Het Land van Neusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
M 2237.
STATISTIEK.
De Goudgraver.
Uitgever: L. J. YEERMA.H, Heusden.
WOENSDAG 29 JULI.
1903.
land van aliens
VOOR
Dit blad verschat WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementaprgi: per 3 maanden l.OO.
franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 71/, ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Het zou moeielijk vallen met weinige
woorden aan te geven, wat men onder
Statistiek heeft te verstaan. Immers de
geleerden zijn het er volstrekt nog niet
over eens, of het in de eerste plaats een
methode, dan wel een wetenschap is.
Zeker is het, dat de meesten er mede
bedoelen het in Cijfers voorstellen van
eenig verschijnsel, en zoo spreekt men
van bevolkings-, landbouw-, tuinbouw-
statistiek enz. De graphische statistiek
tracht de getallen, die zij bespreekt,
door lijnen of vlakken voor te stellen,
omdat deze beter dan cijfers het behan
delde aanschouwelijk kannen maken.
Soms is het mogelijk het voorstellings
vermogen te hulp te komen door ver
gelijking en velen zullen zich nog her
inneren, hoe men in 1871 de oorlogs
lasten, door Frankrijk aan Duitschland
betaald, o.a. voorstelde in bankbiljetten
van Duizend Gulden. Die som van 5
milliard francs of 2500.000.000 Gulden
(zegge vijf en twintig honderd millioen)
kon dus betaald worden met twee en
een half millioen (2.500.000) papiertjes,
ieder groot f 1000, en maakte men daar
van een stapel, waarbij er 10 gerekend
worden op de dikte van 1 millimeter,
dus tien duizend in de Meter, dan ver
kreeg men een hoogte van 250 Meter.
Om ze te tellen, gesteld, dat men er
elke seconde een neerlegt, zou het ba
gatel van 695 uren beooodigd zijn.
Dezelfde som in zilv.r h f50 het kilo
gram, vertegenwoordigt 5000 (vijfdui
zend) wagons, ieder met een laadver
mogen van tien duizend kilogram. En
in zuiver goud h f1700 de kilogram,
een pyramide, waarvan het grondvlak
4 bij 4 M., dus 16 M.3 groot is, bij
eene hoogte van ongeveer 15 Meter.
Wanneer we aan deze voorstelling
nog iets wenschen toe te voegen, dan
is het een welgemeend eere-salut aan
de Fransche natie, die na zulk een
offer en na nog grootere, om de ver
woeste steden en dorpen weder te res-
taureeren en verdere wonden van den
oorlog te heelen, reeds na korte jaren
kon aantoonen, dat haar welvaart en
rykdom niet minder waren, dan bij het
uitbreken van den geweldigen strijd,
die den val van het tweede Keizerrijk
met zich sleepte.
Gelukkig zijn er niet minder belang
wekkende cijfers te noemen, die met
de zegeningen des vredes in betrekking
staan en die wijzen op toenemende wel-
FEUILLETON.
24)
>Geef mjj uw adres,c zei Trent, langzaam
opstaande, >ik zal doen wat ik kan.*
Francis voldeed daaraan.
•Nog een woord, Trent,* zeide hjj, »ik
zag u straks in gezelschap van eene dame
haar gelaat kwam mjj zeer bekend voor.
Mag ik vragen, wie zjj was?*
Miss Ernestine Wendermott,* antwoordde
Trent aarzelend.
•Ik dank u,« zei Francis, zich snel ver
wijderend.
XX.
Het kantoor van Da Souza was verre van
weelderig ingericht, en in een der achter
straten van Londen gelegen. Trent, die het
voor de eerste maal bezocht, keek dan ook
met eenige bevreemding en teleurstelling
om zich been. Hg kwam regelrecht van
Ascott, onmiddellijk na zjjn onderhond met
Francis. Nadat de eenige klerk hem had
aangediend, trad Da Souza met de gewone
grjjnslach op het gelaat, binnen, met de
woorden
•Ik ben ten zeerste vereerd, Mr. Trent
Welkom in Engeland. Wanneer zjjt gjj
aangekomen?*
•Gister,* antwoordde Trent.
•En nu brengt ge mg terstond na uwe
overwinning bjj de wedrennen, een bezoek?*
>Ik kom wel van Ascott, maar mjjn paard
■«mart op eigen bodem. "Wel heeft de
landbouw een zwaren strijd achter zich
doch tuinbouw, veeteelt, handel en nij
verheid ontwikkelde zich des te krach
tiger en zullen dit ongetwijfeld nog in
hooger mate, wanneer in alle standen
vakkennis op den waren prijs gesteld
wordt.
