Het Land van Heusden en Allcna, de Langstraat en de Bommelertvaard. Het verborgen testament. Coöperatie. r i 8jP: Uitgever: L. J. YEERMAH, Heusden. M 3030. ZATERDAG 19 JULI. 1902. m. land van aliens YOOB Dit blad versch^at WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO. Franco per po«t zonder prfjsverhooging. Afzonderljjke nummers 5 cent. Adyertentiën yan 16 regels 50 et. Elke regel meer 71/* °t- Groote letters naar plaatsruimte. Adyertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond ingewacht. In korte jaren drong de idéé der coöperatie in de klasse der Engelscha werklieden en later ook in die der boeren door. Het Engelsche volk is, ge lijk in vele practische zaken, voorgegaan andere volken volgden. In Nederland waren het de ambtenaren, die den eer sten stoot aan de coöperatie gaven. Ook hier was het eerst de verbruikscoöperatie die ingang vond. Later sloegen de boeren de handen ineen en schaften zich coö peratief meststoffen aan. Het voordeel, dat deze handelwijze biedt, ligt voor de hand. Men koopt in 't groot en be dingt daardoor lagere prijzen, terwijl beter dan vroeger een wakend oog kan gehouden worden op de kwaliteit, die men verkrijgt. Hier en daar richten ze coöperatieve zuivelfabrieken op. Een kapitaal tegen een vasten rentewet wordt geleend. Gebouwen, installatie enz. wor den daarvan bekostigd. Do deelnemers verbinden zich al hun melk aan de fabriek te leveren. Na aftrek van de rente van 't kap taal en de bedrijfs kosten, wordt de winst per liter gele verde melk uitgekeerd. Door de werk lieden welke met de uitvoering van 't bedrijf zijn belast, in de winst te doen deelen, worden ook zij in de belangen der onderneming betrokken. Zoo werkt alles samen om de onderneming te doen slagen en tot grooteren bloei te brengen. Zelfzucht is ook hier de drijfveer tot het goede. Elders richt men coöperatieve beet wortelsuikerfabrieken, bakkerijen, cre- dietbanken, assurantie-maatschappijen op enz. Doch altijd staat dit beginsel voorop: niet hij, die het meeste kapitaal inbrengt, doch hij, die het meeste doet tot bevordering van den bloei der on derneming, geniet de grootste baten. Het kan natuurlijk niet in de be doeling van een courantenartikel liggen, in den breede uit te wijden over de wijze, waarop de coöperatie in al haar verscheiden vormen, waarin ze tegen woordig optreedt, werkt, doch wij willen nog in 't kort wijzen op enkele alge- meene karaktertrekken, die elke coöpe ratie kenmerken. Ten eerste: de vrijwilligheid van het lidmaatschap. Niemand wordt gedwon gen deel te nemen aan eenige coöpera tieve onderneming. Maar niemand ook wordt gedwongen, langer mede te wer- FEUILLETON. ken, dan hij zelf wenscht. Het uittreden zoowel als het toetreden staat iedereen vrij. Wordt iemand lid van een firma tot uitoefening van eenige industrie of nering, hij blijft lid, totdat de firma wordt ontbonden of de termijn verstreken is, voor welken de verbintenis is aan gegaan. Neemt iemand aandeel in een of andere maatschap of naamlooze ven nootschap, hij zit vast, totdat hij een kooper voor zijn aandeel heeft gevonden. Bij een coöperatieve onderneming be houdt elk deelnemer de vrijheid uit te treden, zoodra hem het lidmaatschap niet langer wenschelijk voorkomt. Ten tweedende aandeelen zijn klein, en behoeven dikwijls niet eens volge stort te worden. Daardoor is de coöpe ratie bij uitstek geschikt voor „de kleine luiden." Het is volstrekt geen zeld zaamheid, dat er coöperatieve vereeni- gingen gesticht worden met aandeelen van 10 k 5 gulden. Ten derden: de werking en organi satie der coöperatie is openbaar. Sinds 1876 is bij de wet bepaald, dat de Sta tuten van elke coöperatieve vereeniging niet alleen volledig opgenomen