Hel Land van Hensden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard. M 2166. ZATERDAG 22 NOV. Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden. 1902. LAND VAN AtfENfc VOOR Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO. Franco per post zonder prjjs verhooging. Afzonderlijke nummers 5 cent. Advertentiën van 16 regels 50 et. Elke re meer 71/, ct. Groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond ingewacht. De suiker verheugt zich tegenwoordig in de belangstelling van 't lezende pu bliek in 't algemeen en van allen, die meer van nabij betrokken zijn bij de suiker industrie, in 't bijzonder. Menig dag blad geeft blijk van die belangstelling door opname van grootere en kleinere artikelen, waarin gesproken wordt van suikerpremiën, Brusselsche Conventie, surtaxe al of niet remboursable. De een wil de suikerindustrie beschermen, een ander wil ze aan baar lot overlaten. Adres op adres wordt gericht tot de hooge regeering, waarin protectie van dezen tak van nijverheid óf wordt aan bevolen óf bestreden. Inderdaad, men krijgt bij 't lezen van al die artikelen en adressen den indruk, dat de zoete suiker het voorwerp dreigt te worden van een bitteren strijd. Het is alsof met de suikerindustrie het welzijn van ons lieve vaderland valt of staat. Al is het zóó erg nu wel niet, een zaak van groot volksbelang is ze zeer zeker, en het zou getuigen van verre gaande indolentie, als men onverschillig bleef toekijken en toeluisteren in af wachting van 't verloop, dat de strijd zou nemen. Belang hebben we allen bij de oplossing van deze hangende kwestie, de een meer, de ander minder; de in- dustriëelen, welke de suiker bereiden en zuiveren in de eerste plaats; de boeren, die de beetwortelen verbouwen, de schippers, die ze vervoeren, in de tweede plaats; en eindelijk alle burgers, die de suiker koopen en betalen en wien het alles behalve koud laat, of ze een dubbeltje per pond meer of minder moeten besteden. Laten we dus voor eenige oogenblikken onze aandacht be palen tot de suiker en de brandende suikerkwestie. Reeds in overoude tijden maakte men gebruik van plantaardige, zoete stoffen, die óf veel suiker bevatten óf wel een bijzondere soort van suiker waren. Onze voorouders van vóór een twintigtal eeuwen en nog later moesten bet stel len met honig. De oude Grieken en Romeinen kenden bovendien nog drui ven-, manna- en vruchtensuiker. De Chi- neezen en andere volken uit het Oosten echter kenden toen reeds de rietsuiker. Deze rietsuiker nu ging om zoo te zeg- FEUILLETON. 18) »Hoe levendig brengt dezen avond het nor in herinnering, dat wjj twea jaar gele den samen doorleefden. Het was de laatste week na den schoonen tjjd, dien wjj, na een toevallige ontmoeting, samen doorbrachten. Weet ge nog, dat ik bjj een drjjfjacht ge wond werd en in de sneeuw gevaar liep van te bevriezen? En dat ge me vondt en trachttet mjjn verstjjfde ledematen te ver warmen? Eindeljjk kwam er balp opdagen. Je papa was ongernst geworden ovsr je lang uitbljjven. Hjj vond ons en bracht me half dood bjj je in huis. Zoo leerden we elkaar kennen en ontdekten, dat we nog bloed verwanten waren, waardoor wjj spoedig ge meenzamer werdeD. Door je opofferende ver pleging kreeg ik weldra mjjn krachten terug en toen sloeg het nnr van scheiden. Evenals na wandelden wjj aan bet strand; ik was treurig, ik geveelde, dat de scheiding mjj zwaar viel en ik zag, dat ge ook tranen in de oogen hadt. Dat is na anders geworden. Voor welken man ter wereld zoudt ge na nog tranen storten bjj het afscheid »Om jou zek«r niet,« klaagde zjj. Zulke sentimenteele tooneclen vallen niet in mjjn smaak. >Het zou na ook zeker niet meer in je opkomen je vrjj willig