Hel Land van Heosden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Tuberculose.
In het strijdperk.
M 2429
UitgeverL.. J. VEERMAN, Heusden.
ZATERDAG 3 JUNI
1905.
Oorlog tusschen Japan en Rusland.
'c' UMQ VAN ALTEN^5
YOOK
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per S maanden f 1.06.
franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Vereenigingen en stichtingen worden
opgericht ter bestrijding der ziekte, die
wij de tering noemen; alle middelen
worden, zoowel door geneeskundigen als
particulieren, aangewend ter bestrijding
dezer ziekte en voor eenigen tijd is
hier te lande gesticht een Nederlandsch
Comité tot bestrijding der tuberculose,
welke zich ten doel stelt een bond te
vormen tusschen de verschillende ver-
eenigingen en stichtingen die den strijd
tegen tuberculose of tering voeren en
alle maatregelen bevorderen tot het
voeren van dien strijd, ook met gelde-
lpken steun. Ze streeft ook naar steun
van den staat in dien strijd, maar wil
dien ook door particulieren doen be
vorderen.
Dr. Wijnhoff schrijft over long-tuber-
culose in een propaganda-orgaan van
de vereeniging:
De sterfte aan long-tuberculose op
het platteland is veel geringer dan die
in de groote steden, in de laatste ge
ringer in de wijken der gegoeden dan
in die der arbeiders-bevolking, terwijl
zij in de armenwijken haar toppunt be
reikt.
Alle statistieken bevestigen dit ge
regeld en leveren ons het bewijs voor
de alles overheerschende invloeden van
anti-hygiënische misstanden en sociale
nooden. Zij vormen de basis (grondslag)
en geven ons de middelen in de hand
voor een werkdadige bestrijding der
ziekte. Weliswaar is de algemeene hygië
nische toestand in de laatste eeuw zeer
verbeterd, maar wij mogen niet vergeten,
dat die verbeteringen voor een goed deel
worden teruggedrongen door „de nadee-
len, verbonden aan onze moderne pro
ductiewijze", nadeelen die vooral op de
lagere klassen der maatschappij hun
verderfelijken invloed uitoefenen en
daarom een „nauwlettend toezicht op
den arbeid eischen, wanneer daardoor
de volksgezondheid niet belangrijk zal
worden geschaad. Yoegt men bij 't over
hand toenemende pauperisme (armoede)
de gevolgen van het verlammende alco
holisme, dan mag men zich niet ver
wonderen, dat nog altijd de long-tuber
culose zulke vernielingen aanricht.
Wat doet de Regeering voor de uit
roeiing dezer vreeselijke ziekte?
En wat kan ze er tegen doen?
Het vorige jaar waren op de begroo-
EEUILLETON.
M. YON ESCHEN.
54)
«Ik dank u«, begon zjj nu zacht, «dat
gjj gekomen zjjt om mjj dat te zeggen;
ik dank n, dat gjj zoo denkt, al kan ik
ook niet aannemen, wat ge mg zoo groot
moedig aanbiedt. Na mag ik u ook zeggen,
dat ik u bemin; ik mag a beminnen»
haar oogen straalden als van heilige be
zieling, zonder ontrouw jegens mg zelve
te begaan, zonder over een zwakheid te
blozenwant wat ik van mjjn kunstenaar
en zjjn werk heb gedroomd, heb ik in u
gevondende God, aan wien ik geloof, heeft
zgn wezen in u levend geopenbaard, en in
zgn geest heb ik u lief 1
Hg had zgn arm om het meisje gesla
gen, haar hoofd zonk op zgn schouder hg
boog zich diep over haar gelaat, zjj sloeg
de blauwe oogon onder zgn blik neder;
zacht raakten zjjn lippen haar blank voor
hoofd aan. Toen want de mensch is nu
eenmaal niet alleen tot aanbidden en aan
schouwen geschapen, inzonderheid de man
niet, als de vrouw, die hg bemint, in zgn
armen rast kon hg den nitroep niet
bedwingen
«Doraline, eindelgk dan toch de mjjnele
In zalige verrukking klonken die woorden;
maar tegelgk herinnerden zjj, als een doods
klok, aan de kloof, die als een gapend graf
ting uitgetrokken f 185.000 ten behoeve
van de verbetering van de Nederland-
sche paardenrassen, f 100.000 tot be
strijding der tuberculose en andere ziek
ten, die den veestapel bedreigen en
f 10.000 ter bestrijding van de tuber
culose, die menschen, maar vooral arbei
ders, teistert.
