Hel Land van Hensden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard. TAALFOUTEN. De Goudgraver. Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden. ZATERDAG 8 AUG. M 2240. 1903, Advertentiën Tan 16 regels 50 ct. Elke regel meer 71/, ct. Groote letters naar plaatsruimte. Adrertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond ingewacht. Laat me beginnen met de lezers te waarschuwen, dat er in dit artiekel een groot aantal woorden anders gespeld staan, dan men gewoon is. In dit artiekel n.l. krijgt men onder de ogen een voor beeld van de spellingwijze, die enige jaren geleden gemaakt is, in de laatste tijd meer en meer toepassing vindt en genoemd wordt de Kolk wijnse spelling naar de taalkundige, die de eerste stoot gaf aan wat men gewoon is te noemen de vereenvoudiging van de Neder landse spelling. O, die Kollewijnse spelling heeft wat pennen in beweging gebracht. Sommige schrijvers verklaarden er zich vierkant tegen, trachtten de vereenvoudigers be lachelijk te maken, gingen ze beschim pen, verklaarden hun streven voor een aanranding van onze gemeenschappelike en dierbare schatde Nederlandse taal. Ze gebruikten vreesaanjagende woorden en spraken van zoo iets als anarchisme in onze taal, daarbij stilzwijgend aan nemend, dat spelling en taal woorden zijn van een en dezelfde betekenis. En toch is niets minder waar, dan dat. Als spelling, taal is, dan is een ledepop in een mantel magazijn een dame en de vogelverschrikker in den tuiii een tuin man. De spelling der woorden, de wijze dus, waarop we de woorden zichtbaar voorstellen is iets uiterliks, iets minder waardigs. Waar het op aan komt, dat is de klank en de betekenis daarvan. Of ik schrijf visch of visis van hoe genaamd geen belang. De vraag is slechtsbegrijpt degene, die mijn artiekel leest, mijn bedoelingsnapt degene, die mijn brief ontvangt, wat ik zeggen wil. En of ik nu de ch schrijf of weglaat, de klank van 't woord blijft dezelfde en de betekenis eveneens. Wat ons echter parten speelt, dat is onze behoud zucht. In onze jeugd hébben we geleerd visch te schrijven. Het overbodige aan hangsel ch behoort er nu eenmaal bij in onze voorstelling, het komt als 't ware overeen met de staart van 't beest. En een vis zonder staart is niet kom pleet, alzoo moet het zijn visch. Een allerzotste redenering. Maar hoeveel persent der Nederlanders buiten Fries land zou in staat zijn, een minder zotte rechtvaardiging te geven van 't schrijven van die overbodige ch f De taalkundigen weten wel, waarom de vaders van onze FEUILLETON. XXII togenwoordige spelling dekreteerden, dat het visch zou zijn en niet visen de Friesen verkeren in 't gelukkige geval, dat ze nog heden ten dage voelen, dat het zóó behoort te zijn en niet anders want zij zeggen in hun eigen taal, diea- lekt als men wil, Jislc. Welnu, omdat blijkens 't Fries en andere verwante talen de klank s van dit woord ontstaan is uit de klank sic, daarom zijn wij veroordeeld aan 't woord vis zijn staart te laten en dus te schrij ven vischofschoon niemand, beschaafd Nederlands sprekend, die ch op eeni- gerlei wijze meer laat hooren. En let eens op het woord vlteschdat in 't meervoud een z krijgt, net als mees kaas, muis enz. Toch wordt het uit gedost met de overtollige ch, enkel om dat er eens een tijd is geweest, dat het woord uitgesproken werd met sk. Waren we nu allen taalgeleerden, hadden we allen spesieale studie gemaakt van de vormveranderingen, die de woorden onzer taal in de loop der tijden hebben onder gaan en kenden we daarenboven op een prik de talen waaraan het Neder lands verwant is, zooals het Duits, het Engels, het Deens, het Noors, het Fries enz. enz., zie, dan