Hel Land van Heusden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard. Rusland's toestand. Uitgever: L. J. VIERMAN, Heusden. M 2335. ZATERDAG 9 JULI. 1904. n. LANB VAN yooB Dit blad verschat WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementiprga: per S maanden f l.OO. franco per poet zonder prjfsverhooging. Afzonderlijke nummers 5 cent. Adyertentien yan 16 regels 60 et. Elke regel meer TVs °t* Glroote lettere naar plaaternimte. Adyertentien worden tot Dinadag- en Vrjjdagavond ingewacht. De boerenstand van ieder dorp vormde een soort van broederschap, die alles voor elkander over had, een zekere soort van fierheid had ook tegenover zijn landheer; en de eigenaardige vriende lijke, vreedzame natuur dier menschen die ons Tolstoï in zijn geschriften doet kennen, maakte hen sympathiek. Wel is waar stonden zij op een zeer lagen trap van ontwikkeling op elk gebied. Verregaand bijgeloovig en bigot, bijna geen weelde kennend, leefden zij onder elkander in vrede in hunne schamele leemen hutten, geen andere genietingen kennende dan brandewijn, dien ze zelf brouwden of in de dorpskroeg konden bekomen, welke laatste dikwerf door den pope werd gehouden, die niet zelden een der beste klanten van zijn nering was. Die lijfeigenschap, in de middeneeu wen algemeen in West-Europa, was in de oogen van hen die Westersche zeden hadden leeren kennen en door de ge schriften op de hoogte waren gekomen van de levensvormen daar, een ergernis, en in hunne geschriften werd vlijtig propaganda gemaakt voor de vrijmaking van den arbeid en de deelneming van Rusland aan de meer aangename be schaafde vormen van het Westen. Doch Nicolaas hield met ijzeren vuist elke verandering, als uit den booze, tegen. Toen nu de Krim-oorlog de over tuiging had gebracht van zooveel dat hervormd moest worden, van kostbare legerhervormingen en schatten-verslin dend oorlogsmateriaal dat gekocht moest worden, de noodzakelijkheid van 't bon wen van reusachtige maar ook kostbare spoorwegen, toen kwam de behoefte aan geld op den voorgrond, om daarmede in het buitenland te koopen wat noodig was. En de weg om daartoe te geraken was de opheffing der lijfeigenschap. Wij zullen niet beweren, dat het doel dier opheffing bij den Czaar-Be vrij der geweest is om er geld uit te slaan, maar dat er onder zijne raadslieden niet ge weest zijn, die begrepen hebben dat dit een gevolg van de opheffing zou wor den, wil er bij ons niet in. Toen dan ook de wet in werking kwam, bleek het al heel spoedig, dat de adel en de ambtenaarswereld niet het slechtste deel hadden gekregen en de boeren werden het kind van de rekening. FEUILLETON. 1) I. Evenals de karakteristieke figuren der vroegere haisbestierders, opzichters en hout vesters meer en meer uit het tegenwoordige maatschappelijk leven verdwjjnen, zoo wordt ©ok het type van den trouwen, ouden be diende van vroeger steeds zeldzamer. Wel dra zullen de laatste vertegenwoordigers van deze eigenaardige figuren nog slechts op oude kerkhoven te vinden zjjn, en zal alleen de schilder of karakterschetser ze nu en dan uit het stof der vergetelheid opra kelen en nog eens verlevendigen. In het huis mjjner ouders leefde ook een voorwereldlijk wezen, wat ik mjj nog zeer goed herinner uit mjjne kinderjaren. Het was een oude bediende, Mikolaï Sucho- dolski geheeten, een Szlachcic uit het vrjje dorp Sucha Wola, waarvan hjj dikwijls ver telde. Mijn vader had dit dorp bjj erflating verkregen na den dood van nijjn grootva der, bij wien Mikolaï als ordonnans had gediend ten tjjde van den oorlog tegen Napoleon. Van het tjjdstlp, waarop hjj in dienst van mjjn grootvader was getreden, wist de oude zelf niet veel. Vroeg men hem er naar, dan nam hjj met het ernstigste gezicht