Hel Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Ons drinkwater
Id het strijdperk.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
M 2374
vVOENSDAG 23 NOV.
1904.
n.
Oorlog tusschen Japan en Rusland.
Urn VAN ALTENi^
TOOB
Dit blad versckgat WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementipr ji: per S maanden f 1.00.
franco per poet zonder prgsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiên ran 16 regels 50 et. Elke regel
meer 77i ot. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiên worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Het gebruik van open water was
verleidelijk, omdat er altijd water ge
noeg was te krijgen. Waar men een
meer van voldoenden omvang heeft,
welks oevers weinig of niet bewoond
zijn en men kan daar uit de middelaag
zich van water voorzien, daar is men
vrij zeker van uit een hygiënisch oog
punt bezien zuiver water te bekomen
en steeds in voldoende hoeveelheid. Zoo
is b.v. de toestand te Leeuwarden.
Anders wordt het, wanneer men is
aangewezen op open water uit rivieren.
De aangroeiïng der steden die in de
rivieren hun riool vocht lossen, hebben
het water in hooge mate verontreinigd.
De bekende cholera-epidemie in Ham
burg in '92, de typhus-epidemie in
Gelsenkirchen en Praag werden zonder
eenigen twijfel toegeschreven aan be
dorven drinkwater en wel leidingwater.
De riolen toch voeren ook menschelijke
uitwerpselen af en brengen deze in de
rivier en daar hebben de besmettings
microben vrije gelegenheid zich te ont
wikkelen zoo veel zij willen. En nu
laat hier de scheikunde ons weer in
den steek. Het is b.v. bewezen dat de
rivierverontreiniging bij gerioleerde ste
den even groot was als bij niet gerio
leerde en toch was er biologisch een
groot verschil.
Trouwens, al wijst de scheikunde aan,
dat het water eene oplossing bevat van
een of andere stof, is het daarmede nog
niet bewezen dat zij juist voor de ge
zondheid nadeelig moet wezen. De Elbe
ontvangt bij Strassfurt tengevolge van
de daar gedreven kali-industrie zooveel
zout, dat in Maagdenburg en Hamburg
het zout nog geproefd wordt. Toch is
het daar niet nadeelig. Het smaakt
alleen in den beginne wat vreemd, maar
het lichaam went zich er zeer spoedig
aan en past zich daaraan aan. Even
afschuwlij k als een Gelderlander, ge
wend aan frisch bronwater, het vindt
om in Noord-Holland het flauwe regen
water te drinken, gaat het den Noord-
Hollander in Gelderland met het harde
bronwater. Maar als zij 't veertien dagen
gedaan hebben is hun smaak gewijzigd
en begeeren zij het vroegere niet meer.
We noemden daar hard water. Een
zekere hardheid moet het water hebben
en bij bronnen is het zoutgehalte van
beteekenis. Geheel zonder zouten we
wezen boven reeds op de voor het cellen-
FEUILLETON.
M. VON ESCHEN.
3)
Von Werden, eeu gepensionneerd inspec
teur-generaal van de cavalarie-stallen
in 't midden gelaten dat bp nu maar rjj-
lessen gaf en paarden africhtte was
officier en verkeerde nog in het casino.
Kapitein Muller van de artillerie was wel
een oud gediende in zjjn nadagen, maar
toch in allen gevalle een kameraad. Graaf
Löbau meende den overste reeds vroeger
ergens ontoioet te hebben, maar hjj kon
zich niet herrinueren waar.
Dewjjl de graaf echter stjjf en sterk vol
hield tot zjjn leedwezen nooit dat genoegen
gekad te hebben, waarbjj hjj met goed
gevolg een eeni^szins verschrikte nitdrnk-
king bedwong en met de hand over zjjn
gekrnlde prnik streek, wendde de baron zich
tot de joi ge dame, die, terwjjl de heeren
hem te gemoet kwamen, tegen den stam
van een eik gekund was big ven staan.
»Mjjn dochter,stelde de rentenier Brann
haar voor.
Onwillekeurig moest de baron aan Do-
raline denken; een onaangenaam gevoel
kwam bjj hem op, toen hg tegenover dat
jonge meisje stond, dat daar, zoo geheel
alleen met de heeren in het bosch, hem
protoplasma vergiftige Gletscherbroianen
mag het niet zijn, maar het kan ook
te hard worden om voor huishoudelijke
doeleinden (de wasch b.v.) geschikt te
zijn, of bruikbaar voor de industrie te
wezen. De gemiddelde hardheid van
goed drinkwater is 20°. In Praag echter
varieert zij van 30° tot 100° zonder
schade voor de gezondheid der bewoners.
