Hel Land van Hensden en illena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Ons drinkwater.
In het strijdperk.
M 2375
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
lamb van alten/
ZATERDAG 26 NOV.
1904.
Oorlog tusschen Japan en Rusland.
YOOB
Dit blad verschat WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementiprgi: per 3 maanden f 1.00.
franco per post zonder prjjeverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentien van 16 regel» 50 et. Elke regel
meer 71/, ct. Groote letter» naar plaatsruimte.
Advertentien worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
III (Slot).
Maar de ervaring leert, dat grond
water dikwerf door andere oorzaken
onbruikbaar kan wezen. Als de bodem
kalk of krijtformaties bevat, zooals men
te Parijs heeft ondervonden, dan bevat
het water geen ziektekiemen, maar het
deugt toch niet. Of als de grond waaruit
het wordt opgehaald sterk ijzerhoudend
is, zooals men in 's Bosch ervoer, waar
kostbare inrichtingen voor ontij zering
moesten worden gemaakt, al evenmin.
Men heeft dus voor waterleidingen vooraf
wel zeer volledige proeven te nemen
op scheikundig en bacteriologisch gebied
vóór men een prise d'eau vaststelt. En
dikwerf leveren boringen allerlei teleur
stellingen. Of men vindt geen water,
of men stuit onverwachts op leemlagen,
veenschichten, die het water bederven,
't Is zelfs al voorgekomen dat men bij
een boring goed water had gevonden
maar, zoo men meende, niet in vol
doende mate. Daarom zou men dieper
boren en het gevolg was dat men abso
luut onbruikbaar water verkreeg. Een
ondergrondsche strooming was de oor
zaak. Op 't oogenblik is men bij Olden-
zaal aan 't zoeken. Ter plaatse, die men
als aangewezen achtte, slaagde men niet
en juist aan den kant der stad gaven
de boringen aanleiding tot hoop op
slagen.
Bij de toenemende vervuiling der
rivieren blijft dus altijd gesloten water
te verkiezen. Maar niet altijd is dit te
verkrijgen in voldoende hoeveelheid. En
daarbij komt dat de landbouw zich
begint te verzetten tegen het in groote
hoeveelheid onttrekken van water aan
den bodem, sedert men hier en daar,
vooral in de omgeving der Amster-
damsche duinwater-aftapping, de scha
delijke gevolgen ervaren heeft van het
uitdrogen van den ondergrond. Daar
toch zijn vroeger vruchtdragende akkers
geheel waardeloos geworden. En toen
Amsterdam het plan beraamde van een
Yeluwe-leiding, kwamen de boeren er
tegen in verzet en werden zij openlijk
bij proclamatie opgeroepen om iederen
vreemdeling, die zich op hun velden
en heiden waagde, om daar pogingen
tot boringen te doen, met geweld te
verdrijven. Waar 't echter kan gaat
gesloten water boven rivierwater; en
te Berlijn, Hamburg en Frankfort is
FEUILLETON.
M. VON ESCHEN.
4)
De vurige dieren kennen geen hinder
palen; som» krjjgt het rjjtuig een schok
op den hobbeligen weg door het bosch
degenen, die er in zitten, springen omhoog
Bella klapt in de handen: »Toe, toe, snel,
nog sneller 1< En voort gaat het in dolle
vaart. De takken slaan hen in 't aange
zicht; juichend grjjpt zjj er naar, haar
hand strjjkt zacht lang» zjjn wang, de
lange, witte veeren van haar hoed knikken
over de lichtbruine krulletjes op haar
voorhoofd, de zwarte oogen glinsteren van
pret, haar genot straalt hem er uit tegen.
Ook hp komt onder den invloed van
een verlokkend, bedwelmend gevoel van
alles vergetende, vrcoljjke vrjjheid en op
bruisende levenslust.
Al sneller en sneller vliegen zjj over de
vlakte, totdat zjj een laan naar de stad
inslaan; nog eeirige minuten, en het rjjtuig
houdt voor de villa Braun stil.
Intn88chen was het donker geworden en
het gelaat van den baron werd ook be
wolkt, toen hjj naar de vensters van zjjn
hnis zag. Kortaf nam hg van het vrooljjke
gezelschap afscheid en liep met snelle schreden
naar de overzjjde.
