Hel Land van Heusden en Allena, de Langstraat en de Boinmeierwaard. Coöperatief wonen. Niet alleen. FEUILLETON. alten' Uitgever: U. J. VEERMAN, Heusden. WOENSDAG 27 SEPT. 1905 VAN 70OB Lilt blad rerach^Ht WOENSDAG en ZATERDAG. Abonuementiprjji: per S maanden f 1.00. nummerB 5 cent. I 2462 Advertantiën ran 1G regain SO «t. Elke ragel meer 71/» Groote letter* naar plaatsruimte. Advertentiên worden tot Dinadag- an Vrgdagavord ingewacht. Is het reeds voor een bewoner een voordeel, dat hij gezonder, beter inge richt, geriefelijker huis heeft en daarbij voor minder geld dan een gewoon huur der, er komt nog een voordeel bij, dat hij niet kan worden verdreven en ver zekerd is van een duurzaam verblijf. En dit is niet gering te schatten. Het is in hooge mate onaangenaam, als men naar zijn genoegen woont en de eigenaar komt dan vertellen, dat hij van plan is zelf het huis te gaan bewonen. Ook komt het volstrekt niet zelden voor dat iemand een nieuw huis huurt tegen een redelijken prijs en, wanneer hij 't een paar jaar heeft bewoond en de onge makken van het nieuwe huis heeft ver dragen, dat hij dan wordt opgeslagen, omdat het huis nu meer waard is ge worden. Yooral als de bewoner, die 't er naar zijn genoegen heeft, eenige ver beteringen voor eigen rekening heeft aangebracht, omdat de huisheer er niet toe genegen was, kan hij er bijna zeker van zijn dat de huisheer hem zal op slaan. Het is den huisheer natuurlijk lang niet onverschillig wie er in komt. Daar hoorden we onlangs nog een vermake lijk staaltje van. In Den Haag, ineen straat waar pas 3 huizen stonden, wilde een hooggeplaatst ambtenaar een woning hebben. De eigenaar liet hem 't per ceel Ier wille van den stand zeer billijk. En toen bouwde hij verder, grootere huizen dan eerst 't plan was. Want nu mijnheer A daar woonde was 't een ^hique buurt en kwamen er meer ge goede lui op af. Gelukkig dat de vrouw van den huurder bij de pinken was eu weigerde de huur aan te gaan tenzij voor 6 jaar, omdat zij de eerste paar jaar al de ellende van 't bouwen om zich heen had. Want de buurman, die een precies gelijk huis bewoonde, werd na 3 jaar met f 200 verhoogd en de huizen in die straat zijn nu alle op dat peil gebracht. Als de 6 jaren van A om zijn kan hij zeker ook 40 of 50 percent meer betalen öf verhuizen. Dit nu kan bij coöperatief wonen niet voorkomenzoodra alle kosten van grond en bouw betaald zijn, wordt daar van 7Vj pCt. per jaar berekend en daar van wekelijks 1/ii of maandelijks Vis betaald. En dan is 't eind van 't lied, dat de huurder eigenaar wordt. Als jaar lijks 1 pCt. van de schuld wordt afge lost, steeds vermeerdert met de rente Mevrouw Verhaeren stond eindelijk uit haar leunstoel op en belde de meid, die al een paar malen vergeefs geklopt had. Ze keek op de pendule. Acht uur. Eerst tegen tien uur kon haar man thuiskomen. Haar blik viel ineens op de plaat van Is- raëls. Neen, Goddank, zij was nog niet alleenZij had nog iemand, dien ze zielslief had op de wereld, dicht in haar nabijheid. Samen zouden zij weer dragen ook dit leed en spreken veel over Henri en zich verheugen, als 't hem goed ging. Samen zouden zij lezen en herlezen zijn lange brieven en samen God gave het zouden zij misschien smaken de heerlijke, goddelijke vreugde van het wederzien. „Hoe is het nu met u, mevrouw?" vroeg de meid, toen zij het vaatwerk in elkander zette en opmerkte, hoe weinig er van de door haar zoo zorgvuldig .toebereide spijzen gegeten was. „Kijk, wat hebt u allemaal weinig gebruikt! Dat's nou net niet goed „Had jü dan trek, Keetje?" De oude meid schudde van neen. Ze kende „den jongenheer" dan ook al zoo lang. Ze had hem nog op den arm gedra gen en ze was altijd jongeheer" blijven zeggen, hoewel hij bijna een hoofd grooter was dan zij. Ze kon zich maar niet ver- verbeelden, dat hij al drie-en-twintig was en dat die breedgeschouderde man als kind door de vroegere