worden in de Staatscourant, maar ook dat aan de griffie van elk kantongerecht die Statuten ter inzage moeten liggen. De wet verplicht verder, dat het publiek inzage kan nemen van de lijst der leden met opgave van hetgeen ieder op zijn aandeel heeft gestort en voorts van de jaarlijks af te leggen rekening en verantwoording. Waar een firma, een naamlooze vennootschap of hoe verder een financiëele vereeniging kan worden betitéld, veelal in het duistere werkt, de coöperatie wordt beschenen door de zon der openbaarheid. Iemand, die lid wordt van zulk een vereeniging treedt niet een hol binnen, maar een zaal zonder duistere hoeken. Iemand, die zaken wil doen met zulk een vereeni ging, kan zich, voordat hij daartoe over gaat, eerst volkomen overtuigen van haar meerdere of mindere soliditeit. In de Statuten is duidelijk omschreven, in hoeverre de deelgenoot voor zijn per soon aansprakelijk is; soms voor één, soms voor 2, 3 of meer aandeelen, soms voor zijn geheele vermogen. De aard van de coöperatieve onderneming moet in elk bijzonder geval uitwijzen, hoever de persoonlijke aansprakelijkheid der deelnemers dient te worden uitgestrekt. Algemeene regelen zijn daarvoor niet te geven. Terwille van de soliditeit der vereeniging geldt echter dikwijls de bepaling, dat de mede-aansprakelijkheid eerst ophoudt, een jaar na de uittre- ding. Hoe grooter, in 't algemeen, de aansprakelijkheid der leden, hoe scher per de controle, welke die leden uit oefenen op het beheer der onderneming, hoe 8olieder de coöperatie zal werken. 22) Wie weet, welke schurkenstreek daar lichter steekt*, had Hendrik gezegd. Mis schien is het ook wel een misverstand, een vergissing. Weg met die muizenissen; die diwnen nergens toe. Wjj zullen wel trachten ons zei ven door het leven te slaan, c En Margherita Montelli had den raad van den eerljjken vriend opgevolgd. Haar geest kwam langzamerhand tot mst; van gan- scher harte was zjj Hendrik dankbaar. Hjj had haar sedert dien tjjd niet meer verla ten. Door jjver en voorkomendheid was het hem gelukt, Het vertrouwen zjjner klanten te winnen, en zoo bracht hg de zaak op zulk eene hoogte, dat hg weldra een wel- gvsteld tnan kon genoemd worden. Hg kocht een huis in de nituwe Friedricbstraat en ruimde de derde verdieping daarvan in aan mevrouw Montelli. De kleine villa te Fried richshagen werd voordeelig verkocht, zoo- dat Margherita onbezorgd de toekomst te gemoet kon gaan. Een gedeelte van baar vermogen was belsgd in soliede staatspa pieren de kinderen groeiden voordeeiig op, ook nadat de onde Dorothea het tgdelgke met het eeuwige had verwisseld. EJnard werd een bekwaam ingenieur en Greta stu deerde muziekzjj had veel talent voor deze schoone kunst. Zoo leetde men stil en te vreden in het huis van oom Hendrik, zooals de brave Tiedemann door de kinderen ge noemd werd. De voormalige bediende was thans Margherita's beste vriend en raads man geworden zjj ondernam niets zonder zjjn oordeel te vragen, en wat hg haar aan raadde, kwam bjjna altjjd goed uit. Zoo begreep Margherita dan ook heden dat Hen drik geljjk had. Zg beantwoordde zjjn hand druk en vervolgde toen »Ik geloof, dat ga geljjk hebt, Hendrik. Binnen een paar dagen ga ik naar Neurode. Ea als ge Greta nog eenigen tgd bjj je wilt honden, is 't me zeer aangenaam. Zjj moet den cursus van de muziekschool ten einde brengendan kan zjj naar Neurode komen en wachten tot zjj een gepaste betiekking gevonden heeft.* »Maar mevrouw, dat is niet noodig! Waarom zou het kind zicb zoo plagen Bg vreemde menschen aan huisU is niet arm, mevrouw, en ikik ben ook niet arm meer.