ter wereld een snuifje, en antwoord de: >Ik was nog nat achter mgn ooren, en mjjnheer de kapitein God hebbe zjjn ziel! stak ook nog in de kinder- Zij kregen nu van den grond, dien zij vroeger in gemeenschappelijk bezit hadden gehad, elk een klein gedeelte in eigendom, het overige verviel aan den adel, en de hooge ambtenaarswereld trok ook nog een deel aan zich. Ook bij die verdeeling is het weer echt Russisch toegegaan; de mannen van invloed en gezag namen wat zij konden en er zijn tal van families onder den adel en de hooge ambtenaren aan te wijzen, die hun kolossalen rijkdom danken aan hetgeen zij toen ten onrechte hebben weten te verkrijgen. Voor den boer werd de toestand nu veel slechter. Hij had grond genoeg om daarop te kunnen leven, als hij daar aan zijn tijd kon wijden en de opbrengst voor zich zei ven mocht behouden. Maar zij moesten nu als vrije burgers belas ting betalen en wel in geld. Waren hun vroegere meesters de landheeren, met wie ze in een soort van patriarchale verhouding stonden en aan welke zij een deel van hun arbeid en producten betaalden, nu werden het de ambtenaren, die in naam der regeering alles opeisch- ten met de noodige verhooging ten eigen bate zonder zich te bekom meren of het gegeven kon worden of niet, en met den knoet er uit ranselend wat niet vrijwillig werd gegeven. In sommige districten moesten de boeren meer betalen dan de geheele opbrengst van hun grond. En wat voor hen een zeer groot bewaar was, de belasting moest in geld worden betaald. Bij de niet intensieve bebouwing van den grond, zooals die altijd gevonden wordt bij gemeenschappelijk grondbezit, was dit een zeer groot bezwaar. Ook in de slechte jaren moest de belasting worden betaald, terwijl dan de opbrengst karig was en de gelegenheid om elders werk te vinden gering door het groote aanbod van werkkrachten. En de goede jaren kunnen dit ver lies niet goedmaken. De belasting wordt echter van hooger hand uitgeschreven en moet worden betaald. Verzet zich iemand, dan wordt hij geslagen, verzet zich een geheel dorp dan komen er soldaten, die haar innen moeten en nog tijdens hun inkwartiering op hun kosten leven. Om nu aan geld te komen moet de oogst in den herfst worden verkocht. De graankoopers komen op de dorpen af en door 't groote aanbod is de prijs laag, en daar de koopers weten dat de boeren moeten verkoopen om geld in handen te krijgen, knevelen zij hen te schoenen 1< Mikolaï had in het huis mjjner ouders zeer verschillende functies te verrichten. Hg wat tegelgk bediende en opzichter. Des zomers bekleedde hg ook de plaats van rentmeester en opzichter over de werkzaam heden van den oogstdes winters was hg behulpzaam bjj het dorschen. Daarenboven bewaarde hg de sleutels van de wjjn- en groentekelders, van de schuren en stallingen, en wond alle uurwerken in huis op. Een zjjner voortreffelijkste vermogens bestond echter in het kjjven en mopperen. Ik her inner mg niet, hem anders gekend te heb ben dan brommend en kjjvend. Hg bromde over iedereen, mgn vader en mjjne moeder niet uitgezonderd. In de keuken was hg voortdurend in twist met den kok, en den keukenjongen trok hg bg de ooren het ge heele huis door. De oude Mikolaï was in één woord nooit en over niemand tevreden. Had hg een aanval van kwaad humeur iets wat iedere week éénmaal het geval was, dan ging het overige dienstpersoneel hem zooveel mogeljjk uit den weg; niet, dat hg de anderen bjj den meester of de meesteresse des huizes bekladde, maar hg viel den ongelukkige, dien hg dien dag tot zjjn slachtoffer gekozen had, van den vroegen morgen tot den laten avond met zjjn gebrom en gekjjf lastig. Ofschoon wjj hem eigenljjk gaarne moch- ten ljjden, waren mgn broeder Eazimierz en ik bang voor hem