Hel Land van Hensden en Allena, de Langstraat en de Boramelerwaard.
M 2239.
VRIJHEID.
De Goudgraver.
Uitgever: L. J. YEERMAH, Heusden.
WOENSDAG 5 AUG.
1903.
Urn VAN ALTEN^
YOOB
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonaementiprgi: per 3 maanden f 1.00.
franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderljjke
nummers 5 cent.
Een schoon, doch vaak misbruikt
•woordOns goede landje is altijd
beschouwd als de weg der vrijheid. Het
was altijd een toevluchtsoord voor ver-
bannenen en vervolgden. En toch is
dat schoone woord ook bij ons vaak
misbruikt.
Trouwens, ook ten onzent zijn de
staatkundige en maatschappelijke in
stellingen volstrekt niet altijd geweest
wat ze nu zijn. Tijdens de republiek,
zoo mild jegens vreemdelingen, bestond
heel wat begunstiging van vriendjes en
uitsluiting van andersdenkenden, veel
fainilieregeering en zeer veel willekeur.
De ware staatkundige vrijheid ontbrak,
de rechten der burgers werden miskend
en de ervaring heeft dan ook geleerd
dat dit wel eeuwen lang kon voortduren,
maar ten slotte de lang tegengehouden
stroom moest losbreken en ook in ons
anders rustige landje de koorts der re
volutie het groote lichaam van den
staat moest zuiveren.
Maar ook nu nog, hoewel op staat
kundig gebied die toestanden sinds lang
voor betere hebben plaats gemaakt,
wordt zeer vaak aan het begrip van
vrijheid eene verkeerde beteekenis ge
hecht en ziet men voor vrijheid aan,
wat dien naam in het geheel nht ver
dient.
Eenigszins natuurlijk is dat wel, waar
immers de mensch altijd de eigenschap
vertoont, er naar te streven zich ruimer
en gemakkelijker te bewegen en meer
onafhankelijk te worden van personen
en toestanden. Even als de revolutie te
ver ging, toen zij de vrijheid met ge
weld vestigde, gaat ook de mensch bij
dit streven wel eens te ver.
Een juist begrip van vrijheid te kwee
ken en een betamelijk gebruik van de
verkregen vrijheid te bevorderen, is de
taak van ieder weldenkende, en die
taak ernstig op te vatten is zeer noodig
want wij zien immers hoe, reeds van
de prilste jeugd af, bij elk mensch de
zucht boven komt, om zijn eigen wil te
volgen en alleen rekening te houden
met eigen wensch en verlangen.
Waarheen etn toegeven aan die zucht
voert weten wij maar al te goed. Ban
deloosheid is een kwaal van den tijd
en heerscht overal, al zieri wij de tee
kenen daarvan het meest in de grootere
steden.
Er is vaak weinig eerbied voor het
FEUILLETON.
gezag, heel weinig eerbied voor
hoogere, veel zucht naar gelijkstelling
met hetgeen men boven zich ziet ge
plaatst. Dat alles en nog veel meer van
dien aard is inderdaad niets anders dan
gebrek aan het begrip van vrijheid.
De opvoedende kracht in school en
huisgezin zal ongetwijfeld het meest tot
verbetering van dergelijke verschijnselen
kunnen bijdragen; maar wij moeten
vooral niet vergeten dat men, om juiste
opvattingen omtrent vrijheid te kunnen
inprenten en er het rechte gebruik van
te leeren, zelf van de goede begrippen
moet doordrongen zijn en ook beginnen
moet met ze zelf toe te passen.
Wij weten zeer goed, dat vrijheid
niet het recht is, om zoo maar alles te
doen en te laten wat men wil. Zonder
vaste regelen, zonder gezag dat deze
regelen handhaafd, is de samenleving
onbestaanbaar.
De vrijheid is alleen maar het recht
om zich onbelemmard te bewegen bin
nen de grenzen door een wettig gezag
gesteld.
Vergeten wij dat niet wel eens?
Bedenken wij wel altijd, dat die grenzen
getrokken worden niet uit willekeur,
maar in het algemeen belang?
Wat zou zonder gezag en orde het
leven en het welzijn der burgers zijn
en wat zou er worden van onze dier
bare rust, van de openbare zedelijkheid
en de algemeene welvaart?
Zeker, het gezag weet zich wel te
laten gelden. Maar zullen wij dan ons
morrende onderwerpen, en steeds zoeken
om door de mazen van het net te ont
snappen
Neen, indien wij waarachtig de vrij
heid begrijpen en eeren, dan zullen wij
ons vrijwillig naar wet, recht en regel
voegen.