aflossingen bespaard, dan is in 45 jaar de geheele schuld weg. En dat is een groot voordeel. Als gij 50 jaar in een huurhuis woont en prompt alle weken, of maanden of kwar talen uwe huur hebt betaald, dan be hoort u van dat huis nog geen steen. Dat ligt in de aard der zaak, daarvoor hebt ge gehuurd. En men hoort dan ook wel eens klagen, dat het zoo be roerd is, zooveel geld als een mensch verwoont. Beter wordt dit wanneer men, gelijk dat in den oosthoek van ons land onder de gezeten fabrieksbe volking veel voorkomt, een stukje grond koopt en daarop zelf een huis bouwt, wel is waar zoo zwaar verhypothekeerd dat er geen tiende deel eigendom is, maar dan zit de „eigenaar" vast; zoo lang hij zijn rente betaald kan nie mand hem verdrijven. En bij de wijze, waarop daar de hypotheken vaak van de fabrieken gekregen worden, zoodat men wekelijks van het loon rente en aflossing betaalt, worden ook daar op den langen duur de huizen vrij. Maar om op coöperatief wonen terug te keeren, wanneer de tijd der geheele aflossing der schuld gekomen is en de perceelen vrij zijn, dan zijn de bewo ners eigenaar, 't zij gezamenlijk van 't geheele blok, 't zij ieder van eigen per ceel. Om nu zulk een coöperatieve woon- vereeniging tot stand te brengen is een eerste vereischte, dat alleen solide personen er deel van uitmaken en wel personen die ongeveer allen van ge lijke finantieele kracht zijn. In de eerste plaats komen voor coöperatief wonen in aanmerking zg die een vaste be trekking bekleedeo bij rijk of gemeente, of ook bij een soliede nijverheidsonder neming. Zij zijn altijd zeker bij ge trouwe plichtsbetrachting te kunnen be talen. Maar dit neemt niet weg, dat ook arbeiders die hun werk goed ver staan en dat steeds naar behooren ver richten, er voor in aanmerking komen. Zij kunnen wel is waar een korter of langer tijd sukkelen met werkgebrek, maar goede krachten zijn er altijd noo- dig. En ofschoon nu velen, die aan wer keloosheid lijden, dat toeschrijven aan allerlei omstandigheden buiten hen, voor wie goed rondziet, blijkt de diepste grond der werkeloosheid in den man zeiven te zitten. Zulke menschen zijn in coöpera tieve bouw- en woonvereenigingen niet te gebruiken. Want men moet niet ver geten, de wet op coöperatieve vereeni- gingen stelt ieder lid van zulk een ver- eeniging aansprakelijk voor het geheel zoodat als een lid in zijne verplichtingen geen grooter pleizier kende dan paardje te rijden op haar rug, wanneer zij de ka mers aanveegde. Dan klapte hij met de zweep en dan moest ze den stoffer een paar maal weggooien, om op haar knieën zoo snel mogelijk om de tafel te kruipen, ter wijl hij het uitkraaide van pret. Och hemel, ja, dat wist ze nog, als gebeurde het gis teren. En zou ze dan trek hebben gehad De vochtige plekken op haar schoonen boezelaar en haar roode oogen getuigden, dat ze met haar meesteres had meegeleefd daar straks, toen hij heenging naar dat „Kafferland", zooals ze het noemde, en waar ze „nou niks geen fidusie in had. God weet, hoe hij het ooit in zijn hoofd had gekregen!" Ze zuchtte en zei: „Hoe laat komt mijn heer thuis, mevrouw?" „Tegen tien uur." „Ik wou, dat ik hem al weer goed en gaaf hier zag zitten! U moet u een beetje opmonteren voor mijnheer! 't Is een taak voor dien man, hoor! Hij is ook zoo jong niet meer. 't Zal anders vreemd en leeg genoeg in huis wezen, daar niet vanMaar u moet u er toch maar tegen in zetten, mevrouw, hè Er is toch niks niemendal meer aan te veranderen en dan, moet een mensch zich maar weer schikken. En dan, zei mijn dominee altijd: Mèt God gaat het wel, kinderen! Ziet u, 't is zoo naar anders voor dokter. Die man zit toch eeuwig en altijd in de narigheid, 't Is een mirakel, hoe hij nog zoo'n pleizier in dat vak houdt, dat zeg ik maar." Mevrouw Verhaeren luisterde met een droef glimlachje om de lippen naar de ge moedelijke, goed gemeende taal van haar trouwe