Hel Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Onze koloniale macht.
M 3050.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
ZATERDAG 27 SEPT.
1902.
LAMB VAM.ALT£N^'
YOOB
O
Dit blad verschat WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00.
Franco per poet zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nuramers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels 50 et. Elke regel
meer 71/, ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Yrpdagavonö
ingewacht.
Onlangs werd in een onzer Oost-
Indische bezittingen een treurig drama
afgespeeld. Het woord bezittingen"
moet hier echter met eenige omzichtig
heid worden gebruikt, want het zuidelijk
deel van Nieuw Guinea, dat wij hier
bedoelen, wordt wel aardrijkskundig tot
Nederland gerekend, zooals het overige
tot Engeland gerekend wordt; maar
van een wezenlijke vestiging en een
direct bestuur op dat ongezonde eiland,
door menschenetende of zoogenaamde
koppen snellende wilden bewoond, was
tot dusver geen sprake.
In den laatsten tijd is getracht die
toestand anders te doen worden. De
geschiedenis is begonnen met het ver
moorden der officieren van het schip
„Generaal Pel," bij gelegenheid van een
bezoek aan het eiland. Dit heeft aan
leiding gegeven tot het zenden eener
expeditie en later tot een poging om
zich voor goed te vestigen.
Helaas heeft ons deze onderneming
een groot aantal menschenlevens en
aanzienlijke geldsommen gekost, totdat
zij ten slotte weder werd opgegeven.
Het schijnt dat de kennis van dit
oord zeer veel te wenschen overlaat.
Het is een moeras, waar een doodelijk
klimaat heerscht, bewoond door de
hoogst gevaarlijke papoea's die zich over
dag nooit laten zien en 's nachts op
sluipmoord en diefstal uitgaan en de
graven schenden.
Die onbekendheid en de geringe macht,
die wij voor de onderneming konden
bestemmen, deden haar voor ons nood
lottig worden. Omringd door een nooit
rustenden en altoos loerenden vijand,
hebben de soldaten in die streken een
buitengewoon zwaren dienst, die hen
afbeult; in dien toestand worden zij
een gemakkelijke prooi van de verschrik-
koHike moeraskoortsen; drinkwater is
er niet; de papoea's worden steeds
brutaler, maar zijn in schijn vriendelijk
om des te beter hun slag te slaan. Zóó
hebben zij verscheidene van ons volk
vermoord, die waren uitgezonden uit
het kamp aan de kust, om hout te
hakken of op patrouille. De lijken van
die ongelukkigen worden meestal zonder
hoofd teruggevonden.
FEUILLETON.
2)
Hg verbleekte, maar bleef bedaard, zelfs
in zjjn hevigsten toorn bewaarde hg altjjd
zjjn kalmte.
Juist! en wij zullen alkaar goed begrjj-
pen, voor wjj weer scheiden, wees daar ze
ker vanEn wee over je, als je met me
gespeeld hebtWeet je het nog, of moet
ik het je zeggen, welke beteekenis de drie
en twintigste September voor ons beeft
Hij keek haar aan en glimlachte nog
steeds.
»Je behoeft mgn geheugen niet te hulp
te komen,* antwoordde hg koel, >dien dag
zouden wg getrouwd zjjn.*
»Zouden wjj...« Verder kwam zjj niet.
Terwgl hg koel, bjjna wreed, die woor
den uitsprak, waren de laatste droppels
bloed uit haar gelaat geweken. De glans
van haar oogen verdoofde, uit haar blik
sprak hevige ontzetting.
Zoolang haar heugde, had zjj den maD,
dien zg nu met verwgten overstelpte, lief
gehad. En nu nu zou alles slechts een
droom geweest zgn?
Haar gelaat was zoo aschgrauw gewor-
Iden, dat graaf Norton verschrikt opsprong.
»Om Gods wil, Blanca, je zult toch niet
in zwjjm vallen? Je blikken ik kan ze
niet verdragen Wat heb ik gezegd? Ik ben
jeen dwaas!*
Hg had het meisje vroeger werkeljjk be>
mind, maar ook gevreesd. Nu was zgn ver
bittering verdwenen en de oude vrees kwam
veer boven.
Toen zg haar mond weder opende, had
Het „koppen snellen" wordt door
dit volk ook onder elkander toegepast.