zouden we op een haar w. ten, of een woord op 't einde met een s of met een sch moet staan. Nu dit echter niet het geval is, moeten de meesten onzer het maar zien te stellen met de regels voor de s- en sch- spelling, die ze met de bijbehorende uitzonderingen op school hebben geleerd, altans voorzoover die schoolse geleerd heid niet aan hun geheugen is ontglipt. En daar dergelike aangeplakte kennis in 't algemeen groote neiging vertoont, om zoo snel mogelik weer te vervliegen, zullen de meeste Nederlanders bij 't hanteren van de pen wel een woorden boek naast zich moeten leggen, ten einde zich in geval van twijfel zeker heid te kunnen verschaffen in de schrijf wijze van een woord. En zoo zijn er honderden woorden, die óf op het papier prijken met over tollige aanhangsels, öf een volgens ons tegenwoordig taalgehoor niet meer ge rechtvaardigde afwijking in de spelling vertonen. Waartoe toch die w in erwt, die h in thans f Waarom teekenen mei ee en rekenen met e, gelooven met oo en beloven met of Waarom Pieter met ie en liter met if O zeker, de taal geleerden kunuen die vragen wel be antwoorden, maar onze taal dient niet enkel tot voertuig van hun gedachten, doch is teveus en bovenal voor de grote massa des volks het middel van onder linge gedachtenwisseling. Een taal dient niet in de allereerste plaats beschouwd te worden als een oefenterrein voor geleerde mannen, maar als een prakties ding, geschikt voor het leven van alle dag. En nu is dit juist de grief van velen, hoe grote liefde ze onze taal als nagelaten erfstuk onzer voorvaderen, als spiegel van ons natsieonaal karakter, als plechtanker van ons bestaan als ras, ook mogen toedragen, dat de spelling van ons geliefd Nederlands dreigt te verstenen, dat ze te geleerd is voor de gemeene man, te lastig voor de praktijk des levens, te veel afwijkingen vertoont met hetgeen we met onze oren horen. Wordt vervolgd). Buitenland. Dit blad verschat WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO. franco por poat zonder prjjsverhooging- Afzonderlijke nummers 5 cent. L '.i.-.'-ira.' T"«i4iWAiMB—1Hl 27) »En toch is er nog zeer veel, wat ge mfj nog niet verhaald hebt; e-ms hoop ik er alles van te vernemen.* Hoe raadselachtig deze woorden hem ook toeschenen, keek hjj haar scherp in 'c ge laat, en antwoordde: »Eens zult gjj, naar ik hoop, alles ver nemen 1« Toen zg in den schouwburg aankwamen, hadden de leden van het overige gezelschap hunne plaatsen reeds ingenomen, en zou de voorstelling juist beginnen. Zjj namen de twee buitenste stalles in, waarvan nog een plaats naast hen onbezet bleef. Het scherm ging op, en het stuk begon. Het was een modern treurspel naar het sociale leven. Trent kwam al meer en meer onder den indruk van hetgeen hg aanschouw de. Tegen het einde van 't eerste bedrjjf, steeg de tot nu toe bedwongen geestdrift V8n het publiek, ten topDe man en vrouw op het tooneel, stonden na een veeljarige scheiding, tegenover elkander; de ironieke toon, die tot nu toe door hen was aange slagen, ging plotseling in overweldigende ernst over: de man, wiens zondig ea schandelgk verleden, hem zonder genade of medelgden werd verweten; terwglde vrouw, zgne aanklaagster, met hartstochtelijke wel sprekendheid, het in het stof gebogen slacht- offer verpletterde. Het publiek begreep, wat de vrouw in het stuk niet wist: dat haar man uit liefde tot bkar gezondigd had, om haar uit een gevaar te redden, dat haar geheel volgend leven bedreigdeNadat de vrouw in ziedende verontwaardiging, onder het uitroepen eener onherstelbare be- leediging, het tooneel verlaten had, terwjjl de man onbewegeljjk in den vlammenden haard bleef staren, viel het