Maar voor de dear bleef hjj staanneen,
men door de vervuiling der rivieren
gedwongen geweest tot gesloten water
(grondwater) zijn toevlucht te nemen
en is er door uit den nood gekomen.
Waar dit echter niet kan en men op
open water is aangewezen, moet de
hulp der wetenschap worden te baat
geroepen, ten einde het open water het
karakter van gesloten water te geven.
Indien een filteratie door den bodem
ter diepte van 4 meter het water bac-
terievrij maakt, dan kan men ook het
open water, door het te dwingen een
dergelijke filtreering te ondergaan, in
gesloten, bacterievrij water veranderen.
Daaraan dient vooraf te gaan een
proces tot bezinking, opdat daardoor
achterblijve het grove vuil en tevens
door 'top groote schaal aan de lucht
bloot te stellen, de reeds bovengenoemde
zuivering. Waar men het water beDeden
de stad uit de rivier neemt is een en
kele filtreering in den regel niet vol
doende. Zoo heeft men te Bremen eerst
na bezinking en dubbele filtratie vol
komen goed water verkregen. Of men
te Hamburg en te Rotterdam en Schie
dam, waar de rivieren aan groote ver
vuiling lijden, dit ook toepast weet ik
niet. Maar 'tis dus mogelijk om door
goede en zorgvuldige behandeling open
water het karakter te geven van ge
sloten water.
Er is nog een middel tot zuivering
van water, de toepassing van ozonhet
werkzame bestanddeel der zuurstof. Maar
zulk een ozoniseering is zeer kostbaar, al
geeft zij waarborgen voor infectievrij
water, want het ozon doodt alle kiemen.
Men heeft in Wiesbaden een dergelijke
inrichting, echter bleek ook daar nog
filtreering noodig tot verdere zuivering.
En volgens den reeds boven genoemden
Praagschen hoogleeraar Hueppe zou deze
geheele inrichting onnoodig geweest zijn,
bij goede behandeling van het water uit
den Rijn.
De groote hoeveelheid water waarover
men beschikken kan, vooral daar waar
de industrie veel voor zich vraagt, leidt
dus onwillekeurig tot het gebruik van
rivier- of ander open water. En zooals
we aantoonden, bij voldoende en goede
filtreering en scherpe contröle is hier
tegen geen bezwaar. Maar wat is zoo
dikwerf 't geval? Yooral bij zeer warme
en droge zomers, als 't waterverbruik
ontzaglijk toeneemt, of wanneer de in
dustrie zeer veel voor zich vraagt, wordt
daarmede de hand gelicht en on gefil
treerd water in de leidingen geperst.
hg was niet in een stemming om Doraline
en de kinderen te ontmoeten er was iets
in zjjn binnenste gewekt, wat daar niet
pastte, wat hg eerst moast overwinnen.
Hg wilde zich verstrooien hjj keerde zich
om en ging naar de officiers-sociëteit. Daar
was hjj zeker een aangename, gepaste ver
strooiing te vinden. Hjj gevoelde nog te veel
jeugdige kracht in zich; hjj was eigenlijk
nog te jong om de vader van een vol
wassen dochter te zjjn; hjj was te jong
getrouwd 1 Znlke gedachten waren bjj den
baron opgekomen, maar, wat zonderling
was, nu voor 't eerst sedert hg zjjn vrouw
verloren had en Prins George in R. ge
komen was.
II.
Omstreeks denzelfden tjjd, toen de zon
met een gouden weerschjjn op Bella's weel
derig haar speelde, en het zilver en kristal
van de rjjk voorziene tafel op den grasgrond
vrooljjk deed fl enkeren, vielen haar stralen
in de stad op een akelig tooneelde wol-
fabriek in de Molenstraat stond in brand.
Rondom, tot ver in de naburige straten
en Btegen, was een gedrang van allerlei
menschea, werkeloos toeschouwend, jamme
rend, vechtend om er door te komen, al
naarmate zjj belang bjj den brand hadden
of niet. Yelen hunner woonden in de baart
en werkte met vrouw en kind op de fabriek.
Het was een oud geboaw, met verscheiden
verdiepingen boven elkander, bjjgebouwen,
smalle gangen, donkere trappen en ver
borgen hoeken. Nog is op elke vraag naar
vermisten het antwoord niet gegevenmaar
de brandweer heeft een dicht cordon ge-
De Gelsenkircher typhusepidemie is be
wezen geweten te moeten worden aan
't inlaten van ongefiltreerd water in de
leiding.