als voor het vaar; wjj vreesden hem zelfs meer dan onzen huisleeraar, pater Lodewjjk, en zonder eeni- gen twjjfel veel meer dan onze ouders. meer. Zij houden alleen zooveel over ais noodig is om 's winters van te leven en zaaikoren over te houden voor 't voorjaar. Vaak blijft er zooveel niet over en muet de boer met zijn gezin leven van meel, met boomschors en andere waardelooze stoffen vermengd. Ook zijn vee kan hij niet in leven houden, zoodat hij dit opeten of ver koopen moet, ook al voor zeer weinig geld, omdat het door 't geringe voeder verzwakt is. En de bebouwing van den grond wordt bij gemis aan trek vee veel moeilijker en in minder voldoende mate wordt de grond bewerkt. Hij moet zaai koren duur inkoopen en 't eind van de zaak is, hij moet geld leenen van een „weldoener," zooals de woekeraar heet naar den naam dien hij zich zeiven heeft gegeven. Gewoonlijk is die weldoener een der groote grondbezitters in de buurt, soms ook wel de koopman uit de stad of een of andere slimme en rijke boer (koelak). De renten die zij te betalen hebben zijn onmenschelijk, somtijds gelijk aan 3 of 4 maal het geleende bedrag en daarbij komen dan nog de hooge boeten voor het niet op tijd terugbetalen, waar door de geheele schuld tot het tienvoud klimt van de geleende som. En 't ergst is voor hen de kodakdie van zijn invloed gebruik maakt om goedkoop land van de gemeente te pachten en het duur te verpachten. Slot volgt). Buiten land. Omtrent de benoeming van vorst Obolensky, den vroeger en gouverneur van Charlouw, tot opvolger van Bobrikow als gouverneur- generaal van Finland, wordt gemeld, dat de Russische regeering hiermede een stap heeft gedaan, die de ontevredenheid in Finland ten top zal voeren. Obolensky be hoort tot de meest gestrenge ambtenaren, die voor geen enkel middel terugdeinst om zgn doel te bereiken. Hjj werd geboren in 1845, studeerde aan de Petersburgsche Zeevaartschool, diende langen tjjd bg de tweede vlootdivisie en onderscheidde zich zeer in den RussichTurkschen oorlog van 1877. Na den moord op Alexander II werd Obolensky benoemd tot districts-gouverneur van Simpirsk, welk ambt hg met groote gestrengheid bekleedde. In 1896 werd hjj stalmeester aan het hof, eenige jaren later gouverneur van Charkow. Hier bewees hg alle eigenschappen Tegenover onze znsters was hjj hoffeljjker dan jegens ons; ofschoon zjj jonger waren dan wjj, sprak hjj haar aan met >juffrouw< en »u«, terwjjl hg ons, zonder ©enigszins acht te slaan op de wetten der wellevend heid, eenvoudig met »jjjc en »j°a< betitelde. Mikolaï onderrichtte ons in zgn oude soldatenkunstjes. Na tafel oefenden wjj ons dikwjjls onder zjjn venster in het marcheeren, waarbjj pater Lodewjjk, die zich bjj het marcheeren hoogst komiek voordeed, ons gezelschap hield. Als de oudste, stond ik op heel bjjzon- dere wjjze onder zgn commando, daarom had ik ook het meest van hem te ljjden maar toen ik eenmaal naar het gymnasium ging, stelde hg zich aan, alsof hem het grootste ongeluk was overkom9n. Later ver telden mjjne ouders mjj, dat hg na mgn vertrek veertien dagen over mjj had ge treurd, en krjjgsznchtiger geweest was, dan ooit. Ik herinner mjj nog zeer goed, dat ik voor de eerste maal met vacantia thuis kwam. De dag was juist begonnen en alles in huis scheen nog te slapenhet was koud en het sneeuwde. In den geheelen omtrek heerschte diepe stilte, slechts gestoord door het gekras van een kraanvogel aan de wa terbron op het voorplein, en door het ge blaf der honden. Alleen het keukenvenster was helder verlicht en er viel een rossig schjjnsel door op de sneeuw, die de aarde bedekte. Ik was droevig gestemd en mis moedig, want mgn eerste rapport van het gymnasium was volstrekt niet schitterend, wat