(iel Land van Heusden en Allena, de Langslraal en de Bommelerwaard. Het verborgen testament. Coöperatie. Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden. 12 3029. WOENSDAG 16 JULI. 1902. n. Dit blad verschat WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementsprijs: per 3 maanden l.OO. Franco per poet tonder prjjsverhooging. Afzonderlijke D aamers 5 cent. Advertentiën ran 16 regels 50 et. Elke regel meer 7x/s ct. Groote lettere naar plaaternimte. Advertentiën worden tot Dinsdag- en YrjjdagavoDd ingewacht. Nadat de Groote Revolutie, die mach tige vijandin van allen dwang, die machtige bevorderaarster van de vrije ontplooiing van menschelijke kracht en talenten, de laatste gildebanden had ver scheurd en de vrije concurrentie haar invloed deed gevoelen in alle bedrijf en nering, openbaarde zich naast het vele goede, dat ze bracht, ook menig nadeel. Waar vroeger onder vakgenooten veelal een broederlijke eensgezindheid had ge- heerscht, ontstond nu van lieverlede een streven, om elkander te overvleugelen, zoo mogelijk, elkander in hun bestaan te vernietigen. Niet altijd waren geest kracht, ervaring, beleid de middelen, waarmede men zijn doel trachtte te bereiken. Dikwijls werden oneerlijke middelen te baat genomen. Elk, die met open oogen rondziet, kan zich hiervan zonder moeite overtuigen. De afnemers werden daar meteen de dupe van. Hier levert een bakker een ons of anderhalf brood te weinig, terwijl hij toch zijn brood twee- en vierponders blijft noemen daar weer slijt men slechte waar, ter wijl ze als goed wordt aangeprezen, i Yervalschingen van allerlei aard zijn 1 aan de orde van den dag. Men weet inderdaad niet meer, wat men eet en drinkt. De vrije concurrentie ontaardde in een strijd met giftige wapenen. De handel werd valsch spel. Doch met de ontplooiing der vrije concurrentie ging gepaard een verba zende omwenteling in de industrie, te weeggebracht door het stoomwezen. Het handwerk moest wel geleidelijk door den stoom in den hoek gedrukt worden. Yele kleine bedrijven konden den strijd niet volhouden tegen de groote indus trieën. De fabrieken verhieven zich naast, traden dikwijls in de plaats der am bachten. En de fabrieken werden hoe langer, hoe reusachtiger. Hoe grooter het bedrijf, hoe krachtiger het stond in den strijd om 't bestaan. Hoe grooter de p:oductie, hoe goedkooper het pro- dukt, hoe meer winst. Een nieuwe vorm van samenwerking kwam tot ontwik keling, om het bedrijf naar de eischen van tijd en concurrentie uit te kunnen breiden. Allerlei maatschappen en maat schappijen zagen het licht. Naamlooze vennootschappen, werkende metonnoem- lijke kapitalen werden gesticht en hon derden kleine bedrijven sneuvelden in den strijd om 'n bestaan. FEUILLETON. 21) »Nu, mama »Ik heb een brief van Ednard.* «Van Ednard? Bevalt hem die betrek king?* «Die bevalt hem best; hg wil dat wjj bjj hem komen wonen. Hg heeft een kleine villa gebnnrd, dicht bjj den oever van de Elbe en omgeven door een schaduwrijken tuin. Hg stelt het huis met zjjn omgeving zoo mooi voor, dat men zou gsan verlan- langen naar dat rustige buitenleven.* Greta liet haar hoofdje zakken. Een don kere gloed vloog opeens over haar gelaat. Ja, zjj geloofde ook wel, dat het heerljjk moest zjjn, daar buiten in een lief huisje met een rnooien tuin te wonenmaar zjj hing toch ook aan Berljjn, waar ze was opgegroeid en dat haar met zjjn drukte en gewoel lief geworden was. Hoe prettig was het, dat wandelen door de drukke straten, onopgemerkt voor een juweliers win kei te bljjven staan en naar de echooae sieraden en diamanten te zien, of voor een modemagazijn de nieuwste hoeden en japonnen te bewonderen. En dan de wan delingen in den Thiergarten. Hoe heerlgk was het, toen oom