Een zeker aantal hoofden is een bewijs
van moed, dat geleverd moet worden
om een zeker doel te bereiken. Maar
ook het werkelijke menschen eten is
den papoea niet vreemd.
Onze nederzetting is weer moeten
worden opgeheven. Op zich zelf zeker
geen groot ongeluk maar, het gebeurde
geeft toch veel stof tot nadenken.
Wanneer een volk, dat gerekend
wordt onder ons gezag te staan, zich
in zulk een deerniswaardigen toestand
bevindt als hier het geval is, dan rust
zeer zeker op het zoogenaamde moeder
land de plicht, om te trachten, in het
belang van menschelijkheid en bescha
ving, ten behoeve van die beklagens
waardige wezens werkzaam te zijn. Ook
staat het vast, dat daartoe in de
eerste plaats noodig is, een militaire
vestiging, die onze macht toont en ons
met de bevolking in aanraking brengt.
Verder is daartoe noodig een voldoende
kennis van taal, zeden en gebruiken, en
vooral aan taalkennis ontbreekt het
schier geheel.
Wij hebben onze macht in het verre
Oosten over verscheidene landstreken
en volken uitgebreid en langzamerhand
zijn wij er in geslaagd, die volken tot
een hoogeren stand van beschaving en
zedelijkheid op te voeren.
Dat is een verheffende gedachte en
ieder geeft toe dat, waar wij ons wer
kelijk gevestigd hebben, voor ons als
koloniale mogendheid een taak is weg
gelegd en dat wij ons nergens zouden
kunnen terugtrekken, zonder de belan
gen der inlandsche volken te schaden
of zonder ze terstond te doen vallen in
handen van nieuwe vreemde overheer-
schers.
Maar eene andere vraag is, of èn ons
eigen belang èn het belang der Ooster-
sche volken medebrengt, te streven
naar uitbreiding van gezag, waar dit
niet in werkelijkheid bestaat en de
omstandigheden het niet noodzakelijk
maken.
Ons koloniaal bezit is ons als het
ware door de macht der omstandigheden
opgedrongen. Al die vreemde volken er
kennen echter thans ons gezag en het
is niet meer de vraag of wij eene kolo
niale mogendheid witten wezenwij
zijn het eenmaal en wij zouden dwazen
haar stem alle hardheid verloren. Ernstig
ke* k zg hem aan en onwillekeurig sloeg bjj
de oogen neer.
Zouden wg getrouwd zijn,* herhaalde
zg fluisterend. Victor, zouden wg Be
duidt dat, dat het nooit gebeuren zal?*
Berouw en schaamte wisselden elkander
af op zgn gelaat, dat hjj van haar afge
keerd had. Zgn eene hand hield de leuning
van den stoel vast. Blanca keek verlangend
naar de andere hand, alsof daarin de hoop
voor haar volgend leven besloten lag.
>Neem den tjjd om nog eens na te den
ken,* vervolgde zjj even zacht, »ik kan
wachten. Denk na, vóór je spreekt, er slaat
me*r op het spel dan je vermoedt. Van je
antwoord hangt mjjn geheele toekomst af.
Heb je wel goed overdacht, wat je daar
even gezegd hebt Bedoelde je daarmee dat
het nooit zal gebeuren?*
Nog altgd volgde er geen antwoord en
zjjn gelaat bleef van haar afgewend.
»Terwjjl je nadenkt, zal ik het verleden
in je geheugen terugroepen,* sprak zg ver
der. Herinner je je nog den dag, dat ik en
Juan uit Spanje hier op het slot kwamen?
Ik zie ja nog zoo duideljjk voor me, alsof
het gisteren gebeurd iseen kleine jongen
met blond haar in een donker fluweelen
pakje. Ik zie eene vrouw met engelachtige
trekken over mg heen buigen, zg schreit
om mgn gestorven vader en kust mg. Sa
men groeiden wg op, er volgen jaren van
ongestoord geluk. Zoo werd ik zestien jaar,
jjj twintig. Toen trof ons een ernstige ramp
de dood van mama.*
Zg hield een oogenblik op. Graaf Victor
baalde diep adem, zgn hand liet de kuning
los om zjjn gelaat te bedekken.
»Kan je je nog den nacht herinneren,
toen zg stierf, Victor? Maar wat vraag
ik nog 1 Vooi ;a „altraten hebben, maar
zijn, indien wij heengingen en alles aan
zijn lot overlieten; gesteld al dat het
overal mogelijk ware.
