Hel Land van ileusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Het Herhalingsonderwijs.
M 3049
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
WOENSDAG 24 SEPT.
1902.
Dit blad verschfint WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnemen taprg i: per 3 maanden f l.OO.
Franco per poet zonder prfisverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regale 50 et. Elke regel
meer 71/, ct. Groote lettere naar plaatsruimte.
Advertentien worden tot Dinedag- en Vrijdagavond
ingewacht.
II (Slot).
Het zoogenaamde herhalingsonder
wijs, door de praktijk vervormd tot
inhalingsonderwijs, was dus van liever
lede doodgebloed, omdat de behoefte er
aan zich niet langer deed gevoelen, en
toen de leerplichtwet in uitvoering
kwam, had het zelfs alle reden van be
staan verloren. Maar al bestond er geën
behoefte meer aan ■mhalingsonderwijs,
daarom toch zuu het /le^halingsoaderwijs,
genomen in den zin der wet, en dat
zich dus ook uit kon strekken tot andere
vakken dan die van 't gewone onderwijs,
wel door de burgerij gewaardeerd wor
den. Wij leven snel, de eischen en be
hoeften van het maatschappelijk leven
zijn snel stijgende, ook die op onder
wijsgebied, en de kennis, die vroeger
door boeren, ambachtslieden, winkeliers,
voldoende werd geacht om hun vak of
bedrijf naar eisch te kunnen uitoefenen,
is in onzen tijd volstrekt onvoldoende.
De Lagere School, hoe ze in de laatste
20 jaar ook verbeterd moge zijn, is
niet meer in staat te geven, wat een
goede boer, ambachtsman, winkelier, aan
elementaire kennis noodig heeft.
De behoefte aan goed herhalingson
derwijs, gelijk de wet dat bedoelde,
deed zich allerwege, in stad en dorp,
dringend gevoelen. De Gemeentebestu
ren echter, de meeste, hielden zich Oost-
Indisch doof en hoorden kwansuis de
stemmen niet, die riepen om aanvulling
van 't gewone onderwijs. Waarom Wel,
omdat hervorming van 't ouderwetsche
herhalingsonderwijs geld zou kosteü.
En men mag van een (plattelands)-
gemeentebestuur, de goede niet te na
gesproken, alles vragen, mits het maar
geen geld kost. En geld zou het moeten
kosten, die reorganisatie van 't bedoelde
onderwijs, dat begrepen de vroede
vaderen wel. DaaromOoren dicht
Gelukkig toch, dat de wijsheid van
gemeentebesturen overgetroefd wordt
door een nog hoogere wijsheid. De poli
tiek vanooren dichthoe slim ook
uitgedacht, en hoe voordeelig ook voor
de portemonnaie der bezittende klasse,
kan door lagere machthebbenden slechts
zóólang gevolgd worden, als het de
Hooge Regeering behaagt.
De Leerplichtwet kwam, en artikel
34 trad in de plaats van art. 17 der
FEUILLETON.
l)
I.
In het slot Northminster verlichtte het
schjjcsel van bet haardvuur de fraaie, maar
sombere gelaatstrekken eener jonge dame,
die voortdurend in den gloed staarde.
Het was 29 Augustus, en dezen dag zou
onuitwischbaar in haar geheugen worden
gegrift. Sedert haar zestiende jaar was zjj
verloofd met graaf Victor Norton. Het hu-
wel jjk zou in het begin der volgande maand
gesloten worden en Blanca was vervuld met
eene oprechte liefde voor den graaf. Welk
een schoone toekomst ging ze tegemoet.
En toch, terwjjl buiten de avond viel,
stond zjj opgewonden, in spanning te pein
zen en haar lippen klemden zich voortdu
rend vaster op elkaar. Blanca had zwart
haar en een donkere tint. Als zjj boos was,
plaagde haar neef haar dikwjjls door haar
»kleine Molattinc te noemen. Haar groote,
schitterende oogen schenen dan vuur te
spatten. Haar moeder was een Castiliaan-
sche geweest, van haar had zjj die donkere
oogen en dat warrue hartstochtelijke tem
perament geërfd. Zjj was in Oad-Casiilie
geboren.
Toen zjj tien jaar oud was, stierf ook haar
vader en nn trok zjj naar het slot North
minster om daar op het stamgoed van haar
voorvaderen te regeeren en te heerschen.