Hendrik haar meenam naar den Hoppegarten om de wedrennen bjj te wonen. Ja, nog altjjd moest zjj aan het avontuur denken, dat zg dien dag had. Waar zoo velen, die vroeger een zelf standig bedrijf uitoefenden, dit moesten laten varen, daar ontstond tévens veel vraag naar werkkrachten in de groote nijverheid. Yele bazen van vroeger moes ten hun zelfstandigheid inboeten voor een ondergeschikte betrekking in een fabriek, doch dit behoefde voor hen nog niet noodzakelijk een vermindering van positie te beteekenen, althans niet wat betreft hun geldelijke inkomsten. Wel werd dit het geval, wanneer hun be hoeften stegen en hun loonen daarmede geen gelijken tred hielden. En de loonen, in 't algemeen gesproken, stijgen nimmer in evenredigheid met de toename der behoeften. Was het te verwonderen, dat de groote massa werklieden en straks de boeren en nog later de ambtenaars in al hun verscheidenheid, zich gingen uitputten in het verzinnen van middelen, om hun inkomsten eenigszins te ver meerderen? En bovendien, wie betaalt gaarne een dubbeltje, waar misschien kans is, hetzelfde voor 8 cent te krijgen, vooral, wanneer hij ieder dubbeltje wel tweemaal moet omkeeren, alvorens het uit te geven En wanneer men nu een middel kon vinden, om in dezen con- currentievolleri tijd zelfs betere waar te krijgen voor minder geld, zou men dan dat middel niet met beide handen aangrijpen? Dat middel nu werd ge vonden, en wel in de coöperatie. Het was in 't jaar 1844, dat in bet Engelsche plaatsje Rochdale een hand vol arme wevers dit ei van Columbus vonden. Zij waren het, die niet zoozeer de eerste coöperatieve vereeniging vorm den, als wel in hun coöperatieve ver eeniging het beginsel gingen toepassen, dat de behaalde winst moest worden verdeeld in evenredigheid met het aan deel, dat ieder der leden bijdroeg tot het welslagen der coöperatie. En dat beginsel is juist het eigenaardige ken merk van deze soort van samenwerking. Elke coöperatie heeft ten doel, verhoo ging van het stoffelijk welzijn harer deelnemers. Dit heeft ze gemeen met elke andere financiëele onderneming. Doch zij verdeelt haar zegeningen niet percentsgewijze over de geldsommen, die de ledeD hebben ingebracht, doch neemt bij de winstu'tdeeling enkel tot maatstaf, wat ieder der leden voor de onderneming heeft gedaan. Gelijk bij iedere handels of bedrijfsonderneming is het noodig, dat de deelnemers, dus zij, die een coöperatie wenschen aan te gaan, een zeker bedrijfskapitaal bijeen brengen. Ging men nu, bij het einde Oom Hendrik was er met zijo rjjtuig h «n gegaan, eR in het. opsn rjjtui/ staande bad zg nnar het rennen gekeken. Voornaraeljjk had zg belangstelling gevoeld voor den wed ren van militairen. Bjjria alle uniformen van het leger waren vertegenwoordigd geweest. Juist hg het rjjtuig, waarin zjj stond, had den jongen huzaar van de garde zjjn paard bjj den eersten proefrit ingetoomd. Het dier stjjgerde heftig, maar de ruiter zat zoo vast in den zadel, alsof hg met het paard was samengegroeid. Toen hjj het dier bedwon gen had, liet het pabliek een luid bravo hooren. Met een trotschen glimlach keek de jonge ruiter naar het pabliek, en zjjn blik ken ontmoetten juist die van Greta, die met belangstelling den strjjt tu?scheu het paard en zjjn barjjuer bat gadegeslagen. Grete bemerkte wel, hoe zijn oog verhel derde, hoe bjj zich in den zadel oprichtte en met een glimlach op militaire wjjze groette. Daarop gaf hjj zjjn paard de sporen en galoppeerde terug nnar het begin der baan, na nog een vluchtigen groet met de oogen aan Greta, wier hart bjjna hoorbaar klopte. In de grootste spanning volgde zjj het verloop van dezen wedren. De roode attila van den jongen huzaar was duideljjk tusschen de andere kamprgders te onder