Het Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard. Rechtsgevoel. f Uitgever: L. J. YEERMAH, Heusden. M 2190. ZATERDAG 14 FEBR. 1903 VOOB Dit blad verschat WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementsprijs: per S maanden f l.OO. Franco per post «onder prjjsverhooging. Afzonderlijke nummers 5 cent. Adyertentiën van 16 regels 50 et. Elke regel meer 71/, ot. Groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond ingewacht. Het zoü er treurig uitzien, wanneer wij het volksgevoel voor recht, dat is voor rechtvaardigheiden waarheid, moes ten afmeten naar de algemeene kennis der wet. Bij de geleerden der oudheid was vaak de kennis der wet niets dan een bloote kennis van dorre wetsbepalingen, die zij gebruikten als middel om het domme volk lasten op te leggen, die zij zelf met geen vinger aanroerden. Tusschen rechtsgevoel en wetskennis bestaat dus niet eens een direct verband en wij zouden dan ook niet gaarne wenschen, dat ieder wetgeleerde wilde wezen. Het zou slechts aanleiding geven tot allerlei verkeerde voorstellingen en scheeve opvattingen en er zou volstrekt niet meer recht door in de wereld komen. In geruchtmakende zaken, zooals de groote Dreyfus-zaak in Frankrijk of het Hoogerhuis-proces hier te lande, zien wij duidelijk, dat het volk daarin groot belang stelt, dat het partij kiest vóór of tegen en een veronderstelde of be wezen gerechtelijke dwaling met alle geweld wil doen herslellen. Het doet daarbij minder tot de zaak, dat men veelal mistast en een veroordeeling uit spreekt, waar het vellen van een oordeel zelfs aan deskundigen zwaar valt. Die gevallen bewijzen, en dit is hoof izaak, dat er gevoel voor recht in het volk leeft. Het is ongetwijfeld waar, dat zich bij het volk wel eens wantrouwen tegen de justitie openbaart en haat tegen de wet, omdat men gelooft, dat die minder voor de lagere rangen der samenleving zijn gemaakt en er gemeten wor It met twee maten. Men bedenkt te weinig, dat wet en justitie als menschel ij ke in stellingen onvolmaakt zijn en de rech ters kunnen dwalen, het gezag zich vergissen kan. Maar wat zou men er aan den an deren kant van zeggen, wanneer het volk voor de rechtspleging, voor de hand having der orde volkomen onverschillig was, wanneer het zich nooit eens warm maakte om een vermeend onrecht, een verongelijking door het gezag of eene gerechtelijke dwaling; wanneer het nooit opkwam voor herstel van grieven, wan neer het niet van harte toejuichte de herstelling van werkelijk begane dwa- FEUILLETON. 42) »Tante Elisabeth,* sprak zjj. »1T houdt van mg, u kent de wereld, u is een ver standige vrouw. Zeg mg eens oprecht: Meent u dat graaf Victor goed gehandeld heeft?* Lady Carley keek haar openhartig aan en antwoordde plechtig: >Ja, Bertha! Victor kon niet anders han delen Dan is alles mg een raadsel,* antwoord de Bertha. »Ik geloofde, dat hg zgn verstand verloren had, u zegt het tegendeel. Ik ge loofde, dat hg mg de grootste vernedering had aangedaan, u beweert dat hij goed ge handeld heeft. Dit is zoo met elkander in tegenspraak, dat ik er niet uit wjjs kan worden. Het geheim bljjft voor mg hetgeen het was: een onopgelost raadsel!* Ge zult dat eenmaal opgelost zien,* zei de Lady, »nameljjk in zgn stervensuur! Hoe eerder dat slaat, hoe beter voor mjjn arm kind!* Beitha maakte een gebaar van ongeduld. Laten wjj dit gesprek afbreken. Als u het goed vindt, keer ik naar mgne kamer terug. Wacht nog een oogenblik, Bertha! Ter wille van u is Victor gisteren hier geweest. Hg wilde de noodige maatregelen nemen om voor uw toekomst te zorgen.* •Voor mgn toekomst?