Het Land van flensden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard. Het verborgen testament. M 3036. ZATERDAG 9 AUG. 1902. land van aliens VOOB Dit blad Yttnehjjnt WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementsprijs: per 3 maanden l.OO. franco par poat zonder prjjiverhooging. Afzonderlijke nummers 5 cent. UitgeverL. J. VEERMAH, Heusden. Een menschwaardig bestaan. L Dit woord zal voorzeker niemand vreemd toeschijnen. Yan een „mensch- waardig bestaan" lezen we in alle ge schriften, die het maatschappelijk vraag stuk behandelen, en wie dikwijls ver gaderingen bijwoont, waar de belangen en wenschen der arbeidende klasse wor den besproken, zal maar zelden huis waarts gaan, zonder die uitdrukking eenige malen te hebben hooren weer klinken of zelf in de beraadslagingen te hebben gebezigd. En wat er mede bedoeld wordt, is ook niet twijfelachtig. Aan eiken levens kring zijn zekere eischen gesteld, die afhangen van het peil van welstand, waarop degenen, die er toe behooren, zich bevinden; eischen, waaraan moet voldaan kunnen worden, indien men niet gedrukt zal zijn door het gevoel van onmacht, uit ontbering geboren. Een volstrekte maatstaf is daarvoor niet aan te geven; wat hier voldoende is om, bij genoegzame waardeering, met de omstandigheden waarin men is geplaatst volkomen vrede te hebben, is elders ontoereikend omdat nu eenmaal de ge woonte de wet voorschrijft en de be hoeften zich regelen naar gegevens, die voor alle menschen geenszins de zelfde zijn. Alleen wie het droombeeld van een gelijkheid in bezit en genot vatbaar achten voor verwezenlijking, zullen mis schien moeite willen doen om met juist heid voor alle menschen te bepalen wat de eigenlijke bestanddeelen van een menschwaardig bestaan zijn, en ver langen dat wie meer dan dat zich zou kunnen veroorloven, daarvan vrijwillig of gedwongen afstand doet, ten einde met dat meerdere het tekort van hen die er beneden staan te dekken. Er is iets in dat denkbeeld, dat het voor menigeen aantrekkelijk maakt, vooral wanneer men in zijn gedachten de enorme rijkdommen, over welke sommigen onzer medemenschen beschikken, plaatsttegen- over de gruwzame ellende, met welke dag aan dag een veel grooter aantal anderen huu leven lang te worstelen hebben, zond;r eenig uitzicht er ooit uit verlost te worden; en wij begrijpen levendig dat de idyllische voorstelling eener maatschappij, waarin niemand het overtollige zal kunnen misbruiken en niemand ook het noodige zal behoeven FEUILLETON. 28) »Die is toch zeer begrgpelgk, als men denkt aan de nitznigerg, waaraan zq bloot stonden, zoowel yan de zgde der bedriege- ljjke beambten als van de eigenaren der fabriek.* »Maar de baron moet toch een goedaar dig mensch zjjn, die gaarne met volle han den weggeeft.* >Hjj heeft er ook geen schnld aan, maar zjjn vrouw.* Margberita liet het hoofd op de borst zinken. Zjj dacht aan het nar, toen zjj de trotBche Rogalla von Altenbrak voor de eerste en laatste maal gezien had. Die ont moeting stond haar nu weer zoo duideljjk voor den geest, alsof ze gisteren had plaats Reeds toen had een blik op dat gelaat en die koele oogen haar doen zien, dat het hart uier vrouw geen medeljjden of erbar ming met vreemde menschen kende. Als doelloos had zjj den strjjd tegen die vrouw opgegeven; want zjj begreep, dat haar te genstandster geen middel ongebruikt zou laten om de overwinning te behalen, al moest dat middel ook een misdaad zjjn. Het was vreemd, het gevoel van haat tegen Ro galla von Altenbrak kon zjj niet overwin nen, terwjjl zjj voor baron Willy een gevoel koesterde, dat bjjna medeljjden mocht hee- te derven, wordt verheerlijkt als een