Tuinbouwland bij uitnemenheid is
het Westland in Zuid-Holland, hetwelk
de dorpen Naaldwijk, 's Gravenzande,
Monster, Wateringen, de Lier en Loos
duinen omvat. Volgens het tijdschrift
voor tuinbouw 1898 bezitten deze dor
pen o.m. 408130 M2. muur voor de
teelt van fijne vruchten, in hoofdzaak
druiven en perziken, benevens 342215
M2. glas voor vruchten en groenten.
De muren, die in den regel 2 M. hoog
zijn, hebben dus eene lengte van 204065
M. of in uren gaans uitgedrukt 36.
Wil men in ons land een weg van 36
uren afleggen, dan kan men dit doen
door in rechte lijn te gaan van Alkmaar,
over Amsterdam, langs Utrecht en
's Bosch tot Maastricht, terwijl met het
glas eene oppervlakte van ruim 34
Hectaren overdekt kan worden. Beter
dan woorden, ziin zulke cijfers in staat
zich een beeld te vormen van den om
vang van het tuinbouwbedrijf in dit
kleine hoekje van Nederland.
Doch de zuivelbereiding geeft cijfers,
die nog in hoogere mate verdienen onder
de aandacht gebracht te worden; im
mers boter en kaas, margarine niet
medegerekend, brengen het samen tot
ongeveer 100 millioen K.G. per jaar.
Volgens opgaven van het laudbouw-
comité bedroeg de prodructie in ons
land over 1895
Boter: 43,357,545 K.G.
Kaas: 55,015,980
Als de boter niet zoo zacht was,
wenschte ik u voor te stellen voor ons
waterlandje eens een stuk dijk aan te
leggen, en daartoe de natuurboter te
gebruiken, die in een jaar, zoo in de
zuivelfabrieken als op de boerderijen
wordt gemaakt, 't Zal een kluit zijn
van zoo ongeveer 50,000 M3. Nemen
we dien dijk aan de kruin 4 M. en aan
den voet 12 M. breed bij een lood
rechte hoogte van 4 M., dan krijgen
we een lengte van 1500 M., dus ruim
een kwartier gaans. Of wilt ge liever
op uw gemak de massa eens bewonderen,
dan zouden we er een zuil van kunnen
maken, 25 M. lang en breed en 80 M.
hoog! De kaas zullen we maar per
spoor vervoeren in wagons, ieder be
vracht met 10,000 K.G., dan hebben
heeft niet overwonnen. Ik ben echter niet
hier, om over de wedrennen te redeneeren,
ik wenschte je wel alleen te spreken.
»Met genoegen,* zd Da Sonz», de deur
van zjjn spreekkamer wjj 1 openzettend,
•treed binnen.*
Hier zag het er zoo mogelgk nog scha
meler, en zelfs onzindelijker nit, dan in 't
kantoor.
•Je weet zeer goed,* zei Trent, waar
voor ik hier gekomen beD. 't Spreekt van
zelve, dat jjj het znlt loochenendaarom
zal ik het je zeggen, dat zal minder tjjd
kosten Wat heb je met Monty uitge
voerd?*
»Monty? Altjjd over dien Monty!* riep
Da Sonza: »Wat heb ik met dien man te
maken? Jij moet op hem letten; ik
niet 1*
Trent stond bedaard op en sloot de deur.
Da Sonza kon van schrik geen geluid ge
ven. Hg werd doodschbleek en zjjne knieea
beefden. Trent greep hem bg den schouder,
zoodat hg als een slang ineen kromp.
»Als je schreeuwt, worg ik je,« zei Trent,
»en na, luister: Francis is in Engeland,
en zal, zoo Monty niet te voorschjjn wordt
gebracht, de geüeele geschiedenis bekend
maken. Ik zal alles doen, wat in ons aller
belang noodzakelijk is, maar ik wil Monty
niet uit den weg geruimd hebben. Welaan,
zeg de waarheid!*
In radelooze angst wegens het verlies dat
hem bedreigde, fluisterde Da Sonza
•Trent, mgn beste vriend, luister naar
rede. Ik verklaar je, dat Monty reads half
dood is; zgu leven hangt aan een draad.