meid, wier hartelijke, wijsgeerige te kort komt, de medeleden het moeten betalen. Dat hebben in den Gelderschen Achterhoek een aantal boeren ondervon den, die leden waren eener op ongezonde grondslagen gevestigde coöperatieve zui velfabriek. Daarom, alle moreel en finantieel zwakke personen moeten buiten de coöperatie worden gehouden, al behoo ren ze ook tot de familie of vrienden. Zijn niet alle menschen geschikt voor coöperatie op dat punt, ook niet alle plaatsen zijn het en wel met name die, waar geen vooruitgang, geen toene mende welvaart en uitbreiding wordt gevonden. Daar wordt het bezit van vast goed een zeer precair voorrecht. Er zijn plaatsen, waar de grond bijna niets waard is en men voor een appel en een ei een heel huis met tuin en al koopt. Wie daar nu eenmaal een be zitting heeft behoudt die, want bij ver koop brengt ze weinig op en de mogelijk heid bestaat altijd dat verbetering komt. Het maken van een spoorweg, het stichten eener fabriek of iets dergelijks is voldoende om in eens een geheele verandering te brengen. Als men in de Twentsche nijverheidscentra komt, dan ziet men daar den grond, voor 40 jaar betaald met 6 tot 20 ct. per M2., thans betaald met f 3 tot f 40 voor dezelfde hoeveelheid. Maar zoolang er geen be paalde kijk is op dergelijke verbetering is een plaats zonder bloei voor coöpe ratief bouwen en wonen niet geschikt. Want, het hoofddoel blijft toch het ver krijgen van eigendom zonder kapitaal te hebben en zonder extra betaling. Nu zijn daaromtrent twee stelsels in gebruik, het gemeenschappelijk en het persoonlijk bezit. In 't eerste geval blijven al de gebouwen het eigendom van de vereeniging, d»è van allen te zamcn. Door dit stelsel worden mis bruikeu voorkomen, want omdat het geheel gemeenschappelijk bezit is, zullen ook allen gezamenlijk toezien dat er geen misbruik worde gemaakt van de bezitting der gemeenschap. Persoonlijk bezit is veel meer in het belang der leden zelf. Hebb^^ij een buitenkansje, zoodat zij de nogt overige schuld eerder kunnen afdoen en den vollen en vrijen eigendom verkrijgen, dat is hun belang. Maar dit heeft ook weer zijn bezwaar, daar dan het coöperatieve blok wordt verbroken. Trouwens, over de vraag of persoon lijk of gemeenschappelijk bezit de voor keur verdient en ook over de bezwaren (door verplaatsing, sterfgevallen enz.) aan deze wijze van bouwen en bewonen verbonden, is het laatste woord nog niet gesproken. Maar nu de bouw- en wo ningwet in werking is gekomen en daardoor aan den eenen kant de goede verhuurders en huurders gebaat zullen worden, maar de minderwaardige, de speculanten in grond en gebouwen, op de vingers zullen worden getikt, nu zullen zij niet meer zóó slechte woningen kunnen bouwen. Nu wordt de vraag of het nu niet de geschikte tijd is voor personen, die ernstig van goeden wille zijn, om zich van een stuk grond te voorzien en daarop gezamenlijk in coöpe ratie te gaan bouwen en wonen. Waar de in Den Haag en Haarlem en mis schien ook elders genomen proeven zoo gunstige resultaten leverden, daar kun nen ook anderen daarvan profiteeren ten bate hunner gezondheid en van hun welstand. En ieder, die aan de vereisch- ten meent te voldoen, noodig voor deze coöperatie, en die nu nog in een huur huis woont, moet o. zich ernstig af vragen of hij nalaten mag te doen wat in 't belang is van zijn gezin en moet althans deze zaak eens in ernstige over weging nemen. ZN. en A Hu i tenia» el- Het Handelsbl. van Antwerpen meldt Men meent nu te weten, dat het pak effecten, ter waarde van" 150,000 fr., verleden week Zondag in een bagage wagen te Antwerpen gevonden, behoorde tot eene belangrijke verzending, door de bank Rothschild, te Parijs, gezonden. Doch de omslag, waarin de effecten gesloten waren, blijft vermist. Men vermoedt dat het pak gestolen werd en dat de dief, ziende wat het inhield en gewaar wordend dat hij deze niet omwissselen