Hel Land van Hensden en Allena, de Langstraat en de Bominelerwaard.
M 3058. ZATERDAG 25 OCT. 1902.
h£t lanb'van alten4'
Uitgever: L, J. YEERMAH, Heusden.
feuilleton.
YOOE
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonaementaprga: per S maanden f l.OO.
franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels 50 et. Elke regel
meer 7l/t ot. Groote letters naar plaatsruimte.
Adrertentiën worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavond
ingewacht.
II. Slot.
In aanmerking genomen de leelijke
kans, die de ondernemers loopen, om
tengevolge van overproductie en te lage
prijzen van hun fabrikaat, hun bedrijf
te moeten staken en hun kapitaal ge
heel of grootendeels te verliezen, is het
niet te verwonderen, dat ze op middelen
zijn gaan zinnen, om de aan hun bedrijf
verbonden risico zooveel doenlijk te ver
minderen. En voorts ligt het voor de
haüd, dat vriendschappelijk overleg tus-
schen de eigenaars van gelijksoortige
bedrijven een eerste vereischte is, om
tot verbetering van toestanden te ge
raken.
Zoo ontstonden de vereenigingen van
ondernemers, die men in Duitschland
kartellsin Frankrijk syndicaten noemt.
Op verschillende wijzen trachten die
kartells en syndicaten hun doel te be
reiken. Sommige bepalen zich tot het
vaststellen van een minimumprijs, dien
de aangesloten fabrikanten gehouden
zijn, voor hun fabrikaat te eischen. An
dere weer regelen de productie, door
voor elke aangesloten fabriek de hoe
veelheid te bepalen, welke ze jaarlijks
mag produceeren. Soms ook wordt zoo
wel het eene als het andere gedaan.
Maar alle hebben ten doel, de teugel-
looze concurrentie te breidelen, de pro
ductie in juiste verhouding te brengen
tot het verbruik, om daardoor de markt
te dwingen, prijzen te besteden, die de
voortbrengingskosten dekken. Zoowel de
fabrikanten als de werklieden vinden er
baat bijdezen doordat de kans op
werkloosheid aanzienlijk is verminderd
genen doordat hun bedrijf meer Joottend
is geworden en grooter vastheid heeft
verkregen. De verbruikers op hun beurt
zullen wel is waar, meer moeten betalen,
doch zijn tegen misbruik gewaarborgd.
Indien door eenig kartell of syndicaat
immers de prijzen al te zeer worden
opgevoerd, zou er weldra een onder
nemer opstaan, die tegen de vereenigde
fabrikanten ging concurreeren, waardoor
idezen gedwongen werden, de kunst
matig in de hoogte gedreven prijzen
weer te doen dalen. Het is duidelijk,
dat slechts in die landen de kartells
kunnen bloeien, waar eigen industrie
ruimschoots in de binnenlandsche be
hoefte voorziet, terwijl invoer door be-
10)
Zichzelve geweld aandoende, stond Blanca
nu op en keek den man met groote oogen
aan. Haar blik verried verwarring en ont
steltenis, haar gelaat was aschgrauw ge
worden.
»Hoe zal men het den graaf mededeelen?*
herhaalde Hooper. »Ach, wie kon dat goede,
zachte schepsel kwaad doen
Zjj trachtte nogmaals te spreken, maar
lhet scheen, dat haar tong verlamd was.
Hooper keek haar medeljjdend aan.
»Miss Blanca, zeg mg toch, wat er ge
daas moet worden. Nu is u hier weder de
gebiedster.
Zjj kromp ineen, als was zjj door den
bliksem getroffen.
>Moet de graaf gewaarsehnwd worden
vroeg de tronwe dienaar, om haar gedach
ten in het rechte spoor te leiden. Hooper
keek haar angstig vragend aan. Einde! jjk
sprak Blanca, maar haar stem klonk vreemd
en klankloos.
»Ik kom beneden,* zei ze, om alle ver
dere vragen te voorkomen, en werkeljjk
ging zg dadelgk naar beneden.
In deemoedige houding stond het bedien-
denpersoneel in het midden der kamer. Als
op commando richtten aller oogen zich naar
Blanca horton, toen die binnen kwam. Zg
bemerkte het echter niet; als een slaapwan
delaarster trad zjj naar het ljjk en be
schouwde het.