Dat scherpe toezicht laat ook ten
onzent wel eens te wenschen over. Te
Arnhem bijv., waar 't water geput
wordt uit de Broekgronden onmiddellijk
tegen den Rijndijk, komt somtijds een
bloedzuigertje of ander diertje uit de
kraan te voorschijn, dat veel te groot
is om den filter te hebben gepasseerd.
En ook te Amsterdam in de Duinwater
leiding zijn zulke verschijnselen niet
onbekend.
In Engeland heeft nu de wet derge
lijke dingen strafbaar verklaard en ook
in het nieuwe Duitsche wetboek is daarin
voorzien. Misschien komt het mettertijd
hier ook nog wel eens zoo ver. Wij
hebben zoolang met de trekschuit ge
varen, dat iets van dien geest in ons
is overgebleven. En dan moeten we ons
maar troosten met de trekschuitgedachte:
„Zoetjes aan dan breekt de lijn niet."
(Z. N. en Adv.)
Buitenland.
Admiraal Birilef, de maritieme prefect
van Kroonstad zon, volgens een correspon
dent van het »Petit Jonrnalc, aan eenige
vrienden verzekerd hebben dat Port Arthur
in staat gesteld was, een gedeelte van zijn
geschut te vernieuwen. Twee schepen met
kanonnen, munitie en voorraad, benevens
500 artilleristen, zouden uit Wladiwostok
vertrokken zjjn. Een daarvan verbrak de
blokkade en kwarn veilig de haven van
Port Arthur binnenhet andere werd door
de Japanners achtervolgd maar kon naar
Wladiwostok terugkeeren. Het waren En-
gelsche schepen, in het begin van den oor
log door de Russen in beslag genomen,
omdat ze contrabande aan boord hadden.
Sacharof, een oud-officier die een tjjd lang
te Port Arthur gewoond heeft, verzekert met
de meeste stelligheid aan een Rnssisch blad,
dat Liao-ti-sjan onneembaar is. Liao-ti-sjan
is de berg ten zuidwesten van het Tjjger-
schiereilandnaar 't heet is Stoessel voor
nemens daarheen met het overschot zjjaer
dapperen terng te trekken, wanneer Port
Arthur zelf onhoudbaar geworden is. Vroe
ger, toen Sacharof chef-wachter was op den
vuurtoren van Liao-ti-3jan, was daar geen
verschansing te zien, zelfs was er geen
trokken. Zjj moeten geduldig wachten, die
daarbuiten in angstige spanning staanal
leen geeft het kommando van den daar
binnen wachthebbenden officier, dat van
tgd tot tjjd boven hun geroep en geschreeuw
uit klinkt, de troostrjjke zekerheid, dat
hier alles gedaan wordt, wat gedaan kan
worden.
Een paar schreden van de raenschen-
massa om het brandende gebouw staat
een jonkman, naar 't scbjjnt, ongevoelig
voor het gejammer en rnmoer om hem
heen. Met over elkander geslagen armen,
den hoed diep op het voorhoofd gedrukt,
houdt hg de oogen onbeweegljjk op het
huiveringwekkend tooneel gericht.
't Is heden voor dokter Helmut Werner
geen gelukkige dag. De post aan de
kliniek in waarnaar hg zoo verlangde,
en dien men hem ook beloofd had, is aan
een ander vergeven, en dat niet omdat
die ouder of ervarener was, of beter ge
tuigschriften had, of een beter examen had
gedaan dan hg, maar alleen omdat de di
recteur van die inrichting, de oom van
dien andere, dit zoo had weten te bewerken.
Het kookt in zjjn binnenste; hjj is jnist
in een stemming om de huiverwekkende
schoonheid en de verwoestende macht der
elementen daar te gevoelenhg zou zelfs
wel wat willen vernietigen misschien
het allereerst ziohzelven: de hoop op gelnk,
die trots al de teleurstellingen welke hg
in het leven ondervond, telkens weer op
leefde; het geloof, dat een goede wil en
bekwaamheid ook van goed gevolg moesten
zjjn.