scherm, en na een korte pgnlgke stilte, barstte het publiek in stormachtige toejuichingen los Het orkest begon, en de gesprekken werden hervat. Toen eerst merkte Ernestine, hoezeer het spel den man aan hare zjjde getroffen had. Zgne handen omklemden krampachtig de armen van zjjn fauteuil; zgne oogen waren gevestigd op het gordjjn, waarachter zoo even dit treffend drama was afgespeeld, alsof zjj er doorheen wilden dringen in het vertrek, waar de lucht nog scheen te trillen van de overweldigende ontboezemingen der vertoornde vrouw. Eindelek richtte Ernestine het woord tot hem, en het geluid harer stem, bracht hem met een schok tot de werke lijkheid terug. Bevalt het u?« >Het laatst gedeelte vooral,* antwoordde hg: »Welk een plotselinge verandering! Eerst beschouwde ik het als bespottelijk, maar het laatste tooneel was treffend en schoon Hubert is een uitmuntend acteur,* zeide 'ig, »'t was zgn eerste gelegenheid in het stuk, om zich als zoodanig te onderschei den, en hg heeft er op meesterlgke wgze gebruik van gemaakt.* Te Lorient (Frankrjjk) is oproer geweest. Een werkstaker uit Hennebout was er ver oordeeld tot twee maanden gevangenisstraf. Reeds onder het proces begon het volk buiten het gerechtshof rumoer te maken. Toen het vonnis bekend werd, groeide de menigte aan, zjj richtte zich eerst tegen gendarm» s die getuigenis a charge hadden afgelegd, vervolgens tegen de politie en ten slotte tegen de rechters. Een hagel van steenen viel op het gerechtshof neer, alle ruiten werden verbrjjz8ld en de rechters werden wezenlgk belegerd. De procureur zond een jongmensch, >,t daartoe over een achtermuur moest klimmen, naar dex ma- ritiemen prefect, maar de gevraagde hulp is tot negen uur 's avonds uitgebleven. Toen eerst kwamen mariniers aan, die echter on machtig waren tegenover den zeer grooten volksoploop. Eerst de bereden artillerie slaag de erin de rechters te ontzetten. Een rech ter is gekwetst. Hierna richtte het volk zich onder het geroep van »lere de anarchie!* naar de gevangenis, waarvan de poort werd opengerammeld, barricades werden opgewor pen, het was een wezinlgke opstand, tot de ruiters ook hier de orde eenigszins her stelden. Maar den ganschen nacht bleef het woelig. Kapitein Dreyfus heeft den minister van oorlog, generaal André, een brief geschre ven, m«t het verzoek, kolonel Du Paty de Clam te hooren, naar aanleiding van diens jongste verklaringen. Du Paty de Clam bleef daarin verklaren, Met een snelle beweging bracht hg zgn mond zoo dicht mogeljjk aan haar oor, en fluisterde De man zondigde uit liefde voor de vron v. Was hg toerekenbaar? Zou een vrouw den man vergiffenis schenken, die haar in haar eigen belang misleidde zoo zg dat wist?* Dat kan ik niet zeggen,* prevelde zg, dat hangt van de omstandigheden af.< Verschrikt wendde Trent zieh plotseling om. Een kalose stem fluisterde hem toe: De vrouw zou vergiffenis schenken, zoo zg den man beminde!* Nooit kon iemand ter ongelegener tjjd gekomen zgn, dan Kapitein Francis, die voor eenige oogenblikken de ledige zitplaats had ingenomen, en met een eenigszins spot- achtigeu lach Trent's verbazing gadesloeg. Een onbeduidend stak, nietwaar? Ik zou je wel willen verzoeken, TreDt, mg aan Miss Wenlermott voor te stellen. Ik mocht te Attr t kennis maken met haren neef.* Ernestine lachte hem veelbeteekenend toe. Het overige gedeelte van het stuk, beant woordde geenszins aan de verwachting van het publiek. Reeds bg het derde bedrgf was Trent's belangstelling geheel verdwenen. Plotseling scheen er een gedachte bg hem op te komen. Hg nam een kaart nit zgn portefeuille, en na er ijlings eenige woorden op geschreven te hebben, reikte hg haar aan Lady Tresham over. Deze knikte hem lachend toe. Daarop greep Trent naar zgn hoed, en fluisterde Ernestine toe: >Ik noodig u allen nit, om met mg in het Hó el Milan* te komen soupeeren. Ik ga er heen, om het te bestellen.