* vroeg Bertha. In hoeverre kan graaf Norton nog iets met mjjn toekomst ts maken hebben?* ling of misslag? Zou men dan niet te recht opmerken, dat het volk van rechts gevoel ontbloot was en dat ten strengste afkeuren Neen, dat gevoel leeft wel degelijk en wordt ook levendig gehouden, maar het spreekt van zelf, dat het zich naar buiten openbaart in andere vormen, dan in hoogere of zeer ontwikkelde kringen. Op deze laatste rust de plicht, om het rechtsgevoel bij het volk te onder houden en te versterken en te trachten het in het rechte spoor te leiden. Daartoe, we hebben het reeds opge merkt is geen schriftgeleerdheid noodig. Maar wel is het gewenscht, de kennis van het recht onder het volk te ver spreiden en te vermeerderen. In de eerste plaats is dit eene zaak van opvoeding, al schijnt het anders. Op de middelbare scholen geeft men onderricht in de kennis van het Neder- landsche Staatsbestuur, om goede Staats burgers te vormeB, die een gezond, op kennis rustend oordeel over de publieke zaak kunnen hebben, en tevens om de belangstelling in die zaak op te wekken. Het zou gewenscht wezen, de een voudige kennis, niet alleen van de hoofd trekken van ons Staatsbestuur, maar van het recht in het algemeen, nog meer en meer opzettelijk te verspreiden. Vooral in de onderlinge samenleving, in de dagelij ksche aanraking met onze medemenschen moet het gevoel voor recht leven en zich telkens openbaren, en het zal beter gaan wanneer dat gevoel, dat als het ware met ons ge boren wordt, van der jeugd af aan is gelouterd door eenvoudige kennis en geleid in een bepaalde richting. In veelbewogen tijden, zooals de onze, komt dit sterk uit. Vele menschen heb ben natuurlijk geen begrip van de wet ten en instellingen van den Staatmaar zij hooren veel in openbare bijeenkom sten, waar de volksleiders spreken; zij lezen bladen waarin wordt afgegeven op de zoogenaamde klassenjustitie en de voorrechten der bezittende klassen en de klassenstrijd wordt gepredikt. Dat maakt de hoofden warm en wanneer zich dan eens zulk een duistere zaak voordoet, die eigenlijk nooit tot klaar heid komt, en er komen daarover ver halen in omloop van misgrepen en dwalingen van het gezag, dan is al dadelijk het wantrouwen opgewekt; dan zegt men morgen overluid, wat gister nog maar gefluisterd werd, „dat er >Lief kind, hoe dwaas, dat ge dat nog vraagtGe bekent zelf, dat ge mgn neef alleen om zgn rgkdom hebt genomen. Ge zult a althans in dit opzicht niet teleurge steld zien! Wat hg u in het huwelijkscon tract heeft toegewezer, en alles, waarover hg nog vrg te beschikken heeft, zal u bg gerechtelgke acte worden toegekend. Het vermogen van zgn grootmama, dat zgn privaat eigendom is, gaat geheel aan u over. Evenzoo behoudt ge zgn naam en zgn rang. Hg is van plan een groote reis te ondernemen, misschien naar het Oosten. Hg mist de kracht om u nog eenmaal te zien, hg zou niet van u kunnen scheiden. Bertha, ach Bertha, als ge wist hoe onver- mjjdeljjk dit alles is, hoeveel hg ljjdt, terwjjl hg buigt voor de dringendste noodzakelijk heid oh, dan moest ge hem vergiffenis schenken Denkt u dat?* vroeg Bertha met een zucht. Misschien misschien ook niet! Op dit oogenblik begrgp ik alleen, dat ik een ellendig verlaten schepsel ben, ik kan hem nooit vergiffenis schenken, maar wel haten, al stond ik aan zgn sterfbed. Aan zgn edelmoe ligheid heb ik nooit getwijfeld. Al was ik eerlgk genoeg om te bekennen, dat ik hem alleen trouwde om zgn rgkdom, aan den anderen kant zgn er toch dingen die men niet vergoeden kan met een ko ninkrijk. En onderzie dingen reken ik den smaad, dien hjj mij heeft aangedaan. Geef mg tjjd om na te denken. Morgen zal ik u mgn besluit mededeelen!