Laat alles aan mg over! Morgen zal hg
we een trein, waarvan de 5531 wagons
eene lengte hebben van even veel uren
gaans, als de lengte van één wagon
in Meters uitgedrukt!
Dat onze uitvoer naar Engeland nog
steeds van groote beteekenis is, kan
blijken uit de volgende cijfers, die ont
leend zijn aan de „Economist" van
Maart 1899.
Hoewel bovenstaande cijfers doen zien,
dat de uitvoer naar Engeland verre van
onbeduidend is, zoo is het niettemin
treurig te moeten constateeren, dat de
knoeierijen in den boterhandel ons pro
duct hebben teruggezet en sedert dertig
jaren de Deensche boter aan de Engel-
sche markt hooger in prijs is dan de
onze, en wat meer zegt, deze zoozeer
overvleugeld heeft, dat zij in 1898
reeds 45 pCt. van den geheelen invoer
bedroeg, d. i. 5 Va maal als dien uit
Nederland.
Uit deze cijfers blijkt tevens, dat de
margarine, al wordt die bijna uitsluitend
in ons land gefabriceerd, de prijs der
natuurboter onmogelijk kan drukken,
daar goede waar in het buitenland vol
doende plaatsing kan vinden en tevens
neme men hierbij in acht, dat de Deen
sche boter bijna uitsluitend geleverd
wordt door coöperatieve fabrieken, en
dat het landbouwonderwijs en wat hier
mede in verband staat door den Deen-
schen boer op hoogen prijs wordt gesteld.
Slot volgt.
Buitenland.
Te Parijs wordt de vraag besproken of
de Eiffeltoren behoort te verdwijnen. De
concessie werd ind^rtjjd tot het jaar 1909
verleend en nu die termjjn nadert en po
gingen worden gedaan verlenging met 10
jaren te erlangen, komt men met allerlei
bezwaren aandragen. Velen vinden den toren
leeljjk en anderen beweren dat het jjzeron
gevaarte gedoemd is tot een spoedigen dood.
Niet door het roesten, dat zoo langzaam
gaat dat hg nog wel een paar eeuwen staan
kan, maar omdat gebleken zou zjjn dat hg
door windstooten ernstig gevaar loopt en
reeds bovenaan door stormen de bindten
hebben geleden.
De geweldige storm, die in den nacht
van 17 op 18 dezer gewoed heeft, bljjkt
geheel dood zjjn! Trent! Trent!* trachtte
hg nog te roepen, want deze had hem bg
de keel gegrepen.
Luister, ellendige sluipmoordenaar,*
fluisterde Trent, »breng me oogenblikkeljjk
bjj hem, of ik worg je! Je weet, dat ik
altgd doe wat ik zeg!*
Da Souza greep vloekend naar zjjn hoed,
en wenkte Trent hem te volgen
In de huishoudkamer zaten moeder en
dochter in angstige spanning te luisteren.
In de kamer boven hnn hoofd vernamen
zjj het schreien van oen onde man.
•Ik kan het niet langer aanhooren, moe
der,* riep Julie, »ik weat waar de sleutel
is, en ik ga bg hem.*
Ach kind, doe het niet!* smeekte Mrs.
Da Sonza, »als je vader 't verneemt.
Maak u om mg niet beangst, moeder;
ik ga!«
Toen zjj de verboden kamer binnenbad,
en de man die zich daar bevond overeind
rees en haar met bloedige, uit huune kassen
puilende oogen aanstaarde, deinsde het
moedige meisje ontzet achternit; want
Monty's verschijning was inderdaad angst
wekkend. De kamer was met een benau
wende lacht van jenever en tabaksrook ge
vuld. Monty verkeerde in verregaande staat
van onzindelijkheid, en scheen beschonken
te zjjo. Haar eerste gedachte was dus, te
vluchten; maar zjjn lange zilverwitte lok
ken, en de bjjna kinderlijke angst, waar
mede hjj haar aanstaarde, deed haar aarzelen,
en daar hjj bleef zwjjgen, zeide zjj
»Wjj hoorden u in uzelve spreken, en
in de Fransche wjjnbergen groote verwoes
tingen te hebben aangericht. Te Cantenac
werd de geheele oogst vernield en moeten
tal van stokken herplant wordente Ludon
staan de planten kaal; te Labarde is drie
vierden van den oogst verloren, enz.
Ook in Medoe is de gansche wjjnoogst
vernield.