Zjj kwam niet alleen. Een groote knaap
van omstreeks twaalf jaar, van donker uit
zicht, vurig, als zjj, en verrukkelijk schoon,
wet op 't Lager Onderwijs. Het luidde
Aan hen, die het gewoon lager onder
wijs genoten hebben, wordt gelegenheid
gegeven tot het genot van herhalings
onderwijs. Het herhalingsonderwijs kan
zich ook uitstrekken tot vakken, die
niet begrepen zijn geweest in het ge
noten lager onderwijs." Het verschil?
Yolgens de lezing van het oude artikel
17 zou voor zooveel doenlijk aan hen,
die het gewoon onderwijs genoten had
den, gelegenheid gegeven worden tot
het genieten van herhalingsonderwijs;
met het nieuwe art, 34 trad de Regee
ring dwingend tegen de gemeentebestu
ren op. Elk kind moest in de gelegen
heid gesteld worden tot het ontvangen
van bedoeld onderwijs, gedurende min
stens 96 lesuren per jaar. Geen tegen
spartelen hielp hier. Ooren open I werd
van hoogerhand bevolen en de gemeente
besturen hadden slechts te gehoorzamen.
Overal werd in den loop van dit jaar
het herhalingsonderwijs georganiseetd,
hier zus, ginds zóó, al naar de plaat
selijke behoeften het eischten.
„Het is van belang, dat men zich
rekenschap geve van den gewijzigden
toestand. De herhalingsschool mag niet
eenvoudig een duplicaat, een aanvulling
of voortzetting zijn van de hoogste klasse
der gewone lagere school, maar moet
zal zij beantwoorden aan de bedoeling
des Wetgevers zich meer richten op,
meer aansluiten aan de praktijk des
levens". Zóó schreven Iieeren Gedepu
teerde Staten van Zuid-Holland in hun
circulaire van 4 Nov. 1901 aan Burg.
en Weth. van hun gewest.
Inderdaad, de praktijk des levens, en
die alleen, moet uitspraak doen, waar
het geldt de beantwoording der vraag
Wat moet de Herhalingsschool geven?
In de eerste plaats moet het onderwijs
aan meisjes afgescheiden worden van dat,
gegeven aan jongens. Yoor de meisjes
in hoofdtaak het handwerken-onde: wijs,
het huishoudelijk rekenen en boekhouden,
het schrijven van brieven, kennis van
goede lichaamsverpleging en dergelijke
zaken. Aan 't onderwijs voor jongens
moet men andere eischen stellen. In een
landbouwdorp zal kennis der natuur,
plant- en dierkunde, de hoofdschotel
moeten zijn; in een streek, waar het
ambacht bloeit, zullen rekenen, meet
kunde, teekenen, met het leeuwendeel
van den tijd gaan strijkenin handels
centra zullen handelsrekenen, handels-
aardrijkskunde, boekhouden, snelschrift
kwam met haar mee. Het was haar eenige
broeder, Juan geheeten, en een satanskind
sedert zfin geboorte. Hij' bleef echter slechts
korten tjjd op het slot; hij ver)'-reen plot
seling en niemand had sedert dien tjjd iets
van hem verromen.
In vroolfike buien noemde haar neef haar
>da Moorsehe Prinses* en die naam paste
haar bjjzonder. Er lag een groote bekoor
lijkheid in haar voorkomen, terwijl zjj daar
in een schitterend zijden kleed met een fon
kelenden diamant in het haar voor den
haard stond, zjj was waarlfik schoon en
haar houding was vorstelijk.
Het was overal in het groote gebouw zoo
stil als in een graf. De wind was opgesto
ken en de regen sloeg tegen de vensterrui
ten andere geluiden hoorde men niet.
Daar sloeg de pendule zeven uur. Bjjna
een uur had zjj daar in gedachten verdiept
gestaan, nu keek zfi op en haar oogen fon
kelden huiveringwekkend.
Zeven uur, sprak zjj met gedempte stem,
en om zes uur zou hg reeds hier zfin
Als hg me misleid had ea ten slotte in het
geheel niet kwam? Zjj kon niet langer
rustig bljjven, liep naar het venster, sloeg
de gordjjnen een weinig open en keek on
derzoekend naar buiten in de duisternis. Er
was niets te zien dan de donkere stammen
der boomen, niets te hooren dan het gehuil
van den storm en het kletteren van den
regen.
Zjj sloeg de gordjjnen weer dicht en keerde
naar den haard terug.
Zou hjj het durven wagen mg tekur te
stellen? mompelde zjj. Zou hjj durven weg-
bljjven?