Er kwam geen traan in haar somber
schermende rechten wordt belemmerd.
In ons land is het bestaan van dergelijke
ondernemingsvereenigingen onmogelijk.
Den meest volmaakten vorm van on-
dernemersvereenigingen viDdt men echter
in de Amerikaansche trusts. Terwijl in
de kartells of syndicaten de verschil
lende leden nog hun zelfstandigheid
grootendeels behouden, althans het be
heer over hun eigen fabrieken, is dit
in de trusts niet meer het geval. Elke
fabriek, waarvoor toetreding tot een
trust wordt verlangd, moet veranderd
worden in een Daamlooze vennootschap.
De aandeelen daarvan worden overge
nomen door de beheerders van den trust
tegen afgifte van certificaten of bewijs
stukken. De directeuren der afzonderlijke
fabrieken worden ambtenaren van den
trust en zoo zijn alle aangesloten onder
nemingen opgelost in één groote, waar
van de directie de productie kan regelen
naar de behoefte en de prijzen vast
stellen in verhouding tot de kosten van
voortbrenging.
Deze trusts zijn het, die in Amerika
tot groote ontwikkeling zijn gekomen.
Ze werken met reusachtige kapitalen
en zijn daardoor in staat, de kostbaarste
machinerieën aan te schaffen en verder
alles te doen, wat mogelijk is, om de
onderneming tot bloei te brengen, de
productiekosten van het gefabriceerde
artikel tot een minimum te beperken
en alle concurrentie het hoofd te bieden.
Waagt een andere, natuurlijk minder
machtige onderneming het, om in mede
dinging te treden, dan kan de trust
door een plotselinge drukking der prij
zen den nieuwen concurrent dwingen,
het bedrijf te staken. De trust is als
een monster, dat alles verzwelgt of ver
plettert, wat hem in den weg treedt.
De trust is op zijn gebied oppermachtig.
De voordeelen van den trust springen
iu 't oog. Voor den aandeelhouder:
grooter zekerheid van geldbelegging
minder administratiekosten en goedkoo-
per productie, dus hooger dividend
mogelijkheid, om op elk tijdstip zich
uit de zaken terug te kunnen trekken
door op de beurs zijn aandeelen te ver-
koopen. Voor den werkman: minder
kans op werkloosheidgrooter kans, om
zich op te werkenen omdat de directie
prijs stelt op uitmuntende arbeidskrach
ten en tegen eiken prijs werkstakingen
moet vermijden, hooge loonen. Voor de
verbruikersgoede waar, omdat het
hoofdmotief om slechte waar te leveren,
oog, geen verandering in haar marmeren
gelaatstrekken. Als versteend stond zg stil
Hij de doode, de seconden werden minuten
en intnsscben werden de blikken op haar
steeds dreigender. Hooper maakte een eind
aan deze pjjnljjke stilte.
»Mi8s Blanca, wil u zoo good zjjn ons de
noodige bevelen te geven? Moet ik den
graaf laten waarschuwen, of....«
»Ja, de graaf moet dadelgk verwittigd
worden,* antwoordde zg vast. >Esn andere
bode moet ving naar Chesholm, om den
dokter te halen en de politie.*
»De politie!* herhaalde Hooper ver
schrikt.
»Er is een moord gepleegd,* sprak zg
koel. »De moordenaar moet opgespoord
worden.*
Onder het spreken keerde haar kalm
overleg weer terng. Zg trilde toen zg haar
bevelen gaf.
»De kamer moet zoo blgven. Niemand
mag het ljjk aanraken, totdat de graaf hier
isEllen, vrouw Pool en Hooper blgven
hier en honden de wacht! Gg, Harry,
neemt het beste paard van den stal en rgdt
naar Powsgsl*
Jawel, miss! Moet ik den graaf de
volle waarheid zeggen?* vroeg hg met doffe
stem.
Een oogenblik stond zg in twgfeldat
was de eerste maal, dat er eenige beweging
in haar trekken kwam.
>Ja,< zei ze, >zeg hem alles!*
Harry ging.
Blanca wendde zich nu tot een anderen
bediende.
>Gg rgdt naar Chesholm naar den dok
ter. Onderweg houdt gg stil bg de politie
en leg daar je verklaring af. De anderen
n.l. de hevige concurrentie, is verval
len en bovendien lage prijzen, als
gevolg van de goedkoopere wijze van
voortbrenging.