* Zjj keerde zich om en ging naar de deur. Bertha,* riep Lady Carley, nog eenmaal ir chtende haar tot inedeljjden te bewegen, veroordeel hem niet, zoolang genietalles weet! Heb toch medeljjden met hem, en weer zoo'u schandaal plaats had," en niemand denkt er aan, dat de beste rechters en rechtsgeleerden de grootst mogelijke moeite hebben om het kluwen te ontwarren. Men draaft door en hamert op hetzelfde aanbeeld, niet echter om dat het aan rechts-gevoel ontbreekt, maar het ontbreekt aan de meest eenvoudige rechts-begrippen. Op geen enkel gebied misschien be staan meer onkunde en bijgeloof. De jammerlijkste wanbegrippen heerschen omtrent burgerlijk- en strafrecht en vooral ook omtrent de wijze waarop de misdrijven worden vervolgd en be recht. Zeer goed kunnen ook dit bijgeloof en deze onkunde door licht en kennis worden verdrongen, wanneer maar een voudige, gezonde begrippen van het recht en zijne instellingen in de volks opvoeding minder worden verwaarloosd. Het volk moet door opvoeding en on derwijs, in woord en schrift, van het besef doordrongen worden, dat die duis tere regelen en schijnbaar zonderlinge instellingen een samenhangend en op redelijke gronden steunend geheel vor men dat zij orde, recht, veiligheid en zedelijkheid beoogen; dat slechts één recht bestaat voor allen en niemand het straffeloos kan overtreden. Verschillende middelen en wegen kun nen hier leiden tot hetzelfde doel en ieder zal ze kunnen vinden in eigen kring. Het voornaamste is, dat ieder medewerke. Wie een^warm hart hebben voor waarachtige volksbelangen, mogen dit belang er wel een bij uitnemend heid achten. Opvoeders en onderwijzers, gij die door woord en schrift onder het volk arbeiden, de mannen en vrou wen der pers, zullen hier wel in de eerste plaats in aanmerking komen maar onze overtuiging staat vast dat allenieder in zijn naaste omgeving, door woord of daad ietshoe weinig ook, tot bevordering van zulk een schoon doel zal kunnen bijdragen BuiteirilcmdL Te Marseille is de groote oliefabriek der firma Rocca, Tassy en de Roux, waarop ruim 100 arbeiders werkzaam waren, door brand vernield. Men schat de schade op D/g millioen. Uit Henegouwen wordt gemeld dat daar den laten Maart vermoedeljjk weer vier met mgMgn leven is zoo vol van kommer en verdriet Haar geluid ging over in een smartelgk gekerm. Bertha kwem van de deur terug en sloeg haar armen om den hals der bedroefde grjjze vrouw. »Lieve, moedarlgke vriendin,* sprak zjj, •het doet mg innig leed u zoo bedroefd te zienIk wilde dat ik u tot troost kon zgn Dat kunt ge,« luidde het haastige ant woord. Blgf bg me, Bertha! Verlaat gjj mg nu ook niet! Neem de plaats in van den zoon, dien ik verloren heb, wees mgn kind Bertha's gelaat bleef somber. Morgen zullen wg alles regelen,* ant woordde zg. Wacht dus tot morgen!* Het volgende oogenblik was Lady Carley alleen. Toen zonk zg snikkend op een stoel neer. Bertha verliet den ganschen da? haar kamer niet meer. Zg haalde den koffer te voorschgn, dien zg uit New-York had mee gebracht en begon dien te pakken. Dat kostte niet veel moeite, want zg pakte slechts dat in, wat er vroeger in geweest was. Al de fraaie kleederen, de sieraden en rjjke ge schenken, die zg van haar echtgenoot, van zgn tante of van hunne vrienden ontvangen had, liet zg onaangeroerd. Zg behield daar niets van, zelfs den trouwring niet. Zg legde dien bg de andere sieraden in een fraaie étui, die zg sloot, schreef eenige regels aan Lady Carley en legde het sleuteltje er bg. Zg schreef: Lieve, moederljjke Vriendin 1 Als u deze regels leest, heb ik het slot Powsjjs voor altgd verlaten! Tracht mg niet terug