De Pruisische regeering begint bjj te
draaien in de kwestie van de leniging van
den nood in Silezië. De ministers hebben
vergaderd ën besloten, dat wegens den om
vang van de schade de staat met buiten
gewone middelen te hulp diende te komen,
voorzoover het vergoeden van de schade de
krachten van de provincie te boven ging.
"Voor de vpreischte maatregelen zjjn de
noodige middelen onverwjjld door de schat
kist beschikbaar gesteld.
Van alle districten bljjkl Oppeln het
zwaarst geteisterd te zjjn. In den kreits
Ratibor werden 10,000 HA. akker- en wei
deland overstroomd, 8 plaatsen Btonden
geheel, 27 gedeelteljjk onder water. In den
kreits Oppeln werden 15,000 HA. over
stroomd. De schade die alleen aan djjken,
bruggen en wegen is aangericht, beloopt
meer dan 700,000 mk. In den kreits Leob-
scbütz zjjn vele brnggen en woonhuizen
weggespoeld en zeer vele gebouwen bescha
digd. In den kreits Falkenbnrg zjjn in
zeven plaatsen gebouwen ingestort. Over
stroomd werden 7000 H.A. akker- en. 1800
H.A. weideland.
Van de vele Dnitsche steden waarin men
te klagen heeft over machtsmisbruik vaa
de politie is er geen zoo treurig vermaard
als Marienburg, in West-Pruisen. Daar
moeten 8 sergeanten van politie en een
commissaris waken voor de veiligheid van
ongeveer 12,000 inwoners. Deze ambtenaren
hebben in den laatsten tgd herhaaldelijk
vergissingen* begaan, en zoodoende zjjn
er van hen in den tgd van 7 maanden niet
minder dan 5 veroordeeld tot gevangenis
straffen van 3 tot 6 maanden. Een van hen,
die op proef was aangesteld, is reeds ont
slagen, een ander is een straf van 6 maanden
gaan uitzitten, terwjjl de overige 3 hnn
straf nog moeten ondergaan.
Nadere berichten uit Sofia bevestigen,
dat vorst Ferdinand naar Coburg vertrokken
is met het oog op den gedenkdag, waar
van wjj reeds melding maakten. De kinderen
van den Coburger bevinden zich op het
vreesden dat gjj niet wel waart.*
•Er is das niemand achter u?« stamelde
bij, •niemand die mji komt halen?*
Er is niemand in huis, behalve mjjna
moeder en ik,« verzekerde zjj.
Ziet gjj,< hernam hg, diep ademhalend,
•ik zit hier uur op nor alleen, en verbeeld
mg gedurig, de stem van Mr. Walsh te
hooren, die om de kas van het Zendeling-
Genootschap komt vragen. Is 't niet dwaas
van mg voegde hg er angstig lachend bg,
terwjjl zjjn lange beenige vingers zich om
het jeneverglas sloten.
Vastberaden naderde zg hem, en zeide:
•Ik zou niet drinken; 't is doodoljjk
vergif!*
»Ja,« antwoordde hij, »'t is vergif; daar
om drink ik het jnist!*
»'t Zon beter voor u zjjn, dat ellendig
vocht weg te werpen,* zeide zjj op vrien-
deljjken toon.
•Ik durf niet,* fluisterde hjj, »men zoekt
mg. O! ik moet mjj verbergen altgd
Wie zoekt naar n
Mr. Walsh en diens vrouw! Zjj zjjn
mg nagekomen!*
Waarom?*
Weet gjj dan niet, dat ik een dief ben?
Neen, dat wist ik niet; het doet mjj zeer
leed. Zoudt gjj 't mjj ook willen vertellen
Was 't zeer veel?*
•Ik kan 't mjj niet goed herinneren. Ik
schjjn heel lang geleefd te hebben, en nit
het vèr verleden staan mjj nog enkele feiten
voor den geest, maar dan is er een gaping
en wordt alles als in een nevel gehnld, en
als ik dien wil doorgronden, wordt het zoo
akelig in mgn hoofd 1* riep hjj schreiend.
kasteel Murany, in Hongarjje. Over veertien
dagen zal de Vorst in Sofia terng zjjn.
De Bnlgaarsche legatie te Parjjs spreekt
op de mee9t besliste wjjze tegen alle ge-
rnchten, welke aan Ferdinand's reis zjjn
vastgeknoopt. Misschien zal de Vorst zjjn
jaarljjksche kuur op een der Enropeesche
badplaatsen gaan maken.