Wij schreven: het water moet reu-
keloos, kleurloos, ontastbaar zijn voor
het gevoel en de scheikunde moet ons
leeren hoe het water op een bepaalde
plaats is, wat zijn formatie betreft. Maar
soms is het voor de waarneming onzer
zintuigen goed en ook scheikundig zui
ver en toch deugt het niet uit hygië
nisch oogpunt. Het is n.l. mogelijk dat
het met verdachte plaatsen in betrekking
staat. Bij epidemiën vooral is het van
groot gewicht het ontstaan er van op
te sporen. Dan kan men nagaan of er
bacillen van cholera of typhus aanwezig
zijn en dat is dikwerf zeer moeilijk. Bij
de reeds genoemde epidemie in '92 te
Hamburg heeft men in 't water komma
bacillen gevonden, die daarom voor cho-
lerabacillen werden uitgemaakt en 't
volstrekt niet waren. Op grond van die
vermeende smetstof zijn geheele rivieren
besmet verklaard en de badplaatsen ge
sloten en werd daardoor aan de hygiëne
veel meer kwaad gedaan dan goed, want
vóór alle dingen dringt zij aan op rein
heid. En ontneemt men nu de gelegen
heid daartoe, dan sluit men voor een
vermeenden vijand de voordeur potdicht,
maar zet voor andere gelijktijdig de
groote schuurdeuren open.
Bij 't gebruiken van rivierwater met
sterke strooming moet men daarenboven
niet vergeten, dat door de voortdurende
toetreding van zuiver water de verdun
ning zoo groot wordt, dat het gevaar
er door tot een minimum wordt herleid,
mede door de bekende biologische zelf
reiniging van stroomend water.
Nu heeft men bij de steden met sterke
verontreiniging der rivier de prise d'eau
in den regel boven de stad genomen.
En nu leert de ervaring dat bij epide
miën deze juist niet met den stroom
meegaan, maar er tegen in. Het schijnt
dat de opvarende schepen ze meenemen.
Want men behoeft niet ver beneden de
stad te gaan indien deze niet al te
zeer verontreinigend werkt of ten
gevolge van bezinking en van de wer
king van concurreerende andere bacillen,
die de gevaarlijke vernielen of neutrali
seeren, blijkt de toestand van het water
reeds weder goed.
den blauwen rook harer sigarette bedaard
in 't aangezicht blies.
Maar de groote, zwarte oogen zagen nn
zoo vrooljjk schitterend tot hem opde
lippen, die da sigarette loslieten, om te
verklaren, dat Bella Brann een dolle lief
hebster van de jacht was, waren zoo ver
leidelijk frisch en rood; het meisje had zoo
iets eigenaardigs bekoorlijks, dat de baron
het zeer natuurlijk vond zjj was immers
de dochter van den huize haar zjjn arm
aan te bieden, om haar naar de tafel te
geleiden, die daar op den grasgrond geïm
proviseerd, de gasten wachtte.
Deze plak was eerst kortelings aange
legdniets h rinnerde hier meer aan het
voormalig bevriend terrein; de gerechten
waren uitgezoeht en werden onberispelijk
opg8dischtde baron zou zich op zijn ge
mak gevoeld hebben, indien niet juist de
manier van eten zelf zoo onbedri9geljjk
van het karakter en de leefwijze der men-
schen getuigde, zoodat men met recht kan
zeggen dat men niemand kent of men moet
met hem aan tafel gezet n hebben.
De millionnair was bepaald op voet van
oorlog met de nu eenmaal in zoogenaamd
goed gezelschap heilige alliantie van mes
en vorktot zgn verschooning strekte ech
ter eenigtzins, dat hg zgn zwakheid erken
de. Hg schrikte telkens als hg op een mis
daad betrapt werd, zoodra hg het eerst
genoemde tusschen zgn lippen door trok;
even geregeld wischte hg zgn mond af
als hg zgn glas gebruikt had, om het ver
zuimde tenminste weer goed te maken, wat
echter het vetrandje aan het kristallen glas
Toch blijft altijd de watervoorziening
uit open water min of meer gevaarlijk
en de hygiëne heeft niet te vragen of
de leiding voldoend water geeft en welke
soort van waterdat zijn zaken, die op
ander gebied te huis behooren dan het
hare zij vraagt alleen naar zuiver
water, dat vrij is van alle infectie. Daar
om is ook het hebben van een dubbele
leiding zooals te Amsterdam Vecht
en Duinwater af te keuren. Want
in tijden van schaarschte wordt het
rivierwater, dat in overvloed voorkomt
terwijl het duinwater, althans op de
hoogere verdiepingen en verafgelegen
punten ontbreekt, toch gebruikt voor
I huiselijke doeleinden.
