Het Land van Hensden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
OVERLADING.
M 2199.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
WOENSDAG 18 MAART.
1903.
ÜNQ VAM ALIENS
VOOB
Dit blad verschat WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 et. Elke regel
meer 71/, ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Adrertentièn worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Men spreekt tegenwoordig veel van
overlading bij 't onderwijs. Daarbij heeft
men natuurlijk niet op 't oog de gewone
volksschool, doch die inrichtingen van
onderwijs, welke zich ten doel stellea
de opleiding van jongelieden van bei
derlei kunne tot allerlei betrekkingen,
waartoe een zeker peil van wetenschap
pelijke ontwikkeling vereischt wordt:
scholen voor uitgebreid onderwijs, Hoo
gere Burgerscholen, gymnasia, dril
scholen enz. Grond voor die klacht van
overlading bestaat er zeer zeker, doch
even zeker is het, dat die overlading
als maatschappelijk verschijnsel niet een
fout is van gisteren en vrij plotseling
in de laatste jaren pas voor den dag
is getreden, doch haar onstaan en haar
verklaring tevens vindt in de stijging
der maatschappelijke eischen, gelijk die
in de laatste halve eeuw is waarge
nomen. Wanneer men een vergelijking
tracht te maken tusschen den stand der
wetenschap van vóór vijftig jaren en
nu, dan komt men allicht tot de ont
dekking van een enorm verschil. Maar
even groot is het verschil, dat men vindt
in de levenseischen, die toen als normaal
werden beschouwd en die, welke tegen
woordig als zoodanig werden gekwali
ficeerd. En het ligt voor de hand, dat
die stijging der maatschappelijke eischen,
beschouwd als norm van beschavings
peil, gepaard ging met een klimmen
van de eischen voor hen, die naar zekere
betrekkingen dongen. Daarbij kwam,
dat de hooge vlucht, welke de weten
schappen namen, tot onmiddellijk gevolg
had een toeneming van de liefde tot
of liefhebberij in de wetenschap, zoodat
het aantal van hen, die verlangden zich
te laven aan de bronnen der kennis,
schrikbarend klom. In dezelfde mate
stegen alweder, overeenkomstig de oude
wetten, die vraag en aanbod beheer-
schen, de eischen van toelating tot het
vervullen van allerlei wetenschappelijk
getinte ambten.
Om benoemd te worden tot betrek
kingen, die een zekere mate van kennis
vorderen, wordt tegenwoordig heel wat
meer verlangd, dan in den tijd van
onze grootouders. De voorbereiding tot
die betrekkingen eischt hoe langer hoe
FEUILLETON.
51)
Beiden zwegen een poos. Bertha's hart
dreigde te bersten. Hoe weinig deelneming
betoonde bjj haar, 't was, of bjj hem elke
herinnering aan het verleden was uitge-
wischt, of alles voorbij en vergeten was.
Een rilling ging haar door de leden en
zenuwachtig vatte zjj het paar handschoe
nen weer op.
>Hoe gaat het met uw mama en met
Beatrice?* vroeg zjj eindelgk.
>0, goed, dank voor de belangstelling.*
Vertwijfeld keek ze hem aan.
»Zou ik ze knnnen vinden? Zoo gaarne
zou ik
Haar stem stokte.
»Wel zeker,* antwoordde hg bereidwil
lig, »het zal ze zeker veel genoegen doen
u te zien. Het zou beter gepast heb'oen, dat
zjj gravin Norton gingen bezoeken, maar
als deze haar de eer wil bewjjsen, zullen ze
daar zeker zetr gelukkig mee zjjn.«
Hoe koel, boe beleedigend klonken
woorden. Het was duideljjk, hg wild
niet sparen! Zjjn bjjtende spot d
hart pjjn.
