Het Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Broeder en Zuster.
UitgeverL. J. VEERMAN, Heusden.
M 2299. ZATERDAG 5 MAART.
1904.
DE STAATSZORG >IET BETREKKING
TOT DEN ARBEID.
Oorlog tusschen Japan en Rusland.
He^S VAN
VÖOE
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abomementipr ji: per 3 maanden f 1.00.
franco per poet zonder prjjsverhooging. Afzonderljjke
oomners 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 et. Elke regel
meer TVs ot. Groote lettere naar plaateruimte.
Advertentiën worden tot Dinedag- en Vrijdagavond
ingewacht.
V (Slot).
Het arbeidscontract.
Naar veler meening zou de wet tot
regeling van het arbeidscontract niet
moeten treden in de plaats der tegen
woordige bepalingen van het burgerlijk
wetboek omtrent huur van werk en
diensten. Hoe noodig wijziging en aan
vulling van die bepalingen ook moge
wezen, de arbeid heeft behoefte aan
eene bijzondere regeling, waaraan door
toezicht van staatswege de hand wordt
gehouden. Ook is het noodig dat bij
sluiten der arbeidscontracten niet alle
inmenging van overheidswege ontbreke.
Wanneer de huur van diensten een ge
woon burgerlijk contract is, dan kan,
in geval over de uitlegging of nakoming
van dat contract geschil ontstaat, tus-
schen partgen voor den rechter worden
geprocedeerdmaar dit is een zeer on-
practische wijze van handelen. De mees
ter procedeert niet tegen den arbeider,
omdat daaraan voor hem meestal eigen
aardige moeilijkheden zijn verbonden en
geldelijk nadeel natuurlijk op den werk
man niet te verhalen is. Omgekeerd
komt de arbeider er niet ligt toe om
een meestal langdradig proces tegen den
patroon te voeren, dat hem in het beste
geval moeite en tijd kost, terwijl hij
steeds in de meening verkeert dat er
voor hem toch geen recht te verkrij
gen is.
De gewone wijze van procedeeren is
dan ook werkelijk voor arbeidsgeschil
len ten eenemale onbruikbaar.
Is dus volgens de meening van tal
rijke bevoegde beoordeelers het nu in
gediende wetsontwerp op een verkeer
den grondslag aangelegd en bevat het
geen wezenlijke sociale wet, de inhoud
ervan heeft ook velen teleurgesteld.
Men vreest, en waarschijnlijk terecht,
dat de strijd tusschen kapitaal en arbeid
er niet door zal worden beëindigd en
met name het treurig verschijnsel der
werkstakingen er niet door zal worden
weggenomen.
Volgens 't ontwerp is het niet noodig
dat een arbeidsovereenkomst schriftelijk
wordt aangegaan, hetgeen toch, losse
werklieden natuurlijk uitgezonderd, zeer
noodzakelijk is. Of de overeenkomst al
of niet schriftelijk wordt aangegaan
FEUILLETON.
i)
Professor Hennink zat in den hoogen
leunstoel, dien hjj op zjjn zilveren bruilofts
feest ten geschenke had gekregen, hjj blies
dikke rookwolken uit zjjn langen pjjp en
keek nadenkend naar de twee jongelieden,
die in den tuin heen en weer wandelden,
zjjn dochter Helo en e n forsc^9n jongen
man met krullend lichtbruin haar. Alles
was stil, zooals gewoonljjk op Zondagmid
dag; alleen hoorde men door 't open venster
do kinderen in de naburige tuinen duideljjk
verstoppertje spelen en ikoud*, »warm» ot
sheet* schieeuwen, al naarmate de zoekende
het verborgen voorwerp naderkwam. Nog
weer verwjjderd kon men het rollen van
kegels op een kegelbaan onderscheiden en de
gillende stem van den jongen, die de cjjfers
riep. Maar alles ging onopgemerkt het
oor van den professor voorbjj, daar hjj
slechts luisterde naar het nu zachter, dan
meer verstaanbaar tot hem komende gefluis
ter der beide jongelieden.
Cato had den ronden stroohoed met 't
blauwe lint over den arui gehangen; de
jeugdige frischheid, misschien ook een wei-
nig opgewondenheid, kleurde haar wangen
en met een vlugge beweging streek zjj tel
kens de blonde lokken weg, die de zoele
wind haar liefkozend over 't voorhoofd
waaide. Wie haar zoo zag, kou begrjjpen,
maakt volgens het ontwerp in den regel
geen wezenlijk verschil.