In Denemarken stelde een commissie
onder meer voortuberculose-patiënten,
een gevaar opleverende voor hun om
geving en zich niet kunnende houden
aan de verplichte voorschriften, worden
op staatskosten in een geneesinrichting
verpleegt, oprichting van hospitalen aan
de kust voor klierachtige kindereD,
volks-verpleeginrichtingen voor onbe
middelde longlijders, hospitalen voor
meer gevorderde gevallen, aan tuber-
culose-lijdende onderwijzers ontslag op
vol pensioen, nauwkeurig toezicht op
den melkhandel, gratis verstrekking van
goede melk aan behoeftige moeders
zonder dat dit als bedeeling te beschou
wen is, enz. enz. en drie vierden van
de verplegingskosten der onbemiddelden
te betalen door den Staat, en 't overige
vierde deel door gemeente, liefdadige
instellingen en ziekenbussen. Dat zou
een jaarlijksche uitgave van 1.072.000
kronen of ongeveer f750.000 vorderen
als staatshulp benevens een uitgave
ineens van 625.000 kronen of f 437.000
ongeveer bij de oprichting van de ver
schillende geneesinrichtingen.
Nu was de toestand in Denemarken
ook verschrikkelijk. Er waren naar de
schatting der commissie voor een paar
jaar 20.000 lijders aan longtering, ter
wijl van de jaarlijksche voorkomende
28.000 sterfgevallen wel 5000 hun oor
zaak vinden in tering, waarvan 4000
alleen in longtering, dus V7 deel of
14 pet. van alle sterfgevallen. We we
ten niet, of onder die cijfers ook ge
rekend worden de sterfgevallen van
klierachtige kinderen of die van perso
nen, welke sterven aan ziekten van de
ademhalingswerktuigen, verband hou
dende of voerende tot tuberculose.
In Nederland zijn de cijfers percents
gewijze niet zoo ontzettend hoog. De
sterftestatistiek over 1904 wijst aan,
dat in het geheele Rijk aan allerhande
ziekten en andere oorzaken overleden
87.302 personen, de vreemdelingen mee
gerekend.
Daarvan stierven aan longtuberculose
7075, aan her sen-tuberculose 1074 en
aan andere vormen van tuberculose
1937, dus totaal 10.086 personen, d.v.
hen van elkander scheidde.
»Niet verder, Helmut Werner, mgn leven
behoort mg niet meer toe!»
»Neen, Doraline, na laat ik niet meer
van u aft West gjj dan niet, dat dit hu-
welgk een onrecht is tegen n zei va, tegen
alles t
«Te laat! te laat!»
«Neen, hg zal zjjn prjjs ontvangen, hg
zal
«Om Godswil, hond op; 't is hier te
doen om verschrikt bedwong zg wat
opgewondenheid haar op de lippen bracht.
«Het kan niet zjjn.»
«En als ik na eens de geheele toedrscht
wiat nog meer, dat Philip Brana er de
band in heeft gehad om uw vader te
doen wankelen; ja, dat dit jaist ia zgn
plan lag!»
»Onmogelgk, afschaweljjkHuiverend
sloeg Doraline de handen voor het gelaat.
«Meent gjj dan, dat gjj jegens zoo iemand
nw wcord behoeft te honden, Doraline
gelooft gjj dat werkeljjk?»
Weder had hjj zgn arm om haar heen
geslagen, weder was haar hoofd op zjjn
schouder gezonken, en twee groote tranen
rolden over de marmerbleeke wangen; zjj
vouwde de handen over de borst, als om
haar hevig kloppend hart vast te honden.
«Ja, Helmut Werner,zeide zg zacht en
duidelgk. «En als gg dan toch alles weet,
ik heb ook mgn vordering gesteld, eer ik
dat verdrag aanging, dat dat mg bindt.
Ik zon niet eens een dwaling als veront
schuldiging, berouw en tranen kannen aan
bieden om er van los te komen. Neen, liefde
werd niet verlangd; maar mgn bezit als
dt prgs voor voor dat stuk; de ver-
Advertentiën van 16 regels
meer 77, ct. Groote lettere
Advertentiën
ingewacht.
50 et. Elke regel
plaateruimte.
worden tot Dinsdag- en Yrjjdagavond
naar
llYs pCt. ruim van alle sterfgevallen,
en ruim 8 pCt. aan long-tuberculose.