>Als n dat wilt, zal ik u het
Wjj wonen wel niet In een
maar het is er toch
»Zjjn koele too
in het bari
den oy
meer tijd en ontwikkelingde scholen,
die er zich mede belasten, zijn gedwon
gen, op straffe van te niet te gaan of
haar reputatie te verliezen, het onder
wijs op te schroeven, ten koste vaak
van de normale geestelijke en lichame
lijke ontwikkeling der leerlingen, ten
koste soms van de gezondheid en 't
levensgeluk dergenen, die aan haar zorg
zijn toevertrouwd. Ligt op het bleeke
gelaat van zoo menig jeugdigen knaap
niet een smeekbede om frissche lucht,
om zonneschijnomspierbewegingRicht
die lange slungel met zijn gebrilde
oogen niet een verwijt tot de wereld,
tot de maatschappij, die hem dwingt,
van den morgen tot den avond te turen
in boeken, in atlassen en schriften En
dan dat zenuwachtige gedoe, die ner-
veuse mondvertrekkingen, die haast en
gejaagdheid in spraak en beweging,
wijzen ze niet op toekomstig zenuw
lijden Inderdaad, het wordt meer dan
tijd, dat ouders en onderwijzers de oogen
opengaan voor dit uitwas der bescha
ving overlading bij het onderwijs.
Het wordt meer dan tijd, de jeugd aan
zich zelf terug te geven.
Het streven om een protest-beweging
te doen ontstaan tegen het heerschende
systeem van overleding bij 't onderwijs,
heeft in den jongsten tijd een vasten
vorm verkregen. Allerwege tracht men
vereenigingen op te richten, die zich
ten doel stellen vereenvoudiging aan te
brengen in leerstof en examens. Be
kwame mannen op onderwijsgebied,
erkende pedagogen, belangstellende en
invloedrijke ouders verleenen hun steun
aan dit goede werk, een zekere geest
drift voor de zaak is onmiskenbaar.
Reeds worden maatregelen genomen,
om scholen te stichten, waarop een
systeem van onderwijs gevolgd zal wor
den, dat strookt met de nieuwe zich
meer en meer baan brekende inzichten
van natuurlijke, geleidelijke ontwik
keling.
Men ziet: het blijft niet bij woorden
alleen, de weg der propaganda van de
daad wordt reeds gevolgd. Men maakt
ernst van de zaak, men grijpt aan. Een
bewijs, dat in veler oog, een betere
organisatie van het onderwijs een drin
gende eisch des tijds is. Uit moet het
zijn, dat de docenten van diverse leer
vakken de hersenen hunner slachtoffers
kunnen volproppen met wat zij speciaal
Ijjk haal ik haar af. Na zeven uur is zjj
alle avonden thuis!*
Stil en bescheiden, zooals nooit te voren
haar aard was, nam zjj het blaadje papier
»Kan ik -riet dadeljjk gaan?* vroeg ze.
Ik zou zoo gaarne nw mama willen zien
>dan kan ik wel op Beatrice wachten. -
Wel zeker 1 U vindt mjjn mama stellig
thuis. Ik zou u wel mjjn geleide aanbieden,
maar mjjn plicht houdt mg hier terug. U
kunt ook gemakkeljjk het adres vinden.*
Hg zeide dit op beleefden, koelen toon en
in zjjn oogen lag dezelfde nitdrnkking als
in zjjn stem. Hg had haar vergeten, dat
was zeker.
Hoe ze eigenljjk weer buiten
wist zs zelf niet; 't was, of ze
Zjj riep een rjjtuig aan, en
naar een groot kazernachjj
een smalle straat. Zjj
bleef op de eerste
zag zjj een naam
deur werd ge
Stuart voo
wetenswaard vinden. Vereenvoudiging,
beperking, moet de leuze zijn. Geen
opdrijven meer, doch neerhalen. Niet
meer, doch minder, tegelijkertijd echter
kan dan dat mindere degelijker zijn.
Wat het geestesvoedsel voor de jeugd
zal verliezen aan volume en gewicht,
kan het winnen aan verteerbaarheid en
voedingswaarde, ook aan exquise smaak
en geur.
Dat is het doel van de voormannen
der beweging. Prijzenswaard, zeer zeker.
Ze hebben den vinger op een maat
schappelijke wonde gelegd. Dieteheelen,
is hun streven. Doch de oorzaak der
ettering, wordt die wel weggenomen?