bloot te stellen aan het gevaar van dood te vriezen, alleen om een onbekende het leven te redden ?c ant woordde Charles bitter. >Hoe dwaast Wanneer heb ik dat dan gen de wereld veroveren. Zij was de zoete stof bij uitnemendheid. In Europa beschouwde men ze nog lang als een artikel van groote weeldein de streken, waar suikerriet inheemsch was, gold ze voor een voortreffelijk voedingsmiddel en de meest oorspronkelijke wijze, om te nuttigen, bestond in het kauwen van eindjes suikerriet, gelijk de Javanen nog heden ten dage doen, zooals men trouwens onze schooljongens met smaak ziet kauwen op stompjes zoethout. Lu- canus, een Romeinsch dichter, levende ten tijde van keizer Nero, spreekt in een zijner gedichten van de rieteters als van „hen, die zoete sappen uit het malsche riet drinken De teelt van suikerriet verbreidde zich van uit Azië over Sicilië, Spanje, de Canarische eilanden naar West-Indië, werwaarts de Spanjaarden de nieuwe cultuurplant overbrachten. Reeds in 't begin der zeventiende eeuw werden aanmerkelijke hoeveelheden suiker op Cuba gewonnen. Yan dien tijd al werd de suiker pas een meer algemeen voorkomend huis houdelijk artikel in de Europeesche samenleving. Door het riet tusschen zware ijzeren walsen te plettea en het aldus verkregen sap door bijvoeging van kalk of andere stoffen te klaren eu te filtreeren, om het daarna te verkoken en het in houten kuipen te laten af koelen en kristallizeeren, verkreeg men oudtijds de suiker. Doch op die wijze was men slechts in staat om van de 18 procent suiker, welke het riet bevatte, het derde gedeelte te winnen. Bij de verschillende bewerkingen gingen twee derden der hoeveelheid suiker verloren. Bijna de helft bleef na de uitpersing in het riet achter en de onvoldoend uit geperste stengels dienden tot brandstof bij het koken, zoodat men met recht kon beweren, dat ,,de Javasuik^r met suiker werd gestookt". Een nieuwe concurreerende industrie moest opstaan, om de rietsuikerfabricatie te dwingen, nieuwe middelen aan te wenden, waardoor het mogelijk zon worden, het suikergewin grooter en de bedrijfskosten kleiner te maken. Deze nieuwe concurreerende industrie kwam en dreef inderdaai de rietsnikerindustrie uit haar oudo banen. Reeds in 1747 kwam Marggraf te Berlijn tot de ontdekking, dat de beet wortel een hoeveelheid suiker bevat, groot genoeg, om ze er met voordeel gedaan? Neen, maar al heb ik em onge voelig hart, ik zon ook nu geen stervend» onverschillig aan den weg la'en liggen. Ik zou hetzelfde doen, wat ik toen deed, Charles. »Of ge me toen werkoljjk een dienst be wezen hebt?* zei Charles peinzend. »Wie weet, of ik je daar ooit voor danken zal 1 Ik vrees, dat het nar zal komen, dat mjjn liefde versmaad wordt, en mjjn gevoel stap voor stap van de innigste liefde tot den diepsten haat zal overgaan. Ik gevoel dat na reeds, ik zie het reeds voor mjj, Bertha, en bjjna verwensch ik het oogenblik, waarop ge mjj gered hebt.* »Werkeljjk?« vroeg zjj spottend. >Nu, je voorspelling verrast me niet; het is mjjn lot gehaat te worden. Met deze woorden brak zjj het gesprek af, dat een ernstige richting dreigde te nomen. Zjj .ichtte haar blikken naar den zilveren sikkel der opkomende maan en mompelde iets. »Welk gebed bidt ge daar, Bertha vroeg Charles. »Het was een wensch. Als ik de nieuwe maan zie, wensch ik mjj altjjd iets.