Er zijn slechts enkele gevallen waarin
een schriftelijk contract werkelijk zal
worden vereischt, namelijk wanneer het
loon niet in geld is vastgesteld, maar
bestaat in een hoeveelheid der voort
brengselen van het bedrijf, gebruik van
huis of grond en in een paar andere
zeldzaam voorkomende omstandigheden.
Het ontwerp, dat de contracten niet
naar een bepaald model of onder toe
zicht der overheid wil doen opmaken,
veronderstelt zelfs dat daarbij het loon
niet is vastgesteld en bepaalt op welke
wijze het dan moet worden berekend:
een rijke bron van geschil!
Een goede bepaling is, dat winkel-
dwang en hetgeen daarmede in verband
staat, verboden wordt.
Dienstreglementen (natuurlijk in groote
fabrieken en werkplaatsen) zijn onder
zekere voorwaarden verbindend. Zij
moeten worden openbaar gemaakt door
nederlegging ter griffie van het kanton
gerecht; maar zij behoeven niet met
medewerking van anderen door den
werkgever te worden vastgesteld en zijn
dus aan geen wezenlijk toezicht onder
worpen. Een rijke bron van geschil is
gelegen in de bepaling dat de artikelen
van zulk een reglement nietig zijn,
wanneer ze ook nietig zouden wezen
wanneer zij in een schriftelijk contract
waren opgenomen of strijden met eenige
wet of verordening.
Het ontwerp veronderstelt zelfs dat
er strijd kan bestaan wat bij een
goede regeling onmogelijk zou wezen
tusschen het reglement en de met den
arbeider gesloten overeenkomst, en dan
geldt het contract alleen wanneer het
schriftelijk is aangegaan.
De dienstreglementen mogen bepa
lingen omtrent boeten bevatten. In een
contract is zulk een boetebepaling alleen
geldig wanneer het schriftelijk is aan
gegaan.
Voor den tijd, gedurende welken de
arbeid niet is verricht, is ook geen loon
verschuldigd. Dit lijdt echter uitzonde
ring wanneer de arbeid niet kon wor
den verricht wegens ziekte, vervulling
van dienstplicht en andere gevallen,
waarin van geen schuld of nalatigheid
sprake is.
Wanneer de arbeider wil werken
maar de werkgever hem niet laat wer
ken, wordt het loon ook verschuldigd.
De voldoening van het loon mag
waarom de professor haar zjjn zonnestraal
noemde. Het prachtige loshangende haar
scheen wat van den schitterenden glans der
zon overgenomen t® hebben, om een helder,
gelukkig meisjesgezicht tot den straal te
maken, die den naderenden ouderdom vau
den bejaarden man verlichtte.
Zjjn Cato was de vreugde zjjner oogen,
en niet zonder reden volgde thans zjjn blik
met ijverzuchtige waakzaamheid al haar
bewegingen; het viel niet te ontkennen, dat
't gezelschap van den jongen man haar
bizonder beviel. Haar zilveren, vrooljjke
lach kloDk joist tot den professor door, toen
deze plotseling op spjjtigen, verdrietigen
toon zjjn tegenover hem zittende vrouw
aansprak
•Atilla, ik won, dat die Uus zat, waar de
peper groeit 1*
Verschrikt liet deze de courant uit de
handen vallen en vroeg verwonderd
»Wat scheelt er aan, Nico!*
Merkwaardig genoeg hadden de beide
echtgenooten nooit de gewoonte afgewend,
elkaar bjj hun voornamen aan te spreken.
Zjj hadden niet, zooals zooveel anderen van
hun kinderen geleerd, elkaar »vader« en
moeder* te noemen. Er waren teveel jaren
verloopen, eer Cato begon vader en moeder
te stamelen, om nog van hun gewoonte af
te wjjken. Zjj hadden veel verdriet onder
vonden, en het dnurde langen tjjd, eer de
zonnestraal, die in zjjn huis gedrongen was,
den professor van zjjn verwarmende, ver
kwikkende tegenwoordigheid kon over
tuigen.
Een arm privaat leeraar moest eigenlgk
geen hart hebben, als hg niets anders bezit
dan zgn geleerdheid en de hoop op toe-
niet geschieden in eene localiteit waarin
sterke drank wordt verkocht of waarin
eene andere winkelnering wordt uit
geoefend, die met zoodanige localiteit
binnen 's huis gemeenschap heeft.