ideaal-toestand. Wie evenwel niet rond zweeft in de sferen der fantasie, maar den bodem der werkelijkheid onder de voeten houdt, zal langs den weg eener eenvoudige redeneering de onmogelijk heid der vervulling inzienal waren op een gegeven oogenblik alle menschen het met elkander eens dat het stoffelijk geluk, en als gevolg daarvan ook het zedelijk welzijn voor goed zouden zijn gevestigd op het oogenblik dat het „gelijk opdeelen" in toepassing kon worden gebracht, de gelijkheid zou maar kort duren en de wanverhouding zou opnieuw te voorschijn treden nog éér het verdeelingsproces ten einde was gebracht. Ter beoordeeling van de uitvoerbaar heid van maatschappelijke hervormin gen, als we dat zoo noemen mogen, moet gerekend worden met de menschen die er zijn en zooals ze zijn, niet zoo als ze wezen konden indien zij anders waren. Doet men dat niet, dan komt de som verkeerd uit. Niettemin, we behoeven niet op te treden als gelijkheidsapostelen om als minimum van verlangen een „mensch waardig bestaan" voor allen uit te spre ken en de vraag te stellen, wat ge schieden kan en moet om tot dien begeerlijken toestand te geraken. Laat overvloed en weelde gerust op hun plaats en hopen we, dat wie ze deelachtig mogen zijn, bij toeneming dat voorrecht zéé zullen aanwenden, dat ook de ge meenschap er wel bij vaarthet is alles behalve waarschijnlijk, dat een samen leving, gebaseerd op het beginsel van middenmaat voor allen, kracht genoeg zou bezitten om zich tot hooger op te werken, wat toch het doel moet blijven. Doch daarnevens rijst, als een dringend en brandend vraagstuk, de lijdenskroet der vele duizenden, die nooit kunnen hebben wat een menschelyk wezen rechtens toekomt. Wij spreken van liefde tot de mensch- heid. Dat is een van die vage ideeën, die voor de practijk des levens geringe waarde hebben. De warmte van onze sympathieën moge ver uitstralen, zij moet wel noodwendig afkoelen, naarmate de kring zich verwijdten als wij bedenken wat er gedaan behoort te worden ter verzekering van een „menschwaardig bestaan", dan hebben we niet eerst te onderzoeken, wat b.v. dö wilden daar onder verstaan. Yoorloopig interesseert ons alleen wat ten. Zjj had Willy von Altenbrak vergiffa nis geschonken, omdat zjj wist, dat hjj onder den invloed zjjner vrouw handelde, toen hjj alle familiebetrekkingen met haar, de bur- gerljjke Margherita Montelli, verloochend had. Een lange poos zaten moeder en zoon zwjjgend bjj elkander. Eindeljjk stond Edu- ard op. »Het is mooi weer,* zeide hjj, »ik ga nog een kleine wandeling doen. Bjj het avond eten ben ik terug.* Hjj reikte zjjn moeder de hand en ging heen. Onwillekeurig richtte hjj zjjn schreden naar de plek, waar hjj Gerda allereerst ont moet had. Het was of hjj een voorgevoel had, dat hjj haar daar zon aantreffen. Met geweld werd hjj daarheen getrokken, en zjjn hart jubelde van vreugde toen het vroo- ljjk geblaf van Gerda's hond hem begroette. Gerda had tegen een boom geleund ge zeten en in droeve gedachten voor zich heen gestaard. Nu verhelderde haar gelaat. »Wat heb ik je in langen tjjd niet ge zien, Gerda!* »Ik kon niet komenik moest bjj mjjn zieken vader bljjven, Eduard. Maar vandaag kon ik het niet langer uithoudenik moest naar buiten, in de. frissche lucht van het bosch, naar deze plek, waar ik je de eerste maal gezien heb. Mjjn stille hoop is ver vuld: ik zie je weder, ach, misschien voor de laatste maal!* »Hoe praat ge zoo, lieveling?