te vinden, mgn beslait staat vast. Ik erken glasblazergen gesloten zullen worden, ten gevolge waarvan 1500 arbeiders werkeloos worden. In de glasblazerij te Jemappas heb ben de werklieden reeds kennis gekregen van dit besluit. Hat schjjnt dat de patroons de sluiting bedoelen als protest tegen den overlast, dien niet tot een vakvereeniging behoorende werklieden ondervinden van de georganiseerde. In glasblazerijen te Jumont, Mariemont en Dambrény hebben de werklielen zelf het werk opgezegd, omdat zg geen genoe gen namen met loonsverlaging. Er zgn daar op dit oogenblik 8 ovens gedoofd en, als er niet wat bestellingen komen, zal men er nog meer moeten dooven. In elk geval zal men overal de loonen moeten verlagen, om de concurrentie te kunnen volhouden. Het ziet er dus algemeen treurig uit in het glasblazersbedrjjf. Uit Dresden wordt omtrent de uitspraak in het echtscheidingsproces van de Kroon prinsen de Kroonprinses van Saksen gemeld Wegens echtbreuk van beklaagde met den taalonderwijzer Giron wordt het huwe lijk tusschen partgen ontbonden. De schuld ligt bg beklaagde. De proceskosten komen ten laste van beklaagde. Te Wurkowit (Moravië), was een land bouwer bezig een varken te slachten. Zgn zoontje, een dreumes van nauwelgks 8 jaar, was er bg tegenwoordig en volgde nauw keurig de handelingen van zgn vader. Plot seling greep ook bg een mes en ging het huis binnen naar de kamer, waar een zusje van zes maanden lag te sluimeren. Op het lichaampje van de arme kleine begon hg toen dezelfde bewerking toe te passen, die hjj zoo juist had zien verrichten. Het ge volg was natuurlijk, dat hat meisje spoedig overleed. Uit Konstantinopel wordt gemeld Veertien bataljons Redifs van het derde legerkorps, welks hoofdkwartier te Saloniki is, zgn onder de wap-nen geroepen, volgens de officieele lezing om de veertien bataljons te vervangen, die in den jongsteu herfst tjjdens de tro3b«lea in Macedonië zjjn op geroepen en die zich nog onder de wapenen bevinden. Deze lezing wordt echter niet algemeen geloofd. Men gelooft, dat de ba taljons, die verleden jaar bjjeengaroepen zgn, aangehouden zullen worden. geen heerschappij over mg en ik verander mgn besluit niet. Ik zal zelf mgn weg door de wereld zoeken, kracht en gezondheid ontbreken mg niet. Wat ik vroeger hier heb gebracht is in mgn zwarten koffer ge pakt. U zult wel zoo vriendelijk zgn, het deze week nog naar Londen te verzenden. Al het overige laat ik achter. Van graaf Norton neem ik niets aan, zelfs zgn naam niet. U zult wel begrgpen, dat ik niet anders kan handelen zoolang ik nog eenige achting voor rag zelve bezit. Tante Elisabeth, vaar wel Al zullen wg elkander nooit wederzien, vergeet nimmer, dat ik steeds de grootste vereering en dankbaarheid jegens u bljjf koesteren. Bertha. Haar hand had niet gebeefd. Zg vouwde den brief d'cht, verzegelde hem en schreef het adres er op. Intusschen was het bjjna donker geworden. Zjj ging zitten en dacht over de toekomst. Zg zag den strjjd om het bestaan in al zgn ruwheid voor zich. Wat zou zjj doen? Iu haar binnenste sprak een stem: Aan vaard den strgd des levens en verdien uw brood met handenarbeid. Ga naar Londrn en daal af in den afgrond der ellende en der armoede, die ge hebt willen ontvluch ten, door u vast te klemmen aan een twij felachtig geluk. Aanvaard den srjjd met moed wie een vasteH wil en kracht be zit, kan niet falen! Onwillekeurig beefde zg terug voor de keuze, die zjj doen moest. Doch zg bleef standvastig; ja, zg zou naar Londen gaan. Zg had nog twaalf goudstukken in haar beurs, daar kon zg de reiskosten wel mee betalen. Om negen uur vertrok de trein uit Cnes- ter. Zjj