Hel
Wenkenbussen.
Land van Heusden en Altena. de Langstraat en de Bommelerwaard.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
M 2356.
WOENSDAG 21 SEPT.
1904.
Oorlog tusschen Japan en Rusland.
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abomementiprgi: per 3 maanden f 1.00.
franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels SO et. Elke regel
meer 7l/% ot. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavond
ingewacht.
De heer S. Gk v. d. C. schrijft in
het „Hbld.":
„Naast den godsdienst danken wij
den uitvinders onze beschaving", is
eens gezegd. En wie opmerkt, hoe de
machine ons meer en meer het zware
werk uit de handen neemt, hoe zij er
toe medewerkt, ons meer tijd te geven
voor ontwikkeling en ontspanning, zal
toegeven, dat dit gezegde veel waarheid
bevat en wij dus niet beter kunnen
doen dan uitvinders aan te moedigen.
Een ieder kan dit doen in zijn eigen
kringwant waar een hoofd is, is uit
vinden mogelijk.
Alles is eerst gedachte. Elke machine
is geboren in de hersens, uit denk
beelden. De hersens zijn de schepper
of de middelaar der scheppende krach
ten, zooals men het noemen wil. In
allen geval is het xaak de hersens te
oefenen. Ten onrechte meent men, dat
alleen geniale of technisch hoog ont
wikkelde personen iets kunnen uitvin
den. De ervaring weerspreekt dit. Een
groot deel van de mooiste verbeteringen
aan verschillende werktuigen toege
bracht, zijn door eenvoudige werklieden
gevonden.
Men kan hen daarin aanmoedigen
door hen op te wekken hun gedachten
er op te concentreeren en door hen te
beloonen, indien zij dit met vrucht
hebben gedaan. Een werkman, die dag
in dag uit eenzelfde werktuig bedient,
zal allicht iets vinden, waardoor de
machine beter loopt, minder zorg ver-
eischt, of meer kan presteeren. De
meesten denken daarover echter niet
na, ja, willen er hun gedachten niet
voor inspannen, omdat zij terecht of
ten onrechte meenen, dat verbeteringen
toch slechts ten voordeel strekken van
den patroon of wellicht oorzaak zijn,
om hun loonen te kortwieken. Eerst
als zij absolute zekerheid hebben, dat
elke verbetering, al is die nog zoo on
beduidend, hun geldelijk voordeel be
zorgt, zullen zij over nieuwigheden
gaan „practiseeren".
Deze overweging heeft geleid tot het
instellen van „wenkenbussen". De be
kende fabrikant van kasregisters, de
Amerikaan Patterson, beweert, dat het
succes van zijn fabriek voor een groot
deel aan die wenkenbussen is toe te
schrijven.
Hoe de heer Patterson op het denk-
FEUILLETON
22)
Al waren dit slechts dwaze vrouwengril
len en zelfverheffing, kon ik toch onmoge
lijk toelaten, dat mijn aangebeden Banna,
die in mjjn oogen honderdmaal meer waarde
bezat dan geheel Ustrycka, het slachtoffer
daarvan werd. Hanna verdroeg deze min
achtende behandeling met een tact en be
minnelijkheid, welke haar alle eer aandeden,
want men kon het haar aanzien dat zjj er
onaangenaam door getroffen werd. Hadden
wij mevrouw Ustrycka thuis getroffen, dan
zou iets dergelgkB eenvoudig onmogeljjk
geweest zjjn, maar nu maakten de beide
gouvernantes gebruik van een gunstige ge
legenheid.
Nauweljjks had Selim naast Hanna plaats
genomeD, of zjj begonnen met elkander te
fluisteren en te giegelen en allerlei ongepaste
opmerkingen te maken. Ook juffrouw Lola,
die op Hanna naijverig was wegens haar
schoonheid, nam er aan deel. Op al deze
scherpe aanmerkingen antwoordde ik scherp,
bgna al te scherp, totdat Selim zeer tegen
mgn wil, plotseling het ambt van verdediger
cp zich nam. Ik zag, dat de toorn in hem
begon te gloeien maar hg bleef zich be-
heerschen en richtte zich nu kalm maar
spottend tegen de gouvernantes.
beeld is gekomen, om door middel van
„suggestion boxes" zijn geheele perso
neel te doen medewerken aan de ver
betering der productie?