* riep Edu ard ontroerd. »Mjjn vader neemt in beterschap toe; ik moet met hem naar het Zoiden, zei Gerda Advertentiën van 16 regels 50 et. Elke regel meer T1/* ot. Groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavond ingewacht. we zoo in ons eigen land aanschouwen, by menschen die onze taal spreken, die in vele opzichten voelen als wy, wier belangen nauw met de onze zijn ver want. We staan voor het treurige feit, dat er voedsel ontbreekt, dat er geen ruimte beschikbaar is om te leven over eenkomstig de allereerste eischen van gezondheid en zedelykheid, voor tal van menschen, die met ons zijn opgenomen in hetzelfde bevolkingscyfer. De mensch, de koning der schepping, heeft een waardigheid op te houdenhp kan zyn majesteit niet handhaven, als hij zijn bestaan voortsleept door het slyk, gelyk de meest igDobele dieren, als hy zich voeden moet met afval en zelfs daarvan niet genoeg kan krygen. En ziet eens, hoeveel van den adel des menschelyken geslachts er in de beschaafde Europeesche wereld verloren gaat, omdat het zijn waardigheid niet kan ophouden! Alle hoogere aandrift, verder reikende dan het veroveren van een bete broods, moet immers wel ver dwijnen, als de zorg voor het laatste en de bezorgdheid dat het niet verkregen zal worden, heel den geest in bezit neemt. De behoefte heeft twee aange zichten, het eene kloekmoedig uitziende langs den weg waar bevrediging kan worden gevonden, het andere wanhopig, met somberen blik in het duister sta rende, of terzyde loerende langs dea weg der misdaad. De behoefte heeft krachten te voorschyn geroepen en tot groote overwinningen geleid, die zonder haar niet zouden behaald zyn; maar zij heeft ook menschen beneden het dier lijke verlaagd. Daarom, zoolang het mensch-zyn voor vele ongelukkige wezens met mensche- lijke gestalte iets onbereikbaars blyft, zullen we wel doen met niet al te hoog op te geven van ons beschavingsstand punt. Slot volgt. Buitenland. Wjj hebben wel eens gelezen dat er bloe men zjjn die den mensch kannen dooden door baren geur. Dit heeft eene juffrouw te Laken ondervonden. Die had een tuil met rozen en andere bloemen op de schouw van hare slaapkamer geplaatst en 's morgens vond men haar bjjna verstikt, zoodat men kunstmatige ademhaling moest toepassen, om haar het leven terug te geven. De Franpche consul te Sjanghai heeft de Chineesche overheidspersonen verwittigd, dat Frankrjjk bereid was, zjjn troepen uit Sjang- maar voordat ik afscheid van je neem, Eduard, moet ge mg een vraag beantwoor den, waarvan ons beider lot afhangt.* Yerbaasd keek Ednard, zjjn geliefde in het bleeke gelaat. Zjj deed zoo vreemd, als hjj nog nooit gezien had, zoo ernstig was ze, zoo bleek. Ze scheen op het pant, in tranen nit te barsten, en haar stem beefde van aandoening. Zjj stond als het beeld der vertwijfeling voor hem: haar oogen zwierven onbestemd en schuw rond, terwjjl ze haar handen krampachtig gevouwen hield. »Wat is er gebeurd, Gerda? ik bid je, zegt het me.« Beloof me op ]8 woord van eer, dat je me naar waarheid znlt antwoorden?* »Heb ik je dan ooit onwaarheid verteld?* »Neen! maar misschien hebt ge mg de waarheid verzwegen »Gerda!« »Antwoord mei Hoe heette j8 vader?* Ednard deinsde terug; het noodlottige oogenblik was gekomen. Hjj dacht aan de waarschuwing van zjjn moeder, en ant woordde ernstig: »Vraag niet, Gerda! Deze'waarheid heeft geen waarde voor ja. »Dan wil ik je den naam van je vader noemenHet was Eduard von Altenbrak, mgns vaders broeder.* »Weet ge »Ik vermoedde het,* fluisterde zjj. Toen greep zjj onstuiming zjjn hand en sprak met bevende stem: »Nu ik zekerheid heb, rust op mg de plicht om te handelen.