Wanneer wij konden doen en laten
wat wij wilden, dan zou een ander
immers toch weer niet vrij zijn? Een
voudig gezegd, zou het recht van den
sterkste gelden. Daarom moeten wij een
diep besef hebben van het noodzakelijke
der wederkeerige vrijheid en dan zullen
wij ook rechtsgevoel, eerbied voor het
hoogere en ridderlijkheid tegenover het
zwakkere bezitten.
Vrijwillige onderwerping aan de rege
len der algemeene orde, uit liefde voor
de orde zelve, die vooral moeten we
het kind leeren. Eens immers zal dat
kind, als wij, zelfstandig optreden in
den Staat, in de onderlinge samenleving
en in het huisgezin?
j Maar wat zal er van die zelfstandig-
eerbied
het
heid worden, als dat begrip van het
noodzakelijke der wederkeerige vrijheid
ontbreekt; wanneer gevoel voor orde
en burgerdeugd niet den volwassen
mensch bezielen?
Slechts bij volmaakte orde, bedenken
wij het toch wel, is de maatschappij in
waarheid vrij.
't Is waar, ons leven is zeer samen
gesteld en er zijn zoovele wetten, ge
bruiken en gewoonten, waaraan wij ons
te houden hebben. In eiken kring en
in alle omstandigheden maken zij zich
van ons meester en nemen ons geheel
in beslag. Van ons hinderlijk begrip
van vrijheid blijft o zoo weinig over.
Maar wanneer wij beginnen met ons
te gewennen aan vrijwillige onderwer
ping, met het algemeen belang voor
oogen en met eigen wensch en wil op
den achtergrond, dan zal het ten slotte
aan een juist inzicht der noodzakelijk
heid niet ontbreken.
De oprechte erkentenis dier nood
zakelijkheid, die is het juist, die staat
en maatschappij tegen de rampeu van
anarchie en revolutie, in het groot en
in het klein, beveiligt.
Met die erkentenis alleen is het ware
begrip van vrijheid het onze.
Buitenland»
>Ocb, wat zjjt gjj licht geraakt!* zeide
zjj: »Wat is er toch met u voorgevallen
sedert ik n het laatst gezien heb? Bebt ge
uw geld of uw goed humeur, 5f beide ver
loren
•Indien ik het eerste verloor,* antwoordde
»zou ik zeer spoedig niets meer voor
uwe vrienden te beteekenen hebben, en zou
elke belangstelling in mjjn persoon geweken
zijn.*
•Gjj lijkt er de man niet naar, om een
fortuin hg de wedrennen te verliezen,*
lachte zg.
Dat is volkomen waar; ik heb daar zelD
geld gewonnen. Eenige duizende ponden.*
•Eenige duizenden 1* herhaalde zg, on
willekeurig zuchtend.
Tegelijkertijd wil ik u een bekentenis
doen,* vervolgde hg op gedemptea toon:
>ik zou het niet gaarne aan een ander toe
vertrouwen. Zooals gij weet, ben ik zeer
gelukkig geweest, en heb onnoemeljjk vetl
geld verdiend. Heden heb ik voor de eerste
in aal kennis gemaakt met de mogelgkheid,
om geruïneerd te worden.*
Wordt gij zwaarmoedig?* vroeg zjj.
»'t Is geen gewone ommekeer,* fluisterde
hg, »'t is een verguizende val!»
Zg sloeg hem oplettend gade. Haar hart
klopte bjjna hoorbaar, en haar gelaat nam
plotseling een geheel andere uitdrukking
aan.
»Gjj spreekt in raadsels,* zeide zg>zoo
iets kaa u onmogelijk overkomen. Ik heb
vernomen, dat de aandeelen in de Bekwaodo-
Company onbetaalbaar zjjn, en dat gjj milli-
oenen moet verdienen.*
Heden in den namiddag,* hernam hg,
zjjn glas even aan de lippen brengend,
verbeeld e ik mg, op een onder hst lommer
der hoornen staande bank, in de laan te
Ascott, te zjjn ingesluimerd. Het gonsde
geweldig in mjjns ooren, en ik droomde
van eene in mis-crediet gebrachte concessie,
het springen eener Bank-instelling, kortom
van allerlei rampeu! Ik was geldeloos, en
weder dezelfde Trent van voorheeneen
arm werkman.*
»Dat moet een akelige gewaarwording
geweest zjjn,« zeide zg peinzend.