Bjj het aanschouwen van die elkander
bruikbare weg, maar generaal Kontratowitsj
heeft binnen enkele weken het reuzenwerk
verricht, Liao-ti-sjan tot een vasting gemaakt
en zelfs belegeringsgeschut naar den top op
te bjjschen. De hoogte is zoo steil, dat ze
absolnnt niet te bestormen is, en daar de
berg geheel uit steen bestaat, Runnen ook
loopgraven er niets tegen uitrichten. Ook
door den honger zullen de daar belegerden
niet tot overgaaf gedwongen zjjn, want bet
zal altjjd mogeljjk zjjn, levensmiddelen bin-
n*n te smokkelen.
De Daily Chronicle* vernam Woensdag
uit Tsjifoe Da Engelschestoomboot Tang-
chow, die van Sjanghai was vertrokken
met 30.000 kisten vleesch in blik voor
Port-Arthnr, terwjjl voorgewend werd dat de
reis naar Kiao-tsjou ging, is vandaag door
de Japanners vermeesterd. De Russisch-
Chin-asche bank had de kosten van de
expeditie, ten bedrage van 260.000 taels
bestreden.
De Standard* verneemt uit Tokio, dat
van de Russische kustforten bjj Port Arthur
in den laatsten tjjd niet meer geschoten
wordt, als de Japansche oorlogsschepen
naderbjj komen. Geen van de schepen van
het Russische smaldeel heeft maar een po
ging gedaan om te ontsnappenaangezien
zjj, naar men zegt, alle zwaar beschadigd zjjn.
Volgens een berichtgever van de Daily
Mail* te Wei-hai-wei is daar een boot met
Russen aangekomen, die zeggen dat zjj de
boot gestolen hebben om uit Port Arthur
te kunnen ontsnappen. Zjj beweren, dat in
de vesting weinig water en weinig munitie
meer is, maar dat de levensmiddelen nog
voor verscheiden maanden voldoende zjjn.
In de stad zouden wel 25,000 zieke en ge
wonde soldaten zjjn.
Het Japansche gezantschap te Londen
heeft nit Tokio de volgende mededeelingen
ontvangen
Uit hst Japansche kamp-voor Port Arthnr
wordt gemeld dat Dinsdagmiddag de ge
bouwen bjj het arsenaal in brand geraak
ten tengevolge van de beschieting door
ons marinegeschut. Om half tien 's avonds
brandden ze nog.
Vjjf onderzeesche booten zjjn Woensdag
te Jokohama aangekomen.
Yan regeering8wege is te Tokio bekend
gemaakt, dat volgens een telegram nit het
hoofdkwartier in Mantsjoerjje, dd. 23 dezer,
den 22en te middernacht 600 man Rnssisch
bestrjjdende machten, wjjkt meer en meer
de mismoedige uitdrukking van zjjn man-
neljjk gelaat, een bittere glimlach speelt
om den, door een donkeren baard bjjna
verborgen mond.
Daar achter een der vensters, waar
aan da vlammen reed» likken, vertoont
zich plotseling een meisje van nog jeug
digen leeftjjd, niet veel meer dan een kind;
waarschgnlgk heeft zjj in de verwarring
den nitgang niet kunnen vinden. Op het
zelfde oogenblik wil een vrouw, met een
ontzettenden gil, door het cordon heen-
breken, de op schildwacht staande soldaat
houdt haar terug, zjjn kapitein heeft alle
verkeer met het brandende gebouw ver-
oodeD.
Maar het meisje wringt de handen, haar
hulpgeroep wordt door den rook gesmoor i,
een gegons van stemmen, die zich jam
merend, soaeekend verwenschend tot een
luid geraas vereenigen, bljjtt omlaag het
eenige antwoord.
»Wil niemand het wagen klinkt de
stem van den kommandeerenden officier
door het rumoer heen.
Een diepe stilte volgt hierop, men hoort
niets anders dan het knetteren van het
vuur, het sissen van het ziedende water
akelig helder wordt het nu ook achter de
ongelukkige, die boven staat, de vlammen
hebben de kamer van achteren ook aan
getast. Zjj springt op de vensterbank;
liever den dood op straat, dan in den
laaien gloed om te komen.
»Halt!< In een oogwenk heeft de jonk
man zich een weg door de menigte ge
baand en ia binnen het cordon gedrongen.
voetvolk Hsing-loentoeng aanvielen. Na ver
scheiden uren weerstand geboden te hebben,
trok de vooruitgeschoven Japansche post
veilig op de hoofdmacht terug. Het dorp
werd geheel verbrand. Bjj het aanbreken
van den dag deden de Russen gisteren ver
scheiden plotselinge aanvallen bij de spoor
wegbrug over de Sjaho en bjj Paotsoejen,
maar zjj werden volkomen tem .'geslagen.