Laten wij hopen, dat het streven
dezer verschillende irstellingen met
goede uitslag worden «bk.oond en een
maal afdoende maatregelen worden ge
vonden ter bestrijding dezer vreeselijke
ziekte
Buitenland.
Een Dnitsch blad verneemt, dat Dinsdag
na een langdurig onderhoud tusschen mi
nister Delcassé en Nelidof, den Rnssischen
gezant te Pargs, besloten is tot het aan-
knoopen van onderhandelingm over een
wapenstilstand, welke door bemiddeling van
Engeland en Frankrjjk gevoerd zonden
worden.
Hiorbjj zg echter aangeteekend, dat de
Japansche regeering vroeger te kennen
beeft gegeven, nooit te zallen treden in
dergeljjke halve maatregelen, aangezien zg
de Russische diplomatie, na al hetgeen er
er gebaard is, niet vertroawt.
Een Engelsche journalist te Kopenhagen
heeft daar in hofkringen vernomen, dat,
volgens berichten uit Petersburg, de tsaar
hardnekkig alle voorstellen om vrede te
sluiten, verwerpt. Voor hst leger een slag
gewonnen heeft, zegt hg, is er geen einde
aan den oorlog te zien. En in geen geval
zon hg ook bjj benadering willen treden in
de tot dusver bekend geworden Japansche
eischen. Dat standpnnt nam de tsaar ook
op de bijeenkomst van Woensdag in, toen
Witte voor den vrede pleitte. De tsaar ver
beelde daarbjj zgn ontstemming niet over
de aansporing om vrede te slniten in de
Fransche pers. Zoo 't schjjnt zallen er weer
aanzienljjke versterkingen naar Mantsjoerjje
gezonden worden.
In Rnsland heeft, volgens de telegrammen
in de Engelsche bladen, de verpletterende
nederlaag van de Oostzeevloot, eindeljjk
daar bekend geworden, een buitengewoon
diepen indrnk gemaakt. De geheele pars,
zelfs het Nowoje Wremja, dringt er op aan
ommiddelljjk het volksparlement bjj een te
roepen, ten einde de vraag van oorlog of
vrede te helpen oplossen. De Soeworin be
toogt, dat de medewerking van het volk
nu gebiedend noodig is.
De Petersbnrgsche correspondent van de
nietiging er van als mgn reebt. Men moet
niet kannen zeggen, dat ik van mgn recht
gahrnik gemaakt, noch mgn plicht ver
zaakt heb. Laat mg dokter Werner!" Yoor
de eerste maal voelde Doraline zich in zjjn
arm zinken. «Wjj moeten scheiden; maar
één troost is ons nog overgebleven. De
liefde, Helmut, is het hoogste, het bezit
niet. Wg big ven vereenigd in den geest,
die ons tot elkander heeft gebracht. Nn
kan ik dat nog eenmaal zeggen, nn zult
ge mg be?rjjpen.«
«Is dat nw laatste woord, Doraline?»
«Ik kan niet anders, Heimat!»
Hg zag haar aan; hg begreep, dat zjj
in haar edele, fiere getrouwheid zoo han
delen moest.
«Dan is een beroep op de grootmoedig
heid van nw bruidegom, op alles wat er
van menscheljjk gevoel in hem leeft, mjjn
taak geworden.»
«Bespaar u die moeite, dokter,» klonk
het, en Philip trad van achter het boschage,
dat hem een tjjd verborgen had, te voor-
schjjn. Toorn, woede en haat spraken uit
zgn oogen, terwjjl zgn gelaatstrekken on-
bewsegljjk strak waren. Nooit had hg Do
raline in znlk een gemoedsbeweging ge
ziendat dit gevoel, dat hg niet in haar
kende, hem niet gold, stemde hem niet
verzoeningsgezinder jegens zgn medemin
naar, maar veranderde niets aan de zege
praal van zgn bezit. «Mgn bruid is veel
te verstandig, dan dat zjj mg en mgn
recht niet weet te waardeereD,» zeide
hg honend. «Verwgder u dadelgk,» liet
hg er, met verheffing van stem op volgen,
«of ik jaag u weg als een dief, die inge
slopen is om eens anders welvsrkregsn
Standard saint, dat de Russische regeering
nu wel bereid schjjnt vrede te slniten, maa*
't liefst rechtstreeks met Japan wil onderhan
delen. De vreemde diplomaten in Petersburg
zjjn echter van meaning, dat de vrede on-
mogeljjk is, zoolang Rnsland niet zjjn ne
derlaag erkent. Een invloedrjjk minister
deelde den correspondent mede, dat de kans
op een revolutie bg het sluiten van den
▼rede de raadslieden van den tsaar meer
afschrikt dan de ergste vredesvoorwaarden
van Japan. Zjj zoeken nn den oorlog voort
te zetten, teneinde een uitbarsting binnen
lands zoo lang mogeljjk uit te stellen.