»Ik zal u zeggen, welke gevolgtrekking
ik er uit maakte. Ik bevind mg op een ga-
vaar Ijjk keerpunt. Ik schakel mjj aan een
wereld, waarin mjjn persoon als zoodanig,
minder dan niets beteekent. Ik word geduld,
wegens de belanden die ik vertegenwoordig!
Wat zon er van mg worden, als die verloren
gingen
»Gjj zjjt een man,* zeide zg, hem ernstig
aanziende, »gjj bezit kracht en geest; wat
gjj eens gedaan hebt, zoudt ge wêer kunnen
doen.*
»Intu88chen zon ik uitgeb nnen worden.*
»Door vele lieden wèl.«
Hg staakte het gesprek, en at en dronk
zóó flink van alles, dat de overige gasten
er met verbazing naar keken, terwjjl Ernes
tine een gesprek met een ander aanknoopte.
Na een geruimen poos, vervolgde hjj zjjn
Uit Rome wordt d.d. 4 dezer gemeld
Kardinaal Sarto is tot paus gekozen. Hg
heeft den naam Pius X aangenomen.
Hg genoot het eerste onderricht in zjjne
geboorteplaats, studeerde op het seminarie
van Padua en werd in de katbedrual van
Castelfranco tot priester gewjjd. Nadat hg
in verschillende plaatsen parochie-geestelgke
g weest was, nam de bisschap van Treviso
hem in zgn gunst en stelde hem weldra
tot zjjn vicaris-generaal aan. In 1884 werd
hjj zelf bisschop te Mantua.
Toen in 1893 de aartsbisschopszetel van
Venetië vacant kwam en geen gerchikte
persoonlijkheid ouder de bisschoppen der
provincie Venetië voorkwam, werd de bis
schop van Mantua voor die plaats aange
wezen. Er ontstonden hierdoor groote moei
lijkheden met de Italiaansche regeering en
eerst na vele onderhandelingen werd de be
noeming van den aartsbisschop ook officieel
door de regeering erkend.
afgebroken gesprek met haar.
Door de meesten, ja,« zeide hg, »ik heb
mjj wel eens afgevraagd, of er ook ééa
enkele zou zjjn, met wie dit niet het geval
zou wezen.*
Het zou mg erg spjjten,* züde zjj.
•Spijten, ja; dat zou bet den handels
lieden, bjj wie ik mgn geld besteedde óók,
evenals hun, die zich mjjne vrienden noe
men, en vergeten dat ze mjjne schuldenaars
zjjn.*
Gjj zjjt zear scherp!*
Dat is mgn schuld niet,* antwoordde
hg, »dat is het gevolg van mgn droom. Ik
heb vandaag een zwaren tjjd doorleefd.*
Ik zou u nooit voor een droomer ge
houden hebban,* zeide zg, »ik daeht zoo
even, of er ook inderdaad iets gebeurd is,
wat n op deze wjjze kan doen spreken?*
Hjj wierp een snelle vorschenden blik op
haar, dcch haar gelaat verried volstrekt
geen bizondere belangstelling. En tóch rees
er een ernstige twjjfel in hem op, of er etnige
reden kon bestaan vor de toegevendheid,
die zjj van af het eerste oogenblik, jegens
hem aan den dag had gelegd. Alleen de
veronderstelling daarvan, schokte hem diep,
en hg verviel opnieuw in zenuwachtig stil-
Na afloop van het diner, begaf het ge-
htele gezelschap zich naar den schouwburg.
Enkele gasten werden met eigen rjjtnig,
andere in hanrkoetsen afgehaald. Ernes
tine kwam het laatst naar beneden, en vond
Trent in de vestibule op baar wachtende.
Zjj droeg een zeer fraai costnnm, was keu
rig gekapt, en had een snoer kostbare
parelen om haar hals. Hg besehonwde haar
Advertentien van 16 regels 50 et. Elke regel
meer 71/t ct. Groote lettera naar plaatsruimte.
Advertentien worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavond
ingewacht.
Als aartsbisschop van Venetië, wist hjj
in de stad met hare roemruchtige tradities
van kerkmuziek den Gregoriaanschen ean-
tus firmus weer in te voeren, en, in dezelfde
ljjn van denkbeelden, de parochie-geeste
lijken tot strenge opvolging van de regels
der liturgie te noodzaken.