* dat Dreyfus schuldig was en voegde er bjj, dat, wanneer de hartstochten niet nog al- tjjd zoo hevig waren, men tot overeenstem ming kon komen omtrent een hervatting van het onderzoek in de zaak, die, volgens hem, met enkele woorden kan worden ver klaard. Bjj Filattiera en Milazzo, benoorden Spezzia aan de golf van Genua, heeft een hevige aardbeving plaats gehad, die kerken en hnizen in groote menigte vernield heeft. Ook zgn er waarschgnlgk zeer vele men- schenlevens te batrenren. Uit Konstantinopel wordt gemeld: De Porte heeft zich telegrafisch gewend tot haar vertegenwoordigers bjj de groote mogendheden, met een verslag van nieuwe onlusten in de wilajets Uskub, Monastir en Saloniki. Bulgaarsche benden traehten voort durend de Mohammedanen nit te lokken tot weerwraak, maar dank zjj de maatregelen der overheid hebben die pogingen geen ge- voD. Dit rondschrijven bevat geen toespe lingen op Bnlgargë. Eenige telegrammen van consuls in Mo nastir, hier langs een omweg ontvangen, maken melding van grootere roerigheid der benden in het wilajet, en verergering van den toestand. Een buitengewone ministerraad, die zich met de kwestie bezighield, heeft besloten tot uiterst strenge maatregelen ter onder drukking van den opstand. Er zouden Al- baueezen tegen de opstandelingen in het veld gezonden worden, maar dit zou onge twijfeld leiden tot nieuwe moordtooneelen. Zinovjef heeft Maandag lot de Porte een vertoog gericht over den toestand in de Armeensche provinciën. Men gelooft dat de Russische consul te Erzeroem zeer som bere rapporten over den toestand gezonden heeft. Brieven nit Erzeroem, Charpoet en Bitlis bevestigen dat men daar zeer onge rust is wegens de dreigende houding der Koerdenmen zegt dat de overheid in 't geheim wapens geeft aan de Koerden, on- dertusschen voorgerende dat de Armeniërs tot een opstand willen overslaan. Uit Saloniki dd. 5 Aug. De telegrafische gemeenschap met Monastir is nog afgebroken. Een bjjzondere boodschap per bericht, dat Bulgaren den konak te Kru- hevo met dynamiet in de lucht hebben la ten springen, zoodat vjjftig Turken, een heele troepenafdeeÜDg, gedood zjjn. lntus- >Dat is een heerlijk idee!* lachte zij verheugd: »maar bedoelt ge ons allen?* Waarom niet?* Hg had zjjn équipage weldra gevonden, en liet zich spoorslags naar de restaurant Milan* brengen. Een sonper voor achttien personen, sir!* zeide hg tot den directeur. »'t Is reeds te laat om dit te errangeeren,* antwoordde dezo, »of u moest met een der nevenzalen tevreden zjjn.* De dames geven de voorkeur aan de groote zaal,* zei Trent op gebiedenden toon, >en dus moet gg het dahr aanrichten. Het kan mjj niet te kostbaar zjjn.* De man maakte een diepe buiging. »En op wiens naam, sir?* Scarlett Trent; indien ge mg niet kent, wil ik zeggen, dat Lady Tresham, Lord Collis8on en de graaf van Howton tot mjjne gasten zullen behooren.* De naam Scarlett Trent alleen was den directeur meer dan voldoende. De Eagelsche aristocratie was iets alledaagsch voor hem, maar een miilionnair ston l immers geljjk met een halfgod! Wenscht u ook een extra aanwijzing te doen ten opzichte der bloemen, Sir?* Ik wensch die zoo kostbaar en over vloedig mogelgk,* antwoordde Trent: »ik heb een banknoot van 100 pond bg mg, en zal niet grommen, als ik daar slechts zeer weinig van terug ontvang, maar ik verlang waar voor mjjn geld!* •Gjj zult tevreden zjjia, sir!