Liajawitsj moet aan den tsaar geseind
hebben, dat de overwinning van Togo den
stand van zaken in Mantsjoerge ten zeerste
verergerd heeft, vooral het gebrek aan tnebt
in het leger. Hjj heeft twaalf officieren
moeten laten doodschieten, omdat zjj onder
de soldaten oproerige geschriften nitdeelden.
Aan de Daily Express wordt nit Tokio
gemeld
De kruiser Gromowoj, met bjjna 800
man aan boord, is bjj het verlaten van de
haven van Wladiwostok, bljjkbaar in de
hoop, zich bg het overschot van de Oostzee
vloot te knnnen voege?, op een Japansche
mgn geloopen. Er ging een hooge zee en
het schip i'b met man en muis gezonken.
De Tokiosche correspondent van de Daily
Telegraph seint over den zeeslag een ver
slag over, dat hjj gekregen heeft van een
correspondent die op de Japansche vloot
was. Daaraan is 't volgende ontleend:
De Rassen voeren Zaterdagochtend om
vjjf aar de Basji-straat in. De vereenigde
Japansche vloot had toen haar steunpunt
verlaten. Een smaldeel werd afgezonden
om de Rassen naar het eiland Iki te drjj-
ven, maar de vjjand stoomde het eiland in
volle vaart voorbjj. De Japansche hulpvloot
in het Noorden stak hem toen de loef af,
en de slag begon. Togo's schepen, met vol
maakte nanwkenrigheid manoeuvreerende,
nam de Rassen niet alleen van voren in
het vuur, maar aan beide boorden. Een
tjjd lang beschoten de twee partgen elkan
der schot om schot.
Binnen de twee nur was Rozdjastwenski
feitelgk reeds verslagen. Er kwam aarze
ling in de taktiek van zgn vloot. Dat was
het voorspel van een volkomen wanorde.
Toen de Japanners begrepen, dat het be
slissende oogenblik naderde, verdobbelden
eigendom te stelen
«Matig n, mjjnheer von Brann Fier
opgericht stond Helmut tegenover hem,
trillend van bedwongen verontwaardiging.
Dat is 't niet wat mg hier heeft gebracht,
God is mgn getuige maar alleen rid-
derljjk gevoel om een dame te beschermen,
iets waarop gjj voorzeker zelf recht hebt,
maar een recht, dat door de wjjze, waarop
het verkregen is, vervalt, ja, vordert dat
zjj er tegen verdedigd wordt. Of wilt gjj
het loochenen, dat gg dien wissel in han
den hebt weten te krjjgen om er in uw
belang gebruik van te maken? Wilt gg
het loochenen, dat gjj dat verderfeljjke pa
pier den vjjand van uw schuldenaar ge
schonken hebt, opdat bjj zonder verschoo-
ning tegen hem te werk zon gaan, en gjj
dan als een groctmoedig redder te voor-
achjjn komen? Ja, hebt gjj Karei Bitter
niet nog me r beloofd, als hjj het er toe
brengen kon den ongelnkkigen man ia zgn
hartstochten te verstrikken, en zoo in 't
't nauw te brengen dat hg
Een gil brak elk woord af. Doraline had
zich tusschen de beide mannen geworpen;
Philip had de hand tot een slag opgeheven.
Een oogenblik stonden zjj sprakeloos tégen
over elkander.
«God zjj barmhartig!» Doraline zonk
op de knieën neder.
«Neem hw geld terng, mjjnheer von
Braun.» Heimat Werner deed zich geweld
aan om bedaard te big ren. Tranen smoor»
den zjjn stsm, terwjjl hjj zich tot s-meeken
dwong. «Drievoudig, viervoudig, mgn woord,
mgu leven tot pandLiefde laat zich niet
dwingenmaak goed wat gjj misdreven
hebt, en het zal vergeten worden geef
zjj hnn pogingen. De beschieting bereikte
om 2.10 nam. haar toppunt.