scheiden angstig hing haar blik aan den ruiter; bjj eiken sprong over een sloot of een andere hincernis, beefde haar hart en jubelde zjj als de sprong gelakt was. En toen nu de jonge huzaar als overwinnaar het eerst den eindpaal bereikte, stemde zjj jubelend in met den luiden bjj val der me nigte. van ieder boekjaar de winst omslaan naar wat ieder lid heeft ingebracht, dan zou zulk een coöperatie zich in niets onderscheiden van een uaamlooze ven nootschap, dus een gevone kapitalisti sche onderneming zijn. De leden hadden hun geld gestort, de directie moest maar zien, de grootst mogelijke winst te be halen. Het is duidelijk, dat de belang stelling der leden in bet welvaren der vereeniging veel groote - wordt, indien hij, die persoonlijk het meest bijdraagt tot dat welvaren, ook de meeste baten trekt. Een heel eenvoudig denkbeeld, doch de wevers van Rochdale wareu het, die voor 't eerst die eenvoudige gedachten omzetten in een daad. Zij vormden de eerste verbruikscoöperatie. Hoe grooter de klandisie was, die ieder lid aan de vereeniging schonk, hoe be langrijker de baten waren, welke hij voor zijn deel uit de coöperatie trok. Klein waren de aandeeltjes in den be ginne, de menschen waren arm. Het aantal deelnemers nam echter toe, naar mate de werklieden meer en meer over tuigd werden van de groote voordeelen, die deze samenwerking voor hen af wierp. Het mosterdzaadje werd een boom. (Wordt vervolgd.) Buitenland. In de Belgische Kempen, onder Gheel, is gisteren een buskruitfabriek in de lucht gesprongen. De opzichter en drie meisjes, aan de fabriek verbonden, zjjn op slag ge dood. De autoriteiten van Bar-le-Due in Frank rijk zoeken sedert eenigen tjj:l eene vrouw, Pauline Stenegris, die van verschillende dief stallen met poging tot moord aangeklaagd is. In het bevel tot aanhouding dezer zeld zame onvrouweljjke vrouw, staatDe vrouw Stenegris, geboren Nathalie Rade, is den 12en December 1859 te Ladel gt boren. Zjj huwde zeer jong met den Italiaan Stenegris, Uit dit huweljjk zjjn 10 kinderen gebo ren, welke door hunne ouders tot diefstal, leugen en alle mogeljjke ondeugden opgeleid werden. Het echtpaar zelf heeft een groot aantal straffen ondergaan. Laatsteljjk werd bet in 't jaar 1897 tot eenige maanden ge vangenisstraf veroordeeld; tegeljjkertjjd ont nam h-1 gerecht aan de ouders het recht om de kinderen op te voeden en zond de kinderen naar een verbeterhuis. Toen de straf uitgeboet was, werd Stene gris en zjjne vrouw over de ItaliaaDsche Oom Hendrik was dien dag opvallmd stil bjj de wedrennen. Toen Greta hem vroeg of de overwinning van den rooden huzaar hem geen genoegen deed, antwoord de hjj knorrig«ja, dat kon ik wel denken die Altenbraks zjjn allen flinke ruiters.* De herinnering aan dit voorval was bjj Greta weer levendiger dan anders, want reeds tweemaal had zjj den jongen officier op straat ontmoet, en aan zjjn vriendeljjken groet en zjjn verheugden blik had zjj be merkt, dat hjj haar herkende. Ja, vandaag was de jonge officier haar verscheidene stra ten door gevolgdzjj was hem slechts ont komen door ia een tram plaats te nemen. De roode wangen, die bsar moeder opge merkt had, waren niet alleen te wjjten aan den verren tocht. «Nu, kind,* begon Margherita weer «hoe laat ge het hoofd zoo hangen?* Zoudt ge liever in Berlgn bljjven?* >0 neen, zeker niet, mama, antwoordde Greta in verwarring. Zjj wist zeer goed, hoe haar moeder verlangde de steenen ge vangenis, zooals zjj de stad noemde, te ont vluchten. Maar het kwam alles zoo onver wacht. Weet oobi Hendrik er reeds van «Neen, hg weet nog niets. Van avond zullen wjj er met hem over spreken. Daar hoor ik hem juist naar boven komen. Sta op en doe de deur voor hem open.