Aan een werkman, die vroeger on
derwijzer was geweest, maar als slacht
offer van ongunstige omstandigheden in
de poetskamer der fabriek was terecht
gekomen, vroeg de heer Patterson,
waarom hij geen beter werk had. Het
antwoord luiddeomdat ik niets beters
krijgen kan. Daarop zei de heer Patter
son „Doe iets ten voordeele van de
fabriek en ge zult spoedig bevorderd
worden." Maar de werkman-school
meester antwoordde: „Als ik het deed,
zou ik er nooit iets van hooren. De op
merking zou verloren gaan, lang vóór
ze u kon bereiken en ik zou er geen
voordeel van hebben."
De heer Patterson voelde de juistheid
der opmerking. Hij begreep, dat de
onderneming zich sneller ontwikkelen
zou, indien zij kon beschikken over de
ervaring en het inzicht van ieder lid
van haar personeel, waardoor misbruiken
weggenomen en verbeteringen ingevoerd
zouden worden. Het gevolg zijner over
peinzingen was de invoering van het
stelsel om prijzen uit te loven vcor
goede wenken en opmerkingen.
Allen, in de fabriek of op de kan
toren werkzaam, met uitzondering der
hoofdbeambten, zijn gerechtigd mede
te dingen. De te maken opmerkingen
kunnen betrekking hebben op verbete
ringen in het fabrikaat, de gereed
schappen, machineriën en werkwijzen,
of op de algemeene leiding der onder
neming. Ten einde de inzameling der
opmerkingen te vergemakkelijken en
zekerheid te geven, dat zij overwogen
worden, heeft men in elke werkplaats
een gesloten bus geplaatst, op welker
hellende zijde een strook gemakkelijk
af te scheuren briefjes is aangebracht.
Een velletje eigenaardig toebereid pa
pier is daaronder geplaatst, zoodat elke
opmerking, die op het bovenste papier
geschreven wordt, op het daaronder
liggende wordt afgedrukt. Ieder man
of vrouw uit het personeel, die een
opmerking wenscht te maken, vindt
een dezer inrichtingen in de afdeeling,
waar hij of zij aan het werk is. Op
elk oogenblik van den werktijd hebben
zij vrijheid daarheen te gaan, hun op
merking op te schrijven, die te onder
teekenen en het afschrift te nemen voor
eigen gebruik.
Door een beweging met een hefboom
de hem hierbjj op haar gewone, bedaarde
manier en ik van mjjn kant zou de beide
buitenlandschen gaarne beschaamd hebben.
Eindelgk ging ook juffrouw Lola, die
met mg niet in onmin scheen te willen ge
raken, naar ons kamp over en betoonde
Hanna een zekere zjj het ook gedwongene
genegenheid. In één woord, onze overwin
ning was volkomenalleen moest ik tot
mjjn leedwezen, erkennen, dat de voor
naamste verdienste hiervan ook dezen keer
weder aan Selim toekwam. Hanna, die on
danks al haar zelfbeheersching slechts met
moeite haar tranen had kannen onderdruk
ken, begon Selim vol dankbaarheid en be
wondering als haar redder te beschouwen.
Toen wjj vfcn tafel opstonden en wederom
aan paren in den tain rondwandelden, hoor
de ik Hanna, ter wjj 1 zjj naar Selim boog,
zachtjes en met bevende stem fluisteren
»0, mjjnheer Selim, hoezeer
Plotseling zweeg zjj, bljjkbaar omdat zjj
vreesde in tranen ta zullen uitbarsten; te^en
haar wil werd zg door haar ontroering
overweldigd.
>Laat ons daar niet meer van spreken,
juffrouw Hanna 1 Trek u dat niet aan!
Wees niet bedroefd
Juist omdat ik bedroefd ben, valt mjj het
spreken moeiljj k. Ik wilde u slechts bedanken 1
Waarvoor dan, juffrouw Hanoa, waar
voor? Ik kan geen tranen in uw oogen
zien Hoe gaarne zou ik voor u
Nu zweeg hjj, om lat hg de geschikte
woorden niet kon vinden, maar misschien
ook wel, omdat hjj zich nog bjjtjjds be
wast werd, dat hg gevaar liep, zich door
zjjn gevoelens te ver te laten meesleep en.
wordt het beschreven papier in de bus
gebracht, die op vaste dagen geledigd
wordt door den daartoe aangewezen
beambte. Alle opmerkingen worden be
hoorlijk aangeteekend en door eene
commissie overwogen. In een enkel
jaar komen gewoonlijk plus minus 4000
opmerkingen in, waarvan ongeveer de
helft tot veranderingen leiden. Dat wil
zeggen, dat er per jaar ongeveer 2000
verstandige voorstellen gedaan worden
tot verbetering, hetzij in de machine,
of in de inrichting der fabriek.