Volgens een schrjjven nit Rom* aan de
•Patriots* heeft het Heilig College aan de
mogendhedsn een protest doen toekomen
tegen de inbezitname van Rome. Het Heilig
College geeft uiting aan zjjn diepe droef
heid, dat het genoodzaakt is te vergaderen
onder omstandigheden als deze, welke zoo
nadeelig zgn voor de vrgheid en hernieuwt
de protesten van Pins IX en Leo XIH.
Santos Dumont zal, naar uit Parjjs ge
meld wordt, binnenkort met zgn nienwen
bestuurbaren ballon no. 10, die een motor
van 80 paardekraeht en een bjjzonder groote
vlengelschroef bezit, en die voor eene draag
kracht van zes tot acht reizigers is inge
richt een zeer interessante proef nemen.
Santos zal in ééa dag zgn ballon naar de
Duitsch-Franscha grenzen transporteeren, en
daar binnen de twee uren voor opstjjging
gereed maken. Dan zal hjj hetzjj boven
Nancy of Belfort een reeks van tochten
ondernemen. Door deze proefnemingen zal
de waarde van Santos' luchtschip voor mili
taire doeleinden in Frankrjjk worden aan-
gntoend.
Santos zon nameljjk tot den minister van
Oorlog de aanbieding hebben gericht om
zjjn luchtschip voor het geval er een oorlog
uitbreekt ter beschikking te stelleD, doch
erbjj gevoegd, dat hg als Braziliaan, aan dit
aan'od deze voorwaarden verbond; lo. dat
het aanbod bjj een eventueelen oorlog met
Noord- of Zuid-Amerika niet gelden zon;
2o. dat hjj zgn luchtschip voor het zeker
zeer onwaarschijnlijke geval van oen oorlog
tnsschen Frankrjjk en Brazilië aan zjjn
vaderland zon o vei laten. De minister van
CDrlig nam het schrgven van Santos Dn-
mont in een voor dez^n Z8er vleiend schrgven
aan.
De »Dépêche Algérienne* ontving een
telegram nit Aix Sefra van den 30en Juli,
waarin wordt gezegd, dat den 16en Juli een
groep van 150 kameelen gezonden werd
naar de weilanden bjj Side el Jody onder
bescherming van tirailleurs, welke werden
aangevallen door Marokaansche Berbers, die
zware verliezen leden. Achttien inlandsche
met bewondering toen zjj langzaam de trap
afkwam, torwjjl zjj hare lachende oogen op
hem gevestigd hi*l I. Welk een dwaas
heid van hem! Was het mogelgk, dat rjjk-
dom, hoe reusachtig ook, hem ooit tot hare
wereld kon doen behooren, hem ooit slechts
een schrede nader tot haar kon brengen?
Dien avond had hg alle zelfvertrouwen ver
loren. Hjj zeide tot zich zelve, dat het zelfs
een stoutmoedigheid van hem was, om aan
haar te denken!
De anderen zgn vertrokken,* zeide hjj:
Lady Tresham droeg mg op, u te verge
zellen.*
Hoe dwaas, om zulk een haast te ma
ken,* antwoordde zjj, >het zon toch aange
namer geweest zgn, nog wat hier te bljjven,
dan in den schoawburg te wachten.*
Zjj wandelde naast hem naar de deur.
Zjjn eigen équipage stond gereed, en zg
stapte in. Haar kleed van monseline en
kant, scheen het geheele rjjtuig te vullen.
Hjj bleef aarzelend op het plaveisel staan.
Zal ik voor op 't rjjtuig plaats nemen?*
vroeg hjj, »ik wil uwe kleeding nist kreu
ken.*
Zg maakte terstond plaats voor hem
hjj gaf den koetsier zjjae bevelen, en stapte
in.
•Ik hoop, dat gjj niet meer zoo zwaar
moedig zult zgn, als tjjdens het diner,* lachte
zg.
•Ik wenschte, dat ik nog even vrjj tot u
kon spreken, als toen gjj journaliste waart.*
Dat ben ik nóg, maar ik kan mgn oude
vrienden niet op eenmaal prjjsgeven. Over
morgen h >op ik weer aan het werk te gaan.*
»Ia n dat ernst?*
tirailleurs en twee Fransche korporaals wer
den gedood.
De vjjaud nam het geheele konvooi ka
meelen.