Zoo zien we, dat deze moderne vorm
van voortbrenging ons niet behoeft te
beangstigen, dat we nog volstrekt geen
reden hebben, de dollarkoningen met
hun trusts te verwenschen, laat staan,
ze te vergelijken bij uitzuigers en beur
zensnijders.
Het behoeft echter nauwelijks gezegd,
dat de mogelijkheid van machtsmisbruik
ook hier niet is buitengeslotendat een
of andere trust zeer wel den prijs vau
zijn artikel buiten evenredigheid zou
kunnen opvoeren. Zelfs komt het ons
begrijpelijk voor, dat in sommige Staten
van Amerika om die reden de vorming
van trusts bij de wet verboden is.
Echter moeten we hierbij niet vergeten,
dat de trusts zelf belang hebben bij
groot verbruik, dus lage prijzen; dat
totale vernietiging der concurrentie tot
de onmogelijkheden behoorten dat de
Kegeeringen wel spoedig tot contröle
en zelfs verbod zouden overgaan, wan
neer de trusts tot dwingelandij vervielen.
Intusschen hebben de trusts reeds
weder hun uitbreiding gevonden in de
Corporations, waarin de vereenigingen
van verwante industrieën tot één groot
lichaam zijn samengevoegd. Zoo ont
stond b.v. de United-States Steel-Cor
poration, die nu de geheele metaalfa-
bricatie van 3 Amerikaansche Staten,
n.l. Pennsylvanië, Illinois en Ohio be-
heerscht. Pierpont Morgan, Muirer,
Carnegie, Rockefeller en andere dollar
koningen trachten den modernen echt
Amerikaanschen productievorm tot" het
uiterste door te drijven.
Buitenland.
De minister van jnstitie in Frankrjjk
h^eft aan de procureurs-generaal van de
Republiek een circulaire doen toekomen,
waarin hg er aan herinnert dat het recht
van werkstaking absoluut is en dat dns de
gewapende macht er zich uitsluitend toe
moet bepalen, opstootjes voortkomende uit
de werkstaking te onderdrukken, doch ove
rigens in geen enkel opzicht zich te bemoeien
met patroons of werklieden; zij moet een
volstrekte onzijdigheid in acht nemen.
De Parjjsche correspondent van de yDaily
Telegraph* seint uit Parjjs, dat er door het
gaan naar de keuken en het dienstboden-
vertrek. JohaHna Pool, waar is het kind
>In de slaapkamer,* antwoordde de min
kortaf.
»Anna, ga naar het kind zien. Ik ga
weer naar mjjn kamer. Als de graaf komt,
zal hg wel verdere bevelen geven. Ik heb
hier verder niets te doen.*
Zonder nog een blik op de doode te wer
pen, verliet zg de kamer, dof viel de deur
achter haar dicht. Somber oogde Johanna
Pool haar na.
»Zjj heeft hier verder niets te doen!*
zei ze zacht. »Ik geloof het graag, ze heeft
hier al te veel gedaan!*
Johanna, stil!* fluisterde Ellen ver
schrikt.
>Wg zullen eens zien, of ik stil zal we
zen, als de tgd van spreken komt,* ant
woordde de min. »Wat had zg hier in de
kamer te doen? Waarom weigerde zij mg
binnen te laten en waarom zei ze, dat
mevrouw nog sliep? Arm schepsel! Als ik
het kind niet meegenomen had, dan had
men het
Maar Johanna
»Loop heen met je »maar.« Dit staat
vast: wie de moeder vermoord heeft, haat
ook het kind! Maar ik ben er nog, en als
het er op aankomt
»Groote Godl* riep Ellen. »Ga toch niet
voort met zoo te spreken. Maar wat
scheelt er aan, dat ge zoo kjjkt of ge een
spook ziet?* Zg trilde bg die vraag.
lEUeD, waar is de dolk gebleven,* vroeg
Johanna ernstig.
Welke dolk?* vroeg de andere angstig.