De werkgever kan bij - schriftelijke
overeenkomst of reglement bedingen,
dat hij een zeker bedrag van het loon
(niet meer dan een vijfde) mag inhou
den, teneinde daaruit de hem komende
schadeloosstelling te verhalen, wanneer
de arbeider zijn dienst zonder grondige
redenen verlaat of den patroon gegronde
reden geeft om het contract zijnerzijds
te verbreken. Dit is, dunkt ons, weer
een rijke bron van geschillen. De werk
lieden zullen in dergelijke contracten
weinig lust hebben. Voor het inge-
houdene, in het algemeen voor hetgeen
zij van den werkgever te vorderen heb
ben, bezitten zij recht van preferentie
maar andere zekerheid dat het ver
schuldigde werkelijk zal betaald worden,
kunnen zij niet vorderen.
Eigenmachtige verbreking der dienst
betrekking door eene der partijen doet
deze wel eindigen, maar geeft actie tot
schadevergoeding wanneer die verbre
king niet is geschied om grondige, aan
de wederpartij vooraf medegedeelde
redenen.
Dit zijn zoo ongeveer de hoofdbe-
beginselen en bepalingen van het ont
werp, dat goede voorschriften op zich
zelf bevat, maar naar onze meening niet
bij machte zal wezen om het groote
euvel weg te nemeü en den op zoo
tallooze plaatsen gespannen toestand
tusschen werkgevers en werknemers
door een toestand van orde, rust, ver
trouwen en wederkeerige waardeering
te vervangen. In plaats van arbeids
geschillen zoo goed als onmogelijk te
maken, bevat het ontwerp een groot
aantal bepalingen waaromtrent geschil
len en rechterlijke bemoeiing zeer licht
kunnen ontstaan. In plaats van te be
vorderen dat een goed ingericht, in
alle gevallen voorziend schriftelijk con
tract, door de overheid gecontroleerd en
onder behoorlijk toezicht uitgevoerd,
regel worde, is het veeleer te vreezen
dat er een streven zal ontstaan om het
sluiten van zulke contracten voortdurend
na te laten. Dit nu achten ook wij niet
gewenscht. Daarvoor is de tegenwoor
dige toestand al te slecht, veelal zelfs
geheel onhoudbaar. Dat in dit ontwerp
een geneesmiddel zou liggen voor een
der grootste maatschappelijke kwalen
komstige betere tjjden. Dat had dokter Nico
Hennink vergeten, toen hg te diep in de
vriendelijke oogen van de eveneens onver
mogende Atilla Wehrmann keek en rich
met haar verloofde.
Acht lange jaren vol zorg waren daarna
voorbijgegaan, zonder den jongen man 't
lang gewenschte professoraat te brengen.
Atilla stond inmiddels haar ziekeljjke moe
der ter zjjde, niet alleen in de huishoude
lijke bezigheden, maar ook in 't verwen
nen van haar jongere zuster Cato; deze,
meer dan tien jaar jonger dan Atilla, was
een nakomertje en de blinde toegevendheid
waarmee zjj opgevoed werd, deed den brui
degom van Atilla dikwgls 't hoofd schudden.
En zelfs na de» dood der moeder bleef de
blonde Cato met de blauwe oogen de af
god van haar zuster.
Maar ook de vader stierf en liet de beide
dochters zonder geldmiddelen achter, alleen
aangewezen op de hnlp van den bruidegom.
Dokter Hennink voerde zijn jonge vrouw
zonder eenig feestvertoon mede naar hun
nieuwe woning, daar de omstandigheden
geen buitensporige uitgaven veroorloofden
temeer, daar ook Cato ten laste van 't jonge
huishonden kwam. En toch zouden de arme
leeraar en zgn altjjd tevreden, opgeruimd
vrouwtje, trots vele materieels ontberingen
heel gelukkig geweest zgn, als niet twee
wolkjes hun hemel verduisterd hadden.
Het was niet mogelijk, kleine woorden
wisselingen omtrent Cato te vermjjden, en
was Atilla niet al te par tg dig geweest, dan
zou zjj haar man geljjk gegeven hebben,
als hg beweerde, dat niettegenstaande baar
goede geestesgaven zgn schoonzuster jjdel
en karakterloos was. Hjj deed zgn best, de
van onzen tijd, is bezwaarlijk aan te
nemen.
