Het Land van Hensden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
De klok der verloofden.
Uitgever: L.. J. VEERMAN, Heusden.
WOENSDAG 6 MEI.
yoos
M 2213.
(woehteteelt.
1903.
UN0 VAN aliens
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per S maanden f l.OO.
f anco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nnmmers 5 cent.
Een „huis met tuin" is het ideaal
van alle stadsmenschen. Wanneer ze bij
vrienden of kennissen buiten komen
gaat bun het hart open, wanneer ze
daar een lap gronds bedekt zien met
allerhande groenten en aanzitten aan
een maal van eigen geteeld voedsel en
ze nemen zich voor ook eens flink te
gaan tuinen, wanneer de finanliën hun
vergunnen van uit de hoogte op den
aardbodem neer te dalen.
Yan dat tuinen door stadslui komt
gewoonlijk niet veel terecht. De grond
is tot alles in staat, behalve 't voort
brengen van vruchtenhooge muren
vangen 't licht der zon op en waar de
grond tamelijk is en de zon eenige vrij
heid geniet, daar is 't volslagen onkunde
in 't vak van tuinbouw, die den stede
ling jaar op jaar te leur stelt. Zoo ver
valt hij b.v. steeds in de fout om van
alles wat te hebben, waardoor van geen
enkele groente iets terecht komt, of hij
teelt groenten, die men voor enkele
centen volop langs de huizen koopen
kan, waardoor hij meer verliest dan
wint. Hij zou verstandiger handelen,
wanneer hij er de groente aan gaf en
zijn lapje met bloemen opsierde, 't zou
hem zeker meer genoegen opleveren.
Die 't genot beeft een goeden tuiD te
bezitten of in een streek woont, waar
veel groenten geteeld worden, zal van
zijn moestuin slechts dan voordeel heb
ben, wanneer deze hem de verschillende
groenten vroeger of later levert dan de
tijd, waarop ze bij karrevrachten aan de
markt gebracht worden. Dikwijls ge
beurt het dat zulke keukengroenten die
in de huishouding zelden gebruikt wor
den, de beste plaats van den tuin in
nemen. Dat is een fout die de oorzaak
is dat eigengeteelde groente soms duur
der te staan komt en van minder kwa
liteit is dan die langs de straat gevent
wordt.
Twee zeer eenvoudige, doch niet zelden
geheel veronachtzaamde regelen moet de
leek in acht nemen wil hij vroeg genot
van zijn groentetuintje hebben. De eerste
is het omspitten van den grond in 't
najaar, door de natuur en de ervaring
voorgeschreven. Deze regel wordt zelfs
in groote moezerijen door de vakmannen,
FEUILLETON.
i.
Laat mjj u een van die oude geschiede
nissen verhalen, die mg op zekeren dag door
iemand uit de omstreken van Genère ver
teld werd, eene geschiedenis vol naïeve en
droevige poëzie, die mg in het geheugen
bleef.
Ik bezocht eene kleine kerk, een zeer
nederig gebouwtje met witte, naakte muren.
Alles ademde armoede en ik was dus wel
verrast, toen ik in de torenklok een oud,
maar prachtig en mooi bewerkt uurwerk
bespeurde.
Dat is de klok der verloofden, zeide nsjjn
gidszjj w jjst de uren aan, zonder ooit van
streek te zjjnmaar niemand heeft ze ooit
hooren slaan; bekwame uurwerkmakers heb
ben ze onderzocht, maar geen van hen heeft
aan bet doode raderwerk het leren kunnen
teruggevenniemand zal het ooit kunnen.
Ik gaf mjjn verbazing hierover te kennen,
en toen vertelde mjjn gids mg
Eertjjds, eenige eeuwen geleden, woonde
niet ver van t ier een oude man, wiens her
komst onbikend was en die dag in dag uit
werkte in een kamer, omringd door aller
hande fijne en kunstige gereedschappen.
Weldra kwamen er uit zgn werkplaats
een groot aantal kleine uurwerken, die veel
opgang maakten, want nooit te voren had
men zoo volmaakte uurwerken gezien. Zjj
wezen de uren met zoo groote regelmatig
heid aan, dat velen er een eer in stelden,
er een te bezitten. Eiken dag kwamen er
nieuwe bestellingen; de oude horlogemaker
werd zichtbaar jonger; zgn gebogen gestalte
werd rechter en zgn oogen blonken van
tot hun schade in den wind geslagen.
