Hel Land van Heusden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard. Unb van Uitgever: L. J. VETERMAN, Heusden. M 2337 ZATERDAG 16 JULI. 1904. a feuilleton. yoob Dit blad verschynt WOENSDAG en ZATERDAG. Abonaementiprgi: per 8 maanden f l.OO. franco per poet zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke nummers 5 cent. L Het comité uit de gecombineerde vakvereenigingen, dat acteert tegen het wetsontwerp op het arbeidscontract heeft in den ouden trant een manifest tot het Nederlandsche volk gericht, waarin zelfs de uitgeknepen citroen, de toestand van slavernij, het ijzeren dwangbuis en dergelijke helkleurige stijlbloempjes nog eens moeten dienst doen om de massa tegen het ontwerp te hoop te jagen. Gaat men dit vervaarlijk stuk nauw keurig na, dan blijkt de roode lap, waarop het comité zich werpt, vooral dat gedeelte te zijn van het ontwerp, dat ook naar onze overtuiging lang niet smetteloos iswij bedoelen de artikelen betreffende het z.g. staangeld en den opzeggingstermijn. Nu is er hoop, dat de minister bij zijn memorie van antwoord zijn stelsel zal herzien. Het pas verschenen voor- loopig verslag wijst er op. Yerre van onverdeeld is de instemming, door de afdeelingen met de regeling van het ontwerp betuigd, zelfs vrij algemeen de min of meer sterke afkeuring. Wij brengen in herinnering, dat het ontwerp in artikel 1639*7 en volgende de termijnen van opzegging regelt „in dien de duur eener dienstbetrekking noch bij overeenkomst of reglement, noch bij wet of verordening, noch ook door het gebruik is aangegeven", het geen tegenwoordig verreweg het meest voorkomt. De termijn van opzegging is dan bij inwonende arbeiders zes weken en bij andere arbeiders één week, doch „wordt verlengd met veertien dagen voor elk vol jaar, dat op het oogenblik der opzegging de dienstbetrekking tus- schen werkgever en arbeiders onafge broken heeft geduurd, met dien ver stande, dat door deze verlenging de termijn in geen geval langer zal worden dan zes maanden." Wie deze termijnen niet in acht neemt, is als schadeloos stelling verschuldigd het bedrag van het loon voor den duur van den op zeggingstermijn. En om nu den werk gever in de gelegenheid te stellen, ook werkelijk deze schadeloosstelling te in nen, bepaalt art. 1638a dat bij schrif telijke overeenkomst of reglement mag worden bedongen, dat de werkgever 3) »Natuurlgk heeft hg mg een antwoord medegegeven, maar hg lachte zoo hartelgk, dat hg zgne beide rgen tanden liet zien. >üw meester,zeide hg, »noodigt mg nit tot een drijfjacht op Donderdag, en gjj breBgt mg den brief eerst vandaag, op Zondag.Daarna begon hg opnieuw te lachen! Ben ik...« »En wat heb je gedurende je afwezigheid gegeten?* »Och, wat komt het er op aan, dat ik sedert gisteren niets gegeten hebIk ljjd immers geen honger. Gunt men mg dan mgn eten niet! Als ik gisteren niets ge geten heb, dan eet ik vandaag maar wat meer.* Sedert dien tjjd wachtte men zich wel, hem al te bepaalde bevelen te geven l werd hg ergens heengezonden, dan zeide men hem vooraf nauwkeurig, wat hem te doen stond, indien de betrokken persoon afwezig was. Eenige maanden na het hierboven mede gedeelde avontuur reed Mikolaï naar de nabjjgelegen stad om nieuwe ploegpaarden te koopen hg was nameljj k een meester in het paardenkoopen. Des avonds verklaarde de huisknecht, dat Mikolaï was teruggekeerd en ook de paarden had gekocht; hg was echter bont en blauw geslagen, zoodat hg niemand onder de oogen durfde komen. Mgn vader tegen schriftelijk bewijs een zeker be drag van het loon zal kunnen inhouden. Dit bedrag mag bij elke loonuitbetaling niet meer zijn dan een vijfde gedeelte van het alsdan betaalbare loon, en mag in het geheel niet de som te