* Greta snelde naar de deur. Ia de gang klonk de zware stem en de luide stap van een man. «Oom wjj gaan Berlgn verlatenriep Greta hem tegemoet. »Nu wat is dat?* vroeg Hendrik Tiede- grens gezet. De vronw is echter weer naar Frankrjjk teruggekeerd en heeft zich aan het hoofd van eene rooversbende gesteld, die den omtrek van Bar le-Duc onveilig maakt en verschillende moorden en pogin gen tot moord, benevens een groot aantal diefstallen, op haar geweten heeft. Uit Engeland wordt bericht Lord Salisbury heeft den afloop der kro ning niet afgewacht om zgn ambt neer te Fggen. Vrjjdag is hjj als minister president afgetreden. Het aftr'den van den 73jarigen lord Sa lisbury als Engelsch minister-president, welk ambt hjj 131/» iaar laa£ heeft vervuld, en zjjne vervanging door zjjn neef Arthur Balfour zal stellig nog meer veranderingen in het ministerie tengevolge hebben. Juiste bijzonderheden zjjn daaromtrent echter niet bekend en zullen dat vermoedeljjk eerst over een paar weken officieel worden, daar de Koning Dinsdag de hoofdstad verliet. De »Times« vertelt dat lord Salisbury zich Yrjjdag naar Buckingham-paleis heeft begevsn om zjjn ontslag aan te bieden, dat door den Koning dadelpk werd aangenomen. Terstond werd van het paleis een boodschap gezonden aan Balfour, die zich in het La gerhuis bevond en onmiddelljjk daarop naar de particuliere woning van Chamberlain reed. Deze ontving de voorstellen van Bal four met de meeste harteljjkheid en kwam met hem overeen dat Balfour natnurljjk lord Salisbury in diens ambt zou opvolgen, wnarbjj hjj hem zjjn steun beloofde. Balfour raadpleegde daarna zjjn overige ambtgenooten en zou hunnerzjjds geljjke toezegging hebben ontvangen. Vooral die van den Hsrtog van Devonshire, den aan voerder der liberale unionistische partjj, moet buitengewoon harteljjk zjjn geweest en hem in de gelegenheid hebben gesteld om den Koning Zaterdagmiddag in eene audiëntie mee te deelen dat hjj bereid was de leiding der regeering op zich te nemen. Onmiddelljjk daarop ward hjj tot den hand kus toegelaten. Officieel is thans bekend gemaakt, dat de kroning van den Koning van Engeland zal plaats hebben tusschen 8 en 12 Augustus a.s. De juiste datum zal eerstdaags worden bekend gemaakt. Van den grooten optocht, den dag na de kroning, is afgezien, omdat de hoofdpersoon daarvan toch geen deel zon kunnen uitmaken. m&nn, terwijl hjj binnentrad. «Goeden avond, mevrouw! hier ben ik, volgens uw ver langen. Wat is er aan de hand, daar Greta van spreekt? Dat is immers maar gekheid?* «Ga zitten, Hendrik*, zei mevrouw Mon- telli lachend, »en ga jjj in de keuken, Greta, om ons avondmaal gereed te maken. Ik kan het aan Caroline alleen niet toever trouwen.* Greta ging met den mand naar de keuken. Hendrik Tiedemann nam plaats tegenover mevrouw Montelli en keek haar in gespannen verwachting aan. Margherita reikte hem den brief over, eu een poos heerschte diepe stilte in de Kamer, terwjjl Hendrik den brief las. Toen vouwde bjj h m zorgvuldig weer dicht, gaf hem aan mevrouw Montelli terug en zat een poosje na te denken. «Nu, Hendrik, wat denkt ge, wat zal ik doen Hjj keek op. >Gaan, mevrouw*, sprak hjj met overtuiging. »U moet bepaald gaan. Het noodlot speelt dikwjjls wonderljjk met den menschwie weet, wat de toekomst u nog brengen kan.* «Maar, beste vriend, ge weet toch wel, dat ik reeds lang alle hoop heb opgegeven.