Boven den schoorsteenmantel hingen twee
portretten, die zjj bjj deze woorden aankeek.
in de eerste plaats moeten onderwezen
wordendoch overal zal beoefend worden
het rekenen, zooals de practijk des levens
het van iederen burger eischt, en verder
het opstellen van brieven, telegrammen,
advertentiën, dienstaanbiedingen enz.
enz.; overal ook zal behandeld worden
de bouw en de goede verzorging van
ons eigen lichaam, zullen er lessen ge
wijd worden aan allerlei verschijnselen
en zaken, die in 't nauwste verband
staan met het leven vaa alle-dag. Want
dit is het groote verschil tusschen de
Herhalingsschool en de gewone Lagere
School, dat deze zich bepaalt, tot het
aanbrengen van algetneene nuttige ken
nis en vaardigheden, die onder de be
vatting liggen van jonge menschen,
welke zich nog geheel kind gevoelen en
ook als zood mig worden beschouwd en
behandeld, terwijl gene zich richt tot
jongens en meisjes, die den eersten stap
al hebben gedaan op de maatschappelijke
ladder, al een voorproefje krijgen van
den ernst dos levens. De leerlingen der
gewone school sparen en sparen, tot na
jaren wellicht de gelegenheid komt om
profijt te trekken van de opgegaarde
kennis. De leerlingen der herhalings
school sparen ook, maar zijn wellicht
morgen in staat, de heden opgedane
kennis in praktijk te brengen, te toetsen
aan de werkelijkheid, te controleeren
met de feiten. Want dan alleen zal de
herhalingsschool tot bloei geraken, als
ze eiken dag, elk uur, voeling houdt
met de praktijk van het leven; als ze
zich niet verdiept in grauwe en abstracte
beschouwingen, doch met bruikbare
kennis uitdeelt en het oor telkens en
telkens leent aan de menschelijke sa
menleving, om af te luisteren de kennis
behoefte, welke zich daar openbaart,
maar ook de ervaring, welke dóór voor
richtsnoer geldt.
Is het Herhalingsonderwijs, zóó op
gevat, niet iets nieuws? De naam, zeker,
de naam is oud, doch de zaak zelf, was
die bekend vóór dezen? En zou dan
zulk herhalingonder wijs geen waardee
ring vinden bij de breede schaar der
burgerij in 't algemeen, bij den midden
stand in 't bijzonder? Laten we hopen,
dat deze nieuwe plant rijke vruchten
moge afwerpen voor hen, voor wie zij
is bestemd.
Buitenland.
Hoe droevig de verhoudingen in de ko-
Dat waren de portretten van graaf Victor
Norton en zijn overleden moeder.
Met de blikken op het portret der vrouw
gericht, sprak zjj hartstochtelijk:
G hoorzamend aan uw katsten wil, be
loofde hjj aan uw sterfbed op zgn knieën,
dat hg mg altjjd zou beminnen en bescher
men! Ik raad hem, niet met deze belofte
te spelen mg niet te verbitteren, en drei
gend hief zjj de hand op.
Bjjna op datzelfde oogenblik klonk een
ander geluid tusschen het gieren van den
wind, een geluid, waarnaar zjj zoo lang
reeds gewacht had het ratelen van een
naderend rjjtaig. Eéa sLcbts kon het zgn,
die zoo laat nog en in znlk slecht weer
naar het slot Northminster kwam, en die
ééa was haar aanstaande echtgenoot.
Zoo opgewonden zjj zooeven nog was,
zoo ko<4 en rustig wachtte zjj nu.
Blarca's eerste liefde!
Zjj had zoo naar zjjn warmen hand
druk, naar het aanschouwen van zgn gelaat,
naar het geluid van zgn stem verlangd in
deze laatste, troostelooze maanden. Ea nu
was hjj daar!
Met vaste hand werd de deur geopend
en lachend stond graaf Victor Norton voor
haar!
Lieve Blanca
Hg Daderde haar, sloeg zgn arm om haar
Behouders en drukte een kus op haar gloei
ende wangen.
Lieve nicht, ik ben recht in mjjn
schik je weer te zien en nog wel zoo mooi
als nooit te voren.
Achteloos nam hg plaats in een leuning
stoel bjj den haard en warende zgn voeten.