Op zware gronden behoudt de grond,
in 't najaar bearbeid, de voor de planten
zoo weldadige vochtigheid beter, die,
wanneer in 't voorjaar gespit en gemest
wordt, door de drooge voor jaar winden
weggevoerd wordt. De grond wordt door
den vorst zacht en murw gemaakt en
gevoegelijk dringt de koude lichter en
dieper naar binnen, wanneer in den
herfst de bodem omgespit is. De vrees
dat de ondergegraven mest gedurende
het winterseizoen zijn krachten onnut
verliest, strijdt zoowel tegen de resul
taten der scheikundige wetenschap als
tegen de ondervinding. Wanneer de
mest in 't voorjaar op den tuin gebracht
wordt, verliest hij veel meer van zijn
vluchtige bestanddeelen. Men mag de
mest niet bovenop laten liggen maar
hem terstond onderwerken. Bovenbe-
me8ting, was de landbouwleeraar de
Beucker gewoon te zeggen, is onzin.
„Ge bindt toch geen lap biefstuk op
uwen buik, zulle?" Bovendien is het
voordeeliger, daar men in 't najaar ge
schikter gelegenheid vindt om te mesten
dan in 't voorjaar, dewijl dan de bodem
óf droog en vast is, waardoor de arbeid
zwaarder en de onkosten grooter wor
den, öf zeer vochtig en dan is de schfi,
nog grooter, omdat ie in de lucht ge
droogde aardkluiten te vast worden.
Die desniettemin in het voorjaar spit
ten en mesten wil of moet, wachte bet
oogenblik af dat de oppervlakte eenigs-
zins uitgedroogd is. De in den herfst
bearbeide en bemeste bedden behoeven
in 't voorjaar natuurlijk niet omgewerkt
te worden, men maakt alleen de boven
laag wat los en gelijk en zet daarna
de planten er in. De bedden, die be
zaaid worden, effent men alleen met
de hark. Men bereikt daardoor voor
deden, ten eerste gaat men het holliggen
van grond, zoo nadeelig voor kiemende
zaden, tegen en ten tweede hebben de
jonge gewassen niet veel hinder van
do zoo gevaarlijke regenwormen als bij
versch omgespitte en bemeste bedden 't
geval is.
De tweede regel, die ook een regel
is voor den landbouw en maar al te
dikwijls vergeten wordt is de wisselbouw.
Wanneer een landbouwer eenige jaren
aan een op 't zelfde stuk land haver
zaait, zal de opbrengst in den regel
trots. H{j leefde zeer teruggetrokken en ver
meed elk bezoek. Hg keude slechts ééa harts
tocht liefde voor zgn dochter, een zacht
zinnig, tenger meisje, dat, hem met toewij
ding bjj zijn arbeid hielp.
Zjjne reputatie werd van dag tot dag
grootervelen kwamen hem bezoeken,
maakten hem hun compliment en spoorden
hem aan, zgn arbeid nog meer te volmaken.
De uurwerkmakers van Genère kwamen
in beweging en overlaadden den oude met
hun vervloekingen en verklaarden luid, dat
hg een toovenaar was en ongetwgfeld met
den duivel in betrekking stond.
Zonder zich aan hnn razen te storen, gaf
hg ten antwoord, dat hg ben nog wel meer
zou verbazen en dat zjj weldra een uurwerk
zouden hooren, dat bg elk uur verschillende
wjjsjes zoude spelen, populaire liedjes met
aardige refreinen.
De haat der uurwerkmakers werd nog
grooter; zjj vereenigden zich en zwoeren,
dat zjj niet rusten zouden, vóór zjj het ge
heim hadden gevonden, om de uurwerken
te laten zingenzjj loofden zelfs een hoogen
prjjs, den sprjjs van Genère,* voor den
uitvinder uit. Er werd een wedstrjjd ge
opend, die een jaar zou duren.
Terwjjl haar vader zich dagen lang op
sloot, bezig aan het in elkander zetten van
duizenden kleine radertjes, droomde zgn
dochter, de schoone Jeanie, zooals zjj ge
noemd werd, melancholiek in haar tuin.
Sedert verscheidene maanden verbleekten
hare frissche wangen, zjj zong niet meer
en in hare oogen parelde somtjjds een traan.