Buitenland.
De Daily Telegraph* verneemt uit Tokio,
van Dinsdag, dat volgens een rapport, door
bet Japansche ministerie van oorlog open
baar gemaakt, de Rnssische ruiterjj ver
slagen is bij An-dzjoe en Pingjang.
Dat men de betsekenis vau dit in noor
delijk Korea geleverde voorpostengevecht,
vooral niet moet overdrjjven, bljjkt nit de
volgende lezing die de Sëoelsche corres
pondent van de Daily Chronicle* ervan
geeft; »Bjj een botsing tuaaehen Rassen en
Japanners, die Zondagochtend om 9 nnr
dicht bjj de noordel jjke poort van Pingjang
heeft plaats gehad, zjjn maar enkele schoten
gelost, waarna de Rassen met medeneming
van twee gewonde kozakken aftrokken.*
Te betwijfelen is, of daarna of ongeveer
terzelflertjjd ook bjj An-dzjoe gevochten is,
daar deze plaats nog maar 130 KM. van
de Jaloe afligt en wel bekend was dat de
Rassen daar verschenen waren, maar niet
dat de Japanners reeds zoover noordeljjk
waren opgerukt. Pingjang ligt in vogel
vlucht 70 KM. weer naar het Zniden.
De laatste berichten bielden in dat een
brigade Japanners naar Pingjang oprukte,
om hun kameraden daar te versterken. De
zwakke Russische patrouilles konden de stad
die met overoude muren omringd is, na
tuurlijk niet nemen, en trokken na het
korte vuurgevecht terug. Hun doel, om de
•telling van den vjjand te verkannen, was
bereikt, en patrouilles zgn niet bestemd om
ernstige gevechten te leveren.
Voorzoover men thans kan nagaan, heb
ben de Japanners Tsjemoelpo en Seoel met
de 12de en af deelingen van de 2de divisie
bezet en een sterk# brigade naar het Noordan
vooruitgeschoven, om Pingjang bezet te
houden. De hoofdgroep telt ongeveer 20,000
man, de voorhoede 8000 weerbaren. De
artillerie van de 12d« divisie bestaat enkel
uit bergstokkenhet zgn 3 afdeelingen
van 2 battarjjen van 6 kanonnen, dus 48
stukken.
De correspondent van het Handelsblad*
van Antwerpen schrgft uit Potersburg;
In de Russische en buitenlandsche bladen
tekortkomingen in haar opvoeding aan te
vallen, om haar in staat te stellen, den
strjjd om 't bestaan te kunnen voeren, an
zoodra zjj achttien jaar was, deed hjj alle
moeite, een geschikten werkkring voor haar
te vinden. Kon men 't hem kwaljjk nemen,
dat hjj den last trachtte te verlichten, die
op zjjn schouders rustte? Maar zjjne vrouw
weende en was zeer bedroefd, toen zich een
goede gelegenheid voordeed, Cato te plaat
sen. Een deftig Russisch echtpaar hield zich
eenige dagen in de residentie op, om een
geschikte gouvernante te vinden voor hun
twee zoontjes van zes en vier jaar. Het sa
laris overtrof de stoutste verwachtingen van
dokter Hennink; geen wonder dus, dat hg
met alle kracht volhield, zoo'n gelegenheid
niet te mogen laten voorbjjgaan. Zoo trok
Cato dus naar den vreemde en Atilla meende,
dat haar 't hart zou breken bjj 't afscheid
van haar lieveling.
Maar er was nog ean andere bron van
verdriet, dia haar menigen stillen traan,
Nico menigen zueht kostte. De jaren gin
gen voorbjj, zonder dat in 't jonge huis
houden de stilte verstoord werd door vroo-
ljjk kinderlachen of door 't gestamp van
kleine voetjes.
Reeds driemaal had Atilla haar man
de gewenschte vadervreugde voorspeld; de
eerste maal stralend van hoop en geluk, de
tweede maal rustig eu bedaard, ten derde
male bjjna angstig. Als dan eindeljjk haar
uur gekomen was, zag men na een paar
dagen een heel klein kistje uit het huis
dragen; met gebogen hoofd liep Nico er
achter, om een nieuw geluk te begraven
en zachtjes fluisterden de buren:
Die arme menscheu, al weer een dood
zgn beschrijvingen verschenen van de geest
en de offervaardigheid, waarmee de groote
massa van het Rnssische volk bereid was
goed en bloed te offeren voor den tsaar in
den Oost-Aziatischen oorlog. Ook hebben
de Rnssische bladen een schets gegeven van
groote betoogingen, die plaats hadden in
St. Petersburg, Moskou, Warschau enz., en
waarbjj de vaderlandsche gloei tot de hoogste
geestdrift steeg.