Gessante crusa, cessat ejfectus waar
de oorzaak ophoudt te werken, daar
blijven de gevolgen uit neemt men
die spreuk voldoende in acht Zou men
de dieper liggende oorzaken van de aan
gevochten overlading in plaats van in
de school niet veeleer moeten zoeken
in het huisgezin? Zoo ja, dan kan de
radicale genezing van het kwaad ook
slechts in het huisgezin beproefd worden.
Slot volgt.
Buitenland.
Men weet, dat eeR Engelsche commissie
van onderzoek ia zake den moord van Hol-
krans in het district Vrjjheid, waar den 6en
Mei 1902 56 Boeren door Zoeloes om hals
werden gebracht, beslist heaft, dat de Zoe
loes tot den aanval uitgetart waren, en
daarmee nit. Al herhaaldeljjk hebben wjj
de waarde van het verslag en de slotsom
der commissie in Afrikaander bladen be
twist gezien. Krachtig doet het nu de Vriend
(Bloemfontein). De zaak kan zoo niet bljj-
ven, zegt dat blad. De daders moeten te
recht staan. En dan gaat het aldns voort
Wat deze zaak nog erger maakt is het
feit dat een officier in den dienst der En-
gelschen den moord heeft gadegeslagen. Dit
big kt uit een brief in de Transvaal Adver
tiser. Hierin zegt de schrjjver, luit. Dnffy
»Wjj waren 6 mjjlen van de plek, en toen
wg het voren hoorden ging ik met twee
spionnen uit. Van een kopje zag ik een ge
deelte van het gevecht. Zekerlgk 600 Zoe
loes vielen de Boeren aan. Zjj stormden van
drie kanten. De Zoeloes waren met geweren,
kerries en assegaaien gewapend. Na uren
gevochten te hebben, zagen wjj de Zoeloes
had leetsn kennen en deze haar aan werk
had geholpen, zoodat Beatrice nu haar eigen
brood verdiende. Sedert dien tjjd werd Stella
door allen in huis bemind, zjj wist altjjd
bjj raad en daad hnlp te verleenen, ze wa<
een toevlucht in den nood.
Terwjjl beiden zoo haar levensloop ver
haalden, vloog de tjjd snel voorbjjhet,
was reeds dicht bg zevenen, 1
di* bemerkte. Hoe zou
jegenan? Mocht zjj
wachtel
over den top van het kopji (waarin de Boe
ren positie hadden genomen) stroomen. Ik
zond de twee spionnen terug naar mjjn ko
lom met het nieuws, ennadat alles voo r bjj
was kwamen 60 soldaten aan. Toen wjj
kwamen bij de plaats waar de Boeren po
sitie hadden genomen was het gezicht vree-
seljjk. Wjj vonden geen Boer levend en van
minstens 23 ervan was het hoofd stukge
slagen. Sommigen hadden geen munitie, en
het meeste dat ik in een bandelier zag was
5 patronen. Sommigen onzer hielden er niet
van om blanken door Kaffers gedood te zien,
en ik was een daarvan.*
Nu, indien die Britsche officier den moord
had willen afweren, kon hg zulks geraak-
keljjk gedaan hebben. Zjj lager was 6 mjjlen
van Holkrans, en hjj zegt dat het gevecht
uren duurde. Had hg een zgner manschap
pen dadeljjk teruggezonden, dan kon er bin
nen anderhalf uur versterking aangekomen
zjjn. Iedereen die in den oorlog gediend
heeft weet dat een rapportrjjder of verster
king 6 mjjlen spoedig kan afjagen. Had men
zulks gedaan, dan zouden de levens van de
vermoorde Boeren gered zjjn geweest. Maar
wat gebeurt er? Nadat alles voorbjj was
kwamen er 60 soldaten aan. Zjj doen niets,
behalve om het tooneel te gaan-bekjjken.