voornameljjk hierin zgn oorzaak moest te bezitten, die hem recht gaven op den naam >Tamerlan«. Hjj toonde zich vooral wreed tjjdens de onderdrukking van de be kende agrarische boeren-onlusten in Zuid- Rusland. Hjj liet de inwoners van tallooze dorpen door de Kozakken lichameljjk kastjjden, of ze schuldig waren of niet. Daarbjj legde hg de boerengemeenten een geldboete op van 800.000 roebels, zoo dat hjj de toch reeds verarmde boeren tot bedelaars maakte. Zjjne gewelddaden ver wekten vooral onder de revolutionnaire elementen in Rusland hevige verbittering. Gedurende zgn gouverneurschap in Char kow werd eenr aanslag op hem gepleegd. Sinds dien tjjd is vorst Obolensky een der meest geliefde personen aan het hof. De tsaar verleende hem een hooge orde, doch ontsloeg hem als gouverneur van Charkow, omdat hjj daar door allen ge meden en alle omgang met hem gestaakt werd. Daarna woonde hg een tjjd in Petersburg. Maandagochtend in de vroegte zgn de oud-senator generaal Schanman, vader van Eugen Schauman; dr. Ernst Estlander en prof. Th. Homen, beiden leeraren aan de universiteit; Alfthau, ambtenaar aan een bank, en Gummerus, assitent aan de biblio theek, onder begeleiding van politie van Helsingfors naar Petersburg overgebracht. Generaal Schauman zal, naar men aanneemt, daar verhoord worden. De Daily Chronicle verneemt uit Melbourne: Er dreigt weer een opstand op Samoa tegen hst Duitsche gezag, wegens Duitschland's weigering om Matala als koning te erken nen. De ambtenaren beweren dat de inboor lingen door blanken zgn opgestookt. Eergisteravond werd plotseling de kapi tein Ercalessa in Messina met zgn gemalin gevangen genomen. Bjj de huiszoeking werden vele documenten en plannen in beslag ge nomen. De kapitein zou plannen voor de mobi lisatie en kustverdediging van Sicilië aan een vreemde mogendheid hebben verkocht. Om welke vreemde mogendheid het hier gaat, wordt natuurljjk verzwegen. Er kan echter slechts Engeland of Frankrjjk bjj betrokken zgn. De gevangenneming heeft in geheel Italië groot opzien gewekt. Het wordt hoe langer hoe duideljjker hebben, dat ik nog niet gewend was aan het schoolleven en mjj daarin nog niet goed thuis gevoelde, zoodat ik dikwjjls hul peloos en radeloos was. Ik was bang voor den toorn van mgn vader en voor de strenge, ernstige blikken van pater Lodewjjk, die mjj zelf te Warschau had afgehaald, en verkeerde dus in een troosteloozen gemoeds toestand. Eensklaps werd de keukendeur geopend en de oude Mikolaï, met een roeden neus van de kou, trad naar buitenin zgn hand droeg hjj een theeblad met twee kan netjes room er op, en waadde door de sneeuw, naar het heerenhuis. Zoodra hjj mjj gewaar werd, riep hjj«O, mgn beste jongeheer en zette het theeblad met zoo veel overhaasting op den grond, dat hg de beide kannetjes omstootte. Daarna om helsde en knste hjj mjj. Van dat tjjdstip af sprak hg mjj steeds met »jcmgeheer< aan, maar de omgestooten roomkannetjes kon hjj geruimen tjjd nog niet vergeten. >Daar draagt me een mensch bedaard zjjne kannetjes, zonder aan iets te denken, bromde hjj, >en dan moet juist de jongeheer aankomen! Waarom had hjj geen ander oogenblik gekozen !c enz. Mgn vader bsdreigde mjj, wegens mgn onbeduidende vorderingen in het schoon- schrjjven en in het Duitsch, dat hg mjj zou straffen; maar hjj werd van het ten uitvoer brengen zjjner bedreiging weerhouden, deels door mjjne tranen en mjjnd belofte van beterschap, deels ook door de bemid deling mjjner goede moeder, maar hoofd- zakeljjk door het levendig misbaar van Mikolaï, die van een schepsel, dat calli- dat de Berljjnsche politie in Theodor Berger den moordenaar van Lucie Berlin gevat heeft. De hengselmand van zjjne minnares is, met een bloedvlek erop, in de