Een andere Amerikaansche fabrikant
begint al op de fabriekschool de scherp
zinnigheid te oefenen door prijzen voor
wenken en practische denkbeelden uit
te loven. Hij is daartoe gekomen door
de gunstige resultaten in zijn fabriek
gekregen. Na de invoering der wenken
bussen vond hij in het eerste kwartaal
11 wenken; in het vierde 70 en dat
bij menschen, die nooit eenig teeken
van nadenken op technisch gebied had
den gegeven.
Een Duitsch technicus, die onlangs
in de Yereenigde Staten een studiereis
maakte, schrijft het groote aantal ar
beidsbesparende ontdekkingen, dat der
Amerikaansche nijverheid zulk eengroo-
ten voorsprong heeft gegeven, ook aan
het aanmoedigen van uitvindingen toe.
Hij ziet er zooveel in, dat hij het denk
beeld oppert wettelijk te doen bepalen,
dat arbeiders en ambtenaren in de
nijverheid voor gedane uitvindingen aan
spraak hebben op bijzondere vergoeding.
Er zit in de aanmoediging tot het
zinnen op verbetering niet alleen een
groot voordeel voor de zaak, maar ook
voor de werklieden. Het verhoogt hun
eigenwaarde en moedigt hun denken
ook in andere richting aan. Wie voelt,
dat hij in zijn hoofd een schatkamer
bezit, laat de deur niet meer dichtval
len. Ook het genoegen in 't werk neemt
toe. Denkende werklieden staan niet
meer naast de machine als mensche-
lijke aanhangsels, maar de machines
worden hun beste kameraden.
En niet alleen in de werkplaats;
overal zijn verbeteringen toe te passen,
overal vindt een vernuftige geest stof
voor overpeinzing. Indien een ieder, die
werkt, zich afvroeg of het werk niet
beter of gemakkelijker te doen ware,
zouden de antwoorden merkwaardige
uitkomsten opleveren.
Een der aardigste gevolgen van de
wenkenbus in de bovengenoemde fabriek
van den heer Patterson was, dat een
Hg wendde verlegen zjjn hoofd af en zweeg,
om zjjn opgewondenheid niet te verraden.
Hanna keek hem met door tranen bevoch
tigde oogen aan, en dezen keer behoefde
ik mjj niet meer af te vragen, wat er
eigenljjk gebeurd was. Ach, ik wist het
maar al te goed! Ik beminde Hanna met
al de krachten mjjner ziel, ik aanbad haar
en droeg haar die liefde toe, welke niet
van deze aarde, maar van dan hemel is.
Deze liefde, deze grenzenlooze liefde, ver
vulde geheel mgn wezen; ik leefde slechts
door haar en in haar; voor anderen mag
er nog iets buiten de liefde bestaan, voor
mjj was zg de geheele wereld. Wat buiten
haar lag, was mg onverschillig; voor het
overige van de wereld, had ik noch oogen,
noch ooren, noch begrip. Ik gevoelde dien
verterenden gloed in mjj en ik was te
moede, alsof ik er onder zon bezwjjken.
Wat was mgn liefde? Een machtige stem,
die om wederliefde riepde luide kreet van
het eene hart tot het andere: Aangebedene,
heilige, geliefde, verhoor mjj!<
En nu moest ik erkennen, dat Hanna
de stem van mgn hart niet wilde beant
woorden! Nu behoefde ik niet meer te vra
gen, wat er gebeurd was! Mgn gekrenkte
eigenliefde gevoelde het maar al te duide-
ljjk en mgn hart, dat tevergeefs naar eene
verklaring gezocht had, vernam nu maar
al te goed de harmonie van twee andere
harten! Selim en Hanna! Ja, zg hoorden
de stemmen hnnner harten, die hen in
elkanders armen gedreven hadden, zonder
zelf te weten, hoe dit hai pluais gehad.
De eene was de echo van de andere en
de eene volgde de andere, zooals de echo
werkman verklaarde gemist te kunnen
worden, daar zijn werk overbodig was.