»De Indische dolk, die mevrouw als pa
piermes gebruikte? Ik zou er op zweren,
dat ik hem toevallig nog op de tafel heb
Postergen-Departeraent een belanerjjke dief
stal is ontdekt. Bg aankomst van den snel
trein te Bayonne nit Pargs en Bordeaux
bevond men dat niet minder dan 13 post
zakken geopend waren en de brieven er uit
verdwenen. De waarde, door de handige die
ven van wie geen spoor medegenomen,
scbjjnt echter niet groot te zgn. Dezelfde
berichtgever althans deelt mede, dat in de
13 zakken, grootendeels voor Z.-Amerika
bestemd, geen »waarden« aanwezig waren.
Bjj Velez, prjvincie Malaga, heeft zich
een rooverbende vertoond, die uit slechts
10 man bestaat, maar de schrik van den
omtrek is. Zg worden door een honderdtal
gendarmes vervolgd, doch tot dusverre zon
der dat men hen heeft kunnen te pakken
krjjgen. Inmiddels gaan zg steeds met plan
deren voort.
De onlusten in Haïti zgn onderdrukt, of
heeten onderdrukt te zjjn, en nu komt het
bericht dat onlusten begonnen zgn in Santo
Domingo, de oostelgke helft van het eiland.
Kapitein Mason, commandant van het
Amerikaansche oorlogsschip Cincinnati, heeft
uit Cap Haitiën aan het departement van
marine te Washington geseind, dat volgens
bericht van den Amerikaanschen consul te
Monte Crnto in de oostelgke republiek een
omwenteling nitgebroken is. De Cincinnati
is naar Monte Cristo vertrokken.
Omtrent den stand van zaken in Mace
donië wordt uit Konstantinopel gemeld, dat
het Randsjak Serres op het Noordelijk deel
na, geheel gezuiverd schgnt. Sedert den
14en drgven de Tnrkscha troepen de na
het treffen bg Sebinowo tot staan gebrachte
hoofdmacht der opstandelingen op den
Kresna-pas aan, maar hebben daarbg nog
niet veel succes. De Tnrksche militairen ba-
schouwen de operatie tegen de Bulgaarscha
benden, die zich op den oosteljjken oever
van de Stroeraa in Perim Dagh hebben
saamgetrokken, als zeer bezwaarlijk en de
uitkomst als erg twijfelachtig. De benden
zullen er waarschpnljjk in slagen naar Bul
garije te ontkomen.
In de vergadering van den Oostenrjjk-
schen Rijksraad is Woensdag gebleken, dat
de vgandschap tnsschen de radicale Duit-
scbers en de Tsjechen even hevig is als vroe
ger. De woede der Tsjechen barstte vooral
los tegenover den afgevaardigde Berger, die
zien liggen, toen ik met het kind naar bo
ven ging.*
>En nu?«
»Nu is hg weg, omdat een duivelsche
hand daarmee een gruwelijke misdaad heeft
gepleegd,* antwoordde Johanna tamelijk
luid.
En intnsscben zat Blanca in haar ka
mer weer in den leunstoel, precies zooals
Hooper haar had aangetroffen. Zoo verlie
pen twee uren, gedurende welke zjj zich
nauwelijks bewoog. Het sloeg elf nar. Daar
hoorde men den hoefslag van een rennend
paard. Blanca rilde en wendde haar gelaat
naar het venster. Haar trekken waren zeer
bleek, doch haar oogen fonkelden. De druk
kende zwoelte, die den storm voorafgaat,
was nu voorbg graaf Victor kwam
VIII.
In een half nur rjjdens was Harry op
Powsjjs aangekomen. Het slot lag in de
duisternis gebuid, slechts één venster was
verlicht en daar lag graaf Victor in een
caa8eu«8 en sliep. Nadat hg omstreeks twee
aren bg zgn oom gewaakt had, had Lady
Carley hem overreed om wat rust te nemen.
»Ge hebt zelf rust noodig, ge ziet er
vreeseljjk bleek uit*, had zg gezegd. »Zoodra
ik je noodig heb, zal ik je laten roepen.*
Hg gaf toe, hg was vermoeid en de slaap
sloot weldra zgn oogen. Plotseling werd hg
geroepen.
Victor, Victor, wordt wakker 1*
Slaapdronken richtte hg zich op. Was het
zgn tante, die hem geroepen had? Stond
die daar zoo verslagen voor hem?
Victor!* riep zg weer. »'t Is om het te
besterven. O, waarom moest ik je juist ?an
avond hier ontbieden? Margaretha...* verder
■as-
met een antomobielhoorn toeterde om de
redevoeringen in het Tsjechisch te verhin
deren en die de Tsjechen als kwajongens
behandelde.