Verschillende bladen te Weensn stellen
organen te Belgrado aansprakelgk voor de
valsche geruchten, welke verspreid zjjn;
toch erkennen zjj, dat de tegenwoordige
toestand in Bulgarjje en de ontevredenheid
die daar heerscht, de taak van den Vorst
uitermate moeiljjk en lastig maken.
Wat de naaste toekomst das brengen zal
is niet bjj benadering te zeggen, doch voor
het oogenblik schjjnt er van abdicatie of
vlocht wezenljjk geen sprake te zjjn.
Oeer het beweerde complot tegen vorst
Ferdinand van Bulgarjje, loopt to Weenen
het volgend gerncht: Het complot zou een
internationaal karakter dragen. Er zon een
overeenkomst zjjn gesloten tusschen Bnl
gaarsche parlementsleden en Macedonische
notabelen uit Servië. Zoodra Ferdinand van
den troon was gedrongen, zou Bulgarjje
zich veroenigd hebben verklaard m:t Servië,
onder bestuur van Peter I, zoodat beide
landen een belangrjjken Slavischen staat
vormden, machtig genoeg om de Tarkscbe
regeering iu Macedonië omver te werpen.
Naar de »Standard< nit New-York ver
neemt, heeft de Amerikaansche regeering
een concessie-aanvrage ontvangen voor den
aanleg van een spoorweg naar Alaska. Deze
nieuwe Ijjn zou aansluiten bjj het Siberische
spoorwegnet, met een tannel onder de Be-
ringstraat door De Russische regeering
zou verlangen dat die tunnel eerst tot on-
zjjdig gebied verklaard werd, ook de aan
sluitende Siberische ljjn zou dan neutraal
worden. Fransche, Russische en Amerikaan
sche kapitalisten interesseeren zich voor het
planonder de concessie-aanvragers bevindt
zich de Fransche graaf Lobet, de voorzitter
van het aardrjjkskundig genootschap te Pa
rjjs, en de Klondyksche millionair Healy.
Te Shreveport (Louisiana) heeft het grauw
een negerin, zekere Jennie Steer, opgeknoopt
een haar ljjk met kogels doorboord. De
negerin werd beschuldigd, een jonge dame
vergeven te hebben. Zjj ontkende hare schuld,
maar heeft vermoedeljjk bovendien ook nog
eene mevrouw Matthews vergiftigd, voor
•Dan moet gjj 't niet meer beproeven. Ik
zal n een poosje voorlezen, en dan moet gjj
bedaard toeluisteren.*
ejj scheen haar niet gehoord te hebben,
en vervolgde: »Eens, vóór ik stierf, hoorde
ik haar lieve stem, en zag ik mgn kleine
lieveling tot een schoone dame opgroeien
en de zee was altgd in 't verschiet, en oom
Sam kwam eiken dag met die vervloekte
rumToen kwam Trent op zekeren dag, en
sprak van geld en Engeland, en toen hjj
was heengegaan, hoorde ik haar mjj dag
en nacht roepen van over de zee. Ik sloop
toen stil weg, en daar lag de groote stoom
boot en ik werd krankzinnig! Zjj riep
mg, om tot haar te komenen toan
stal ik het geld!*
Met betraande oogen Btreelde zjj zjjn hand,
en vroeg
Was het uwe dochter, waarnaar gjj zoo
zeer verlangdet?*
•Ja; mgn lief, klein dochtertje!* ant
woordde hg, »ik hoorde haar Vader I*
roepen, en toen nam ik het geld!*
Deswegens zal niemand n al te hard
beoordeelen,* troostte zjj, >gjj maakt n
noodeloos boaDgst. Ik zal met mgn vader
spreken, en hjj zal n helpen.*
Hjj hondt mjj verborgen,* fluisterde hjj,
door bèm weet ik, dat men mjj op het
spoor was. 't Is niet voor mjjzelve, maar o,
zij mocht het eens vernemen, en ik heb reels
genoeg schande over haar gebracht
Luister Wat is dat?*
Er klonken voetstappen op de trap. In
radelooze angst klampte hjj zich aan haar
vast.
Wordt vervolgd).
lIEIimBLt»
■Baa—n—gr*.
Vleesch 12,750,000 KG. i« 60 pet. v/d. invoer.
Varkensvleeech 11,373,000 40
Schapen vleescb 13,566,000 8
Boter 13,719,000 8
Kaas 4,943,Of 0 12^/,
Margarine 43,044,000 94