Spree door een schipper teruggevonden. Berger moet daarin het Ijjk aan stokken en brokken hebben vervoerd en deze daarna in het water hebben geworpön. De dokters hebben uitgemaakt dat de arme kleine Lucie eerst geworgd en het ljjk vervolgens in stukken gesneden is. Met de Marokkaansche aangelegenheden gaat 't steeds slechter en de crisis in den onhoudbaren tosstand nadert met rassche schreden. Uit de zaak-Raissoeli hesft men gezien, dat de sultan machteloos is tegen over de bandieten en de »roover«, die kort geleden in het bezit van een aardig som metje is gekomen den losprjjs voor den gevangen Amerikaan neemt meer en meer de allures aan van een potentaatje. Op 't oogenblik bevindt Zjjne Excellentie men weet, dat hjj zich thans verheugen mag in een officieelen hoogen Marokkaan- schen titel zich te Zinat, een dorpje bjj Tanger, en daar werft hg manschappen, die vervolgens ie omliggende dorpen moe ten plunderen en het vee wegrooven. Pe sultan heeft intusschen goedgevonden, in een zeker snel voorbjjgaande bui van zui nigheid om de soldjj der troepen tot op de helft te verminderen. Natuurljjk gevolg van dezen zeer wjjzen maatregel is, dat de manschappen naar heer Raissoeli stroomen. Men heeft dus thans in Marokko een staat van volkomen anarchie. Er is natuurljjk geen oogenblik denken aan, dat de sultan zelf bjj machte zal zgn om weer iets als een normalen toestand te herstellen. Abdul- Aziz zelf is e9n zwak, onbeduidend man en zjjne raadgevera passen er wel op, dat hjj op de hoogte komt van den werkeljjken, zoo ernstigen toestand; willen halen wat er nog te halen valt en eerst als 't schip geen uur meer te behouden valt, zullen de muizen 't verlaten Het volk is ver bitterd en vergramd op zjjn vorst, wjjl hjj de vriend of de dienaar is van den fel-ge- haten vreemdeling. En al deze elementen van ontevredenheid zjjn Raissoeli en den zjjnen natuurljjk in hooge mate welkom Frankrgk zal zich dus, hetzjj in samen werking met Spanje, of wel op eigen houtje ten langen leste zich moeten belasten met de onverkwikkeljjke taak om den bezem door den Marokkaanschen Augiasstal te laten gaan. graphie genoemd werd, nooit had gehoord, en het Duitseh leeren ten eenen male over bodig achtte. »Wat moet dét nu weer beteekenen?c knorde hjj. >Is de jongen dan een Zwaab? (een spotnaam, dien de Polen aan de Duit- schers geven.) Kende mjjnheer de kapitein dan Duitsch, of verstaat onze tegenwoordige meester het Duitsch Och, komToen wjj bjjach, hoe heet het ook weer I bg Leipzig en de duivel weet, waar aaders nog, tegenover de Duitschers stonden, spraken wjj geen Duitsch met hen, maar riepen alleen: Liggen! Liggen!* en on- middelljjk lagen ze alle honderd op hun rug.c Behalve de reeds gemelde gewoonten, had de oude Mikolaï er nog een zeer eigen aardige. Zelden sprak bjj over zgn vroeger leven, maar was hjj eens goed geluimd, dan bleef hjj eindeloos vertellen, en loog alsof het gedrukt stondhjj had daar bjj volstrekt geen kwade bedoelingen, maar de gebeurtenissen verwarden zich in zgn oude hersenen, en zjjne levendige verbeel dingskracht stelde hem alles wat hjj in zgn jeugd van vechten en oorlogvoeren ge hoord had, voor, alsof hjj het zelf had bjjgewoond, zoodat hjj alles aan mgn groot vader of aan zich zelf toeschreef, en rots vast aan zjjn eigen verhaal geloof hechtte. Hield hjj, bjj het dorschen in de schuur, het toezicht op de arbeiders, dan vertelde hjj hun menigmaal zulke avontnurljjke ge vallen, dat die verbaasde boeren de armen lieten zakken en, op hun dorsehvlegels leunend, met open mond naar hem bleven staan luisteren. Wordt vervolgd). Een Poolsch verhaal. i ii iiisisi i—i—ism——ami—i—iii—i—ttt"

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1904 | | pagina 1