* «Dat mag zoo zjjn, maar Ednard heeft dat nog niet gedaan, naar het mg toeschjjnt. Het zal dus het best zjjn hem ter zjjde te staan, en te waken, dat hjj geen domme streken begaat. U weet, mevrouw, dat ik u erg zal missen. Gelukkig hebben wjj niet meer noodig naar geld of goed te streven bet lot is mjj gunstig geweest; ik kan van mjjn winkel best leven. U kunt dos gerust bjj mjj bljjven, te meer daar ik geen vrouw De Koning van Engeland is Dinsdag over gebracht van het Buckingham-paleis naar zjjn jscht «Victoria and Albert* te Ports mouth. Op een speciaal vervaardigde draag baar zou de Koning door matrozen uit het paleis naar 6en in een ambnlaneewagen herschapen omnibus uit de koninkljjke stal len worden overgedragen. In zoo langzaam mogeljjken stap zou het vervolgens naar het Victoria-station gaan. Daar zoude Z. M. door matrozen gebracht worden in een extra- trein van de Great Western Railway, die voor wjjlen koningin Victoria werd gebouwd. Dezi is geschikter dan de gewone konink ljjke trein van de Brighton Company, om dat hjj dubbele deuren heeft, die de draag baar, waarop de Koning languit ligt uitge strekt, gemakkeljjker doorlaten. Te Portsmouth is van het perron naar het jacot een zacht hellend vlak gelegd, waarover de zieke aan boord gedragen werd. De pokken nemen ia den laatsteu tjjd te Londen geregeld en vrjj snel af. Vrjjdag- nacht waren nog 583 ljjders onder behan deling. Het bestuur der Randmjjnen in Trans vaal heeft zich bereid verklaard, 1000 oud soldaten van de ongeregelde troepen in dienst te nemen tegen een loon van 5 shillings daags benevens kost en inwoning. Zaterdag tegen middernacht is de val kaan Pelée op Martinique opnieuw geweldig aan het vnarbraken geweest. Sedert vjjf dagen deden zich geweldige ontploffingen uit den krater hooren, vergezeld van groote vlammen en electrische ontladingen. Groote hoeveelheden steenen en asch werden over de gemeenten Morne Rouge, Macuba en Ajuba-Bouillon uitgestort, waardoor een geduchte paniek is veroorzaakt, maar er zjjn geen slachtoffers gevallen. Boven Fort de France werd een groote zwarte wolk gezien, waaruit voortdurend electrische von ken schoten. Een Fransche wetenschappe lijke expeditie is door den goeverneur naar St. Pierre gezonden. Zondag werd uit Venetië geseind dat men den beroemden toren van San Marco had moeten schoren, omdat er bersten in ont stonden hjj bleek bij nader onderzoek zoo bouwvallig te zjjn, dat men besloot, hem minder te luiden; te laat echter, want Maandagochtend is hjj met donderend ge weld ingestort. Er zjjn geen slachtoffers. Op de plaats, waar het indrukwekkend of kinderen heb.* «Maar ik denk, dat Eduard ook niet gaarne alleen zal willen bljjven, en dan is het uw plicht bjj hem te zjjn. Ik heb slechts één verzoek: laat Greta dezen zomer nog bjj mjj bljjven. U duidt mg dit verzoek niet ten kwade, hoop ik, mevrouw?* «Maar, beste vriend. Waarom zou ik dat? Wjj zjjn immers reeds jaren lang door be proefde vriendschap met elkaar verbonden*. Zjj stak den braven man haar hand toe en deze drukte die recht harteljjk. Na de vreeseljjjke gebeurtenis, die Mar gherita tot in het diepst van haar ziel ge troffen had, was Hendrik Tiedemann de eenige vriend en helper voor de beklagens waardige vrouw geweest. Ernstig had hjj haar zaken ter harte genomen; bjj had Margherita's klein vermogen gebruikt tot aankoop van zjjn slachterjj en het in die zaak rentegevend belegd; bjj had voor de kinderen gezorgd en de moeder getroost un opgebeurdkortom, bjj had voor Margherita en haar kinderen bjj dag en nacht gezorgd a!s haar vertrouwdste vriend. «Laten wjj die geschiedenis trachten te vergeten, mevrouw,* had hjj openhartig gezegd, toen Margherita na haar herstel hem den brief uit Palermo had getoond, waarin de podesta van Fratie haar meldde, dat zjjn ambtsvoorganger als landverhuizer naar Amerika was gegaan, en dat het door hem gehonden register van den bnrgerljjken stand nergens te vinden was. Hjj, de tegen woordige podesta, kon daarom het gevraagde huweljjksbewjjs niet afgeven. j Wordt vervolgd).

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1902 | | pagina 1