Jeanie was begonnen met te beminnen
en geëindigd met te Ijjden; zjj had gezien,
hoe de jonge man, dien zjj aaubad, afge
wezen was door haar vader; zjj had bg zich
zelf gezworen, dat zjj hem zou toebehooren
Advertentiën van 16 regels 50 et. Elke regel
meer 7l/t et. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavond
ingewacht.
steeds verminderen, vooral wanneer hij
zuinig op zijn mest is. De grond ver
liest ten slotte alle bestanddeelen, die
voor den bouw van haver geschikt zijn,
doch dit neemt niet weg dat op het
zelfde stuk dat uitgeput is voor haver,
nog zeer goed een ander gewas kan
groeien. Men heeft daarom, voorgelicht
door de wetenschap, een lijstje gemaakt
van gewassen, die gevoegelijk Da elkan
der kunnen geteeld worden en geen
landbouwer zal zonder dat de straf ter
stond volgt, de regel van den wissel
bouw in 't aangezicht slaan.
Ieder die in zijn tuin groenten teelt,
zal wel doen, ook dezen regel in acht
te nemen. Wanneer men op 't zelfde
bed van zijn tuin steeds dezelfde groente
verbouwt, zoo zal de oogst, ook wan
neer men voldoende mest, al minder en
minder worden. Het is daarom aan te
bevelen een driejarige wisseling in te
voeren. Men verdeele daartoe zijn lap
gronds in 4 gedeelten en bestemme een
daarvan tot den teelt van meerjarige
gewassen als aardbeien, rabarber, asper
ges, artisjokken, zoodat men drie stukken
tot den wisselbouw afzondert.
Op het eerste dezer komen in 't eerste
jaar te staan de groenten, die een diepe
bearbeiding van den bodem behoeven,
n.l. knol- en wortelgewassen, als bieten
(kroten), knollen, uien, wortelen, enz.
Op het tweede bouwt men in het
eerste jaar planten die een groote ruimte
noodig hebben en veel voedsel gebruiken
als b.v. kool, koolrapen, selderij, prei,
spinazie, sla, enz. Deze verlangen een
frisschen eu goed bemesten akker.
Op het derde veld in 't zelfde jaar
peulvruchten, als: erwten en boonen
en zulke planten, die zaad gevenook
komkommers en augurken.
Wij geven ten slotte de verwisseling
op en bevelen deze manier aan, waar
ze toegepast kan worden, dewijl ze
beproefd is.
Op bed A.
Ie jaar
2e
3e
Op bed B.
Ie jaar
2e
3e
Wortelgewassen.
Peulvruchten enz.
Kool enz.
Kool enz.
Wortelgewassen.
Peulvruchten enz.
en vol smart wachtte zjj, hopende den
grjjsaard te verteedereD, maar hg was kop
pig en verklaarde, dat bjj zjjn dochter nooit
tot vrouw zon geven »an een van die hor
logemakers, die hem zooveel leed aandeden
en die alleen bg hem wilden komen, om
achter zgn geheimen te komen.
Jeanie wees er echter te vergeefs op, dat
Ja&jaeg een goede, eerljjke jongen was, vol
eerbied voor zjjn groot talent; hjj bleef
onverbiddeljjk. Het jo>.ge meisje verwelkte
als een verwaarloosde plant, een doodeljjke
wind scbetn over haar te zgn gegaan. De
vader ontroerde; hjj liet Jacques bjj zich
komen.
Jeanie zal uwe vrouw worden,zeide
hjj met eenige inspanning, >op den dag,
dat gjj den >prgs van Genève* wint; sedert
twee maanden zosk ik zondsr succes; be
proef op uw beurt; de liefde zal misschien
slagen, waar geduld en energie gefaald heb
ben ik heb het plan geopperd, beproef het
ten uitvoei te brengen, maar haast je, want
zjj bemint u en sterft, omdat ze u niet toe
behoort.
Na dez* woorden gesproken te hebben,
werd de grjjsaard kalmer; hg was bjjna
gelukkig, ofschoon zgn vroegere haat niets
was verminderd, maar hg zeide bjj zieh zelf,
dat zgn dochter met een vonkje hoop in
haar hart weder op zou leven en hjj dacht
er niet aan om zgn woord te houden; het
zou ook wat moois zgn, wanneer dit kind
eerste werd en den prjjs ontving voor eene
uitvinding, waarop hjj zeker rekende.
Hjj had gerekend buiten de liefde, deze
verheven tooveDares, die duizenden hinder
palen uit den wég ruimt.