De voorkeur verdient daarom altijd
gesloten water, dat door grondfiltratie
gezuiverd, uit de diepte wordt opge
pompt, omdat dit reeds in den bodem
een ontsmettingsproces heeft doorge
maakt. In den regel zal in niet ver
vuilden grond op 4 Meter diepte reeds
zuiver water worden gevonden, zuiver
n.l. in den zin van vrij van infectie-
kiemen. Slot volgt)..
Buitenland.
De Daily Mail verneemt uit Petersburg:
Generaal Stössel heeft aan den Tsaar ge
rapporteerd dat hjj bekwaam is, Port Art
hur te houden tot Maart, maar alleen wan
neer hii voldoende lerensm'd leien en schiet
voorraad krjjgt. Dienovereenkomstig heeft
de Russische regeering last gegeven aan
hare buitenlandsche agenten om onverwjjld
de vesting van het nooligste te voorzien,
onverschillig wat het kosten moge.
De Daily Telegraph verneemt uit Pe
tersburg De laatste telegrammen van
Sooessel ontmoedigen de menschen hier zeer.
Zjj toonen aan, dat gebrek aan voedsel
Port Arthur eer tot overgave zal nopen
dan de wapenmacht der Japanners.
Het Japansche departement van marine
maakt bekend: Om drie nar in den och
tend van den 19den dezer kreeg ons smal
deel, kruisende in de hnurt van Jen-tao,
het Duitsche stoomschip >Batelanc in het
gezicht, dat in de richting van Port Arthur
stoomde. De kanonneerboot >Tatsoeta« zette
de »Batelan« na en haalde haar in, om vjjf
uur 's ochtends. Het schip had een groote
hoeveelheid winterkleeren, dekens, genees
middelen en vleesch in blik aan boord. Da
niet verminderde.
Maar nog pjjnljjker en met een lichte
huivering van aestetisch zedeljjke ergenis,
deed het den baron aan, toen hjj zag, hoe
de stal-inspecteur de eene oester na de
andere inslikte met het haastig genot van
zich aan de tafel van een ander te goed
te doen, en de gastheer zelf zich nH en
dan over de maagstreek wreef hoe meer
een stnk fazantenpastei, dat voor hem stond,
verminderde en daarbjj om zich heen zag,
zoo ten naastebjj als de tiran van Samos
met fonkelende oogen, dat hjj het zoo heer-
ljjk ver gebracht had l
Bella Brann was echter geen meisje, dat
een man vergunde zich met iets anders
Jan haar persoontje bezig te houden. Wel
lachte zjj wat laid, maar daarbjj blonken
haar tanden als paarlen en kwamen de
kuiltjes in haar zachte wangen zoo bekoor-
Ijjk te voorschjjn
Zjj ging ook zeer vertrouweljjk met de
aanwezige heeren om: von Werden was
immers haar leermeester in de rjjknnst,
Müiler de huisvriend sedert zjj te R. waren,
en Löhau o, die was als een lid vun
de familie; zjj hadden hem op hun reizen
leeren kennen, den laatsten winter iu Mo
naco, en zjj mcchren hem allen zoo gaarne
ljjden, o, zoo onschuldig gaarne! Daar
sprak zjj zoo aardig over, wel een weinig
ccquet, wel met nogal dunk van zichzelve,
maar met een wegslepende schalkseliheid.
Daarbjj speelde de zon zoo op haar weel
derig haar, dat er bjjna een gouden glans
over lag ea vloeide het bloed zoo warm
onder de fjjne huid, dat zelfs voorhoofd en
gezagvoerder zeidedat hg naar Nioet-tsjwang
ging, maar de koers in welken hjj stoomde,
en de aard van de lading werden als ver
dacht beschouwd. Hat schip is daarom naar
Saseho opgebracht.