kon, zonder gesnapt te worden, het pak in den bagagewagen geworpen heeft. Maar, wie de dief is, dat weet men tot hiertoe niet. Er heeft in de arbeiderswijk Otta- kring te Weenen weer een ontploffing in een werkplaats van celluloid plaats gehad, waarbij drie personen verbrand en dertien zwaar gewond zijn. Niette genstaande de talrijke voorzorgsmaat regelen is in dit jaar reeds de derde brand veroorzaakt door celluloid. Bij een dergelijken brand in het voorjaar werden 58 personen, zoo winkelbedien den als voorbijgangers, politieagenten en spuitgasten gewond. Een vreeselijke storm heeft thans het door de aardbeving geteisterd Calabrië bezocht. Inmiddels zijn er 2000 barak ken opgericht; er zijn er nog een 4000 woorden haar ditmaal meer troffen, dan anders ooit het geval was. „Je hebt gelijk, Kee J" zei ze, terwijl ze zich van het raam verwijderde. „Ik zal me wat opmonteren, dat beloof ik je Meteen hielp ze daarna Keetje met het wegbrengen van borden, schalen en glazen naar de keuken. „Zijn er nog boodschappen geweest?" „Ja, twee, mevrouwMaar ik heb ge zegd, dat dokter vanavond niet kon komen. Hij heeft vandaag al narigheid genoeg „Maar KeetjeHad me dan even gevraagd hoe laat mijnheer terugkwam. Je weet, dat dokter zoo iets nooit wil hebben. Kon het dan wachten tot morgen „Ja, dat heb ik eerst gevraagd, mevrouw De eene had al drie dagen kiespijn en nu komt ze juist vanavondEn de andere, dat heb ik eigenlijk niet gevraagd. Het was een dametje, maar ik zag al aan haar gezicht, dat het niet zooveel van beteeke- nis was. Neen, dat kan best wachten voegde ze er bij, als een vrouwelijke Lu- bowsky uit het populaire tooneelspel ^Dok ter Klaus" haar mevrouw die geruststel lingsmedicijn toedienende. Keetje deed wel meer aan diagnose op 't eerste gezicht. Jarenlang bij den dokter in dienst, stelde ze vaak veel belang in den toestand van sommige loopende pa tiënten en vroeg ze meest altijd naar hun welvaren en naar hun kwaal, alvorens de menschen in de wachtkamer te laten. Dok ter lachte er altijd om. „Dat moet je anders niet meer doen, Keetje Er zouden onaangenaamheden van kunnen komen, dat begrijp je toch Enfin, laten wij er nu maar het beste van hopen," hernam mevrouw. „Nu moest je het licht in de goede kamer even aansteken, en ma ken, dat ik tegen kwart voor tien kokend water heb. Het is hier nog zoo rommelig, vind ik. Dan zal ik straks wat ham met eieren bakken. Misschien heeft mijnheer na de reis wat meer etenstrek." „Best, mevrouw Een goed uur later zat de doktersvrouw in het aardige salonnetje achter de met een donkerrood kleed overdekte tafel. Op een Japansch verlakt blaadje stonden twee mooi geslepen grogglazen en een kristallen karafje met cognac. Door de zachtrose tulle der kap viel een prettig getemperd licht in 't ronde. Het parelmoeren lepeldoosje glinsterde in alle kleuren van den regen boog en de koperen tralies van de vogel kooi, die voor het hoekraam stond, teeken- den zich scherp af tegen de donkere, toe getrokken overgordijnen. I Zij was juist bezig een citroen in regel matige ronde schijfjes te snijden op een glazen taartschoteltj e. Uit het stoomend tuitj e van een nikkel ketelje, dat op een spiritus- komfoor midden op tafel prijkte, klonk een zachte muziek. Keetje had, in haar onge- duld, veel te vroeg het kookende water binnen gebracht. Het grogje, dat mijnheer gewoonlijk 's avonds gebruikte, zou hem wat „opmonteren", had ze gedacht en dan moest hij geen tijd hebben om er voor te bedanken, maar het bijna ingeschonken vinden. Gezelligheid ademde heel het lief vertrek. Gezelligheid ging er ook uit van de lieve vrouw met den droeven trek om den mond en met het grijzende haar, dat netjes was opgestreken onder het Zondagsche kapsel. Want op haar slaapkamer had ze zich daar even wat opgeknapt. De sporen der over- noodig, maar de menschen, die er het ellendigst aan toe waren, zijn onder dak. Nog