Jacques werd hierdoor nog meer aange
vuurd zgne beste krachten aan te wenden,
hg werkte met jjver, met woe ie, wroette
in de raderen van zjjn korloges, zoekende
naar de geheimen van deze teedere machi-
Op bed C.
Ie jaar
2e
3e
Peulvruchten enz.
Kool enz.
Wortelgewassen.
Buitenland,
De pokken bljjven in België voortdurend
heerschan.
In de maand Maart kwamen aldaar vol
gens het bulletin van de >Société de MéJo-
cine« 114 sterfgevallen aan die ziekte voor.
In de provinciën Brabant, Antwerpen en
Westvlaanderen kwamen in die maand 65
sterfgevallen aan pokken voor. In de pro
vinciën Oostvlaanderen, Luik, Limburg,
Luxemburg en Namen te zamen slechts 8,
maar daarentegen in de prov. Henegouwen
alleen 53, hetgeen wordt toegeschreven aan
de actie en de propaganda van de tegen
standers der vaccinatie, jarenlang aange
voerd door wjjlen dr. Boëns. Zeer wordt
geklaagd over de uitvoering der reglemen
ten door de besturen, die hetzjj uit onacht
zaamheid, hetzjj uit vooroordeel of tegen
werking de ontduiking der bepalingen in
de hand werken.
Van verschillende zijden wordt thans in
België op de verplichte vaccinatie aange
drongen, onder overlegging van cjjfers die
op de belangrjjke sterfte van niet gevacci
neerde kinderen wjjzen, belangrjjk hooger
dan die der gevaccineerden. In verscheiden
ge/allen was duideljjk aan te toonen dat de
ziekte werd voortgeplant door het bezoeken
van familiebetrekkingen aan pokljjders of
het deelnemen aan begrafenissen van aan
pokken overledenen.
Particuliere brieven uit Kuschenew (Rus
land) doen nadere bijzonderheden kennen
over het bloedbad in deze stad aangericht.
De onlusten begonnen den Idea April tjj-
dens het orthodoxe Paaschfeest, met het
plunderen der Joodsche winkels. Dit gebenrt
meer in Rnsland, maar ditmaal was het
gedurende 4 dagen een waar bloedbad
het volk doodde de kinderen en verminkte
de vrouwen. De Joden werden in hunne
"kelders gesmoord, of wel van de daken,
waarop ze gevlucht waren, naar beneden
geworpen.
De straten waren bezaaid met vingers,
nerie, om haar meer en meer te volmaken
en er uit te halen wat er in zat.
II.
Elke dag bracht vooruitgang, hjj meende
somtjjds, dat hjj bjjna geslaagd was, maar
dikwjjls maakte ontmoedigiag zich van hem
meester en werd zgn hoop vernietigd hjj
zou zich tot wanhoop hebben laten leiden
zonder zgn zachte en teedere geliefde, die
door middel van liefkoozingfn en geest
kracht zgn moed weer wist te verlevendigen.
Het was waarljjk roerend te zien, hoe het
moedig8 kind iederen avond wachtte tot de
nacht was aangebroken en haar vader sliep,
om geheel alleen langs de donkere wegen
te gaan naar haren beminde, om met hem
samen te werkenwant zjj verstond ook het
vak en was kuastenares, haar vader had
haar vertrouwd gemaakt met de kleinste
geheimen van deze verwonderlijke en teere
machine, die zoo samengesteld is en die on
zen tjjd van droefheid regelt zoowel als onze
minuten van vreugde.
IIL
Eindeljjk was de dag gekomen. In den
nacht hebben ze hun mooie klok afgemaakt,
daar staat zjj na prachtig in de eenvoudige
kamer van Jaeques, die zjj door haar aar
dig getik opvrooljjkt.
Ding, ding, daar slaat zjj met zilveren
geluid, terwjjl de beide jongelui, te bewogen
om te spreken, er zachtjes bjj weenen. En
elk uur speelt zjj een ander wjjsja: om 12
uur een vrooljjk liedje vau triomf en vreugde,
om 1 uur een volksdeuutje, om 2 uur een
berglied, om 3 uur een romance uit den
ouden tjjd, en zoo voort.
Ding, ding, dat is het carillon voor hun
huweljjkvoortaan zullen zjj elkaar toebe
hooren, daar niets hen meer zal scheiden.
Trotsch gaat Jacques den valer van
nenzen, ooren en andere lichaamsdeelen.