De wenk had tengevolge, dat, overeen
komstig zijn eigen voorstel, de betrek
king, die hij bekleedde, werd afgeschaft.
Onnoodig te zeggen, dat deze man niet
ontslagen werd. Hij was weldra ploeg
baas in een andere afdeeling.
In ons land hooit men van wenken
bussen nog weinig. Het is ons bekend,
dat zij dit jaar werden ingevoerd in de
machinefabriek van gebrs. Stork en Co.
te Hengelo, doch de proefneming is
daar nog van te korten duur om reeds
gevolgtrekkingen te maken.
Buitenland.
De Ecbo de Paris verneemt uit Peters
burg, dat alle Russische generaals te Moek-
den Woensdag krijgsraad gehouden hebben.
Toen zon besloten zjjn, Moekden krachtig
te verdedigen. Intusschen wordt ook Tiëling
versterkt, om als basis voor een mogelgken
terugtocht ta dienen. In elk geval verwacht
de correspondent opnieuw een grooten slag,
voor het drie weken verder is.
In de Russische gouvernementen Wol-
hynië en Podolië ea in eenige districten
van Kief komen de opgeroepen reservisten
boeren en handwerkslieden bjjeen, en
verklaren geen gehoor te zullen geven aan
het bevel tot mobilisatie. Worden zg met
geweld gedwongen, dan zullen zjj toch geen
schot afvaren voor Mantsjoergs, zeggen zg.
Deze geest van muiterjj onder de reser
visten was oorzaak van de jongste reis van
generaal Kleigels, den gouverntur van Kief,
naar St. Petersburg. Zeventien officieren
zouden voorts zjjn aangehouden om voor
den krjjgsraad terecht te staan wegens de
openlgke bewering »dat de oorlog uit is en
Rusland verslagenelke verdere poging om
de Japanners weerstand te bieden is slechts
een nutttdooze en zinnelooze verspilling van
uaenschenlevens.*
In Olessa waren binnen 48 uur nadat
de oproeping voor werkeljjken dienst er
was ontvangen meer dan 700 reservisten
er van door, voor 't grootste deel Jodea.
De geest van verzet onder de soldaten
is bedenkeljjk, maar erger natnurljjk nog
die onder de officieren. Intusschen moet men
wel in 't oog houden, dat de tegenstand,
de ongehoorzaamheid zich alleen richt tegen
van het wond het geluid der stem volgt.
Hoe kon ik mg willen verzetten tegen dit
feit, dat hun beiden tot geluk, mjj echter
tot ongeluk strekteWat kon ik uitrichten
tegan deze alles beheersehsnda natuurwet,
tegen de onverbiddelijke logica van het
noodlot? Hoe kon ik er in slagen, Hanna's
hart voor mjj te winnen, wanneer eene
onweerstaanbare kracht het naar een ander
punt trok?
Ik verliet het gezelschap en zette mjj ne
der op een eenzame bank in den tuin. Ver
warde en onstuimige gedachten woelden
door mjjn hersenen I Een razende smart en
hopelooze vertwijfeling grepen mjj aan. Bg
na ten doode gefolterd door mjjne smarten,
smachtte ik naar de eeuwige rust, onver
schillig voor welken prjjs ik mg haar moest
verschaffen.
Plotseling schrikte ik overeindik hoorde
het rni8chen van een vrouwengewaad naast
mg; ik keek op en zag juffrouw Lola voor
mg staan. Zjj keek mg zachtaardig en vol
medeljjden aan wellicht sprak er nog
iets meer dan medelgdsn uit haar oogen.
Zg werd door de schaarsche zonnestralen,
die door de avondschemering heenbraken,
beseheaen en zag er bleek en wazig Dit,
en haar lange vlechten daalden sierljjk
over haar schouders af. Op dit oogenblik
gevoelde ik geen weerzin meer jegens haar.
>De eenige medelijdende ziel,dacht ik,
»zjj komt u troosten
Wat ziet u er neerslachtig uit, mjjnheer
Henryk; is u misschien ongesteld?*
>Ach ja, juffrouw,* antwoordde ik over
weldigd door mgn hartstocht en mgn smart;
>ja, ik lgd, ik lgd erg!*
den veldtocht in Mantsjoerjje, waarvoor men
niets voelt en dat, naar men meent, al
reeds veel te veel bloed heeft gekost. Rus
land, zeggen zjj, is vierkant verslagen, en
na den val van Liaojansr is er geen kans
hoegenaamd meer, dat Rusland het ten
slotte nog zal winnen. Zjj die roekeloos n
misdadig, onbekend met Japan's kracht,
den oorlog begonnen, moeten nu ook maar
vrede maken.