Maar hij die een taak vrijwillig op
zich nam of daarvoor althans eenmaal
gesteld is, moet trachten die zoo goed
mogelijk te volbrengen. In de laatste
halve eeuw is die weg ook wel bewan
deld, maar onze krachten zijn zeer be
perkt en onze hulpmiddelen betrekkelijk
klein.
Daarom is het dringend noodzakelijk,
dat wij ons matigen. De geschiedenis
van vele volken leert, dat het als het
ware de vloek is van het koloniaal
bezit, dat het onwillekeurig leidt naar
uitbreiding.
Er zijn in die uitgestrekte verre lan
den streken, waar ons gezag niet of
slechts zeer twijfelachtig is erkendstre
ken bij welker bezit ons belang niet is
betrokken, welker bevolking wij met
onze geringe middelen noch in bedwang
kunnen houden, noch tot hooger trap
van stoffelijk en zedelijke welvaart op
heffen.
Is het dan niet verstandiger, die
streken prijs te geven en onze krachten
meer en meer op de hoofdpunten samen
te trekken, in het belang van moeder
land en koloniën beiden?
Zooveel intusschen is zeker, voor eene
herhaling van zulke treurige onderne
mingen als de poging tot vestiging op
Nieuw-Guinea, zullen wij ons behooren
te wachtenwant elke mislukte poging
verzwakt het gezag en vermindert onze
kracht.
Wij moeten er zorg voor dragen, dat
het altoos een grootsche gedachte kan
blijven, dat het kleine Nederland zich
zulk een groote en schoone taak zag
aangewezen. Dan zullen wij zeker de
achting behouden, die wij ons als kolo
niale mogendheid hebben verworven.
Buitenland.
Da Rappel verneemt uit Boekarest, dat
de oudafgevaardigde Catargi, een neef van
prins George Stoerdza, in hechtenis geno
men is. Catargi wordt verdacht, het testa
ment van den prins, die twee jaar geleden
overleed, vervalscht te hebben. Men verwacht
andere opzienwekkende onthullingen.
Prins Frans Jozef van Braganza, de
Oostenrjjkscha officier, die onlangs in Lon-
dien eenen nacht niet. Wg knielden naast
elkaar aan haar bed. Hat was dien nacht
even stormachtig als nu. De kamer was
slechts zwak verlicht. Wg met ons twa> ën
waren slechts bjj haar en knielend ontvin
gen wjj haar laatsten zegen, hoorden wg
haar laatsten wensch! Weet je dien wensch
nog?*
Zjj breidde de armen naar hem nit, al
haar hartepjjn uitte zich in een jammar-
kreet, maar graaf Victor verroerde zich niet.
Blanca vervolgde:
»Stervende vereenigde zg onzs handen
in de haren, haar laatste blik rustte op jou,
en tot jou sprak zg: Naast jou is Blanca
mg het dierbaarste op aarde. Zorg dat zg
nooit de ruwe zjjde van het leven leert
kennen 1 Je bemint haar, mgn zoon. Beloof
mg, dat je haar altgd zult beminnen en
beschermen. Haar hart hangt aan jou 1 Be
loof mg daarom dat je haar binnen drie
jaar tot vrouw zult nemen 1 Zoo luidden
haar woorden. Onder tranen kuste je haar
hand en beloofde, wat zg verlangde. Zg
werd begraven en wg scheidden van elkander.
Gjj vertrokt naar Oxford en ik ging naar
een kostschool te Parjjs. Toen het uur van
scheiden sloeg, gingen wg nog eenmaal in
de kamer, kasten de kussens, waarop zg
gerust had en knielden samen aan het
ledige bed. Je stak een ring aan mgn vinger
en herhaalde de belofte, mg binnen drie
jaar na den drieëatwintigsten September
tot vrouw te zullen nemen. Dag nocü nacht
heeft die ring mg verlaten.*
Zg drukte den ring aan haar lippen en
kuste hem.
>floe dikwjjls is deze ring gedurende drie
jaar mgn eenige troost geweest, als je
koele onverschilligheid mg gekrenkt had,*
vervolgde zg weemoedig. »Een jaar gele
den kwam ik weer hier, maar niemand
den van ernstig misdrijf tegen de z«dpn
werd aangeklaagd, maar vrjj gesprokenis
thans door de rechtbank te Weenen onder
curateele gesteld.