Over het vernielen van de Russische
torpedojagers, welke nagenoeg tegelijk met
de »Rastoroony< Port-Arthur verlieten,
wordt nit Nagasaki nadar nog gemeld,
dat de kruiser >Kagsoega< den eersten tor
pedojager aanhield, die na een strjjd, welke
«en uur duurde, zoak. Het tweede Rus
sische schip werd door de »Matsoashina«
op 25 mjjlen van Port-Arthur ia den grond
geboord, nadat het geweigerd ha 1 te st >pp in.
De Japansche bodem werd door eea torpe
do getroffen, maar kon toch in dienst bl(j-
ven. De derde Russische* torpedojager werd
door twee torpedo's tegeljjk getroffen; de
machine werd ernstig beschadigd, men gaf
den strjjd op en het schip zonk met de
geheele bemanning. De Japansche officieren
brachten eenstemmig warme hulde aand e
dapperheid van de Russische matrozen.
Aan de Berliner Lokal Aazeiger* wordt
uit Parjjs gemeld, dat hot aanvullingses
kader van de Russische Oostzeevloot, op
zjjn weg naar Azië, teneindo d® Doggers-
bank te vermjjden, na het verlaten van de
zorgvuldig bewaakte Deensche wateren,
koers zal zetten langs de Nederlandsche
kust.
Opnieuw heeft een der groote Russische
oorlogschepen in de Pinsche Golf een on
geluk gehad. De Slawa, een zusterschip
van de Orel, Alexander III, Knjas Soeworof
en Borodino, is te Kroonstad aangekomen
na op een zandbank vastgezeten te hebben.
De Slawa zal nu tot in 't voorjaar te
Kroonstad bljjvea liggen. Het is een der
nienwste schepen van de Russische marine:
verleden jaar te water gelaten.
Reuters correspondent bjj Koeroki's leger
seint via Foesan van 24 dezer: De Rassen
toonden heden bjj het aanbreken van den
dag eenige levendigheid op het front van
Okoe's leger. Japansche afdeelingen vielen
op twee plaatsen Russische divisies op den
linker vleogel en het centrum aan. De aan
val op den linkervleugel leidde na een
hard gevecht tot de bezetting van Pontnen
»Terugl« roept de officier. »*t Is te Iaat*.
Walmend en krakend is juist een gedeelte
van het gebouw ingestort.
Helmut schudt het hoofd en heeft in
een oogenblik den naast hem staanden
soldaat een ladder ontrukt, maar die is
niet lang genoeg. »Aaubindenbeveelt
hg kortaf en grjjpt naar de eerste de beste
ladder die in zjjn bereik is. Hjj wenkt het
meisje toe, juist heeft zjj esn houvast aau
het hout van het venster gevonden, op
hetzelfde oogenblik heeft hjj een dikken
deken ontdekt.
Hg zet de ladder aan, door vlammen en
rook dringt hjj naar boven, haar kleed
heeft nu ook vuur gevat, snel klemt zjj
zich aan zjjn arm en hg hult haar in de deken
om de vonken te smoren. Eensklaps slaat de
vlam van den muur tot den ladder over.
De terugweg is onmogeljjk geworden. On
versaagd wringt de jonk aan zich omhoog
hg het meisje op de vensterbank, met be
wonderenswaardigs bedaardheii en tegen
woordigheid van geest roep hg naar beneden:
Bedden
Als door een toovermacht heeft men be
grepen en gedaan wat hg wil eene
behendige gooi, en bewusteloos, maar levend,
ligt het meisje op de matras, een moedige
sprong, en haar redder knielt naast haar
neder. Daarboven slaan de vlammen tot
elkander over, krakend en in laaien gloed
stort hot gebouw met al zjjn verdiepingen
gangen en hoeken in.
Een laid hoera ging voor hem uit de
menigte op.
HÏÏIBUD
Naar het Duitsch
VAN
^"sfcwff.-rtrygawasmcBi11 w—w*wnwBi'»MAaHB3a—BaKEMwaag—w
Wordt vervolgd)