boven gaan, die het loon bedraagt gedurende den opzeggingstermijn. Deze regeling ontmoette bij zeer vele leden bedenking. „Het hoofdbezwaar tegen de voorgedragen regeling achtte men daarin gelegen, dat zij eene werk staking dit woord opgevat in den zin van: gemeenschappelijke beëindiging van de dienstbetrekking, met inacht neming van den opzeggingstermijn zooal niet onmogelijk zal maken, dan toch in hooge mate zal belemmeren. Deze regeling toch, met hare verlenging van den opzeggingstermijn naarmate van den duur der dienstbetrekking, zal ten gevolge hebben, dat bij éénzelfden werk gever arbeiders in dienst kunnen zijn, te wier aanzien de meest verschillende opzeggingstermijnen van af ééne week tot zes maanden zullen gelden. Willen nu deze arbeiders op wettelijk geoorloofde wijze allen gezamenlijk tot werkstaking overgaan, dan verplicht de voorgedragen regeling hen zoo tijdig hunne dienstbetrekking op te zeggen, dat ook de opzeggingstermijn van die genen onder hen, die het grootst aantal jaren onafgebroken in dienstbetrekking zijn geweest, wordt in acht genomen. Maar daardoor is de beraamde staking dan ook feitelijk onmogelijk geworden, omdat de werkgever alleszins bevoegd zal zijn en zeker niet zal nalaten zijne arbeiders geleidelijk, te beginnen met hen, tegenover wie hij aan den kortsten opzeggingstermijn gebonden is, door anderen te vervangen. Tenzij in de voorgedragen regeling alsnog eene uit zondering worde gemaakt voor collec tieve opzegging van de dienstbetrekking en er voor zoodanig geval een voor alle arbeiders gelijke opzeggingstermijn wordt gesteld een denkbeeld, dat sommigen leden aanbevelenswaardig scheen zal het te vreezen staan, dat de arbeiders, aan wie eene staking met inachtneming van den opzeggingstermijn onmogelijk zal zijn gemaakt, ten einde pressie op den werkgever te kunnen uitoefenen, eigenmachtig en onrecht matig hunne dienstbetrekking zullen verbreken op gevaar af van tot schade vergoeding te worden veroordeeld of althans het gedeelte van hun loon te ging hem onmiddellijk opzoeken. »Wat is er gebeurd, Mikolaï?* vroeg hg. »Ik heb gevochten,* was het laconieke antwoord. >Schaam je je niet, onde, op znlk een hoogen leeftgd nog domme streken op de markt nit te halen? Heb je dan geheel en al het verstand Terloren? Zóó oud en nog zóó dom! Een ander zou ik, na dergelgke wanordelijkheden, wegjagen. Je moest je cchamen! In plaats van den anderen be dienden een goed voorbeeld te geven, be derf je ze nog meer.* Mgn vader was werkelgk boos op Mikolaï, en wanneer bg in toorn geraakte, was er met hem niet te gekscheren. Het opmer kelijke b^ deze gebeurtenis was echter, dat Mikolaï, die niet gewoon was een afstraffing zwjjgend te ondergaan, in dit geval geen enkel woord tegensprak. De onde bleef hardnekkig zwggentevergeefs vroegen allen naar de toedracht der zaak Mikolaï ant woordde niets. Het voorval was hem intusschen slecht bekomen; den volgenden dag was bg zoo ziek, dat men den geneesheer moest ontbie den, en deze bracht eindeljjk licht in de zaak. Mgn rader had de vorige week een der knechts eene berisping gegeven, waarna deze den volgenden dag uit zgne betrekking wegliep en bg zekeren heer Yon Zeil, die een Duitscher en een verklaard vjjand van mgn vader was, in dienst trad. Nu wilde het toeval, dat ook de heer Yon Zeil met onzen vroegeren knecht en eenige andere knechts, die ossen naar de markt dreven, deze bezochten. Zoodra de heer Von Zeil Mikolaï gewaar werd, naderde hg diens wagen en begon mgn vader te beschimpen, waarop Mikolaï hem een schoft verliezen, dat de werkgever op grond van de bepaling van art. 1638s heeft kunnen inhouden. Wordt vervolgd). Buitenland. President Kroger. Donderdagochtend omtrent