De correspondent van de Daily Expres
seint nit Chania (Kreta) dd. 20 dezer
Er zgn hier verschrikkeljjke dingen ge
beurd terwjjl de afdeeling van de Oostzee-
vloot, die door het Suez-kanaal gaat, hier
lag. Vele officieren en manschappen zgn
in een voortdnrenden staat van woeste
dronkenschap geweest en hebben door de
straten geslenterd, terwjjl zij de bewoners
b.deedigden en aanrandden. In hun dron-
kemansrnzie hebben zjj zeker wel 5 men
schen vermoord. Ongeveer 40 Russische
matrozen zjjn gedeserteerd. Zjj verklaren
openljjk geen vertrouwen in hnn officieren
te stellen. De tucht op alle suh«p*m is zeer
laks. De meeste schapen van de vloot zjj a
van sen verouderd 'ype, en werklui van
hier, die aan boord zjjn geweest om de
schepen zeeklaar te maken, zeggen dat zjj
slecht onderhouden waren.
Koeropatkin meldde Zondag aan den
Keizer: In den nacht op 19 dezer hebben
onze vrjjwilligers een tegenover onzen lin
kervleugel geLgen, alleenstaand huis, waar
in zich een 25 man sterke Japansohe veld-
wacht bevond, in de lacht laten vliegen.
De Daily expres verneemt nit Nagasaki
>uit volstrekt betrouwbare bron" dat drie
Russische torpedojagers Port Arthur ver
laten hebben vóór de Rastoropui die te
Tsjifoe binnengeloopen en daar vernield is.
Deze drie booten hadden afschriften van
Stoessel's berichten bjj zich. Alle drie
werden echter door de Japanners in den
grond geschoten en slechts vier Russen
werden gered.
De N. R. Ct. schrjjft:
Nu het incident op de Noordzee in
ruimen kring de aandacht bljjkt te trekken,
maken wjj melding van een brief, dien de
Telegraaf ter inzage gehad heeft en die
(reeds 1) den 2ea dezer uit Tandzjer ver
zonden moet zjjn door een Nederlander,
den heer Arnold Koog jr., electr. ingenieur,
thans vermoedeljjk aan boord van een der
schep m der Russische Oostzeevloot. De heer
Koog schrjjft:
»Het Russische eskader is in vier af-
deelingen van Kaap Skagen afgevaren, en
men had 't bevel ontvangen in Tangar op
elkander te wachten.
hals, de ronde armen en de mollige handen
eea rooskleurigen gloed hadden, en zeide
elke blik, elk gebaar van het jonge meisje,
hoe haar cavalier aan tafel haar beviel.
Onwillekeurig meende de baron, die, be
houdens zgn getrouwheid aan zijn vronw
in zgn hnweljjk, een kenner van de schoone
sekse gebleven en galant jegens dames was,
dat men een meisje zoo vol bevalligheid
en jeugdige levendigheid toch niet stroef
mocht bejegenen.
En de wjjn gaat rondde geurige rook
van echte Havanna's kronkelt in de heldere
lucht op. Lobau is onuitputtelijk in jacht
verhalen; men wordt al vrooljjker en vroo-
ljjker, en ook de overste komt in een goed
gunstiger stemming jegens zgn omgeving.
Nu dook de zon achter het hoog ge
boomte men stond van tafel opde jacht
wagen m-it de Trakhener hengsten kwam
voor. In zgn tafelstemming, misschien ook
om het zachte handje, dat het vaadehandscha
paard op den hals klopte, vergat de baron
zgn ergenis van dien ochtend en bewon
derde höt prachtig span.
»Gjj rjjdt met ons mede,* zeide Bella,
alsof dit vanzelf sprak en hjj reeds een
van de hnnnen was. >Daar zit vaar in,<
uit gold de paarden >en ik heb moed!
Papa heeft ze voor mg gekocht. O, ik kan
het wilt gjj eens met mg nit rgden
gaan, en freule Doraline ook? O, ik ken
mjjn schoone bunrvronw ook wel, en weet
alles wat gjj <Letl«
Dat was een onhandige wending; zjj
had een uitwerking als koud water op een
door champagne verhit hoofd. Alles wat de
Nu heeft de commandeerende admiraal
de ontmoeting gehad met de twee Japansche
torpedobooten en heeft op hen geruurd;
natunrljjk is Engeland verontwaardigd,
want het waren werkeljjk vjjandige schepen;
dat een paar visschersbooten veronsrelnkt
zgn is zeer te bejammeren, maar daar is
niets meer aan te veranderen.