* »N> en, neen, Hendrik, ditmaal brengt ge me niet van mgn voornemen af. Greta moet op haar eigen beenen leeren staan. Zjj moet den ernst des levens leeren kennen. Een strenge opvoeding door het practische leven zal haar goed doenzjj mag niet als ik in mgn jeugd, het slucktoffer van onervaren heid worden. Gjj hebt het kind een beetje verwend, mgn vriend. Zg' echjjnt mg eeu weinig luchthartig *n oppervlakkig. Maar stil, daar komt Greta.* Hendrik Tiedemann bromde iets in zjjn baard, maar bg wist, dat bg op dit pant niets kon uitrichten. Ja, Greta was zjjn lieveling, dat wilde hg niet ontkennen. Maar Buitenland. Te Toureoing (Frankrjjk) had dezer dagen een vreeseljjk schouwspel plaats bg de op- stjjging van een luchtballon. De lnchtschipper vond het gepast, zjjn zevenjarig zoontje mee te nemen. Toen hjj een eindje de lucht in was, liet de man zich uit de mand gljj- den om aan een trapezie griezelige kansten te verrichten. Onder zjjn werk begon de ballon op geheimzinnige wjjs ta dalen. De schipper verloor zjjn evenwicht en kwam op een glazen dak terecht, terwjjl de ballon de lucht weer in ging, en nu hooger en al booger, met niemand in de mand dan het zevenjarig kind, dat wanhopig riep om zjjn vader en zjjn moeder. De laatste, in het park mee toekijkende, verloor het bewustzjjn. De luchtschipper was vrjj ongedeerd van het glazen dak afgeraakt. Maar den ballon h id men hoog, heel hoog, zien wegdrjjveu naar het noorden Wonder boven wonder is de bal in Hene gouwen zonder ongelukken neergedaald, zoodat het zevenjarig jongske behouden is. Bjj de groote parade, welke ieder jaar op 14 Juli te Parjjs gehouden wordt, zjjn, tengevolge der groote hitte, een groot aan tal ongelukken voorgekomen. Behalve de militaire gouverneur van Pa rjjs, kreeg ook generaal Perzin, de chef van het kabinet van den minister van oorlog, een zonnesteek. Het getal der ziek geworden soldaten be draagt ongeveer 200. Een sergeant van bet korps pompiers stierf 's avonds in het hos pitaal. Van de kurassiers, die het rjjtuig van president Loubet begeleidden, vielen er in de Avenue Marigne 18 van hunne paar den en nog twee in den tuin van het Elyeé Ook onder de toeschouwers vielen ver schillende personen flauw en moesten per brancard weggebracht worden. De socialistische afgevaardigde Gécault- Ricbard heeft aan den Minister van Oorlog schrifteljjk medegedeeld, dat hg hem, bjj de heropening der Kamers, over de nood zakelijkheid der afschaffing van de parade van 14 Juli zal interpelleeren. het was onzin, dat lieve kind de hardvoch tige wereld in te zenden. Nu, dacht Hen drik eindeljjk, komt tgd, komt raad. Voor loopig bljjft het kind bg mg, en dat is voldoende. XIV. Als Eduard 's namiddags vrjj was, placht hg gaarne in het naburige bosch aan deu oever der Elbe rond te doleD. Zjjn moeder, die sinds eenige weken bg hem woonde, vergezelde hem bjj die waa- deliugen slechts zeldenhaar zwakke krach ten lieten zulke verre tochten niet toe, als Eduard gaarne maakte. Oikwjjls keerde hg eerst laat in den avond terug, als de maan aan den hemel stond. In de eerste weken was de nabgheid van het slot Altenbrak voor Margherita zeer onaangenaam geweest, maar zjj gewende er aan, in de nabgheid te leven van die menschen, die haar met of zonder opzet in haar rechten te kort edeD. Zjj had de ge dachte aan wraak, aan strjjd om de rechten van haar kinderen reeds lang laten varen En toen E .aard daarover begon te praten, maande zij hem tot onderwerping aan. »Luten wjj geduldig afwachten, wat er boven onze hoofden btsloten is,« zei ze. >Oüze krachten zjjn te zwak om ons lot te bestur n denk maar eens aan je va der I Welke plannen had hjj, en hoe nabjj was de uitvoering en toch greep het noodlot met ruwe baud iu eu verstoorde al die plannen.