Dit is dus gebeurd in een, volgens den heer
Chamberlain, »wit man's oorlog*, en nu
denken de autoriteiten dat men met een
eenzjjdig rapport, dat alle blaam op de ver
moorden legt, tevreden kan zjjn. Dit is ab
soluut onmogeljjk. Wjj willen zien dat recht
geschiedt, en dat de voormannen van de
moordenaars gestraft worden, voor een mis
daad, die als een eeuwigdurende vlek op den
Britschen naam zal bljjven indien de plegers
ervan ongestraft big ven.
De Vesuvius is nog aan het werken. De
krater is tot den rand gevuld met gloeiende
lava en met tasschenpoozen van 20 tot 40
seconden worden ontploffingen gehoord, die
de ramen der huizen in de omliggende
dorpen doen rinkelen. Lava en gloeiende
slakken worden aanhoudend uitgeworpen
en over een omtrek van 600 meter ver
spreid.
Het blad >Liberal« ontving bjjzondere
mededeelingen over onlusten te Qoimbra,
in Portugal.
zwaren last bevrjjd doch er bleef haar geen
tjjd om na te denken. Beatrice sloeg de
armen om haar hals, kuste haar herhaalde
malen en riep
>0, Bertha, wat maakt ge me gelukkig!
Wat een verrassing! Charles, waar bljjft ge
De Portugeesche regsering, zoo meldt
het blad, heeft de telegraphische verbinding
met het buitenland en met de overige steden
van Portugal afgesneden; toch weet men
dat de gebeurtenissen te Coimbra het ka
rakter hebben van een waren opstand tegen
de inspecteurs van het zegelrecht.
Sedert 4 dagen is te Coimbra de staat
van beleg afgekondigd, doch de onlusten
doren nog steeds voort; er zjjn acht bur
gers gedood en men telt vele gewonden,
waaronder eenige soldaten.
Deze troebelen zjjn veroorzaakt door de
verhooging der belastingen, welke verhoo
ging de» len Januari in werking is ge
treden, en waarbjj de plaatseljjke bekistin
gen van 2 tot 3 pc. worden verhoogd.
De publieke opinie had reeds van den
eersten dag af tegen deze var meerdering
van lasten geprotesteerd, doch deze was
noodzakeljjk geworden door de slechte ad
ministratie der openbare financiën.
Volgens de laatste berichten is de toe
stand te Coïmbra ernstig geworden. De op
roerlingen hebben het gerechtsgebouw ge
plunderd en de soldaten met steenworpen
onvangen, er zjjn verscheiden personen ge
wond «n eenigen gedood. Het volk uit de
naburige dorpen stroomt naar Coïmbra toe.
Uit de stad is een adres aan den Koning
gezonden met het verzoek, de belasting
maatregelen, die tot het oproer aanleiding
gegeven hebben, in te trekken.
Van der Velde heaft bg de beraadslaging
over de begrooting van buitealandsche za
ken een opzienbarende rede in de Belgische
Kamer gehouden. Hjj beschuldigde de re
geering dat zjj het nieuwe wetsontwerp,
waarbjj de rjjksspaarbank gemachtigd wordt,
geld in vreemde spoorwegondernemingen
te steken, alleen ingediend had, om den
Koning in staat te stellen kapitaal te vinden
voor zjjn onzekere Chineesche onderneming
van een spoorweg van Hankou naar Peking.
De spaarbank kreeg na het risico te dragen,
maar de Koning zon de winst opstrjjken.
Een jonge man van twintig jaar, deel
uitmakende van een ulanen-regiment te
Potsdam, werd onlangs door onderofficieren
op een tafel vastgebonden en daarna zoo
hard met een stok geslagen, dat hjj een tjjd
lang in het hospitaal moest liggen. Toen
Ik zie niet in, waarom ge zoo'n haast maakt,
maar als ge weg moet
»Ik moet gauw naar buis en ge hindert
me maar om vlug voort te komen. Als ik
alleen ga, heb ik da helft van den tjjd niet
noodig.*
nuZiet ge niet, dat BgxtfcA..J)ier isjP Qf -ZR-^selden een blik van verstaadhou-
Vtha niet ontging en haar hin-
Ij luisterde hjj het meisje iets in
zjj lachte en een kleur
I rifedjm niets meer in te
ak zs
-nrak 2
NIEUWSBLAD