* >Gerda, wat wilt ge doen Gerda, laten wjj het verledene vergeten wat beteekent een naam 1 Wjj weten immers niet, wie de hai terng te trekken, indien ook de andere mogendheden dat deden. Laffan's bericht gever gelooft echter dst het wegens den najjrer tnsschen de groote mogendheden hoogst onwaarschgnlgk is, dat er iets van komt. Men herinnert zich dat de Chineezen dezer dagen tameljjk krachtig op het wegzenden van deze troepen aangedrongen hebben. De >Lokal-Anzeiger< verzekert van goed ingelichte zjjde vernomen te hebben, dat men in Italiaansche fiaancieele kringen vertelt, dat koning Victor Emannel onlangs te Pe tersburg, toen hjj bjj den Czaar op bezoek was, opnieuw de kwestie van beperking van de krjjgstoerustingen heeft aangeroerd, omdat Italië'* finauiën ternauwernood nog den zwaren last van uitgaven voor het leger konden dragen. De Koning zon het effectief van het Italiaansche leger willen verminde ren met 100,000 man. Dientengevolge zal waarschijnlijk ook het vraagstuk van beper king van de krijgstoerustingen bjj de ont moeting tnsschea Wilhelm II en Nikolaas II te Reval ter sprake komen. Te St. Petersburg wordt thans drnk ge sproken over de lotgevallen van prinses Helena Zouloukidje, die uit de hooge Rus sische aristocratie stamt. Deze prinses is thana,» gipsbewerkster in OJessa; zjj werkt van 's morgens 6 unr tot 's avonds 6 unr en verdient voor haar werk ongeveer f 2 per week. Tengevolge van ongelukkige ge beurtenissen, heeft zjj al haar geld verloren; haar talrjjke bloedverwanten hebben haar aan haar lot overgelaten, zoodat zjj handen arbeid moet verrichten om aan de kost te komen. Zjj had ongeveer f 10 overgespaard, maar die som werd haar ontstolen. Toen zjj hiervan aangifte deed bjj de politie, werd haar titel en afkomst bekend. De opstand der veldarbeiders in Galicië dnurt nog steeds voort. Bjj de Roethenen hebben zich thans ook de Duitsche arbeiders, die als rnstige menschen bekend staan, aan gesloten. Botsingen met politie en soldaten hebben veelvuldig plaats. Naar het dorp Kamionka, waar de bevolking nog rustig was, werd ondanks dat op verzoek van een groot-grondbezitter een afdeeling militairen gezonden. De bevolking weigerde den mili tairen inkwartiering te verleenen. Een ge vecht ontstond, waarbjj vjjf burgers zwaar werden gewond. In het dorp Bnzakowka hielden 500 boeren een vergadering om schuld draagt van wat er gebenrd is. Ik wil niemand aanklagen, ge moogt niet gaan denken, dat ik je erfdeel voor mjj zeiven begeer.* »Zwjjg, Ednard*, sprak Gerda von Al tenbrak met verheffing van stem. Ik acht «n bemin je te veel, om zoo iets van je te kannen denken. Maar wjj zjjn voor eeuwig gescheiden, als die sehnld niet wordt goed gemaakt, als aan jon en je moeder geen recht wordt gedaan.* »Gerda, spreek zoo nietl Wjj verlangen niets ik begeer niets dan uwe liefde.* «Ik zal je eenwig liefhebben 1 Maar ik zal je niet wederzien, totdat aan jon en je moeder volledig recht is wedervaren.* >En je vader dan?* Die vraag greep het meisje in het diepst van haar gemoed. Haar vader, dien zjj zoo teeder liefhad en die haar boven alles bemin de hjj stond nn dreigend tnsschen haar en haar geliefde! Haar vader moest zjj schuldig verklaren en veroordeelen haar geestkracht verlamde, zjj sloeg de handen voor het gelaat en brak in hevig snikken nit. Teeder hield Ednard haar in zjjn armen en trachtte haar te troosten. Toen sloeg zjj haar armen om zjjn hals en kuste hem hartstochteljjk. Vaarwel, Edu rd, snikte zjj, vaarwel; ik weet niet wat er gebeuren zal maar ik weet wel, dat ik je onuitsprekeljjk liefheb moge de hemel blies ten beste schikken. Zjj maakte zich nit zjjn armen los en snelde weg. Ednard oogde haar na, tot zjj achter het struikgewas verdween. Hg waagde het niet voorstellen tot een vergeljjk met den land heer te bespreken. Een afdeeling huzaren viel de vergadering met de blanke sabel aan en verwondde