een werk,
't welk nauw steekt, toch altgd ongelukkige
gevolgen moet hebben, vooral wanneer men
langer afgeleid wordt dan bepaald noodig
is toen Margaretha het waarschjjnljjk
door de hitte van het vuur hooggekleurde
gelaat weder naar de pan keerde, was het
geheele baksel tot korst verbraden.
Wordt vervolgd).
VAN
De» nachts ademen de planten, evenals de dieren,
koolzuur nit en zuurstof in. Daarom is het niat raad
zaam planten in slaapkamers te zetten althans als men
de ram^n sluit; zij helpen dan de lucht bederven.