»Ik kom een uur te laat, hé? Maar't is
mjjn schuld niet, de trein had vertraging.
ninklijke familie van België zgn, wss der
wereld bekend. Het sterven, geheel alleen,
van eene vrouw en moeder, die zóó lang
ziek was geweest, aan een kwaal, waarvau
ieder weet, dat het einde plotseling komt,
heeft de loopende geruchten bevestigd. Maar
thans is er nog eea incident bjj gekomen,
dat met schrik doet zien hoever zulke dishar
monie zelfs tegenover den dood kan gaan.
De Koning heeft aan zjjn dochter, Prinses
Stephanie, aan wie hg haar tweede huweljjk
met graaf Lonyay niet vergeeft, bjj het Ijjk
van haar moeder gevonden en bjj heeft
haar weggezonden
De correspondent te Spa van de Patriot®
seint, dat prinses Stépbaüie tegenwoordig
was bij de aankomst van den Koning, die
weigerde met haar te spreken en haar het
paleis deed verlaten. De prinses werd weg
geleid in een rjjtuig, dat prinses Clémentine
te barer beschikking had gesteld en kwam
geheel in tranen in het hotel Bellevue terug,
waar zjj haar goed deed inpakken, en van
waar zjj om 6.20 in een hnurrjjtuig ver
trok, ten einde met den trein van 6.35 naar
Brussel te vertrekken, waar zjj kamera heaft
laten bespreken in het Hótel de Flandre.
Bjj het vertrek van den trein juichte de
bevolking van Spa haar toe«Leve Prinses
Stephanie, leve Prinses de Lonyay!* Zjj
dankte ontroerd aan het portier: «Dank,
dank, lieve landgenooten
Yolgens de Chroniqne lag prinses Stepha
nie in een tot rouwkapel gemaakte kamer
te bidden, toen de Koning kwam, die eischte,
dat de prinses de rouwkapel zou verlaten
alvorens h{j er binnentrad. Prinses Clémen
tine ging hare zuster halen. Geen enkel
hoveling kwam prinses S'éphanie begroeten
bjj haar vertrek. O iraiddelifi c na haar ver
trek, betrad de Koning de rouwkapel met
prinses Clémentine en bad er 25 minuten.
Daarna verliet bjj de kapel en gaf order,
dat het publiek zou worden toegelaten om
voor de ljjkbaar te defileeren. De Koning
verklaarde, dat hjj den stap, door gravin
Lonyay gedaan, niet afkeurde, maar dat
de oneenigheden in de famielje hierdoor
niet werden weggenomen.
Het gerncht van de oneenigheid tusschen
Koning en prinses raakte spoedig te Brus
sel verspreid en fen ontzagljjke menigte
wachtte de prinses aan het noorderstation
op. To°n zjj uit den trein stapte, ontblootte
iedereen het hqofd en talrjjk waren de kre-
Het is de heele week al zulk ellendig weer,*
zei hjj en pookte in het vnnr, dat opflik
kerde en zjjn fijn besneden gelaat helder
verlichtte. Het was nn duideljjk te zien hoe
goed hjj nog op zjjn portret geleek. Blanca
had zich onmerkbaar van haar neef verwjj-
derd. Het schoone rood van haar wangen
was vervlogen, de harde booze uitdrukking
keerde op haar gelaat terug.
Die ijoele, onverschillige omhelzing had
haar de oogen geopend. Hij keek niet naar
haar, doch naar het vuur en hjj sprak haastig,
als bezielde hem eene inwendige onrast.
Zgn gelaat had, ondanks zgn knevel, iets
vrouweljjks, iets weeks. Terwjjl hjj met de
vingen met zgn horlogeketting speelde,
zwierven zgn blikken van het eene voor
werp naar het andere. En aan dezen man
was Blanca's lot toevertrouwd
«Hoe heer!jjk weer eens thuis te zgn,«
zei hg, om een einde aan de stilte te maken.
«Het is bjj na niet te zeggen, Blanca, ivelk
6en aangename aandoening ik kreeg bjj het
binnentreden van deze blauwe kamer met
haar warmen haard. Het herinnert mg aan
vervlogen tijden. Hier had mama haar vaste
plaats, zomer en winter voor den haard, en
jjj, lieve, met je donkere, zuideljjke tint,
alles, alles zoo bekend !c
Zjj ging weer bjj den haard staan, leunde
met den arm op den schoorsteenmantel en
keek den graaf doordringesd aan.