* >Een rjjke echtgenoot, nietwaar Bertha? Bjj voorbeeld die jonge Engelsche graafl Die i> de moeite nog eens waard om er naar te hengelen I* Hengelen! Wat een uitdrukking, Char les Neen, dien graaf laat ik aan Beatrice over. Hebt ge nu genoeg van den mane- schjjn? Ik begin last te krjjgen in een avondboterham. Arm in arm beklommen eg den kleinen heuvel, waarop het huis van de familie Darrel stond. Voor de deur bleven zjj nog eens staan. langs mechanischen weg uit af te zon deren. Inderdaad werd 5 jaar later reeds onder bescherming van Frederik den Groote een proef genomen, maar daar het verkregen procent suiker te gering was, mislukte de onderneming. De riet suikerindustrie kon voorloopig gerust zijn. Dit veranderde echter, toen onder den invloed van het Continentaal Stelsel van Napoleon I, waarbij alle handel met Engeland verboden en alle invoer van overzeesche prodrukten nagenoeg on mogelijk was, de suikerprijs op 't vaste land van Europa steeg tot wel 3 gulden het pond. Toen kon het de moeite loonen, zijn vernuft te spitsen op de bereiding van suiker uit beetwortelen, te meer, daar dezelfde Napoleon een belooning van een millioen francs had toegezegd aan hem, wien het gelukken mocht, suiker te vervaardigen uit inlandsche planten. Nu eerst begon de mededinger der rietsuiker het hoofd op te heffen Nieuwe kennis, nieuwe werktuigen, nieuwe scheikundige nasporingen deden het hunne, om de jonge nijverheid tot ontwikkeling te brengen, en toen de machtige keizer, ten val gekomen, zijn laatste levensjaren in ballingschap op het eenzame eiland voortsleepte en het Continentaal Stelsel, het werktuig van heersclmichten dwingelandij, reeds lang had uitgediend, stond ze, met name in Frankrijk zelf, reeds zoo vast op hiar beenen, dat ze staande kon blijven in de mededinging met jie fabricatie van rietsuiker. Wordt vervolgt. Buitenland. Uit Brussel wordt bericht: Een commissie uit de Kamer is Donder dagochtend naar het paleis gegaan om den Koning geluk te wenschen, dat hjj Zater dag aan den aanslag op zjja leven ontsnapt was. De Koning antwoordde met een toespraak die opzien zal wekken in den lande. Het is een troebele tgd zeide de Koning waarin wjj leven. Er zjjn volksleiders die de orde willon verstoren welke een waar borg is voor alle publieke vrjjheden. Bniten de orde staat slechts de bandeloosheid, die onvermjjdeljjk voert tot despotisme. Op hun weg vinden de volksmenners eerst de staats hoofden. Kannen zjj die niet treffen, dan vallen zjj hun vrouwen aan, geljjk in de »Het einde van een tjj Ivak in mjju leven, zeide Bertha zacht. »De laatste avond in hot onderljjke hais, dat morst mjj treurig stemmen, en integendeel, heb ik me nog nooit zoo gelukkig gevoeld!* »Die woorden maken mjj ook gelukkig,* verzekerde Charles, terwjjl hjj haar aankeek. Vergeet niet, wat ge mjj beloofd hebt Wat de toekomst ons brengen moge, ge znlt mjj nooit daarvan oen verwjjt maken De scherpe stem van mevrouw Darrell riep hen tot de werkeljjkheid terng. Zjj riep hen voor de thee en beiden gingen binnen. XIV De eerste trein van Sandypoint naar Boston voerde Bertha Darrsll weg uit haar geboorteplaats. Mejuffrouw Slopp, de mo diste van Sandypoint, moest juist naar New- York om inkoop en te doen en nam het jonge meisje onder haar beschermende vleu gelen. Den volgenden morgen kwam men ter bestemder plaatse aan, juist op Beatrice's verjaardag, die met de voorgenomen schit terende soiree zou eindigen. Bjj het afscheid schudde mejuffrouw Slopp haar bescherme ling de hand. Charles nam een rjjtnig, hielp zjjn nicht instappen en in vliegende vaart reden zjj naar het paleis, dat de familie Stuart bewoonde. Het drukke verkeer in de straten, het gewoel van die bonte menschen- massa en het gedraisch daaraan verbonden, brachten Bertha in verwarring; de menigte groote, hooge huizen, deden bjj haar een gevoel van gedruktheid ontstaan. Zjj keerde haar bleek gelaat naar haar neef, wiens hand zjj krampachtig vasthield en zeide »Het is me als ga ik verloren in die reusachtige massa menschen en gebouwen. afschuweljjke