Me<°r dan 100 personen ward»n gedood,
400 zwaar gewonden bevinden zieh in de
hospitalen. Men schat het aantal mannen
wier handen of beenen werden afgeslagen
of de oogen uitgestoken op meer dan hon
derd. Anderen werden krankzinnig van den
schrik. Vrouwen en kinderen, met bjjlen,
messen of stokken gewapend, zoowel als
studenten en leerlingen van het liceum en
ambtenaren, bevonden zich tusschen de
moordenaars. De groote magazjjnen ia de
stad werden eveneens geplunderd, en het
bloedbad hield niet op voor den 4eu dag,
24 nur nalat de Czaar een telegram had
gezonden, waarin het nemen van de noo-
dige maatregelen werd voorgeschreven.
De gruweljjke Jodenvervolgingen, die in
den laatsten tjjd in Rusland weer aan de
orde zgn, hebben ook te Kief een paniek
onder de Israëlieten veroorzaakt. Op het
gerucht, dat daar dezer dagen eveneens een
Jodenmoord was beraamd, hebben duizenden
personen tellende arme Jodengezinnen de
stad verlaten; de meer bemiddelde hebben
een toevlucht in de hotels gezocht. Erkend
moet intusscheu worden dat de overheid
zelfs eiken schjjn van oogluikend toelaten
vermjjdt. Patrouilles trekken door de straten
en overal zgn proclamaties aangeplakt, dat
samenscholingen streng verboden zgn, met
de waarschuwing, dat de militaire macht,
zoo noodig, ontniddelljjk van de wapenen
gebruik zal maken.
De Russische regeering heeft langs offi-
cieelen weg aan de regeering te Londen
kennis gegeven dat de te Peking gevoerde
onderhandelingen betreffende Mantsjoerjje
slechts betrekking hadden op zekere waar
borgen die onmisbaar geacht worden ter
verzekering van de zeer groote Russische
belangen na de ontruiming door de troepen.
Uit een nader bericht zien wjj dat de Rus
sische regeering de inlichtingen dienaan
gaande (niet-officieel) door de Engelsche
regeering ontvangen, zelfs ten «enen male
onjuist noemt. En wat maatregelen betreft
welke zouden moeten strekken tot uitslui
ting van vreemde consuls of ter belemme
ring van den buitenlandschen handel of
van het gebruik van havens de Rus
sische regeering denkt er niet aan. Integen-
Jeanie zgn slagen mededeelen. Maar wat
is dat? Hjj werd met toorn ontvangen.
»Mjjn dochter, ongelukkige! Wiljemjjn
dochter ook nog hebben, nadat je mjj mgn
eer ontstolen hebt; ik zou het ook uitge
vonden hebben, nog ééa dag en de »Prjjs
van Genère* zou voor mjj geweest zgn,
voor mjj, die er twintig jaar over gewerkt
heeft om het middel uit te vinden om die
radertjes, die den duur van ons bestaan aan-
wjjzen, leven te geven ik droomde er van,
hun nu een stem te geven, die voor ons zou
zingenik had 't gevonden, mgn pogingen
zouden bekroond zgn; ik heb de zwakheid
gehad je mgn jjverig overwogen plannen toe
te vertrouwen, je hebt naar mgn idee voort-
gewerkt en de vrengde en 't geluk van mgn
oude dagen gestolen. En nu wil je nog, dat
ik je mgn dochter geef! Neen.*
En langs zgn gerimpelde wangen biggel
den twee groote tranen.
Jeanie snikte zachtjes.
Jacques naderde den grjjsaard bewogen,
hjj opende langzaam een lichte houten doos,
die hjj meegebracht had en nam er met de
grootste zorg de klok uit, dien schat, welken
zjj samen met zooveel vreugde en hoop ge
maakt hadden.
De oude klokkenmaker nam haar ia zgn
handen, keerde haar om en keerde haar nog
eens om, terwjjl hjj met kennersblik de
kleinste bjj zonderheden bekeek; toen riep
hjj uit:
>Dit is inderdaad een prachtig werk,
morgen zou ik mgn werk voltooid hebben
en heusch dat zou niet beter geworden zjjn.c
Op hetzelfde oogenblik liet de klok haar
zilveren stem hoorenDing, ding, ding en
zong een landeljjk wjjsje.
>Werkeljjk heerljjk,* mompelde de oude
met een weinig afgunst ia zgn oogen.
>Das< hernam Jaeques, >als ik uw zoon
was, zoudt ge trots op mjj zjjn?*
HEimBM»
j?