wilde bg het aanbreken van den dag Het Engelsche oorlogsschip »Harrier« heeft wegens een aanval van zeeroovers op een samboek onder Engelsche vlag in de Roode Zee bjj het eiland Koelaki, niet ver van het eil-.nd Kamaran, twee samboeks in beslag genomon en zestig zeeroovers ge vangen. De Engelsche consul te Hodeida verlangt van de Porte eene voorbeeldige bestraffing. Men denkt in regeringskringen, dat als de onrust in Bulgarije over de Turksche troepenbewegingen aanhoudt, het noodig zal zgn althans een deel van het Bulgaarsche leger te mobiliseeren. Men zou in dit geval beginnen met de divisies van Sofia en Philippoli. Uit Sofia wordt gemeld In een gevecht tusschen Turken en Bul gaarsche opstandelingen hebban de eersten veertig man, wapenen en ammunitie ver loren. Velen sluiten zich bg de opstandelingen aan. Drie honderd en zeventig huizen en een aantal openbare gebouwen zjjn door een hevigen brand te Kuiy in Gallicië vernietigd. Ongeveer vjjfhonderd gezinnen zgn nu zon der voedsel en zonder dak. De weigering in h»t vorige jaar van on geveer 15000 jonge mannen in Finland om ta gehoorzamen aan de nieuwe ongrond wettige militaire beschikkingen en zich voor den dienst aan te melden, had klaarbljjke- ljjk de Russische regeering in groote ver legenheid gebracht. Het was voor baar onmogeljjk om zulk een ernstige daad van onwil ongestraft te laten maar daarentegen was het ook eene moeiljjke zaak om het drie-vijfde deel van de jeugd van het geheel* lnnd een gepaste straf op te leggen. Maar nu heeft zg toch aan den gouverneur-generaal te Helsingfors bevel gegeven om die onwillige recrutsn te laten halen en om in die gemeenten, waar de loting destgds achterwege was gebleven, een voldoend aantal jonge mannen uit te zoeken, ten einde het vastgestelde aantal aan te vullen. Het bevelschrift, dat door den Czaar is geteekend, bevat voorts allerlei andere straf bepalingen tegen de schuldireHzoo bjjv. mogen zg, die dienst geweigerd hadden, gedurende de vjjf volgende jaren het land het slot verlaten, te voet naar Chesholm gaan en daar een rjjtuig nemen ora haar naar het spoorwegstation te brengen. Dan kon zg om vier ure te Londen zjjn. God sta mg bg, bad zjj met gevouwen handen en groote tranen parelden langs haar wangen. In berouw en zelfverwjjt bracht zjj den nacht door. De nieuwe dag brak aau. De lucht was nog altjjd zwaar bewolkt, toen Bertha in een doek en een zwaren sluier gehuld met een reistaschje in de hand zacht de trap af ging en door een zjjdeur naar buiten trad. Niemand zag haar heengaan. Juist toen zg de poort uitging, sloeg het zeven uur. Nog eenmaal keek zg om naar de vensters van Lady Carley. Vaarwel, fluis terden haar bleeke lippen, vaarwel! Toen zette zg haar weg voort en verdween in de nevelen van den herfstmorgen XXXI. Op een schoonen zomermiddag zaten twee jonge dames met een boek in de hand aan een venster, dat op een der drukste straten van Londen uitzicht gaf, en keken o ïverschillig naar de voorbijgangers. Van buiten bad dat huis een vuil, oud 'rwetsch, onvriendelijk voorkomen, dat een scherpe tegenstelling vormde met de pracht en weel de, die daar binnen te vinden was. Het vertrek, dat wg binnentred n, is smaakvol ingericht met kostbire meubelen en tapijten, met bloemen en schilderstukken. Beide dames waren in wandeltoilet. De eene was Baronesse Leonore Draxd, de andere miss Howard, een meisje dat weldra in de gezelschappen zou worden binnenge leid. wr-vrv— in -i~f—r- —ffiwrnii i TTaT>"amimim mi» IriSJOBiKMgWWIHBaWMMMBMWWIillMMM^|l IIIII mill I—Brag Wordt vervolgd).

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1903 | | pagina 1