half drie is te Clarens, aan het meer te Geneve, president Kruger zacht ontslapen. De overledene heeft herhaaldelijk den wensch uitgedrukt in Transvaal naast zgn vrouw begraven te worden. Indien de toe stemming om in Transvaal te begraven door de Engelsche regeering wordt geweigerd, zal het Igk, hetwelk is gebalsemd, voorloopig te Clarens worden bjjgezet om vervolgens voor goed in Holland te worden begraven. Stephanas Johannes Paulas Kruger werd den lOen October 1825 geboren op de plaats Vaalbank in Colesberg, in de Kaap kolonie. Hg ia dus rnim 78 jaar geworden. Zgn vader, Casper Jan Hendrik Kruger, was daar boer. Zgn moeder heette Eliza Stejjn. Het geslacht der Krngers is in het begin der achttiende eeuw aan de Kaap gekomen. Paal Kruger was een van vele kinderen. In 1834 gingen de Krngers met aen trek de Oranjerivier over; de groote trek zou eerst een jaar later volgen. De jonge Paul zorgde op dien tocht, gelgk hg reeds thuis op de plaats had gedaan, mede voor het vee. De trek ging dwars door den Vrjjstaat en de Krngers belandden ten slotte in het westen van Transvaal, waar sgn vader zich aan den voet der Magalies- bergen neerzette. Bjj het klimmen der jaren ontwikkelde Paal zich tot een man van buitengewone lichaamssterkte. Hjj werd een stont rniter, aen hardlooper die zgn weergade zocht, aen vermetel jager en in onophoudelijke gevechten met de inboorlingen een geoefend strgder en allengs een bekwaam aanvoerder. In 1842 trad Kruger in het huwelijk met Maria du Plessis, maar in 1846 ontviel zjj hem met het kind, dat zjjj hem geschon ken had. Hg vond later een trouwe levens gezellin in zgn tweede echtgeuoote Gezina Snzanna Frederika Wilbelmina du Plessis. Uit dit huwelijk werden hem 9 zonen en 7 dochters geboren, van wie er, toen hjj zgn Herinneringen nitgaf, nog 3 zonen en 5 dochters in leven waren. noemde; en toen de heer Von Zeil zgne smaadredenen over mgn vader voortzette, bracht Mikolaï hem een slag met de zweep toe. Nu vielen natnnrljjk onze vroegere knecht en de andere gezellen van den heer Yon Zeil op den oude aan en mishandelden hem, totdat hg bloedend bleef liggen. Toen mgn vader dit vernam, sprongen de tranen hem in de OJgen; hjj kon het zich zelf niet vergeven, dat hg zich zoo barsch tegenover Mikolaï had getoond, terwgl deze toch alleen uit bescheidenheid over het voorgevallene had gezwegen. Toen Mikolaï hersteld was, deed mgn vader hem een zacht verwijt over dit zwjjgen; aanvankelijk wilde hg ook na nog niet spreken en bromde bg op zgne gewone wjjze eenige onverstaanbare woordenmaar ten slotte toonde bg zich toch ontroerd, en nu begonnen beide, mgn vader en Miko l»ï, te weenen als kinderen. Mgn vader zond den heer Yon Zeil een uitdaging tot een duel, wat den laatste nog lang in het ge heugen zou bljjven. Zonder de tusschenkomst van den dokter zou de offervaardige edelmoedigheid van Mikolaï niet aan het licht gekomen zgn. Maar om een andere reden haatte Mikolaï dezen geneesheer sedert gsrnimen tgd. Een schoone, jeugdige tante, een zuster van mgn vader, woonde bg ons in huis. Ik hield zeer veel van haar, want zjj was even goedaardig als schoon. Het verwon derde mjj ook volstrekt niet, dat alle men- schen veel van haar hielden, onder anderen ook de dokter, een jonge, begaafde maa, die in de geheele streek zeer gezien was. Mikolaï had dan dokter vroeger zeer goed kunnen ljjden, hem zelfs een uitstekenden kerel* genoemd, en hem geprezen, dat hjj Advertentien van 16 regels 50 «t. Elke regel meer T1/) ot. Groote letters naar plaatsruimte. Advertentien worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavond ingewacht. Al vroeg heeft Kruger in zgn land een leidende rol gespeeld. In den bnrgeroorlog van 1861 tot 1864, die zoowel een poli tieke als een kerkeljjke strgd was, was hjj tegelgk een strijdvaardig partijganger en de man, die zoodra mogeljjk een verzoening trachtte tot stand te brengen en onnoodig bloedvergieten voorkwam. Toen Th. F. Bur gers tot president van de Z.