mis laad van Genève geschied is. Valt ook dat hun niet gemakkeljjk, dan leggen zjj het aan op de ministers, zooals Canovas, en bjj gebreke van ministers laten zjj de huizen der burgers ia de lucht vliegen. Zjj willen ons schrik aanjagen, maar dat zal hun niet gelukken, en al velden zjj een man van gewicht, aan het hoofd van een staat staande, deze zon dadeljjk vervangen worden. Hun aanslagen geschieden niet altjjd door revolverschoten, niet enkel met wapens en helsche machines, soms gebrui ken zjj het papier, dat immers zoo gedul dig is. Wat mjjzelf betreft, ik sta aan den avond van mjjn levenniemand kent h»t nnr van zjjn dood, hoe lang ik nog leven zal weet ik niet, en evenmin hoe lang men mjj zal laten leven. Maar ik kan u verze keren dat de tgd die mjj nog gegeven is, geheel gewjjd zal zjjn aan mjjn land. Zaterdag 15 November werd de noorde- ljjkste spoorweg der wereld voor het ver keer geopend. Op dezen dag nameljjk werd het laatste paar rails gelegd van de spoor- ljjn, welke de uitgestrekte jjzerertsvelden van Zweedsch Lapland verbindt met de jjs- vrjje haven van Narvick (Victoriahaven) en de Verstfjord in Noorwegen op 681/, gr. N.B., d.w.z. op dezelfde breedte waar de Noordpoolexpeditie van Franklin van honger en koude omkwam. De nieuwe spoorweg is bjjzonder sterk gebouwd ter wille van de zware ertswagens en buitengewoon krachtige locomotieven, die hier gebruikt zullen worden. Het Zweed- sche gedeelte is tot aan het station Riks- gransen 22D.3 K.M. lang en loopt eerst over eene uitgestrekte, met veengrond be dekte hoogvlakte, daarna langs het 70 K.M. lange Tome Trask (is gel. meer) en ver volgens door het gebergte, dat Zweden van Noorwegen scheidt en waardoor men 3 tunnels heeft moeten boren. Op de Noorsche ljjn, die merkwaardig is wegens de steil heid van het gebergte waarover zjj is gelegd, heeft men bjj eene lengte van slechts 41 K M. niet minder dan 17 tunnels moeten boren. Het hoogste punt van den spoor weg ligt op Zweedsch grondgebied op 540 M. boven den zeespiegel. Te Kiruna, nan het begin der nieuwe ljjn, is men bezig een station te bouwen, dat een der grootste van Europa worden zal. De laatstgenoemde plaats, waar voor een paar jaar geleden Alles is me hier zoo vreemd, alles is zoo groot, dat men er zjjn bezinning bjjna door verliest. Hjj had nog juist den tgd om haar een paar geruststellende woorden toe te fluiste ren, en toen hield het rjjtnig stil. Charles sprong er uit en hielp haar uitstappen. Hjj schelde aan en een kamermeisje geleidde hen naar een prachtige kamer, waar drie personen zat«n te ontbjjten. Een oogenblik stond zjj bjj haar binnen treden als verblind, misschien door het hel dere zonlicht dat weerkaatst werd door zooveel zilveren en kristallen voorwerpen. Langzamerhand gewenden haar oogen zich aan het licht. De drie personen waren op gestaan, een bejaard heer met een goedig voorkomen, een zwak uitziende dame met een wit kanten fichu en een slank meisje, met haar en oogen van dezdfde kleur als die vau Charles. De oude heer heette haar harteljjk welkom, de vrouw des huizes en de zeer modern gekleede jonge dame om helsden haar en fluisterden haar een niet minder hartelijk welkom toe. Bertha voelde zich daar in die prachtige omgeving door een droom bevangen. Als in een droom werd zjj door Beatrice naar haar kamer gebracht. »Ik wilde je zelf boven brengen, het is hier alles naar mjjn smaak voor je inge richt. O, beste vriendin, riep Beatrice uit, als ge eens wist, hoe ik me vooruit al ver heugd heb over je komst. En wat het mooist is, ge komt juist nog op tgd om aan het soiree deel te nemen 1 Hier is je kamer 1 Zjjt gjj tevreden?