De Vereenigde Staten hebben met het
oog op den opstand in Columbia besloten
naar de Zuid-Amerikaansche wateren een
permanente vloot te zenden ter bescherming
vau hunne rechten op Panama.
Een verschrikkelijk ongeluk is in het
Russische dorp Werbye gebeurd. E«n huis,
waarin bruiloft gevierd werd, stond plotse
ling in brand, en voordat de verschrikte
gasten het huis konden verlaten, waren
zestig hunner in de vlammen omgekomen.
De bruid en de moeder der bruid behoor
den tot de oDgelukkigen. Vele anderen
kregen ernstige brandwonden.
Berichten uit Macedonië melden dat de
oproerige beweging daar toeneemt. Aan de
spoorweg- en telegraaflijnen worden her
haaldelijk vernielingen toegebracht.
Zondag kwam te Reichenberg in Bobe-
men een luchtballon uit Weenen neer en
ontplofte toen hjj op den grond kwam. Er
zgn dertig personen gewond, waarvan som
mige ernstig.
Een der notabelen van Spa heeft van
de aanwezigheid van minister De Sraet-de
Naeyer in verband met den dood der ko
ningin aldaar gebruik gemaakt, om hem
de vraag te qtellen of de sluiting der speel
zalen in België nu toch meenens zou wor
den. De premier antwoordde, dat de regee-
ring onherroepeljjk 31 October als uitersten
term jjn had vastgesteld.
De Saksische regeeriug heeft besloten tot
eene definitieve hervorming der personen-
tarieven op de spoorwegen, door opheffing
van alle retourkaarteu, verlaging van den
prjjs voor enkele reis tot de helft, van het
tegenwoordig tarief voor retourkaarten, hef
fing van een toeslag voor het gebruik van
sneltreinen, afschaffing van den vrjjdom
van bagage en verlaging van het bagage
tarief. De regeering verwaccht daarvan een
belangrijke toename van het verkeer en
verhooging der inkomsten.
Van Yildiz uit, is bevel gegeven aan de
militaire commandanten in Macedonië, tot
heette mg welkom. Gjj beloofdet, dat ge
den eereten Juni zoudt komen. Ik wachtte
te vergeefs, ga brak je woord. Vervelen je
deze bijzonderheden? Ik moet nu spreken
het is voor den laatsten keer. Ge zult
er mg nooit weer aanleiding toe geven,
Victor. Aan de vele kwade geruchten, die
ik omtrent je vernomen heb, wil ik geen
geloof schenken. Ach, Victor, waarom laat
ge mg dit alles zeggen, zonder mjj een
enkel woord toe te spreken?* Weer strekte
zg smeekend de handen naar hem, hg scheen
er niets van te bemerken.
»Victor, vergeef het mjj, maar.... ik
bemin jel Wat wilt ge meer? Ik wil het
v<?rled*n vergeten en naar niets vragen 1
Ik wil niets gelooven van alles, wat men
mjj toegefluisterd heeft, als ik je slechts
weer heb. Zonder jou, riep zij hevig aan
gedaan uit, zonder jou kan ik Diet leven.*
Zjj was hartstochtelijk opgewonden, zjj
strekte haar handen uit alsof zg het ver-
laDgde geluk wilde grjjpen.
Victor, hoort ge mg niet?* vroeg zg
weer. »Laten wg alles vergeten en ons
verheugen over het heden
»Haat mjj, Blanca!* sprak graaf Victor
met bgna heesche stem. »Ge weet niet wat
ge vraagt! Het kan niet zjjul*
Hg richtte z ch op in volle lengte en
keek zgn nicht somber aan. Zg trad terng
uls had iemand haar geslagen.
»Het kan nietzjjn herhaalde zg vragend.