Een telegram van maarschalk Oyama te
Tokio ontvangen, meldt: Generaal Okoe
bericht, dat hjj in den veldslag bjj Liao-
jang 13 Russen gevangen nam en verder
bnit maakte 30 paarden, 2288 geweren,
127 ammnnitiewageHS, 5892 projectielen,
659.930 geweerpatronen, een hoeveelheid
proviand en uitrustingstukken.
Generaal Koeroki en Nodzoe maakten
volgens hun rapport geen gevangenen.
Koeroki maakte 40 paarden buit, amrnu-
nitiewagens, 800 geweren, 300 projectielen,
600.000 patronen, verschillende magazjjn-
goederen. Generaal Nodzoe maakte buit 490
geweren, 1164 projectielen, 37880 patronen,
een hoeveelheid werktuigen en proviand.
Volgens een telegram van Chilkof is er
in de afgeloopen week vier dagen lang
geen enkele soldaat dopr den Siberischen
spoorweg vervoerd kannen wordeo. Wat de
reden is van deze storing, weet meu niet.
De correspondent van de Daily Telegraph*
te Tsjifoe meldt
De Japanners hebben den 15en de be
schieting van Port Arthur van de land-
zjjde hervat. Menschen, die op de hoogte
van den toestand meenen te zjjn, maken
daaruit en uit andere teekenen op, dat
er thans een bestorming plaats vindt of
weldra te verwachten is. Het was een dag
of tien achtereen bjj Port Arthur rustig
geweest, slechts enkele malen was de stad
beschoten.
Generaal Stoessel heeft de Earopvanujn
verboden, Port Arthur te verlaten, in het
uiterste geval moeten zjj het lot der be
zetting deelen. Versch vleesch is thans niet
meer te krjjgen. Het garnizoen is, naar 't
heet, tot 8000 weerbare mannen saamge-
smolten. De burgerwacht doet dienst in de
forten. Er zjjn reeds vjjftig aanzienlijke
burgers van Port Arthur bjj het beleg om
gekomen. Nog altgd bevinden zich eenige
dames in de stad. Muvrouw Stoessel bezoekt
iederen dag, als er gevochten wordt, in ge-
Bjj deze woorden greep ik onder een
heftig gebaar haar hand, drukte haar aan
mjjn koortsachtig verhit voorhoofd, be lekte
haar met kussen on snelde weg.
•Mjjnheer Henryk!» riep zjj mg zacht
jes na.
Op hetzelfde oogenblik kwamon Selim
en Hanna op een kromming van den weg
te voorschjjn. Beiden hadden deze harts
tochtelijke ontboezeming gadegeslagen; zjj
hadden gezien, dat ik Lola's hand aan
mgn voorhoofd en lippen had gedrukt, en
wisselden nu glimlachend «en blik van ver
stand nouding, die zeggen wilde: Wjj weten
wel, wat dat beteekont!*
Inmiddels was het tjjd geworden om
naar huis terug te keeren. Bjj het eerst
volgend kruispad zou Selim ons moeten ver
laten, maar ik vreesde, dat hg ons zou willen
vergezellen. Ik sprong haastig te paard en
riep hardop, dat het reeds laat was en
boog tjjd voor Selim en ons, om naar huis
terug te rjjden. Juffrouw Lola drukte mg
bjj het afscheid nemen op bgzonder harte
lg ke wjjze de hand, wat ik echter niet be
antwoordde. Daarna gingen wjj op weg;
Selim verliet ons werkelgk in de grootste
opgewektheid aan het kruispad en kuste
Hanna de hand, terwjjl hg haar goeden
nacht wenschte, wat zg hem voor de eerste
maal veroorloofde.
Zg behandelde mjj nu ook niet meer op
zoo onversehillige wjjzezjj was te behaag-
ljjk gestemd, om nog langer aan onze
schermutseling van dien morgen te denken;
ik stelde mjj deze verandering zoo ongunstig
mogelgk voor.
UNB VAN ALTEN'*
VOO*
Een Poolsch verhaal.
Scherpzinnig, luimig en slagvaardig als
hg was, had hg haar al zeer Bpoedig in het
nauw gebracht. Madame d'Yves ondersteun-
Wordt vervolgd).