Mg is echter nog geheel iets anders over
komen en dat ik nog niet ergens op den
bodem der Noordzes lig, is werkeljjk een
wonder. Enfio, daarover het navolgende:
Kort nadat de geheele vloot bjj Kaap
Skagen voor anker lag om kolen in te ne
men, ontvingen wij een rfép-che, dat de
vier, door Japan aangekochte torpedobooten
de fjorden van Denemarken (Noorwegen
Red. N. R. Ct.) verlaten hadden om het
eskader op de een of andere wjjze schade
t» berokkenen.
Op dit bericht kreeg ik bevel dadeljjk (tot
aan de naaste haven) mjj nan boord van het
transportschip »Kamschatka« te begeven en
zoo verliet ik das met den meesten spoed, in
volle zee de >Swetlanac, waarop ik tot nog
toe was.
Wjj gingeu ook spoedig verder, en wel
te zamen met twee kruisers om ons te
beschermen. Den eersten nacht hing er
zulk een bnitengewoon zware nevel, dat
wjj onze begeleiders verloren hebbeD, zoo
dat wjj geheel alleen stonden, en door den
nevel niet eens zeker wisten waar wjj ons
bevonden, stellig een zéér onaangename
positie.
Den tweeden nacht was het iets helder
der, en hort na acht uur kwam het bevel
aaa de kanonnen te gaan, daar wjj vier
kleine booten met groot snelheids vermogen
in onze nabjjheid zagen. Wjj gaven eenige
waarschuwingsschoten om te verzoeken van
koers te veranderen. Daarop juist kwamen
zjj op ons aan. Wjj openden daarop een
razend kanonvnnr en stelden aldus eene
beschermingslinie van kogels om ons heen.
Desniettegenstaande naderden de booten
steeds meer en g«lukte het aan twee booten
de vuurlinie te overschrjjden, nu vraag ik n
of dat geen vjjandeljjke booten waren.
Dit geval is, zoover mg bekend, nog
niet in de conranten bekend gemaakt en
heeft met de visschers van Huil niets te
maken, daar wjj op de hoogte van Bla-
randsboek, ongeveer 120 mjjlen van de
kust verwjjderd waren).
Nadat nu twee booten de vuurlinie over
schreden hadden, kon ik ze in het schjjnsel
baron in het bjjzjjn van het schoone meisje
vergeten was, werd opnieuw opgewekt en
begon de toovermacht, waaronder hjj zich
bevond, te verstoren, zoodat die belang
stelling in zgn huisgezin hem twjjfelachtig
vleiend toescheen.
Verlegen deed hjj een schrede terug,
iets mompelende van den spoortrein en
dat hjj zjjn knecht daar besteld had.
Daar verzette de millionnair zich echter
beleefd maar toch bepaald teg-m. »Gjj zult
mjjn boschwachter niet weer ontmoeten,
mjjnheer de baron,ging hg voort >zeer
zeker niet en toen hjj niettemin een
weigerende uitdrukking op het gelaat van
den overste bespeurde, liet hjj er op nog
gewichtiger toon op volgen: *Wees ver
zekerd, dat niets c aan die ongelukkige
ontmoeting zal herinneren.*
De overste begreep wat Jnlias Braun
daarmede zeggen wilde. De parvenu had
heden een voordeel op dan edelman be
haald, dien hjj zich als zjjns geljjke ten
nutte zocht te maken. Na goed, hg mocht
wel beleefd jegens hem zgn, maar m9er
ook niet. Nog eenmaal deed hjj zich ge
weld aan en boog het trotsche hoofd; zwjj-
gend, bjjna wrevelig, nam hg zjjn plaats
naast Bella Braun in, en tegeljjk nam hg
haar de teugels uit de hand.
Nu wjjdde hg al zjjn aandacht aan de
prachtige Trakhener hmgsten, dia in snellen
draf vooruitscuotenen het trotsch gevoel
van hen door zgn krachtige hand te be
staren, verdreef zgn kwade luim.
Muwmui
♦4H——aMO—OOCw C4JWHIW11IW Ui Mi, Tl
Naar het Duitsch
VAN
•gsaaa rwwi wasi'siia—naMB——i—■ww—
(Wordt vervolgd)