»Neen«, antwoordde hg raw. »Ik ben,
wat ge gezegd hebt, Blanca een verradtr,
een lafaard l Door God, door mama, door
jou veroordeeld, sta ik hier! Je kant nooit
mgn vrouw worden, want ik ben reeds
getrouwd
Verstond zg hem niet? Zg keek hem aan
als in een droom. Er volgde een stilte van
verscheidene minuten. Eindelgk ver brak graaf
een gestreng toezicht op bruggen, viaducten
en spoorlijnen, welke de Tnrkscbe regeering
in hooge mate bedreigd oordeelt, daar bg
een botsing tusschen Tnrksche troepen en
een Bnlgaarsche bende in de bergen bjj
Salonika, op het terrein van den strjjd pa
pieren werden gevonden, bevattende instruc-
tiëa ter vernieling van spoorljjnen en jjzeren
bruggen, naar men meent ter gelegenheid
van het Sjipka-feest.
De heer Jules Capré deelt nu weer aan
de Temps* mede, dat van 23 tot 30 Sep
tember een onafgebroken reeks depressies
uit het Noorden komende, zich over Enge
land en het vaste land zullen bewegen bet
ergste zullen deze zich 29 en 30 dezer doen
gevoelen. Alsdan zullen sterke west-zuid-
westeljjke tot west-noord-westeljike winden
merkbaar zjjn in Engeland, het Kanaal, de
Golt van Cascogne, Frankrjjk, Nederland
en het noordeljjk deel der Alpen.
October zal bewolkt, nevelachtig en regen
achtig zgn, met een sterke verlaging d^r
temperatuur.
Da werkstakers in de kolenmjjnen van
Pennsylvania nemen thans een zoo drei
gende houding aan, dat de overheid op
enkele strategische punten kanonnen heeft
doen plaatsen en de troepen opnieuw ver
sterkt heeft. De mjjnbesturen bljjven wei
geren toe te geven e i hopen op een spoe
dig eind der staking.
Volgens een telegram nit Panama heeft
generaal Salazar (de gouverneur) aan den
commandant van den Amerikaanschen krui
ser »Cincinnatti« laten weten dat de regee
ring over de noodige strjjdmacht beschikt
om leven en eigendom van de vreemdelin
gen te beschermen en hun rechten te waar
borgen. De gouverneur acht het aan land
zetten van de Amerikaansche troepen over
bodig, en b.»chouwt dat als een poging om
souvereiDiteit te aanvaarden in Colambië.
Hg protesteert daartegen, en stelt den com
mandant verantwoordelijk voor hetgeen
dientengevolge mocht gebeuren.
Een bericht van de »Liber'é<, met voor
behoud te aanvaarden, maakt melding van
uitbreiding van den opstand in Laos, in het
noorden van Siam. Tot aan de oevers van
de Mekong moet het heele land in opstand
Victor het stilzwijgen.
»Ik weet, ge kunt mjj geen vergiffenis
schenken*, sprak hjj. »Ik wil mjj ook niet
verontschuldigen, want wat ik gedaan heb,
kan niet verontschuldigd worden. Het is
gebeurd. Ik zag haar en beminde. Sedert
zestien maanden is zjj mjjn vrouw en zg
schonk mg een zoon 1 BlaiG», je oogen zgn
verschrikkelijk om aan te zienl Ik ben een
schurk geweest, ik weet het
Hjj kon niet verder spreken, haar blik
snoerde hem cle keel dicht. In hevige aan
doening keerde hg z ch af. Blanca sloeg
langzaam de* oogen op naar het portret
van zgn mama en nauweljjks hoorbaar,
prevelde zjj
>In uw stervensuur beloofde hjj het en
zóó heeft hjj zgn woord gehouden!*
Als een bliksemstraal ging haar een rilling
door de leden, toen ging zjj naar de deur,
zonder hem met een woord of blik te ver
waardigen. Op den drempel gekomen, keerde
zjj zich nog even om.
»Een vrouw, een zood«, sprak zg lang
zaam en duidelgk. »Graaf Victor Norton
mag ze op het stamslot zjjner vaderen
brengen ik zal ze welkom heeten
welkom thuis!* en snel verdwesn zg.
Bg was nu alleen, de man, die na lang
durige afwezigheid in het hnis zjjner voor
vaderen was teruggekeerd.
Welkom thuis!
Een duivelachtig hoongelach scheen uit
alle hoeken van het eenzaam slot te weer
klinken om de woorden te begeleiden, die
hg flnisterend herhaalde. Of was het ejn
meBsohelgke stem geweest, die hg tusschen
het woeden vau den storm onderscheiden
hat Een woests gil, een doodskreet van
een mensch?
VIEIIWSBLAD
Wordt vervolgd).