Al dien tjjd stoomden de Rassen lang
zaam noordwaarts; de Japanners bewogen
zich in geljjke richting, waarbjj de slagorde
bleef, geljjk zjj van den aanvang was, met
smaldeelen in het OW. en N. De Rassen
werden aldus in een kring gehouden, waar
uit geen ontkomen was.
Tusschen 3 en 5 nar zonken twee sche
pen nadat het bovendeel reeds tot splinters
geslagen was. Daarna vielen de Rassen in
wanorde uiteen, de eene steven westwaarts,
de andere oostwaarts wjjzende. Yan dat
oogenblik was 't duidelgk, dat Rozdjest-
wenski volkomen verslagen was.
Nn kwamen de Japanners dichterbjj,
waardoor hnn vnnr nog doodeljjker werd.
De Rassen, geheel ontsteld, vormden geen
vloot meer, zjj waren geecheiden in een
aantal afzonderlijke smaldeelen, die lang
zamerhand op de kast van Nagato werden
gedrongen. Togo waagde niets en verloor
niets. De wind was nn gevallen en de zee
kalm. Het was een prachtige avond. De
Russen zochten nog het noorden, terwjjl
de Japanners hnn den weg versperden.
Het dagwerk was voorbjj, nn begon het
nachtwerk.
Met de dnisternis kwamen de torpedo
jagers en torpedobooten als een zwerm
sprinkhanen voornit om de vjjand te steken
en tot zinken te brengen. Hun vooruit
dringen werd gedekt door een hevig vuur
van de groote Japansche schepen, terwjjl
ontelbare zoeklichten heen en weer vlogen.
Er werd den vjjand geen rast gelaten.
Geen oogenblik verstomde bet scbietea. Kort
na tweeën werden de torpedobooten opnieuw
losgelaten. Er werden twee aanvallen ge
daan, terwgl de Japansche zoeklichten de
bemanning der gehavende Russische sche
pen verblindden, om hen te beletten, de
torpedoaanvallen af te elaan. Men kan zioh
bg benadering den boven alle beschrjjving
vreeseljjken toestand voorstellen waarin een
tot ondergang gedoemde bemanning in zulk
eeu nacht verkeert. De driedaagsche zee
slagen van vroeger een wen waren er kinder
spel bg, dan gaf de nacht teminste rast, maar
de zeeslag waarin Rozjestwenski's vloot
vernietigd werd, dunrde zes en dertig aren
achtereen.
Want den heelen Zondag werd er nog
gevochten.
De ruwe schatting van de verliezen die
Doraline haar vrjjheid terng!»
«Nooit!» bolderde Philip. Een verterende
gloed straalde nit den blik, dien hjj op het
meisje wierp, dat hem in haar opgewon
denheid nog begeerljjker tofscheen dan in
haar gewoonljjk koele houding; en des te
woedender was hjj op den man, die hem
in haar oogen zoo openljjk tentoongesteld
had.
«Je bent een schnrk, Philip Brann
Dat was het eerste woord van den baron,
die zgn aanstaanden schoonzoon op den
voet gevolgd was en getaige van het laatste
tooneel was geworden. Tot dasverre had
hjj, door de anderen niet opgemerkt, onbe
merkt, onbeweegig k tegen den etam van
den lindeboom geleand. «Dat heb ik niet
geweten.
«Hohol Is dat nu mgu dank, dat ik n
gered heb? Wie heeft dan de schalden ge
maakt, die n ten val hebben gebracht? Gjj
alleen moogt das een leren leiden zooale
het n behaagt, al ontbreken u ook de mid
delen daartoe, omdat gjj willekeur beschouwt
als een onvervreemdbaar recht, van uw
voorvaders geërfd. Ja, gg kondt naar nw
sin leven, omdat gjj op het privilege
bonwdet dat men aan de familie-eer ge-
looven, een ouden naam ontzien zou. Maar
omdat ik gebrnik maak van de middelen,
die ik in banden heb om mgn wenschen
te bevredigen, alleen omdat ik een mensch
ben, die kan wat hg wil, moet ik een
schnrk heeten! O, wg hebben elkaar niets
te verwjjten. Wjj zgn quitte, mjjnheer von
Sonnenfels.»
VIIIU
uii|iiu—si iii—iuii IIIIWmui irr"r- -
Naar het Duitsch
TAN
Merit vervolgd.