* »Maar juist om vaders nagedachtenis, wilde ik zoo gaarne openlgk zien aangetoond, De drnkkende warmte te Parjjs is door buitengewone natuurverschijnselen gevolgd. Op de vreeseijjke hitte is een hevig onweder bovpn Parjjs losgebarsten. Donder en bliksem vergezeld van hevige stortregens waren geen oogenblik van de lucht. Op verscheidene plaatsen is de blik sem ingeslagen. In de rne Véron viel mid den op straat een brandende vuurbol ter grootte vaa een kinderhoofd. De bol viel voor de deur van een wijnhandelaar en barstte daar uiteen zonder een spoor achter te laten. In d* aan deze straat evenwfjdig loopende rne des Abbesses ging terzelfder tjjd een roode vurige Ijjn langs de huizen. Eenige minuten later werd een schoorsteen in de rne Vëron door den bliksem getroffen; be langrijke schade werd echter niet aan- g richt. Om over tienen werd in de rne da Critcée een 17 M. hooge fabrieksschoorsteen door den bliksem getroffen. Op een der werk plaatsen ontstond epn begin van brand. Vuurbollen vielen ook nog op den boule vard de Clichy en de rue de Douai, echter zonder schade aan te richten. Deze elec- triscbe verscbjjnselen gingen van een hevi- gen donder gepaard, terwjjl er 12 m.M. retren viel. Uit verschillende plaatsen in de provincie komen ingeljjks berichten van hevige on- weders. Bo-en Ob^ons sur Saóne woedde een hevige cycloon, dia schoorsteenen wegsloeg en boomen ontwortelde. Verscheidene boo ten op de Saóne zonken. Stortregens over stroomden de straat en huizen. Het voor Keizer Wilhelm beleedigende signalement dat in het Praagsche politieblad gestaan heeft (zie ons vorig no.) luidt als volgt Keizer Wilhelm, zoon van den in Char- lottenburg resideerende Keizer Friedrich, (daar ligt hg begraveu), die als gek in het gekkenhuis van dr. Bülow te Berljjn een tjjd lang was opgesloten, is voor eenigen tjjd van daar ontsnapt en wordt sinds dien vermist. Voor een paar dagen werd hg in Marienburg gezien, lgdende aan spreekwoede. Zjjn opsporing wordt gelast en verdere be richten worden bg de Keizerlijke politie in Praag verwacht.* Men kan begrjjpen wat voor een standje de ongelukkige beambte, die zeker aan bet soezen was, gekregen heeft voor de publicatie van dit fameuze stuk. dat uw bewering gegrond is. Het schjjat mg anders toe, dat er een smet op zjjn nagedachtenis kleeft, en hg niet eerljjk tegenover u gehandeld heeft. Evenmin als u, geloof ik aan zulk een oneerljjke handeling, maar de wereld, de menschen...* »De wereld? Wie denkt nu nog aan Eduard von AltenbrakOuder je moeders naam hebt ge een zelfstandige positie iu de maatschappij verworvendraag dien naam ook voortaan ia het bewustzgn, dat het een eerljjke naam is.« Dit gesprek vond plaats in de eerste dagen van haar verbljjf te Neurode, en sedert dien tjjd was hierover tusschen moeder en zoon geen woord meer gewisseld. Het leek wel, of Ednard hang was, er w*er over te be ginnen. In de laatste weken was hg 8rg veranderd; hg was stiller en zachter gewor den er lag iets droefgeestigs in zjjn wezen, en meer dan vroeger zocht hg de eenzaam heid van het bosch. Zoo lag hg ook nu weer aan den zoom van het wond, op dezelfde pla-.ts waar hg Gerda von Altenbrak eerst ontmoet bad. Het beeld van dit schoone meisje had hem sedert dien dag steeds voor öea geest gestaan. Onwillekeurig vertoefde hg ia da eerste dagen op de plek, waar hg de jonge barones ontmoet had, en met too ver macht werd hg naar die plaats onder den beukeboom getrokken. En vreemd een dergelgk gevoel scheen ook de schoone paardrjjdster te beheerschen. Verscheidene malen hadden de jongelieden elkaar hier of dieper in het bosch aange troffen, en telkens hadden zjj eenige vrien delijke woorden gewisseld. Ook heden was Naar den schrjjver van den nit de grens plaats Podwolicyska verzonden