verscheiden deelnemers; 173 werden gearresteerd, aan elkander gebonden en aldns weggedreven. Des nachts werden zjj in een veel te kleine schuur opgesloten. Ia 24 nur kregen zjj niets te eten, zoodat velen flauw vielen. Vele landfaeeren ljjden groote schade, daar de boeren weigeren den te velde staanden oogst binnen te halen. De toestand in Venezuela wordt steeds ongunstiger voor de regeering. Bjjna alle havenplaatsen zjjn in handen van de op standelingen. De troepen op 8 K.M. van La Guaira hebben bevel gekregen zich op de hoofdstad Caracas terug te trekken. De trei nen nit Caracas worden dageljjks door de revolutionaren aangevallen en geplnnderl. Op de reede liggen een Amerikaansch, een Dnitsch en een Italiaansch oorlogsschip. President Castro rukt met 6600 man op naar Charnyave, waar 7000 opstandelingen zich hebben samengetrokken. Een van de groote aantrekkeljjkheden van het bekende Royal Aquarium te Lon den was in den laatsten tjjd een nummer, dat werd uitgevoerd door den vermaarden wielrjjder Diavolo. Deze roekelooze artist was specialiteit in een kunst, welke hierin bestond, dat Diarolo uit de nok van het gebouw van een hooge helling afreed. Be neden aangekomen ging de baan over in een cirkelvormige loodrecht geplaatste baan, door welke de kanstenmaker aan den bin nenkant zga wiel heenstnarde, daarbjj das oen oogenblik met het hoofd loodrecht naar beneden en als hrt ware hangende aan zjjn fiets den cirkel doorloopend, slechts door zjjn geweldige vaart voor vallen behoed. Dit knnststnk, dat reeds dnizenden malen gelakt was, mislukte Dinsdagavond. De fiets schjjnt op een gegeven oogenblik te zjjn gebroken, en de man werd nit de cirkelvormige baan geslingerd. Hjj werd stervende ran den grond opgenomen. Te Johannesburg heeft zich reeds een werkliedenpartg gevormd, die mot het vol gende politiek programma optreedt: le. Stemrecht, toegekend aan a^le man nen; 2e. Belasting op grondwaarden; 3». Gelgkheid van kiesdistricten; 4e. Vaststel ling van een verkiezingsdag; 5e. Sluiting van drankverkoop op den dag der verkie zingen; 6e. Geheime stemming; 7e. Betaling haar te volgen. Nog een oogenblik stond hg daar en sloeg toen den weg naar huis in. Hoe rustig en gelukkig had hg daar in zgn lieve woning kannen leven, als dat rampzalige geheim het bestaan van hem en de zgnen niet beneveld en verduisterd had. Een weemoedig, smartelgk gevoel sloop zgn hart binnen. Hg wendde het oog van het vreedzame landschap af en richtte het naar de heuvelen in het Oosten, waar het trotsche slot Altenbrak stond. Van het ge slacht, dat binnen die maren woonde, on genaakbaar voor het volk, gevoelloos voor het zielsverlangen van een teeder hart, had hg geen medeljjden te verwachten. Eduard's gelaat werd hoe langer hoe somberder. Het stond bgna dreigend; on willekeurig balde hg de vnist. De toorn over het noodlot zgner familie, over de onge rechtigheid van die menschen daar, over zgn machteloosheid, die toorn drong elk teeder gevoel uit zgn hart. Hg was ver toornd op de geliefde, die haren vader meer beminde dan hem; hg was verbitterd op haar. Ik had er aan moeten denken, dat nit Altenbrak voor mg niets goeds kan komen, mompelde hg. Hg verhaastte zgn schreden en bereikte bg het vallen der duisternis zgn woning. Toen hg den tain binnen ging, trof hg jaist den brievenbesteller, die hem eenige brieven ter band stelde. Hier heb ik ook een aangeteekenden brief voor n, mgnheer Montelli, zei de man, terwjjl hg Ednard den brief en het ont vangbewijs overreikte. WorcU vervolgd). IIIUWUBLAD mwan iii i im iv*«nr hi aai uwrnrii ihitttststb—«r—■T'irnMS

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1902 | | pagina 1