Een later bericht meldt:
De roovers hebben niet lang plezier ge
had van dat buitenkansje. Uit Aix Sefra
wordt gemeld dat kapitein Regnanld hen
reeds bjj de grens opwachtte en hun de
kameelen weder afnam. De Mooren namen
de vlucht, met achterlating van verscheiden
dooden en gewonden; aan de Franeche
zgde werden enkele inlandsche soldaten ge
kwetst.
Volgens de socialistische >Vorwarts< heeft
een comité van groot-indnstrieelen in Dnitsch-
land eene beweging op touw gezet om het
algemeen stemrecht te vervangen door een
beperkt, ten einde verdere uitbreiding van
het socialistisch element in den Rjjksdag
te voorkomen. Reeds moeten een aantal
afgevaardigden zich bjj dat plan hebben
aangesloten en hopen zjj dat in den herfst
met den stenn der regeering bjj den Rjjks
dag te kunnen indienen.
Uit Madrid wordt gemeld;
Volgens berichten der verschillende gou
verneurs vreest men dat over geheel Spanje
getracht zal worden een algemeene staking
te doen uitbarsteD.
De minister ran Binnenlandsche Zaken
verzekerde, dat de toestand te Barcelona,
La Córnua en in Andalusië, vooral te Cor
dova en Yerez zeer bedenkeljjk is, zoodat
bloedige voorvallen te vreezen zjjn.
Bljjkens n«dere berichten maakten de
werkstakers te Alcala del Valle plotseling
oproer, namen geweren in beslag en ver
brandden rechterljjke stukken. De gendar
merie mo<?st tusschenbeide komen. Bjj het
gevecht, dat nu volgde, werden van de
werklieden ééa gedood en eenigen gewond.
Een sergeant en een gendarme werden
zwaar gewond.
Uit Perzië komen weer onrustbarende
berichtea. Tengevolge van ophitsing door
de Mohamedaa?.sche geesteljjkheid moet de
toestand hoogst kritiek zgn. De onlasten
hebben zich van Tabriz naar Schriras over
geplant, waar de stam in opstand is ge
komen 3200 leden der secte van de Ba
bisten zjjn nit Ispahan uitgewezen, uit vrees
dat de opgewonden menigte hen afmaakt.
Te Jinda zgn 120 Babisten gedood; twee
hunner werden voor een kanon gebonden
•Zeer zeker!* Gjj znlt toch niet denken,
dat ik het hier zoo buitengewoon amusant
vind? la het nooit bjj n opgekomen, dut
het verschrikkelijk eentoonig moet ?jjnonder
menschen, die zorgvuldig in een en dezelfde
omgeving zjjn opgegroeid, en die allen het
leven uit hetzelfde gezichtspunt beschon wen
•Maar gjj behoort toch tot hen gg
bezit hunne neigingen.*
•Ik moge in sommige opzichten tot hen
behooren, maar gjj weet, dat ik een weer
spannige ben. Heb ik dat niet genoegzaam
bewezen? Heb ik mg niet, tot groote ergernis
mjjner nabestaanden, een eigen weg geko
zen? En tóch geloof ik, Mr. Trent, dat gjj
dit heden avond vergeten hebt. Gg hebt
alleen aan mgn tegenwoordig karakter ge
dacht, en er aan wanhopend om «en fat
soenlijke jonge dame te kunnen interesseeren,
hebt ge in 't geheel niet tot mjj gesproken,
zoodat ik mg ten zeerste verveeld heb.*
Gg hebt volkomen geljjk,* stemde hjj
toe, >allen om ons heen spraken over on
derwerpen, waarvan ik niets weeten
gjj waart een hnnner.*
Hoe dwaas 1 Gjj hadt met mg kannen
spreken over mgn neef Fred, die na in be
trekking is bjj awe Maatschappij in Afrika,
en over uw jongst verbljjf aldaar, en dat zou
mg meer belang hebben ingeboezemd, dan
al wat zg tot mjj gesproken hebben.*
Hg lachte gedwongen, en zg verbeeldde
zich, dat hg weer somberder werd.
lieb ik n niet al heel wat daarvan ver
teld? Ik zon denken, dat nw neef.... en
ik, n alles wat gjj omtrent Afrika wenscat
te weten, reeds hebben medegedeeld.*
26)
Giuseppe (Jozef) Sarto werd geboren te
Ri;se, diocese Treviso, den 2 len Jnni 1835,
tot kardinaal benoemd en uitgeroepen in
het Consistorie van 12 Juni 1893, en was
tot dusver patriarch van Venetië.
Wordt vervolgd).