Uit Londen wordt gemeld
Andrew Carnegie, de Schotsch-Ameri-
kaansche millionair, heeft bg gelegenheid
dat hem honoris cansa een graad is ver
leend door St. Andrew's Univerty een merk
waardige redevoering gehouden.
Hg drong er op aan, dat de Dnitsche
keizer zgn invloed zon aanwenden tot het
tot stand brengen van de Vereen. Staten
van Europa op een industrieel» basis. Zoo
allleen zon men in staat zgn nieuwe mark
ten te veroveren en de overstrooming uit
Amerika te weren.
Hg voorspelde, dat in 25 jaren de voor
raad gzer van Engeland vrjjwel uitgeput zou
zgn, die van Amerika in 60 of 70 jaren.
Reeds had Amerika als de eerste natie in
rgkdom en handel de plaats van Engeland
ingenomen.
Carnegie drukte de Engelschen op het
hart hun uitgaven voor drank en tabak te
beperken en de ruwe sport te laten varen.
Hg geloofde, dat de Engelschen na harde
maar heilzame lessen gelukkiger zouden
worden en meer vrij van ontaardende lief
hebbergen.
Omtrent het geschil, dat tnsschen Italië
en Turkije in de Roode Zee is ontstaan,
wordt nog het volgende medegedeeldItalië
heeft aan de Porte een ultimatum gezonden,
waarin het de beteugeling van het zeeroo-
verwezen in de Roode Zee eischte. Tegelij
kertijd heeft het Italiaansche oorlogsschip
»Piemonte«, dat aldaar vertoeft, een ulti-
matnm aan den Vali van Yemen gezonden,
dat Woensdagavond is afgeloopen. Italië
eischte verdrjjving der zeeroovers uit hnn
centrum, de havenstad Midi, vernietiging
van de schepen der roovers, uitlevering van
verscheiden vroegere bewoners van Massoah,
die zich bg hen hadden aangesloten, en
schadeloosstelling van 19000 Maria There-
sia-daalders voor de plnndering van het
eiland Dalhae.
De Turken erkenden het billgke van deze
eischen, maar verklaarden het voor onmo
gelijk, om het gevraagde ie zoo korten tgd
ten uitvoer te brengen. Van Hadey-dah nit
zonden de Turken terstond vier bataljons
en een batterjj naar Midi, maar voor deze
kon zg niet.
Met ééa sprong stond hjj overeind, eu
verslond Lady Carley met zgn oogen.
yMargaretha? wat is er met Marga
retha?* vroeg hjj ontsteld. Een stroom van
heete tranen was het antwoord. Harry, die
bg de dear gestaan had, kwam nader.
»Spreek, Harry! Het is te vreeseljjk, ik
kan het niet zeggen!* riep de Lady in ver
twijfeling nit.
Harry begon stotterend
>Het is geen goede tjjdiug, mijnheer de
graaf. Ik weet niet, maar... mevronw de
gravin... ik vrees, dat zg dood is!<
>God in den hemel... dooden hjj staarde
Harry als in een droom aan.
Als een pjjl uit den boog vloog de graaf
Lady Carley en zgu bediende voorbg naar
bniten. Zg hoorden hem de trappen afstor
men, den gang door naar baiten. Zjjne
tante en Harry volgden hem onmiddelljjk.
De graaf was resds op Harry's paard
gesprongen en rende als een waanzinnige in
den donkeren nacht voort.
Bevend ging zjj naar het ziekbed van
haar echtgenoot. Er scheen een kleine ver
betering te zgn ingetreden en daarom dnrfde
zg het wagen hem gedurende den nacht aan
de zorg van een tronwe dienstbode over te
laten. Terwjjl zg van kleeding verwisselde,
werd het rjjtuig ingespannen.
Op het slot Nortbminster sloeg de toren
klok jnist twee nar, toen Lady Carley daar
aankwam.
Wordt vervolgd
NIEUWSBLAD
■i&zMtsvryt. i'-ininmJI ih«
y L'ood, mjjnheer de graaf*, herhaalde de
man, >ja, dood... vermoord!*
y Harry, dat geldt zgn leven, maak voort
zoo vlug gg kunt*, riep de Lady. >Ik volg
zoo spoedig mogeljjk!*