altijd richt mren commissies voor hulpverleeuing opheel Italië doet nu mee en zendt levensmiddelen, materia len en geld naar het zuiden. De ma terialen, waaruit de Calabreezen overi gens hun huizen plachten op te bouwen, waren er niet op berekend om veel weerstand te bieden. De muren beston den hoofdzakelijk uit in de zon ge droogde modder met wat andere stof vermengd. De uit baksteenen opgetrok ken gebouwen, zooals stations, regee- ringsbureaux, etc. hebben grootendeels stand gehouden. Het voor den dag brengen der lijken gaat voort. Vijftig werden er Zaterdag uit het puin te voorschijn gehaald. Het aantal omgekomen stuks vee bedraagt 20.000. Te Amesbury in Engeland is een gruwelijke daad bedreven. De agent van een levensverzekeringmaatschappij, oud sergeant-majoor in het Engelsche leger, heeft zijn zes kinderen en daarna zich zelf om hals gebracht. Met de zuigeling van negen maanden ging hij naar de school, vanwaar hij zijn vijf andere kinderen, de oudste van tien jaar, af haalde. Met hen allen ging hij, naar hij zeide, een wandeling doen. 's Nachts vond men ergens buiten de zeven lijken. Twee scheermessen lagen er bij. De „Standard" verneemt uit Tandzjer Marokkanen uit de buurt hebben den Franschen telegraafkabel beschadigd en andere vergrijpen tegen Franschen ge pleegd. Zij worden niet gestraft, want de pogingen van den Franschen gezant om voldoening te krijgen zijn onver hoord gebleven, hetgeen de Franschen aan Duitschland wijten en hen ten zeerste verbittert. De stand van zaken zal spoe dig onduldbaar worden, zeggen zij, als Frankrijk niet krachtiger optreedt. Uit Peking wordt gemeld: Toen de commissie voor de hervormingen met den trein van hier vertrok, sprong er een bom in hun salonwagen. Sjoe werd zwaar gekwetst, zeven andere personen min of meer ernstig. Woe-ting-fang licht. De bedrijver van den aanslag, die zich in den wagen bevond, werd aan stukken gescheurd. De hier bedoelde commissie is on langs aangesteld om in Europa en Amerika verschillende regeeringstelsels te bestudeeren. Volgens Central News heeft de Ser vische regeering een ultimatum tot de Porte gericht in verband met het grens incident. Servië verlangt, dat de Turk- sche officieren, die over de grens zijn getrokken en op de Servische soldaten vloedig vergoten tranen waren wel niet uit- gewisclit, maar dat behoefde ook niet. Dat zou hij haar niet kwalijk nemen. Nu wachtte zij haar echtgenoot. Ze wachtte hem weer als vroeger, toen ze pas getrouwd was en ze, evenals nu, telkens en telkens op de klok keek, alsof ze daardoor zijn komst zou kunnen verhaasten. Vijf-en-twintig jaar geleden! Waar bleef de tijd ...Weerkeek ze op de pendule, waarop een herderin haar toelachte. Halftien. Ze was niet erg gerust. Ze was een beetje angstig over hem. Nu kroop de tijd in haar verbeelding! Het was menigmaal gebeurd, ook in haar engagementstijd reeds, dat hij eerst een paar uren na den afgesproken tijd thuiskwam. Haar moeder zag dan de tranen van zenuw achtigheid, die stilletjes op haar naaiwerk vielen en maakten, dat ze den naald niet meer zien kon, die werktuigelijk op en neer ging door linnen of flanel. Haar broer plaagde haar dan met te zeggen„Ongeküst weder naar bed, Lize! Dat komt er van, als je een dokter neemt!" Als jonge vrouw was ze in de eerste ty- den al niet veel verstandiger geworden en wanneer ze het licht moest uitdoen, de ramen en voordeur sluiten dingen die hij altijd gewoonlijk deed en eindelijk alleen haar slaapvertrek opzoeken, dan was ze nooit op haar gemak en sliep zelden voor zijn thuiskomst. Ze zou in zulke ge vallen eigenlijk veel liever zijn opgebleven. Maar dat wilde hij volstrekt niet. „Al slaap je niet, je rust dan toch, kindlief!" zei haar goede man altijd. 1IEHWIBL4» franco per poet zonder prgarerhooging. Afzonderlijke Slot. (2. (Slot volgt.)

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1905 | | pagina 1