briefkaart wordt ijverig, maar tot dusver te vergeefs, gezocht. Inta8schen heeft de regeering de heele editie laten instampen en de bladen verboden ov«r het geval te sehrgven, maar dit helpt het vermakelijke schandaal toch niet nit de wereld. Uit Athene wordt gemeld dat Mallik-bei, een voorvechter van de Albanische auto nomie en een bekend rooverhoofdman, de Turksche post bg Voljana overvallen en 1800 Turksche ponden buitgemaakt heeft. Over de instorting van den St. Markus toren te Venetië, waarover wjj reeds een en ander mededeelden, zjjn nog de volgende berichteH ingekomen Het bovengedeelte van den toren ter hoogte van 68 Meter is ingestort. De pre fect van Venetië is van oordeel, dat de breede scheur in het muurwerk, die als de oorzaak van de catastrophe moet beschouwd wordeD, een gevolg is van de laatste aard beving in Dalmatië. De architect Boni, die de fondamenten van den toren onderzocht heeft, verklaart, dat deze nog op een solieden grondslag van palen rusten, maar de palen zjjn zoo kort en dun, dat zg slechts een toren van hoog stens 30 Meter zouden hebben kannen dra gen. Het volk beschouwt als oorzaak van het ongeluk de in den laatsten tjjd in den omtrek van den toren uitgevoerde werken der rioleering benevens het wegnemen dvr tegen den toren aangebouwde stutmuren. Den 9en Juli werden de eerste barsten waargenomen, die ieder uur breeder werden. De menschen, die de instorting gezien hebben, zeggen, dat de onderste helft van den toren zich langzaam verbreedde en de bovenste helft in zich opnam. Het gerom mel, door het vallend puin veroorzaakt, was zoo sterk, dat zelfs in ver afgelegen stads gedeelten, waar men in hst geheel niet wist wat er gebeurd was, een paniek onstond. Het plan, dat op touw gezet is om in Italië eene collecte te houden voor d m we deropbouw van den toren, heeft een gunstig onthaal gevonden. Zoowel de gemeenteraad van Venetië, als de spaarbank der Lagunen- stad, hebben reeds aanzienlijke bedragen voor dit doel toegezegd. Tengevolge van de beschadiging van de gasleiding was het marktplein niet verlicht en in de duisternis zag San Marco er aller treurigst uit. De stadsraad heeft een eerste crediet van 500,000 Lire voor den weder- hjj naar die plek gegaan, in de hoop Gerda ta zien, en zjjn hart bonsde, toen hjj haar zag naderen. De hond kwam met groote sprongen nader en toonde zjjn bljjdschap, door al kwispelstaartend tegen Eduard op te springen. Hg streelde het dier over den kop en nam toen de hoed af, om Gerda te groeten, toen zjj haar ros deed stilstaan. Een vluchtig rood kleurde haar wangen toen zjj zjjn groet glimlachend beantwoordde. >Het lot schjjnt bepaald te hebben, dat wjj elkaar steeds op deze plaats zullen ont moeten,* zei ze. »Ik ben het lot dankbaar voor die gnnst.* »Ei, ei, nsjjnheer Montelli, u vleit evenals een officier van de garde; dat had ik nog niet van u opgemerkt. U hebt daar in Neurode een lief huis tot woning gekozen. Ik reed gisteren door het dorp en zag uw naam op de deur.* »Voor mgn bescheiden omstandigheden is het althans voldoende,* antwoordde Edu ard. »Of het uw verwenden smaak zou be vallen, mag ik wel betwgf-den.* »Ik ben niet zoo verwend als u denkt,* verzekerde Gerda laehend. »G loof waar, dkt ik dikwgls aan zoo'n mooi villatje de voorkeur zou geven boven het groote slot met zjjn sombere gangen en zalen. Maar in den tuin van nw huis zag ik eeu bejaarde dame; was dat de eigenares?* >Dat was mgn moeder! Zg woont sedert eenige weken bg mg.« »Acb, uw moeder I Naar het aitzicht te oordeelen, is zjj geen Daitsahe.* >Neen, mgn moeder is een Italiaansche.* Wordt vervolgd). mms j 4 A I. (Slot volgt).

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1902 | | pagina 1