Dat vras heel eenvoudig komedie, want
deze betoogingen waren heelemaal het werk
van de politie, en zgn van 't begin tot het
einde op touw gezet door deze laatste, op
bevel van den minister van binnanlandsche
zaken Plehwe. Dat weet hier iedereen.
Wat na de groote geestdrift betreft, bljjkt
het best nit het volgende
Ia verscheidene in Rusland en Finland
verbljj vends Russische bataljons, had de he
velhebber bevolen dat een zeker getal man
schappen van elk bataljon zich zonden aan
melden als vrijwilligers. Teen nu geen en
kele zich vrjjwillig kwam aanmelden, koos
de bevelhebber zelf de manschappen nit, die
als vrijwilligers* naar dan oorlog zouden
gaan.
Schandelijke tooneelen hadden plaats op
't oogenblik dat de zoogezegde vrijwilligers
in den trein moesten stappen. Te Wiborg,
in Finland, bjj voorbeeld, weigerden zjj in
den trein te gaan. Toen het bevel gegeven
werd ze met geweld in den trein te sleepen,
boden zij weerstand, vloekten en weeklaag
den zjj, jammerden en weenden luide, zoo
dat men ze letterljjk in de wagons moest
dragen.
Te Sweaborg hield Bobrikof parade met
het daar liggende Russische garnizoen, dat
omtrent 6000 man telt. Na de parade stelde
hg zich voor het front en zeide, dat Z. M.
de keizer in zjjne grenzelooze liefde voor
het Russische volk en in zgn verlangen
tot het bemeesteren van een »stoatmoedigan
en verradeljjken vjjand,* de in Sweaborg
liggende troepen gelegenheid wilde geven
om hunne vaderlandsliefde te bewjjzen, als
ook hunne »nooit wankelende liefde en
trouw aan den alleenheerscher en het groote
Russische vaderland. Daarom mocht elkeen
zich aanmelden als vrjjwilliger voor den
Oost-Aziatischen oorlog.*
Geen enkel man in de gelederen ver
roerde zich, geen enkel trad vooruit! Met
donderende stem herhaalde Bobrikof zjjue
kindje!*
Dan weende Atilla In stilte, omdat het
haar niet vergnud was, haar man een levend
kind te schenken, en de dokter zelf werd
iederen dag stiller en ernstiger.
Maar eindeljjk zou ook voor hem den dag
aanbreken, dat de stem van een jonggeboren
dochtertje in zgn stil studeervertrek drong.
De uitwerking van deze zoo dikwgls vergeefs
gewenschte gebeurtenis was buitengewoon.
Hg scheen door 't geval geheel verdoofd te
zgn en weken verliepen, vóór men 't dnrfde
wagen, de kleine in zgn armen te leggen
hg beschouwde ze met een soort angst, alsof
hg vreesde, door zjjn aanraking 't jonge
leven te vernietigen.
Ja, hg liet op den dringenden wensch
van zjjne vrouw zonder tegenspraak zjja
dochtertje Cato noemen. Zgn zuster Cato
was juist bjj hen op bezoek vóór haar hu-
weljjk en zg zelve hield het kindje ten doop.
Lang duurde het, eer dokter Hennink
zich aan zgn nienwe waardigheid gewende.
En toch had de kleine meid jnist hen als
bizonder voorwerp voor haar kinderljjke
genegenheid uitverkoren; schreeuwend strek
te zg de kleine armpjes nit en trappelde
met de voetjes, zoodra zg hem zag. Maar
toen hg haar eens, bjjna verlegen, van het
kindermeisje overgenomen had en de minia-
tnnrvuistjea onbarmhartig op zgn gezicht
trommelden en in zgn grgzend haar woel
den, toen drnkte hg de kleine, zachte wang
tegen zgn baardig gezicht en fluisterde:
»Ja, je bent mjjn lieveling, jjj znlt mgn
zonnestraal wezen.*
Wordt vervolgd).
1IMJWÜBMD