* zei de man en hg hield woord Trent bereikte den schouwburg weder, toen het publiek reeds naar buiten stroomde. In de vestibule ontmoette hg Ernestine, in schen verbrandde een rondtrekkende bende het dorp Dihovo bg Monastir. Er zgn 8 bataljons van Kassovo naar Monastir ge zonden, drie naar Saloniki. Uit Sofia dd. 6 Aug.: De Aatonomia bevat de proclamatie, waarin de opstand (in Macedonië) wordt aangekondigd. Hg is algemeen in Saloniki en Monastir. Alle telegrafische verbindingen in Saloniki en Monastir heeten verbroken. Boris Sarafof wordt beschouwd als de aan stoker van den opstand. Ia bevoegde krin gen betwgfelt men het gewicht van de be weging. De bladen zeggen dat de vorst elk oogenblik kan terugkomen. Uit Saloniki, dd. 7 Aug. Vier bataljons, gesteund door artillerie, hebben gisteren 1700 Bulgaren bg Sarowitsj uiteengeslagen. De vilajet Monastir is in algeheelen op stand. De opstandelingen hebben boerde rijen en opbrengsten van den oogst in brand gestoken. Er hebben verscheidene botsingen met troepen plaats gehad. Turksche gezinn» n zgn vermoord. Verscheidene bataljons trekken tegen Monastir op. De Roemeensche minister van buiten- landsche zaken heeft, volgens een telegram uit Boekarest, een dépêche in cijferschrift ontvangen, waarin gezegd wordt, dat nu te Nisj een militair complot tegen Peter I van Servië is ontdekt. Acht subalterne officieren en een kolonel nit het garnizoen aldaar ^jjn plotseling verdwenen. Drie ervan zouden de wjjk genomen hebben naar Turnoe- Severinoe op Roemeensch gebied, en drie moeten naar Boedapest gevlucht zijn. De Roameensche premier he«ft aan den*pre fect. van Mehedenzi om een uitvoerig rap port gevraagd. Aan de Daily Chronicle* wordt uit Dowson City, in het Engelsche gebied aan de Joekon-rivier, gemeld dat de ontdekker van het goudveld bg Klondyke in de nabjj- htid van de Pelly-rivier een rgke vondst aan goud gedaan heeft. Het goud schjjnt er in grooter hoeveelheid aanwezig dan bg Klondyke. Er is een wilde trek naar het nieuwe gebied begonnen. Een troep stakende arbeiders trachtte het spoorwegvervoer te Kjeff, in Rusland, te belemmeren. Nadat een sommatie om uit elkaar te gaan zonder gevolg gebleken was, werd door de Kozakken vnnr gegeven, waardoor dooden en gewonden vielen. gezelschap van Francis. Zjj schenen in een zeer ernstig gesprek gewikkeld te zgn, doch zoodra zjj feèm gewaar werden, braken zjj het plotseling af. •Ik sprak juist met kapitein Francis over owe vriendeljjke uitnoodiging,* zei Ernes tine. •Ik hoop, dat kapitein Francis er óók gebrnik van zal maken,* antwoordde Trent op koeleu toon. >'t Zal me een genoegen zjjn,« zei deze, achterblijvende om een sigaar aan te steken. Het souper was een volmaakt succes, zooals slechts zelden, zjj 't ook aan vo •- steljjke partgen, ten deel valt. Al de hooge gasten vau Lady Tresham hadden de onverwachte uitnoodiging aangenomen, en allen waren in opgewekte stemming en verheugd, dat zjj, na de aren van ingetogen heid in den schouwburg, zulk een aangename gelegenheid voor ongedwongen conversatie vonden. Het sonper als zoodanig liet niets te wenschen overopgediend in de schitte rendste zaal van Londen, geleek het een koningsmaal. Voor Trent was het of bjj droomde, als hg, achterover in zjjn fauteuil geleund, het gezehchap gadesloeg; de gedécolleteerde dames, wier juweelen schit terden in den zacht-rooden gloed der tal- looze electrische rozettende pyramidea van purperen en witte bloemen, tusschen het blinkende zilver, en de met vonkelenden wjjn gevulde glazen. De zachte strjjkmuziek op de tribune Bmolt ineen met de liefeljj ke vrooljjke stvmmen der dames. Wordt vervolgd).

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1903 | | pagina 1