-A. Republiek werd verkozen, was hg de ziel van het verzet tegen den nieuwen koers. En toen deze koers in 1877 tot de inlijving van da Republiek by Engeland geleid had, of die althans in de hand had gewerkt, stond Kruger weer vooraan onder de mannen, die van stonde af aan protesteerden en naar herstel van de onafhankelgkheid streefden. In 1883 werd hg voor de eerste maal tot staatspresident gekozen en is dit tot het einde der republiek gebleven. In 1888,1893 en 1898 werd hg telkens herkozen; een enkele maal scheelde het weinig of hg had voor Jonbert moeten wjjken, maar de laatste maal, toen bet gevaar van Engelands kant nader was gekomen, bezorgde het volk, dat in hem vertrouwen had leeren stellen als den krachtigsten en waakzaamsten beveiliger van de vrjjheid, hem een groote meerderheid. In 1885 werden de goudvelden ontdekt en daarmede begon het einde. De nitlanders vermeerderden, door de mgnen aangelokt, zeer snel, en Krnger merkte op, dat da vgand nu binnen de veste kwam. De geschiedenis van het laatste tgdvak kent ieder. Jameson's inval in den nieuwjaarsnacht van 1895/96 verrastte Kruger gelgk zgn geheele volk. Hg herkende er aanstonds de hand in van Rhodes, in wien hg den aartsvgand der Boeren zag. En achter Rhodes, dat werd hem spoedig duideljjk, stond de Engelsche regeering. Uit staatsmanswgsheid zoowel als menschlievendheid wist hg door te zetten, dat Jameson en de zgnen niet met den dood gestraft, maar aan Engeland ter bestraffing uitgeleverd werden. Maar hg begreep, dat het land zich nu op den oorlog met Enge land moest voorbereiden. Op groote sehaal werden in den loop der jaren de verdedi gingsmiddelen der Republiek versterkt. Wat hg later ook aanwendde, niets heeft hem gebaat. Het was Engeland en de nit landers niet te doen om het kiesrecht; het land, dat eens tot het Britsche Rgk had gehoord, moest er weer bg ingelgfd worden. Hoe Krnger dan ook pleitte op de bjjeen- zoo flink op het paard zat. Maar toen de dokter herhaaldelgk en met niet te misken nen plannen op tante Marynia in huis kwam, begon Mikolaï hem met andere oogen aan te zien. Yan nn af aan gedroeg hg zich hoffeljjk maar afgetrokken jegens hem, alsof hg hem volkomen vreemd was. Yroeger had Mikolaï hem ook wel eens de les gelezen. Menigmaal had de dokter zjjn bezoek bg ons wat te lang gerekt, waarna Mikolaï, die hem bg het aantrekken van zgne jas be hulpzaam was, hem toebromde: Waartoe is het noodig, zoo laat in den nacht te big ven plakken? Zoo iets heeft men nog nooit gezien!* Nn bromde hg wel niet meer, maar be waarde daarentegen het stilzwggen als een visch. De goede dokter bemerkte al spoedig, wat hiervan de oorzaak was, en ik geloof, dat hem dit niet bg zonder welgevallig was, al lachte hg den oude even vriendelijk toe als voorheen. Gelukkig voor den jongen dokter koes terde tante Marynia heel andere gevoelens voor hem dan de onde Mikolaï. Zoo ge beurde het op zekeren avond, dat de geur der jasmgnstruiken nit den tuin door het openstaande venster binnenstroomde, dat tante Marynia aan de piano zong, en onze dokter haar naderde, om haar met trillende stem te vragen, of zg geloefde, dat hg zonder haar kon leven. Tante Marynia moet ten opzichte van dit pnnt zeker haar twgfel te kennen hebben gegeven, in ieder geval volgden er wederzgdsche verklaringen, en de maan werd als getnige genomen, waarbg mogeljjkerwgze nog allerlei dingen plaats grepen, die bg dergelgke gelegen heden gewoonljjk