* Of zjj tevreden was? In Bertha's oog was die kamer allerprachtigst. Brusselsche tapjjten, bevallige damasten portièrea, spie- nog Laplanders met hunne rendier-kudden rondzwierven, is nn eene moderne mjjnstad met post- en telegraafkantoor, kerk, win kels, flinke arbeiderswoningen, eene groote stoomzagerjj, eene bierbronwerjj, enz. Te Narvik zjjn belangrjjke havenwerken in aanbonw. De beteekenis van dezen nieuwen ver keersweg in een woest en onvruchtbaar gebied, waar gedurende l1/, maand de zon niet opgaat en het kwikzilver dikwjjls be vriest, moet niet onderschat worden. Zes petroleum-reservoirs, die ongeveer 750.000 puds petroleum bevatten, staan, naar uit Odessa wordt gemold, in den om trek van de stad in vlammen. Er waait een krachtige wind en de brand levert een prachtig gezicht op. Een geheel dorp in Tyrol, Matsch, bjj Méran gelegen, is door brand verwoest. Eene Tyroolsche, die haar man wilde wre ken, heeft eenvoudig haar eigen huis en al de woningen van hare doipsgenooten in brand gestoken. Daar al de huizen van hout waren, was van het dorp weldra niet veel meer over en werden 800 personen dakloos. Uit Tientsin wordt aan de »Standard« l?emeld, dat de Chineesche regeering beslag heeft gelegd op de mjjnen van Tongstjau en daar de Engelsche vlag heeft laten neer halen. Uit Bloemfontein wordt gemeld Een buitengewoon nummer van het offi- cieele blad behelst het besluit tot opheffing der krjjg8wet; in de plaats daarvan treedt eon dergeljjke regeling als in Transvaal ingevoerd is. De gouveneur zegt in een toelichting dat het stelsel der verlofpassan behouden bljjft, maar dat men zal trachten dit zoo weinig hinderljjk te maken als no- geljjk is. De oud-staatssecretaris Reitz, verklaart in een artikel in de North American Review* dat de vrede niet bindend is voor het ge weten der mannen, die slechts teekenden om hunne vronwen en kinderen te redden, met het mes op de keel. Het is duideljjk, dat zjjne HoUandsche landgenooten ia Z.-Afrika van de wetten gehoorzamen, maar sprekende als rechtskundige, zegt Reitz dat een ver drag, gesloten onder dwang, niet bindend is. Verder betoogt hjj, dat de Engelschen hun woord niet hebben gehouden en dat de gels, verguld behangsel, het was alles rjjk en fraai. »Gjj zjjt tevreden, dat zie ik aan je ge zicht, het doet me veel genoegen. Hier naast zjjn mjjn kamers. Maak het je nu gauw een beetje gemakkeljjk, en kom dan beneden Bertba gehoorzaamde als in een droom. Haar bleeke kleur en de grjjze reisklaeding deden haar schoonheid minder voordeelig uitkomen. Beatrice was wel ongerust ge weest over die nicht, die misschien haar mededingster kon worden, maar Bertha's eenvoudige persoonljjkheid deed alle vrees verdwgnen. Nadat Bertha ontbeten had, liet Beatrice haar de verschillende ontvangzalen zien, ze waren alle in overvloedige weelde gestoffeerd, doch bjj het zien van al dat fraais bleef Bertha stil en ernstig, zoodat Beatrice zich reeds afvroeg, of haar nicht wel een goed ontwikkeld verstand bezat. Eindelgk kwamen zg in het heiligdom van Beatrice, waar Bertha het nieuwe balkleed van haar nicht moest bewonderen. Beatrice wist tot ia de kleinste ójjzonderheden het fraais er van met zoo reel vakkennis aan te toonen, dat de arme Bertha er bjjna het hoofd bjj verloor. »Kjjk eens*, riep Beatrice triomfeerend: »Zou ik daarmee geen graaf kannen ver overen? En dan die paarlenKjjk, hier zjjn ze, prachtig, niet waar? Het is waar, paarlen worden alleen bjj huwelijksplech tigheden gedragen, maar hoe kau mjja goede pupa dat weten? Zgn ze niet mooi?» »Hoe mooil* herhaal te Bertha. »Wer- keljjk fraai! Wat zjjt ge toch gelukkig, Beatrice NIEUWSBLAD Wordt vervolgd).

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1902 | | pagina 1