«Wel,* zei ze, «het verheugt me te hooren,
dat graaf Yictor Norton nog denkt aan
dien tjjd, dat hg zich zgn moeder en zgn
vroegere woning nog herinnert. Maar ik
word bijna aangedaan, als ik bedenk, dat
ik nn en dan nog in mjjn neefs gedachten
als zigeunermeisje kom opduiken. Op zgn
handelwjjze van den laatsten tjjd afgaande,
ten: «Leve prinses Stéphanie! Leve de gra
vin Lonyay Buiten het station was de
ovatie nog veel lnider.
Maandag is zjj van Brussel vertrokken.
Schieljjk is de Koningin van België be
graven. En tusschen de regels door leest
men in de verslagen der Belgische bladen,
dat de begrafenisplechtigheid, bjj heel veel
weelde, een karakter van vluchtigheid heeft
gehad. Yeel was niet gereed kunnen komen,
de boel dreigde telkens in de war te loopeu,
en het droevigst was wel, na afloop van de
begrafenis, den koninkljjken ljjkwageD, zon
der eenig escorte, te zien terugrijden door
Brussel, met een bende straatjongens er
achter, die trokken aan de franjes.
Toen de Koning uit de kerk wegreed,
hield de menigte zich stil en bjjna niemand
groette.
Yolgens een bericht van het «Journal
de Brux-dles*, zullen te Ostende afgevaar
digden van bjjna alle Europeeache stoom
vaartlijnen bjjeenkomen, ter bespreking van
de middelen tot regeling der vrachten en
om zoo mogeljjk te komen tot de samen
stelling van een nieuwe trust. Heden zal
de eerste conferentie plaats hebben. De
grootste geheimhouding wordt in acht ge
nomen.
De arrestatie van Tnllio Mnrri (zie ons
vorig nr.) wordt bevestigd. In het eerste
verhoor, dat hjj heeft ondergaan, heeft hg
verklaard, dat hg zjjn zwager in wettige
zelfverdediging heeft gedood.
Men vertelt te Bologna, dat zgn zuster,
gravin Bonmartini, zich een paar dagen
voor haar gevangenneming van kant wilde
maken, maar daarin door haar oom werd
verhinderd.
Te Monza (Italië) hebben 5000 wevers
het werk neergelegd.
In 't geheel zgn 13 fabrieken gesloten,
wier eigenaars elke concessie weigeren. Daar
de onverzoenlijke socialisten te Monza de
overhand hebben, heerseht er bjj de regee
ring eenige bezorgdheid over deze staking.
President Castro van Venezuela is met
zjjn leger te Valencia aangekomea. De op
standelingen hebben de sooorwegbrnggen
tusschen die stad, Caracas en Puerto Ca-
bello laten springen, om het leger van
Castro geheel af te snfiden van de hoofd-
zou men dat nauweljjks meer verwachten.*
Er ging hem een lichte rilling door de
leden, maar toch sloeg hg glimlachend de
oogen op om haar aan te zien.
«Ben je getroffen door mjjn goad ge
heugen, lieve Blanca? Wat mjjn lange af
wezigheid
«Watje afwezigheid betreft,* viel zjj in,
«meen ik, dat je den eersten Juni hier hadt
moeten zgn, als je geheugen je niet in den
steek laat. Het is nu einde Augustus. Elke
dag later was voor mg een beleediging en
zelfs nu zou je moeieljjk hier te vind n zjjn
zonder mfin laatsten brief, dien je niet
durfde trotsoeren. Je bant gekomsn, omdat
ik het je bevolen heb!*
Een kort oogenblik voelde hg zich tot
verzet geprikkeld tegen deze woorden. Hjj
keek haar doordringend aan, al speelde het
lachje nog om zjjn mond.
«Dien ik niet durfde trotseeren? herhaalde
hg. Die uitdrukking is sterk, BlancaMaar
je was altjjd nog al prikkelbaar en aan
dames laat men altjjd het laatste woord.*
«Als de man de daad maar uitvoert, sprak
zjj, de mau, ja, als graaf Victor Norton
dien naam nog verdient als hg geen
verrader, geen lafaard geworden is
Graaf Norton sprong filings op, zfin oo
gen rolden in hnn kassen, toen ging hjj
weer zitten, keek in het vaar en lachte.
«Bedoel je mfi daarmee?*
«Ik bedoelde jon.*
«Je gaat zeer ver, schoone nicht, eigenlfik
te verZon je zoo goed willen zfin eincle-
lfik ter zake te komen en mfi te zeggen,
waarom ik een verrader, een lafaard zon
moeten heeten? Het zon goed zfin als wfi
elkaar geheel begrepen.*
Wordt vervolgd).