voorkomen, Ongelukkig trad Mikolaï joist op dit oogenblik binnen, komst, die hjj in den zomer van 1899 te Bloemfontein met Milner hadhoe veel hg ook schikte en toegaf, het hielp niet. D« suzereiniteit werd weer, op oneerlgke argumenten, de Republiek opgelegd; in haar zelfstandig bestuur ward ingegrepen verdere inmenging werd in het voornitzicht gesteld, en aan de grens hoopte zich het Engelsche leger op. Toen volgde, eer te laat dan te vroeg, het nltimatnm op 9 October 1899. Den volgenden dag vierde de president nog in vrede zgn verjaardag, en den daaropvolgende stroomden de komman do's over de grens. Den uitslag weet ieder. Ten slotte be sloten de voormannen den ouden Krnger in veiligheid te brengenhg kon zoo ving niet meer mee, en het ware voor de goede zaak een slag geweest, zoo hg de Eugel- schen in handen viel. Dat mocht niet. Bovendien kon hg in Earopa door den in vloed van zgn geëarbiedigden persoon mis schien de mogendheden nog tot inmenging of bemiddeling in den ongeljjken strgd be wegen. Zoo droeg de regeering der Repu bliek hem op, een zending naar Earopa te ondernemen. Weer was het de verjaardag van Paul Krnger, en nu zat hg, een halve gevangene van Portugal, te Lonrenco Marques. Weldra kwam hem echter Hr. Ms. kruiser Gelder land afhalen, en onder de Nederlandsche vlag kwam president Kruger in November 1900 te Marseille aan. Toen ving zgn pel grimstocht voor het recht aaD. De bevol king van Frankrgk, van België, van Duitsch- land en niet het minst van ons land be groette hem met geestdrift, zoo echt en grootsch, dat men, een oogenblik, kon wanen, dat de regeeringen er door getroffen zouden worden. Maar zg bleven onbewogen, konden niet of dorsten niet; in elk geval zg wilden niet. Zoo zag hg dan nit de verte den oorlog zich rekken, met opflikkeringen van hoop, tot het einde kwam. Hij woonde eenigen tgd in den Haag: toen in Utrecht en Hilversum; en 's winters zocht hg aan de Middellandsche Zee zach ter klimaat. Omringd door enkele verwan ten, zgn dokter, een secretaris, leefde hg in afzondering voort. Hg ontving enkele vrienden, bleef van de groote, tgdelgk ver loren zaak van zgn volk vervuldlas uit den Bgbel, en putte daaruit het sterke geloof, dat het recht ten slotte zegevieren zou. om hen tot de thee te noodigen. Hetgeen hg daar zag gaf hem aanleiding, onmiddel- lgk naar mijn vader te snellendaar deze echter op het land aan het werk was, liep de onde regelrecht naar mgne moeder, die hem evenwel met haar gewoon gemoedelgk lachje verzocht, zich niet in dergelgke zaken te mengen. De beschaamde Mikolaï zweeg, maar was er niet minder boos om, en toen mgn vader, alvorens zich ter ruste te be geven, naar zgne kamer ging om een paar brieven te schrgven, volgde Mikolaï hem op den voet, vatte post aan de deur en begon bedenkelgk te kuchen en met zgne voeten te schuifelen. »Wat is er, Mikolaï?* vroeg mgn vader, >Nn, die daarhoe heet hjj ook weer.... hm! ja, ik wilde mgnheer alleen maar vragen, of het waar is, dat onze juffrouw gaat trouwen; ik bedoel...* »Nu ja, dat is waar. En wat verder?* »'t Is toch bepaald onmogelgk, dat onze juffrouw met dien dien Badenaar trouwt?* Welken Badenaar? Ben je krankzinnig geworden, Mikolaï? Het schgnt, dat je overal je nens in moet steken!* >Is onze juffrouw dan nietis zjj niet de dochter van mgnheer den kapitein? Die zou het bg zgn leven nooit toegelaten hebben. Is onze juffroaw dan geen land heer waard, en nog wel een van echt kaliber? En wat is dan, met uw verlof, zoo'n dokter Moet onze juffrouw zich door iedereen laten uitlachen?* »L)e dokter is een geleerd en begaafd man.* Een Poolsch verhaal. Wordt vervolgd).

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1904 | | pagina 1